Saara a yinanni rodoo togo yitino: “Ani kalaqoꞌya huxuxxittetenna hutate. Konnira hanqaaleessunna mittore bashshi assannokki manniwa aana waajjishannoe. Jooganna shooshaqa manna kayinni diborseemma. Togoo mannira giddoꞌyatanna mitiinsinoere ruxxi yuummakkinni hasaapheemma. Lubbote jaallaꞌya togooreeti.”

Saara coyidhinori, joongillu mannu ninkewa aana baxanno gede assannota leellishanno. Qoleno jooguulle ikkinummoro, Yihowa hagiidhanno. Qaalisi, “joongille . . . uddidhe” yee amaalannonke. (Qol. 3:12) Joongillu maati? Yesuusi jooga ikkinota leellishinohu hiittoonniiti? Jooguulle ikkanke heeshshonke hagiirraame assitannohu hiittoonniiti?

Joongillu wodanaamu manchi akataati. Joogu manchi wolootu ledo shaqqillunninna danchummatenni heeꞌranno; hattono hanqisannori tuncu yaannosi woyite dicaaccaawanno, qoleno cincanno.

Joogu manchi waajjaleessa diꞌꞌikkino. “Jooga” yitanno tiro afiꞌrinohu Giriikete qaali, leenjinshoonni farashsho kulate horoonsiꞌnanniho. Leenjinshoonni farashshira wolqasi ikkitannori nookkiha ikkirono, cincine leenjinshiro gara higanno. Hatteente gede, jooguulle ikkinummoro, baxisannokki akatanke eemadhine wolootu ledo keerunni heeꞌneemmo.

‘Ani kalaqoꞌya dijoogaho’ yine hendeemmoha ikkara dandaanno. Heeꞌnoommohu araawannonna hifatamanno manni batiꞌrino alameraati; konnira, jooguulle ikka gooddo ikkitankera dandiitanno. (Rom. 7:19) Ikkirono, jooguulle ikkate sharrammummoro, Yihowa ayyaani kaaꞌlannonke. (Gal. 5:22, 23) Ikkina, jooguulle ikkate sharrama hasiissannonkehu mayiraati?

Joongillu mannu ninkewa aananno gede assanno. Aleenni kulliti Saara coyidhinonte gede, joogu manni ledo hosa baxisannonke. Yesuusi joongillunninna shaqqillunni taalle nookki lawishsha ikkinonke. (2 Qor. 10:1) Duucha woyite qaaqquullu egentinokki manchiwa shiqa dibaxxanno; ikkollana Yesuusi jooganna shaqqado ikkinohura egentinosikki qaaqquulli nafa isiwa shiqqino.—Maq. 10:13-16.

Joongillu ninkeno wolootano kaaꞌlanno. Jooguulle ikkinummoro, shiimurira hanqine dicaaccaambeemmo. (Law. 16:32) Tini woloota roorenkanni banxeemmo manna xissiisannore assine gaabbote umbeemmokki gede kaaꞌlitannonke.  Qoleno jooguulle ikkanke ninkeneeto eemadha hoonge woloota gawajjineemmokki gede agarooshshe ikkitannonke.

Yesuusi loosu batiꞌrinosiha ikkirono, woꞌmante yannara joogaho. Isi uullate aana noo yannara lowo mannira qarrunna duhu batiꞌrinonsa daafira, fooliishsho hasiissinonsa. Yesuusi insa, “Anewa amme! Ani joogahonna shaqqadoho” yiinsata lowo geeshsha hagiidhitinoti egennantinote!—Mat. 11:28, 29.

Ikkina ninkeno Yesuusi gede jooguulle ikka dandiineemmohu hiittoonniiti? Yesuusira mannu ledo noosi aantenna isi qarru kalaqamanno yannara maa assannoro afate Maganu Qaale xiinxalla dandiineemmo. Hakkiinni jooguulle ikka qarrissannonke gede assannori tuncu yaannonke woyite, isi lawishsha harunsate sharrammeemmo. (1 Phe. 2:21) Hanni Yesuusi jooga ikkanno gede kaaꞌlinosiha sase coye laꞌno.

