1, 2. (a) Mannu doodhate dandoo daafira mayyaanno? (b) Qullaawu Maxaafi doodhate dandoonke daafira mayyaanno? Hiikkuri xaꞌmuware hasaambeemmo?

 MITTE mancho umise doodha hasiissannose coyi tuncu yiiseta, jaalisera togo yitino: “Hedeemma gede assattoentenni assa hasiissannoere badde kulittoero woyyanno.” Tini mancho Kalaqaanchise uyinoseta muxxe elto, yaano doodhate dandoose horoonsiꞌra agurte, assa hasiissannosere wolu manni kulasera hasidhino. Atina? Mitto doorsha umikki doodha baxattonso, wolu manni doorahera hasiꞌratto? Doodhate dandoo daafira hiittoo lao noohe?

² Lowo diro mannu doodhate dandoo daafira babbaxxinore yaanni keeshshino. Mitu manni Maganu assineemmore balaxe murino daafira, doodhate dandoo yinanniri dino yaanno. Wolu manni kayinni, doodhate dandoo noonke yineemmohu hasiꞌnummore baala assa dandineemmoha ikkoommerooti yaanno. Ikkollana, tenne hajo huwatate, Qullaawa Maxaafa xiinxalla hasiissannonke. Mayira? Qullaawu Maxaafi Yihowa doodhate dandoo oye kalaqinonketa kulanno; isi, surrenke horoonsiꞌne mitto doorsha doodhate dandoo woy wolapho uyinonke. (Iyyaasu 24:15 nabbawi.) Qoleno Qullaawu Maxaafi aante noo xaꞌmuwara dawaro qolanno: Doodhate dandoonke ma garinni horoonsiꞌra hasiissannonke? Doodhate dandoonkera dannu no? Doodhate dandoonke horoonsiꞌneemmo gari, Yihowa mageeshshi geeshsha banxeemmoro leellishannohu hiittoonniiti? Wolu manni doodhanno doorsha ayirrisa dandiineemmohu hiittoonniiti?

3. Yihowa dandoosi horoonsiꞌrannohu hiittoonniiti?

³ Hasiꞌrire baala assate dandoo noosihu Yihowa callaati; ikkollana isi tenne dandoosi horoonsiꞌranno gari ninkera lawishsha ikkannoho. Lawishshaho, Israeelete daga suꞌmisinni woshshamanno mannanna “umisi woxe” asse doorino. (Mar. 7:6-8) Yihowa tenne assinohu mulla diꞌꞌikkino. Isi tenne assinohu lowo diri albaanni jaalisi Abirihaamira eino qaale wonshateeti. (Kal. 22:15-18) Hakkiinni saeno, Yihowa mitto coye assate dandoosi horoonsiꞌrannohu baxillunna taashshote akatisi ledo sumuu yaanno garinniiti. Isi, halaalu magansiꞌra giddonni duucha hige fulinoha Israeelete manna seejjino gari tenne leellishannoho. Insa addinta maaro eꞌanno yannara, Yihowa shaqqillunni kae baxannonsatanna maarannonsata leellishino; togo yiino: “Ammanama hoogansa [hurseemmo.] Woꞌmu wodaninni baxeemmonsa.” (Hos. 14:4) Yihowa mitto coye assate dandoosi woloota kaaꞌlate horoonsiꞌre ninkera kaajja lawishsha ikkinonke!

4, 5. (a) Maganu doodhate dandoo balaxe uyinohu ayeraati? Yesuusi tenne dandoo ma garinni horoonsiꞌrino? (b) Mittu mittunku umonke mayine xaꞌma hasiissannonke?

