Qara amadowa massie

Furchonniwa massie

Jooseefi Raazerfordinna wolu roduuwi Awuroppa towaattu yannara

1920—Xibbu Diri Albaanni

1920—Xibbu Diri Albaanni

YIHOWA manni 1920nni hanafe loosonsa loosate lowo geeshsha quqquxamino. Hakka waro yaano 1920nni insa doodhitinohu diru qummeeshshi, “wolqaꞌyanna jawaanteꞌya Kaaliiqaati” yaannoho.—Far. 118:14.

Yihowa kuri diinaggaabbe sabbakkannore jawaachishinonsa. Hakko diro kolpoorterete woy suwisaanote kiiro 225nni lexxite 350 ikkitino. Mite yite 8,000 saꞌanno halashshaano qara biirora soqqanshote rippoorte uyitino. Yihowa insa dancha guma afidhanno gede asse maassiꞌrinonsa.

DIINAGGAABBE LOOSSINO

Badheessa 21, 1920nni hatte yannara Qullaawu Maxaafi rosaanora albisa ikke noohu roduu Jooseefi Raazerfordi, “Xaa Yannara Noohu Lowo Miliyoone Ikkanno Manni Horo Direyanno” yitanno lallawo shiqishino. Qullaawu Maxaafi rosaano mannu tenne lallawo macciishshanno gede koyisate dandiiture baala assitino. Insa Niwu Yorkete katami giddo mitte jawa addaraashe karaayyaꞌino; hattono mito 320,000 ikkannoha koyishshu woraqata tuqissino.

“Xaa Yannara Noohu Lowo Miliyoone Ikkanno Manni Horo Direyanno” yitanno lallawo egensiisanno gaazeexa

Mannu Qullaawu Maxaafi rosaano heddinohunni aleenni dayino. Addaraashete 5,000 saꞌꞌanno manni woꞌme ofollino daafira 7,000 ikkanno manni bayicho hooge agure higino. Agarooshshu Shae togo yite xawissino: “Qullaawu Maxaafi rosaano assidhinote jajjabbanna lowo geeshsha jawaachishshanno gambooshshuwa giddo mittu konneeti.”

Qullaawu Maxaafi rosaano “xaa yannara noohu lowo miliyoone ikkanno manni horo direyanno” yitanno sokka duduwate egennantinore ikkitino. Hattee yannara insa Maganu Mangiste sokka halaꞌladunni duduwama hasiissannota dihuwattino. Ikkirono diinaggaabbe sabbakkino gari dhaggete. Iyida Olmistiidi yinanniti 1902nni gambooshshe haꞌra hanaffinoti togo yitino: “Albillitte mannu baalu lowo atoote afiꞌrannota anfoommo; konnira soqqanshonniwa xaandeemmo mannira dancha duduwo duduwate badhera dihingeemmo.”

BORRONKE UMINKENNI ATTAꞌMA HANANFUMMO

Beeteelete soqqantanno roduuwi ayyaanaamittete sagale shiqishate mite borro uminsanni attama hanaffino. Insa borro attammanni maashine hidhite, Birukiliini Niwu Yorkete 35 Martili yinanni basewa karaayyaꞌino mine qasidhino; hakkiichi Beeteelete muleeti.

Liyo Pelinna Wolteri Kesilaari yinanni roduuwi Beeteelete soqqama hanaffinohu Arfaasa 1920nniiti. Wolteri togo yiino: “Beeteele iillinummota borro attammanni kifilera aliidi laꞌꞌaanchi laenke, ‘Sagalete yanna iillate mitte saatenna daratu gatino’ yiinke. Hakkiinni woroonni noo kifilenni kaartoonnate worronni maxaaffa abbinammora kulinke.”

Liyo layinki soodo ikkinore kulanni togo yiino: “Minu girgidda hayishshineemmo gede kulloonninke. Togooha xuraamo looso loose diegennoommo. Kayi Mootichu looso ikkino daafira hagiirrunni loosoommo.”

Hakka waro Agarooshshu Shae attamate horoonsiꞌnanni maashine

Boode lamala giddo Beeteelete diinaggaabbe soqqantanno roduuwi Agarooshshu Shae attama hanaffu. Umi fooqera 60,000 ikkitannota Ammajje 1, 1920nnita Agarooshshu Shae attammoonni. Hakkiinni roduuwu woriidi kifilera wole maashine qassu. Hatte maashinenni Dotteessa 14, 1920nni kayinse Goldeni Eeji yinanni metseete attama hananfoonni. Yihowa kuri uminsa fajjonni soqqantanno roduuwi assitinore maassiꞌrino.

