MITTE hige mittu polisichi hanqe togo yiie: “Ati godowa kaajjado annaati. Godowii noo minaamakkinna danqa qaaqqokki facci assite agurootto. Insa ayi towaattanno? Konne assattore agurte qaekki higi!” Tennera ani togo yuummo: “Ani maateꞌya facci asse diaguroommo. Usurtinoonnieri kiꞌneeti. Maa huneenna usurtinoonnie?” Hakkiinni polisichu hanqe, “Yihowa Farciꞌraasincho ikka jaddo baala roore jaddooti” yii.

Kuni ikkinohu, 1959nni Ruusiyaho Irkutisiki katamira noohu usuru mine heeꞌreennaati. Aninna minaamaꞌya Maariya, ‘dancha coye assate’ qixxaamboommohu mayiraatironna ammanamme heeꞌranke mayi atoote afiꞌneemmo gede kaaꞌlitinonkero kuleemmoꞌne.—1 Phe. 3:13, 14.

Ilamoommohu 1933nni Yukireenete Zeletiniki yinanni qachiraati. Yihowa Farciꞌraasine ikkinori laꞌlamaꞌyanna minaannise, 1937nni Faransayetenni ninke laꞌꞌate dayino; insa Gashshootenna Gato (Ingilizete Afoo) yitannota Agarooshshu Shae Maamari qixxeessino maxaaffa uyinonke. Anniꞌya tenne maxaaffa nabbawita Maganoho noosi ammana lexxitu. Kayinni mittu dadillisanno coyi ikki; annaꞌya 1939nni buutote dhibbi amadisi; isi reyara albaanni amaꞌyara togo yee xaamino: “Kuni halaaleho. Konne halaale oosote rosiisi.”

Dotteessa 1951nni, Yihowa Farciꞌraasine galchimi Sooviyeti Yuneenenni Sayibeeriya massa hananfoonni. Ane, amaꞌyanna maaꞌne rodooꞌya Giriigoori, Galchimi Yukireenenni Sayibeeriya massinoonninke. Baaburunni 6,000 saꞌanno km haꞌnummohu gedensaanni, Sayibeeriyaho Tuluni yinanni katama iillinummo. Lame lamala gedensaanni bayira rodooꞌya Bogidani, qooxeessaho noohu Angarisiki yinanni katamira noo kaampe massinisi. Isi hakko wolqate looso loosanno gede 25 diro yoo yinisi.

Amaꞌya, Giriigoorinna ani Tuluni giddo heeꞌneemmo qooxeessiꞌra sabbankeemmo; tenne assineemmohu kayinni qorophineeti. Lawishshaho manna “Konni qooxeessiꞌra lalo hirannohu no?” yine xaꞌmineemmo. Hakkiinni lalo hiranno manchinni xaandummoro, lalu dhagge ikkanno garinni kalaqaminota kulleemmosi. Hakkiinni, konne hasaawa soorrine Kalaqaanchunnire hasaambeemmo. Hatte yannara mittu gaazeexi, ‘Yihowa Farciꞌraasine lalo hidhitannoha labbe xaꞌmitanno; kayinni insa hasidhannohu geꞌreewoho’ yiino! Qoleno, geꞌreewu gedee akati noonsa manninni xaandoommo! Konni albaanni sabbanke egenninoonnikki qooxeessiꞌra heeꞌrannohu shaqqadunna wosina adhanno mannira Qullaawa Maxaafa xiinxallisa baasa hagiirsiissinonke. Xa Tuluni katamira 100 saꞌanno halashshaano noo songo no.

Minaamaꞌya Maariya halaale macciishshitinohu Layinkihu Alamete Oli yannara Yukireenete  heedheeti. Ise 18 diriti heedheenna mittu polisichi yortote illenni laꞌꞌa hanafi; isi ledosi foortanno gede huuccanni waadiserono ise effidhe gibbu. Mitto barra ise minisera dagganno wote, isi daallasisera goxe no. Maariya iso laꞌuti xooqqe baꞌu. Polisichu tennera hanqe, ise Yihowa Farciꞌraasincho ikkitinotera usursiisannoseta kulanni waajjishiisha hanafi; yiinonte gede 1952nni Maariyaara tonne diro usurantanno gede yoo yinise. Isera, Maganoho ammanaminohura usurroonnisihu Yooseefira iillinosi gedee fonqoli iillinose. (Kal. 39:12, 20) Maariya yoote mininni usuru minira makeenunni haaꞌre haꞌri manchi togo yiinose: “Waajjitooti. Lowo manni usuru minira eannoha ikkirono hakkiinni fulannohu roore jawaata ikkeeti.” Tini ise jawaachishshinose.