⁴ Yihowa hedate dandoo noonsa kalaqama kalaqi yannara baxillunni kae doodhate dandoo uyinonsa. Tenne elto balanxe uyinoonnihu, ‘illete leellannokki Magani lawishsha’ ikkinohura Yesuusiraati. (Qol. 1:15) Yesuusi uullara daara albaanni nafa, iimi Annisira ammaname heeꞌra doodhino; isi Sheexaaneho haꞌle difinqilino. Gedensaanni Yesuusi uullate aana badda Diini yaano Sheexaanu fonqolisi yannara fonqolo qeelate doodhate dandoosi horoonsiꞌrino. (Mat. 4:10) Yesuusi reyara albaanni noo hashsha giddosinni huucciꞌri yannara, Maganu fajjo assate murciꞌrinota coyiꞌrino. Isi togo yiino: “Annaꞌya! Ati baxittoro konne qarru finiincho anewiinni hoolie; kayinnilla, ati baxoottori ikkinnina, ani baxoommori ikkoonke.” (Luq. 22:42) Konnira ninkeno, Yesuusi lawishsha harunsine doodhate dandoonke Yihowara ayirrinye abbannore assatenna fajjosi wonshate horoonsiꞌno! Ikkina, addinta tenne assa dandiineemmo?

⁵ Ee, ninkeno Maganu daninna suudinni kalaqammoommo daafira, Yesuusi lawishsha harunsa dandiineemmo. (Kal. 1:26) Ikkollana, ninkera noonketi doodhate dandoo danna afidhinote. Yihowa gede hasiꞌnummore baala assa didandiineemmo. Maganu Qaali, doodhate dandoonke danna afidhinotanna konne Yihowa worinoha hasiisanno danna saꞌnummokki heeꞌra hasiissannonketa kulanno. Lawishshaho, minaama minaannisera, hattono ooso annuwansaranna amuuwinsara maahoyye yite gala hasiissannonsa. (Efe. 5:22; 6:1) Kuni Maganu worino danni, doodhate dandoonke ledo xaado afiꞌrinohu hiittoonniiti? Tenne xaꞌmora qolleemmo dawaro albillittete heeshshonke seekkitarano huntarano dandiitanno.

6. Maganu mannu hasiꞌri gede ikkara fajja hoogasi gara ikkitinota lawishshunni kuli.

⁶ Hasiꞌnummore baala assa dandiineemmokkiha ikkiro, doodhate dandoo noonke yaa dandiineemmo? Ee! Togo yineemmohu mayiraati? Maganu mannu hasiꞌri gede ikkara fajja hoogasi agarooshshe ikkitannonsa. Lawishshaho, hanni kaameelunni xeertowa haꞌrate kaꞌnoommo yine hendo. Ikkollana, harunsinanniti tiraafiikete higge nookkiha, yaano mannu baalu doogote aana kaameela hasiꞌri garinninna baxisinsa widoonni qole kadannoha ikkiro, deseꞌe yine haꞌra dandiineemmo? Didandiineemmo. Maganu baalunku doodhate dandoonsanni hagiirre afiꞌranno gede danna worasi garaho. Yihowa worino danna saꞌnummokkinni doodhate dandoonke horoonsiꞌra hayyo ikkitinota huwatate, hanni mite Qullaawu Maxaafi lawishshuwa laꞌno.

7. (a) Doodhate dandoo Adaami Edenete heeꞌrinohu wolu kalaqaminni baxxinoha ikkanno gede assitinosihu hiittoonniiti? (b) Addaami doodhate dandoosi horoonsiꞌrinota mitte doogo kuli.

⁷ Maganu umi mancho Addaami kalaqi  yannara, hedate dandoo noonsate iima heedhanno kalaqora uyino elto yaano doodhate dandoo uyinosi. Tini dandoo Addaami heda dandiitannokkite saadatewiinni baxxanno gede assitinosi. Hanni Addaami doodhate dandoosi garunni horoonsiꞌrinota leellishannoha mitto lawishsha laꞌno. Maganu saada kalaqinohu Addaami kalaqara albaanniiti. Ikkollana, Isi kalaqino saadara suꞌma fushshanno gede asse hagiirsiisanno looso uyinohu Addaamiraati. Maganu kalaqino saada ‘suꞌma fushshanno gede Addaamiwa’ abbino. Addaami mitte mittenta saada lae insara malino suꞌma fushshi yannara, Yihowa mereero eꞌꞌe isi fushshino suꞌma disoorrino. Hatteentenni, Addaami heeshshote noo kalaqami ‘baalunkura suꞌma fushshanno’ gedenna ‘hatte suꞌmuwanni woshshinanninsa’ gede assino.—Kal. 2:19.