“Mootichu looso ikkino daafira hagiidhanni loosoommo”

“KEERUNNI HEEꞌNO”

Yihowahu ammanamino manni wirro mitteenni diinaggaawe sabbaka hanafino. Ikkirono mite Qullaawu Maxaafi rosaano 1917nni kayise 1919 geeshsha noote qarru yanna giddo dirijjite agurte fultino. Ikkina insa kaaꞌlate maa assinoonni?

Dotteessa 1, 1920nnite Agarooshshu Shaera, “Keerunni Heeꞌno” yaanno birxichi fulino. Konni birxichira togo yine jawaachinshoonninsa: “Mootichu ayyaani noosihu aye manchino . . . sainore hawe . . . mitteenni heeꞌratenna mitto biso ikkate sumuu yaannota dihuluullammeemmo.”

Batinyu roduuwi tennera sumuu yitino. Mittu minaanninna minaama togo yite borreessitino: “Sai diro wolootu [sabbakate] looso diinaggaabbe loossanna ninke anga xaaxiꞌne ofollanke soꞌro ikkitinota huwantoommo. . . . Togoo soꞌro layinkita diloonseemmo yine hexxineemmo.” Kuri wirro jawaattino roduuwira loossannohu lowo loosi noonsa.

“ZG” YINANNI MAXAAFA TUQISSU

Ella 21, 1920nni Qullaawu Maxaafi rosaano “ZG,” yaano Xawo Fulinoha Dahaawino Coye a yinanni maxaafa tuqisate feeffattino. Konne maxaafa 1918nni tuqisa hoollita mitto mine duunnoonni.

Suwisaano calla ikkitukkinni halashshaano baalanta konne maxaafa tuqissanno gede koyinsoonni. “Songote giddo noohu konne looso loosannohu [cuuaminohu] baalu hagiirrunni loosa hasiissannosi. Baalunku ‘ZG yinanniha konne maxaafa tuqisate murciꞌno.’” Edimaandi Huupperi yinanni rodii ‘batinyu roduuwi mite yite minunni mine hadhe soqqama hanaffinohu konni zamachiraati’ yiino. Isi lede togo yiino: “Hendoommohunni aleenni loonsoonniha konne looso loosate maa assa hasiissannoro huwantoommo.”

AWUROPPAHO LOOSONKE WIRRO QINEESSINOONNI

Umihu alamete oli yannara wole gobbuwara heedhannote Qullaawu Maxaafi rosaano ledo xaada qarraho; konnira roduu Raazerfordi kuri roduuwa jawaachishanna sabbakate looso wirro qineessa hasiꞌrino. Hakko daafira Woxawaajje 12, 1920nni Raazerfordinna wolu shoolu roduuwi Biritaaniya, Awuroppanna Mereerimi Soojjaato hadhino.

Roduu Raazerfordi Gibitsete gobbara

Raazerfordi Biritaaniya haꞌre towaati woyite Qullaawu Maxaafi rosaano sase jajjabba gambooshshenna wole 12 gambooshshuwa assidhino. Gamba yiino manni kiiro xaphoomunni 50,000 ikkitanno yine hendanni. Agarooshshu Shae tenne xawissanni togo yitino: “Roduuwu lowo geeshsha jawaattino hattono loosoho kakkaꞌino. Insa baxillunni mitteenni soqqantino, hattono yaadde noori hagiidhitino.” Paarisi katamira Roduu Raazerfordi “Xaa Yannara Noohu Lowo Miliyoone Ikkanno Manni Horo Direyanno” yitanno lallawo shiqishino. Isi lallawo shiqishi woyite mannu addaraashe woꞌme no. Sase xibbe ikkanno manni lede afa hasiꞌrannota coyiꞌrino.

Rooyaali Alberti yinanni Addaraashera shiqqanno lallawo egensiisanno woraqata

Hakkunni gedensaanni noo lamalara, roduu Raazerfordinna shoolunku roduuwi Ateensi, Kayironna Yerusaalame hadhino. Kuri gobbuwara hasatto noonsa manni noo daafira, Roduu Raazerfordi Yerusaalamete mule noohu Ramalla yinanni katamira sinu biiro fannanni gede assino. Hakkiinni isi wirro Awuroppa hige hakko sinu biiro fannanni gede assino; hattono hakkiicho borro attammanni gede qineessino.