Yesuusi umosi heeshshi assannoho. Yesuusi “Ani joogahonna shaqqadoho” yiino. (Mat. 11:29) Qullaawu Maxaafi giddo joongillenna umo heeshshi assa mitteenni qummi assinoonnihu, tini lamenti akatta lowo fiixooma afidhino daafiraati. (Efe. 4:1-3) Hatto yineemmohu mayiraati?

Umonke heeshshi assineemmore ikkinummoro, shiimu coyira koffi diyineemmo woy kaꞌnummorira baalaho digiirammeemmo. Yesuusi giwannosi manni ‘itonna ago baxannoho’ yee beebbate suꞌmasi huni yannara maa assino? Isi heeshshosinni hattooha ikkinokkita leellishino, hattono “Egennote halaalaanchimma gumisenni leeltanno” yee awu afiinni coyiꞌrino.—Mat. 11:19.

Mittu manchi sirchikki, ayimmakki woy budikki daafira koffi assannore coyiꞌriro, joongillunni qolate woꞌnaali. Piteri yinannihu Wodiidi Afirikira heeꞌrannohu songote cimeessi togo yiino: “Mittu manchi coyiꞌrinori hanqisannoe woyite ‘Yesuusa ikkoommero maa assanno?’ yee hedeemmo.” Piteri lede, “Kaummorira baalaho koffi yaa hasiissannoekkita rosoommo” yiino.

Yesuusi mannu ooso guuta ikkitinokkita huwatino. Yesuusi rosaano dancha coye assa hasidhannoha ikkirono, guuntete xeꞌne noonsare ikkitinohura woꞌmanka woyite hasidhannore assitanno yaa diꞌꞌikkino. Lawishshaho, Yesuusi gaꞌa gede reyara techo hashsha, Pheexiroosi, Yaiqoobinna Yohaannisi Yesuusi asseꞌꞌe yiinonsare assitukki gattino. Yesuusi ‘ayyaanu qixxaawa, maalu kayinni daafuraamo’ ikkinota afino. (Mat. 26:40, 41) Isi tenne huwatasi, soqqamaasinesi assitinorinni hanqe aaraawannokki gede assitinosi.

Mandii bashshora woloota misha rakkannose rodooti; xa kayinni ise Yesuusi gede jooga ikkate sharrantanno. Ise togo yitino: “Mannu baalu guuntete xeꞌne noonsare ikkinota qaagatenna Yihowa gede baalunku mannita dancha akatta laꞌꞌate sharrameemma.” Atino Yesuusi gede guuntete xeꞌnensara manna mararattoha ikkiro, isi gede jooga ikka dandaatto.

Yesuusi Magano addaxxino. Yesuusa uullate aana noo yannara miincoonnisi. Suꞌmasi hunnoonni, qacifantoonnisi, hattono shetinsoonnisi. Ikkirono isi “halaale coyiꞌranno Maganira eeggo uyino” daafira woꞌmante yannara jooga ikke heeꞌrino. (1 Phe. 2:23) Yesuusi iimi Annisi kaaꞌlannositanna miiccannosire yannasira qorichishannota afino.

Mannu miicannonke woyite hanqine rabbisiꞌrate woꞌnaala, qarra leddanno ikkinnina tirtannori dino. Qullaawu Maxaafi, “Mannu hanqi Maganu keeraanchimma afiꞌnanni gede diassanno” yaannohu iseraati. (Yai. 1:20) Hanqineemmo gede assannonkehu gari korkaati nooha ikkiro nafa, guuntete xeꞌne noonkere ikkanke gara ikkinokkire assineemmo gede xixxiibbankera dandiitanno.