8. Addaami doodhate dandoosi garimale horoonsiꞌrinohu hiittoonniiti? Tini mayi qarra abbitino?

⁸ Ikkollana, Addaami Maganu gannate towaataranna halaꞌlitanno gede assara uyinosi loosinni kassi diyiino; tini dadillissannote. Isi doodhate dandoosi horoonsiꞌre Maganu uyinosi loosinni kassi diyiino: Maganu togo yee hajajinosi: “Ille ilamme, sirchiꞌne baatto woꞌmo; baattono kiꞌne gashshitinannita ikkito; baaru giddo heeꞌranno qulxuꞌmira, gordoho buubbanno cearanna baattote aana milli yaanno kalaqami lubbo afiꞌrinohu [‘heeshshote noori’, NW] baalu aana roorre afidhe.” (Kal. 1:28) Ikkollana, Addaami Maganu worino danna qaafe, hoolloonni haqqicho guma itino. Isi konni garinni doodhate dandoosi garimale horoonsiꞌrasi, sirchisi lowo diro qarrunninna shettotenni heeꞌranno gede assitino. (Rom. 5:12) Addaami doodhino doorshi abbino guma laꞌꞌanke, doodhate dandoonke Yihowa worino danna qaanfummokkinni danchu garinni horoonsiꞌra hasiissannonketa huwanteemmo gede assitannonke.

9. Yihowa Israeelete mayi doorsha uyinonsa? Insa mayite qoltuyya?

⁹ Mannu ooso baala Addaaminna Heewaniwiinni guuntete xeꞌnenna reyo ragidhino. Ikkirono, insara doodhate dandoo noonsa. Insara doodhate dandoo noonsata leellishannori giddo mittu, Maganu Israeelete daga amadino garaati. Yihowa Muse widoonni, Israeelete Isiha baxxino manna ikkate woy ikka giwate doorsha uyinonsa. (Ful. 19:3-6) Tennera insa mayite qoltuyya? Insa uminsa fajjonni Maganu suꞌminni woshshamanno manna ikka doodhitino; insa mitto afoo ikkite togo yitino: “Kaaliiqi hajajinoha baala assineemmo.” (Ful. 19:8) Ikkollana insa gedensaanni doodhate dandoonsa garimale horoonsidhe, eꞌino qaale wonshitukki gattino; tini dadillissannote. Hakko daafira, konni qorophineemmo gede assanno lawishshinni roso afiꞌra hasiissannonke; qoleno Yihowa jaalla ikkinenna isi fushshinoha xalala biddishshasi agadhine, aye woteno doodhate dandoonke naandeemmota leellinsho.—1 Qor. 10:11.

10. Mannu ooso guuntete xeꞌne noonsaha ikkirono, doodhate dandoonsa Magano hagiirsiisanno garinni horoonsiꞌra dandiitannota leellishshanno lawishshuwa hiikkuriiti? (Hanafote noo misile lai.)

¹⁰ Ibiraawoota fooliishsho 11 giddo, Yihowa worino danna saikkinni doodhate dandoonsa danchu garinni horoonsiꞌrinohu 16 manni suꞌma kulloonni. Insa tenne assansa falahino atootenna huluullammannire afidhinokki hexxo afiꞌranno gede assitinonsa. Lawishshaho, Nohi kaajja ammana noosita leellishino; qoleno maatesi gattanno gedenna mannu ooso sirchi baꞌꞌannokki gede Maganu markaawe loosara uyinosi biddishsha harunsa doodhino. (Ibi. 11:7) Abirihaaminna Saara hexxote gobbara Maganu uyinonsa biddishshira maahoyye yite hajajantino. Insa tenne xeerto gobba haꞌra hanaffuhu gedensaanni nafa, hasidhoommero Uuri yinannita dureette gobbansa “higa” dandiitanno. Ikkollana, insa ayyaanaamittete illensa “Maganu uyinonsa hexxo aana” illachishshanno gede assidhino; insa “woyyino bayicho” halchitino. (Ibi. 11:8, 13, 15; Ibi. 11:16, NW) Muse Gibitsete jiro giwino; isi “cubbunni afiꞌnannihunni yannate geeshshi hagiirrinni roore Maganu manni ledo qarra adha” doodhino. (Ibi. 11:24-26) Konni daafira, doodhate dandoonke naandeemmota leellishatenna  Maganu fajjo assate horoonsiꞌne, kaajja ammana noonsahu hundi yannara heeꞌrino manni faale haꞌno.