Maariya 1952nni kayise 1956 geeshsha Ruusiyaho Goorki (xa Nizihiini Novigeredi) yinanni katami mule noote wolqate looso loonsanni kaampera keeshshitino. Ise gobba lowo geeshsha qiidde noo wote nafa haqqe kartanno gede assinannise. Kuni loosi fayyimmase lowonta gawajjino; ikkollana 1956nni fulte Tuluni daggu.

Tuluni heeꞌreenna mittu rodii, rodoo dagganni noota kulieta, ise haaꞌratenna borsuwase duha kaaꞌlate biskilliitetenni otobise uurritannowa haꞌrummo. Ani Maariyaanni xaadanni heeꞌrenni ise baxummo. Ise baxxannoe gede assa shota diꞌꞌikkitinoe; ikkirono jeefote maahoyye yitue. Hakkiinni 1957nni adhammummo. Mittu diri gedensaanni qaaqqonke Iriini ilantu. Ikkollana ise ledo hagiidhanni heeꞌroommohu shiima yanna callaati. Qullaawu Maxaafi borro attamanna anfeennae 1959nni usuramummo. Hakkiinnino usuru mine lee agana callichoꞌya usurrie. Hatte yannara wodaniꞌya shabbaramannokki gede, ganye huucciꞌreemmo, faarso faarseemmo; qoleno usuru mininni fuleemmo wote sabbakeemmo gara hedeemmo.

Mitte hinge usuru mine qorranni heeꞌneennae qorannoehu, togo yee hanqe coyiꞌrie: “Muli barra kiꞌne baalanka yemahu gede uullate caliishshineemmoꞌne.” Tennera ani togo yuummo: “Yesuusi Maganu Mangisteha dancha duduwo gobba baalate sabbankanni yiino; tenne hoola dandaannohu dino.” Hakkiinni qorannoehu hanafote kulummoꞌnere coyiꞌre hayyotenni ammanaꞌya kaadeemmo gede assate woꞌnaali. Ani waajjishiinshoonnietera waajjanna dogama giwoommotera, lamala diro usurameemmo gede yoo yineennae, Saranisiki katami mule noote wolqate looso loonsanni kaampera usuramummo. Hatte kaampe haaꞌne haꞌnanni heeꞌneennae, layinki qaaqqonke Olga ilantinota kullie. Minaamaꞌyanna qaaqquulliꞌyawiinni xeertiꞌre noommoha ikkirono, Maariyaanna ani Yihowara ammanamme heeꞌnoommota afaꞌya sheshifateemmo gede assitinoe.

Tuluninni haꞌre higate 12 barra baaburunni haꞌra hasiissannoha ikkirono, Maariya ane laꞌꞌate dirunni mitte higge dagganno. Dirunni dagganno wote botte caamma abbitannoe. Ise bottete giddo muli barrita Agarooshshu Shae borro maaxxe abbitannoe. Mitte hige Maariya ane laꞌꞌate qaaqquulleꞌya haadhe daggino yanna horo dihaweemmo. Insa laummonna ledonsa yanna sayisummo wote, mageeshshi geeshsha hagiidhoommoro heda dandiitinanni!

Hattee wolqate looso loonsanni kaampenni 1966nni fulummo; hakkiinni shoolunku, Kolishshu Baari mule noohu Armaviiri katama haꞌnummo. Hakko heeꞌneenna labbaa oosonke Yaresilavinna Paaveli ilantu.