TAASHSHOTE XEꞌNE XAWO FUSHSHINOONNI

Wocawaaro 1920nni Qullaawu Maxaafi rosaano Goldeni Eeji yinannita Kir. 27ki metseete attantino; tini baxxitino ittime 1918nni Qullaawu Maxaafi rosaano darantanno gede assinoonninsata xawissanno. Roduuwu aleenni kullite layinki kifilera qansoonni maashine horoonsidhe, hashsha barra loosse shoole miliyoone saꞌanno metseete attantino.

Polise kayissinota Eema Maartini foto

Tenne metseetera Eema Maartini yinanni rodoo woꞌnaalshi fulino; metseete nabbawino manni Maartini beebba assiꞌnoonnita huwatino. Rodoo Maartini Kaalifoorniyaho, Sani Berinaardiino yinanniwa kolpoorteritte ikkite soqqantanno. Badheessa 17, 1918nni, isenna wolu sasu roduuwi yaano, Ediwaardi Hami, Ediwaardi J. Sonenibergi, hattono Ediward A. Istiiveni yinanniri Qullaawu Maxaafi rosaano assidhanno gambooshshe hadhino.

Hakko gambooshshe haꞌrinohu mittu manchi gambooshshe haꞌrinohu Qullaawa Maxaafa rosara diꞌꞌikkino. Yannate gedensaanni iso xaꞌmineennasi togo yiino: “Konne gambooshshe haꞌroommohu higgete allaalaanchi soyeennaeeti. Insa kassasate ikkitanno taje afiꞌrate qotammora haꞌroommo.” Isi hasiꞌrino taje afiꞌrino; hakkuno Xawo Fulinoha Dahaawino Coye yaanno maxaafaati. Boodu barri gedensaanni, rodoo Maartininna wole sase roduuwa amande usurroonninsa. Insa gashshootu hoolino maxaafa tuqisse seera diiggino yine kassansoonni.

Maartininna sasenka roduuwa jaddo loossinoonni yine sase diro usurantanno gede yoo yinoonninsa. Onkoleessa 17, 1920nni kado kuꞌlitinoha ikkirono kadonsa dihaaꞌnoonni; konnira usuru minira eessinoonninsa. Kayi coyi mulenni soorramino.

Ella 20, 1920nni Roduu Raazerfordi Sani Fransisko yinanniwa assinoonnihu jawu gambooshshiwa kuri roduuwi woꞌnaalsha kulino. Hakko gambooshshiwa noo roduuwi kuri Kiristaana assinoonni gari yaachishinonsa daafira, Ameeriku Pirezidaantichira sokka borreessite sokkino. Insa togo yite borreessitino: “Maartinira yinoonni yoo . . . taashsho xeꞌinote. Federaalete gashshaano silxaanensa horoonsidhe Maartini . . . beebbate kassasse usuransa digaraho; . . . tenne effiꞌne gimbeemmo.”

Layinki barra Ameeriku Pirezidaantichi Wuudirowu Wilseni bayichonko Rodoo Maartini, Rodoo Hami, Rodoo Sonenibergi, hattono Rodoo Istiiveni kassansoonni kisse shaarino. Insa beebbate usurroonninsawiinni fultino.

Qullaawu Maxaafi rosaano 1920 jeefo balla hagiidhitanno gede assannonsari lowori ikkino. Qara biirora loonsanni loosi halaꞌlanni haꞌrino; hakkiino sae Qullaawu Maxaafi rosaano mannu qarra tirtannoti Maganu Mangiste ikkitinota albinni roore dudubbanni no. (Mat. 24:14) Aane noo diro yaano, 1921nni Maganu Mangiste halaale albinni roore dudubbino.

a Xawo Fulinoha Dahaawino Coye [Ingilizete Afoo] yaanno maxaafi, Qullaawa Borro Xiinxalla yaanno maxaafiho lamalki gafaati. “ZG” konni maxaafi ittimeeti; attamaminohu Badheessa 1, 1918nnite Agarooshshu Shaeraati. “Z” Tsiyoonite Agarooshshu Shaeeti yaate; “G,” kayinni fidallate giddo lamalkita ikkitinohura lamalki gafa riqibbanno.