11. (a) Doodhate dandoonke horoonsiꞌne afiꞌneemmo atooti giddo mittu maati? (b) Doodhate dandookki danchu garinni horoonsiꞌratto gede kakkayisannoheri maati?

¹¹ Wolu manni doorannonke gede assa shota labbannoha ikkirono, tini doodhate dandoonke horoonsiꞌnummoro afiꞌra dandiineemmoha lowo atoote afiꞌneemmokki gede assitanno. Konne atoote Marro 30:19, 20 giddo qummi assinoonni. (Qummeeshsha nabbawi.) Kiiro 19 giddo Maganu Israeelete doorsha uyinonsata kulloonni. Kiiro 20 giddo Yihowa insa Iso mageeshshi geeshsha baxxannoro leellisha dandiitannota dancha faro uyinonsata kulloonni. Ninkeno Yihowa Magansiꞌrate doodha dandiineemmo. Doodhate dandoonke geeshsha, Yihowa banxeemmota leellishatenna isira ayirrinye abbate faro fanannonkeri woluri dino yaa dandiinanni.

12. Doodhate dandoonke ma garinni horoonsiꞌneemmokki gede qoropha hasiissannonke?

¹² Hanni jaalikkira lowo waaga afiꞌrinoricho aamamooshshe assite ootto yine hendo. Jaalikki kayinni oottosiricho ishinu giddo tuginota woy wole manna gawajjate horoonsiꞌrinota afittoro lowo geeshsha dadillattoti egennantinote! Yihowa, lowo manni doodhate dandoonsa garimale, wole agurina manna gawajjate horoonsiꞌrannota laꞌꞌanno wote mageeshshi geeshsha dadillannoro hanni hedi. Qullaawu Maxaafi giddo “goofimarchu barra” mannu “galata afiꞌrinokkiha” ikkannota balanxe kulloonni. (2 Xim. 3:1, 2) Konnira ninke Yihowa uyinonketa doodhate dandoonke garimale horoonsiꞌnoonke woy mulluri gede assine laꞌnoonke. Ikkina, doodhate dandoonke garimale horoonsiꞌneemmokki gede qoropha dandiineemmohu hiittoonniiti?

13. Doodhate dandoonke garimale horoonsiꞌneemmokkita leellinsheemmoti mitte doogo hiitteeti?

¹³ Ninke baalunku jaala assiꞌneemmo manna, uddiꞌneemmonna seenseemmo gara, hattono boohaarsha lainohunni doodhate qoosso noonke. Ikkollana, maalu hasattonkera borojje ikkinummoro woy saꞌꞌannoha alamete coye banxeemmoha ikkiro, doodhate dandoonke ‘bunshe diphate’ horoonsiꞌneemmoha ikkara dandaanno. (1 Pheexiroosi 2:16 nabbawi.) Doodhate dandoonke ‘maalu yorto wonshinannita’ assine horoonsiꞌrantenni, “baalankare Maganu ayirrinyira asse” yitanno amaale harunsate kaaꞌlannonke  doorsha doodhate murciꞌra hasiissannonke.—Gal. 5:13; 1 Qor. 10:31.

14. Yihowa addaxxa doodhate dandoonke horoonsiꞌrate ledo mayi xaado afidhino?

¹⁴ Doodhate dandoonke garimale horoonsiꞌneemmokkita leellinsheemmoti wole doogo, Yihowa addaxxatenna isi ninke agarate worino danna saꞌnummokkinni massagannonke gede assiꞌrate. ‘Woyyannonkere baala rosiisannonkehunna haꞌneemmo doogo kulannonkehu’ iso callaati. (Isa. 48:17) Masaalaanchu Ermiyaasi Qullaawu ayyaaninni togo yee borreessino qaali adda ikkinota ammana hasiissannonke: “Mannu heeshsho angasi nookkitanna, haꞌrinshosino mannu umisi qineessiꞌre dandaannokkita afoommo.” (Erm. 10:23) Konni daafira, Addaaminna hajajama gibbinote Israeelete gede uminke egenno addaxxate woshshaado amaddannonkekki gede qorophino. Hatteentenni, ‘woꞌmu wodaninkenni’ Yihowa addaxxino.—Law. 3:5.