Hakkira marre keeshshinummokkinni, polise ayyaanaamittete borro hassanni minenke qonqolcha hanaffu.  Insa borro hassinokkiwi dino; wole agurina laloho sagale worranniwa nafa hassino. Mitte higge, borro hassannori iibbillunni hunkiite cawabbi yitanni, hattono uduunninsa bukote baꞌꞌanna hasa hanaffu. Borro hassannori togo ikkitanni noohu hajanjoonninsa daafira calla ikkinohura Maariya insa marartu. Konnira, ise insara cimmaaqe, buko fiidhanno burushe, waa worte fooxu ledo uyitunsa. Sooreessinsa dayita, insa assinoonninsare isira kultu. Insa hadhanna sooreessinsa muushshi yee anga milli milli asse keerunni yiino. Ninke ‘busha coye danchu coyinni qeela’ dancha guma abbitannota laꞌnoommo daafira hagiidhinoommo.—Rom. 12:21.

Minenke borro hansanni qarrinsoonninkeha ikkirono, Armaviiri katamira sabbaka diagurroommo. Qoleno, qooxeessaho noohu Kurgaaninsiki katamira noota shiima halashshaano afidhino gaamo kaaꞌlinoommo. Xaa yannara Armaviiri katamira lee songo, Kurgaaninsiki katamira kayinni shoole songo noota afaꞌya lowo geeshsha hagiirsiissinoe.

Saꞌu dirra giddo ayyaanaamittenke shoshshoggitino woti no. Ikkirono, Yihowa ammanamino roduuwinke widoonni mito coye biddi assiꞌneemmonna ayyaanaamittenke jawaachishiꞌneemmo gede kaaꞌlinonkehura galanteemmosi. (Far. 130:3) Anfummokkinni maaxante songote giddora eꞌino qotaasine ledo soqqama qarra ikkitinonke. Kuri qotaasine dancha lao noonsa roduuwa labbanno; qoleno diinaggaabbe soqqantanno. Mitootu isinni songote giddo guuttinoha labbe looso adhate geeshsha nafa iillitino. Ikkollana galle honsanni insa ewelumma buunxummo.

Maariya 1978nni 45 diriti heedhe xaano godobbu. Ise wodanu xibbi qarrisannose daafira, dokiterootu godowii noo yannara reyitanno yite waajjitino; hakko daafira godowu gato huntanno gede ise ammansiisate woꞌnaaltino. Maariya kayinni tennera sumuu yaa gibbu. Tennera mitu dokiterooti, godowu gato hunanno xagicho sirinjaho worte isera qasate, hospitaalete giddo hadhuwa hadhanni qarrissinose. Maariya godowa noo qaaqqo gatisate yite hospitaaletenni xooqqe fultino.

Gedensaanni polise katamunni haꞌneemmo gede assitinonke. Konnira Istooniyu giddo Taaliini yinanni katami mule noo qachira haꞌne heeꞌra hananfummo; hakka waro Istooniyu Sooviyetete Yuneene widooti. Hakko Taaliini heeꞌneenna Maariya dokiterooti yitu gede ikkikkinni fayyo qaaqqo iltu; isira suꞌma Viitaali yine fushshinummo.

Gedensaanni Istooniyunni Ruusiyaho wodiidoonni, Neeziloobiniya yinanni qooxeessiꞌra haꞌne heeꞌnummo. Qooxeessinkera mannu hatte gobba woꞌmatenni fooliishshote daanno katamma no; ninke konni mannira hayyotenni sabbankeemmo. Mitu manni hakkira daannohu xagisiꞌrate ikkirono, mitu gobbansa higannohu hegere heeshsho hexxo afiꞌreeti!

Oosonke Yihowa baxxannonna isira soqqamate hasatto noonsare ikkitanno gede assine loosiꞌrate shaarrammoommo. Oosonkera dancha lawishsha ikkitanno roduuwa duucha hinge mininkera koyinseemmo; rodiiꞌya Giriigoorino duucha hige ninkewa keeshshanno; isi 1970nni kayise 1995 geeshsha woradu aliidi laꞌꞌaancho ikke soqqamino. Isi hagiirraamonna haariimaancho ikkino daafira, maatenke isi daanno wote lowo geeshsha hagiidhitanno. Wosinu mininkera daanno wote, Qullaawu Maxaafire kayinse hasaambeemmo  daafira, oosonke Qullaawu Maxaafi xagge baxxannore ikkitino.