Keetii yinanniti Jarmanete heedhanno rodoo bashsho, ‘Umoꞌya gargadha hasiissannoeti aneeti ikkinnina wole diꞌꞌikkino’ yite heddanno. Ikkollana ise Yihowa addaxxa hasiissannoseta rossuti, hedose biddi assidhino. Ise togo yitino: “Xa bashsho gede umoꞌya gargadhate disharrameemma. Yihowa baalanka coye biddi assannota afoomma daafira, dimuddameemma.” Ateno mannu miicinoheha ikkiro, Yesuusi gede Magano addaxxakki woꞌmante yannara jooga ikkatto gede kaaꞌlitannohe.

Yesuusi hagiirraamma ikka hasiꞌnummoro jooguulle ikka hasiissannonketa coyiꞌrino. Isi “Jooguullu baꞌraadhinoreeti” woy hagiirraammaho yiino. (Mat. 5:5) Hanni konni woroonni noori tuncu yaannonke woyite joongillu kaaꞌlannonkehu hiittoonniitiro laꞌno.

Joongillu minaanniranna minaamara kawa kaꞌaa higinonsare tirate kaaꞌlanno. Rooberti yinannihu Awustiraaliyaho heeꞌranno rodii togo yiino: “Duucha hige minaamaaꞌya hedummokki coyiꞌroommo coyinni xissiisoommose. Ikkollana hanqine manna xissiisannore coyiꞌniro, hakko coye qolle dianfanni. Minaamaꞌya mageeshshi geeshsha madiissoommoro huwatummoti lowo geeshsha gaabboommo.”

Ninke baalunku duucha woyite soꞌneemmo daafira, gara garimmo laꞌnummokki coyiꞌneemmori minaanninna minaama mereero noo keere hunara dandaanno. (Yai. 3:2) Tenne yannara joongillu wodanaaꞌmine hendeemmonna arrawonke eemadhineemmo gede kaaꞌlannonke.—Law. 17:27.

Rooberti wodanaaꞌmatenna isonooto eemadhate baasa sharramino. Tini kaaꞌlitusiyya? Isi togo yiino: “Xa minaamaꞌya ledo coyi kawa kaꞌaa higannonke woyite seekke macciishsheemmose, shaqqillunni coyiꞌreemmo, hattono hanqoho dimuddameemmo. Konnira minaamaꞌya ledo nooe aante lowo geeshsha woyyaabbino.”

Joongillu mannu ledo salaametenni heeꞌneemmo gede kaaꞌlannonke. Shiimurira muffi yitannori lowo jaalla diafidhanno. Joongillu kayinni, ‘mittimmanke agarre’ keerunni heeꞌrate kaaꞌlannonke. (Efe. 4:2, 3) Aleenni qummi assiniti Keetii togo yitino: “Mitu manni ledo sumuu yee heeꞌra qarra ikkiturono, joongillu wolootu ledo dancha aante heedhannoe gede kaaꞌlinoe.”

Joongillu giddooyidi keere afiꞌneemmo gede assanno. Qullaawu Maxaafi iimi hayyo, joongillunna keere baxate ledo xaadooshshe afidhinota kulanno. (Yai. 3:13, 17) Joogu manchira ‘keeraanchu wodani’ noosi. (Law. 14:30) Jooga ikkate lowo geeshsha sharraminohu Maartini togo yiino: “Xa ani yoommori calla ikko diyeemmo, hattono hanqoho dimuddameemmo, qoleno albinni roore giddoyidi keerenna hagiirre afiꞌroommo.”

Jooga ikkate sharrama hasiissannonketi egennantinote. Mittu rodii, “Noore coyiꞌrummoro, xaano ikkiro giirame giddo goofeemmo woyiti no” yiino. Ikkollana, jooguulle ikkate sharrammeemmo woyite Yihowa kaaꞌlannonke. (Isa. 41:10; 1 Xim. 6:11) Isi, qajeelshanke jeefo gananno, hattono ‘kaajjishannonke.’ (1 Phe. 5:10) Galle honse ninkeno soqqamaasinchu Phaawuloosi gede, ‘Kiristoosi shaqqillinna danchumma’ noonkere ikka dandiineemmo.—2 Qor. 10:1.