15. Galatiyu Sokka 6:5 giddo noohu xintu seerinni maa ronseemmo?

¹⁵ Maganu doodhate dandoonkera worino danni giddo mittu, wolu manni doorsha ayirrisate. Mayira? Baalunku doodhate dandoo afiꞌnoommo daafira, lamu Kiristaanchi doodhanno doorshi baalu duucha wote mitto ikka hoogara dandaanno. Tini, akatinkenna magansiꞌranke ledo nafa xaado afidhino. Galatiyu Sokka 6:5 nooha xintu seera qaagi. (Qummeeshsha nabbawi.) Mittu mittunku Kiristaanchi “umisi duha duqqa hasiissannosita” huwatanke, wolu mannita doodhate dandoonsa horoonsiꞌrate qoosso ayirrinseemmo gede assitannonke.

16, 17. (a) Doodhate dandoo lainohunni Qorontoosi heeꞌranno Kiristaani mereero hiittoo coyi kalaqamino? (b) Phaawuloosi kalaqamino coye tirinohu hiittoonniiti? Tennenni, wolu manni doorsha ayirrisate daafira maa ronseemmo?

¹⁶ Mannu tiiansa horoonsiꞌre doodhanno doorsha ayirrisa hasiissannonketa leellishannoha Qullaawu Maxaafi giddo kulloonniha mitto lawishsha laꞌno. Kaphu magannara kakkalo assine shiqinshihu gedensaanni dikkote fushshine hirranni maala ita lainohunni Qorontoosi heeꞌrino Kiristaani mereero babbadooshshu kalaqamino. Insa giddo mitu, ‘Kaphu maganna haafare ikkitino daafira, tiiꞌꞌinke bushiishinkekkinni hakko maala ita dandiineemmo’ yee hedanno. Alba hattee kaphu maganna magansidhannorira kayinni, hakkoye maala ita kaphu maganna magansiꞌrate gedeeti. (1 Qor. 8:4, 7) Kuni songote giddo babbadooshshu kalaqamanno gede assannoho qoropha hasiissino coyeeti. Phaawuloosi Qorontoosi heeꞌranno Kiristaani, tenne hajo Maganu laꞌꞌanno garinni laꞌꞌanno gede amaalinohu hiittoonniiti?

¹⁷ Umihunni, Phaawuloosi baalunku Kiristaani, sagale Maganunniwa shinqanni gede assitannokkita huwatanno gede assino. (1 Qor. 8:8) Hakkiinni aanche, isi “insa faffo” woy doodhate dandoonsa, “wodana lophinokkirira guficho ikkitannokki gede qorophe” yee amaalino. (1 Qor. 8:9) Gedensaanni Phaawuloosi, tiiꞌꞌinsa hattoo maala ittannota hoolannonsari, hattoo maala itanno manna bushiishshannokki gede hajajino. (1 Qor. 10:25, 29, 30) Tini hajo, magansiꞌransa ledo xaado afidhinota ikkitino daafira, mittu mittunku Kiristaanchi seekke hede umisi doorsha doodha hasiissinosi. Ikkina, ninke shiimmaaddu coyiꞌra roduuwinke doodhitannoha uminsa doorsha ayirrisa dihasiissannonke?—1 Qor. 10:32, 33.

18. Doodhate dandookki naadattota leellishattohu hiittoonniiti?

¹⁸ Yihowa doodhate dandoonna addu wolapho uyinonke. (2 Qor. 3:17) Doodhate dandoonke naandeemmo; korkaatuno tini dandoo Yihowa lowo geeshsha banxeemmota leellishanno doorsha doodhate kaaꞌlitannonke. Konnira baalunku tenne muxxe elto Maganoho ayirrinye abbannonna wolootu doorsha ayirrinseemmota leellishanno garinni horoonsiꞌne, naandeemmota leellisha agurroonke.