QULLAAWU MAXAAFIHU Asteeri maxaafira, Merdookiyoosi yinanni Yihudichi daafira lowore kulloonni. Merdookiyoosi Faarisi gashshooti giddo mootete mine loosannoho qafadame haˈrino Yihudichaati. Kuni ikkinohu ontikki sani hanafora K.A. Arxekisisi umihu yannaraati. Merdookiyoosi moote shinara gannoonni gano xawo fultanno gede assino. Hakko daafira moote galata qolate Merdookiyoosi mannu baalu albaanni ayirrinsanni gede assino. Merdookiyoosinna wolu Yihudu manni diina ikkinohu Haama reyihu gedensaanni, moote Merdookiyoosi xaphoomu ministericha asse shoominosi. Merdookiyoosi tini silxaane noosi daafira, Faarisi Gashshooti giddo nooha Yihudu manna shine gundannikki gede hoolanno awaajje fushsha dandiino.—Ast. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Lemiikki sani hanafora heedhinori mitu fullahaano Asteeri maxaafi giddo kulloonniri mulla qalo ikkinotanna Merdookiyoosi yinanni manchi heeˈre egenninokkiha ikkinota coyidhino. Ikkollana 1941nni arkiyolojete xiinxallaano Qullaawu Maxaafi Merdookiyoosi daafira kulannori gara ikkinota leellishshanno taje affino. Tini taje maati?

Xiinxallaano Marduka (Sidaamu afiinni Merdookiyoosi yinanni) yinanni suˈmi borreessaminota, Faarisi kiyuniforme yinanni borro affino. Kuni Marduka yinanni manchi Suusa loosannoho silxaane noosi manchooti; hattono shallagote looso loosannoha ikkikki digatino. Soojjaati xagge fullahaanchi Arteri Unginaadi “Merdookiyoosi daafira Qullaawu Maxaafi giddo kulloonni tajeno agurranna wole taje noohu tenne kiyuniforme giddo callaati” yiino.

Kuni fullahaanchi xiinxallinore borreessihu gedensaanni, wolootu fullahaano lowo kume ikkitannota Faarsi kiyuniforme wolu afiira qolte tirtino. Kuri giddo gama Persepoolisite kinchu aana borreessinoonni borrooti; tenne kinchu aana borreessinoonni borro anfoonnihu Persepoolisi huxxi mule noohu Miinju Mini diigamino kinna giddooti. Tenne kinchu aani borro borreessinoonnihu Arxekisisi umihu gashshooti yannara ikkinota buunxoonni. Tenne borro borreessinoonnihu Eelaami qaalinniiti; hattono Asteeri maxaafi giddo kulloonni gedeeti batinye suˈmuwa no. a

Persepoolisite batinye kinchu aana borreessinoonni borrora, Arxekisisi umihu gashshooti yannara Suusa noohu mootete mini giddo borreessaancho ikke loosinohu Marduka yinanni manchi suˈma qummi assinoonni. Mitte kinchu aana borreessinoonni borro Marduka borro wolu afiira qole tirannoha ikkinota kultanno. Tini taje Qullaawu Maxaafi Merdookiyoosi daafira kulannori ledo sumuu yitannote. Merdookiyoosi Arxekisisi umihu gashshooti yannara mootete mine loosannohonna ajayi ajeenna lame qaale coyiˈra dandaanno gashshaanchooti. Merdookiyoosi duucha woyite Suusa noohu mootete mini waalchira ofollanno. (Ast. 2:19, 21; 3:3) Mootete waalcho yinoonnihu gashshaano loosonsa loossannoho jawa mineeti.

Kinchu aana borreessinoonni borrora kulloonnihu Marduka yinanni manchonna Qullaawu Maxaafi giddo kulloonniha Merdookiyoosi yinanni mancho mitto assannonsahu dhagge ikkanno coyi no. Heedhino dirinna bayichi hattono gashshaano ikkite loossino loosi mittoho. Kuni coyi baalu mitto ikkasi Mardukanna Merdookiyoosi yinoonni manchi mittoho yine hendeemmo gede assankera dandaanno.