Beettinke Yaresilavi 1987nni hakkeeshsha qarrinsannikkiwa Latiiviyu giddo Riiga yinanni katamira soqqamate haꞌrino. Ikkollana, isi wottaaddara ikke olama giwinohura mito dironna lee agana usuramanno gede yoo yineennasi addi addihu honsu usuru mine usuramino. Ani usuramummo wari xaggeꞌya kuloommosi; tini isi cincanno gede kaaꞌlitinosi. Isi gedensaanni suwisaancho ikke soqqama hanafino. Beettinke Paaveli 19 dirihu heeꞌre 1990 Jaappaanete aliyyeenni noote Sakihaalini no giddicho haꞌre suwisaancho ikke soqqama hasiꞌrinota kulinke. Umi qara hakkira haꞌrara dibanxoommo. Hakkawaro hatte giddicho giddo 20 halashshanno calla no; tini giddicho ninke heeꞌneemmowiinni 9,000 km xeertidhanno. Ikkirono, gedensaanni haꞌrara sumuu yinummo; hakkiira haꞌranno gede sumuu yaanke garaho. Hakko noo manni dancha duduwo macciishsha baxannoho. Shiima yanna gedensaanni, hakko sette songo kalaqantino. Paaveli 1995 geeshsha Sakihaalini soqqamino. Hatte yannara ninke anga noohu maaꞌnu beettinke Viitaali callaati. Isi anjesinni kayise Qullaawa Maxaafa nabbawa baxanno. Gedensaanni 14 dirihu heeꞌre suwisaancho ikke soqqama hanafino; ani suwisaancho ikke isi ledo lame diro soqqamoommo. Tini yanna lowo geeshsha hagiirsiissannote. Viitaali 19 diro ikkisita baxxino suwisaancho ikkino.

Biꞌre 1952 mittu polisichi Maariya “Ammanakki kaada giwittaro tonne diro usuramatta. Hakkiinni geedhite fulatta; hakkawote ate caaqqi yee nafa laꞌꞌannohehu diheeꞌranno” yiinose. Ikkollana coyi isi yiino gede diꞌꞌikkino. Ammanamino Maganinke Yihowa, oosonkenna halaale rosiinsoommonsa manni baxannonke. Maariyanna ani oosonke soqqantinowa addi addi bayicho haꞌnoommo. Oosonke Yihoware rosiissinonsa manni galatannonke.

Gedensaanni 1991nni Yihowa Farciꞌraasine higgete fajjo afidhu. Tini, dancha duduwo albinni roore diinaggaambe soqqamanni gede assitino. Songonke Qidaamenna Sambata qooxeessaho noo katammanna qachuwa haꞌne soqqamate otobise nafa hidhitino.

Yaresilavi minaamasi Oliyoona, Paavelinna minaamasi Raaya, Beeteelete Viitaalinna minaamasi Sivetilaana woradu looso loossanna laꞌꞌa lowo geeshsha hagiirsiissanno. Bayira beettonke Iriina maatese ledo Jarmanete heedhanno. Minaannise Viladimiirinna sase oosose songote cimeeyye ikkite soqqantanni no. Beettonke Olga Istooniyaho heedhanno; ise duucha higge silke bilbiltannoe. Minaamaꞌya Maariya 2014nni shiirumma; tini dadillissannote. Ise reyotenni kaꞌanno yanna quqquxame agadheemmo! Xa ani Beligooraadi katamira heeꞌreemmo; koye heedhanno roduuwi baasa kaaꞌlitannoe.

Yihowara soqqamanni sayisummo dirra giddo, ammaname heeꞌra shota ikka hooggurono, Yihowa assinoommorira aannoti giddoyidi salaame baalunkunni roortannota laoommo. Maariyanna ani kaajjine heeꞌne afiꞌnoommo atooti afiꞌneemmo yee hede egennoommokkiho. Sooviyetete Yuniyeene 1991nni ubbara albaanni 40,000 halashshaano calla no. Alba Sooviyetete Yuniyeene amaddino gobbuwara xa 400,000 ikkitanno halashshaano no! Xa anera 83 diro ikkinoe; ikkollana cimeessa ikke soqqamanni noommo. Yihowa kaaꞌlinonke kaaꞌlo Maariyanna ani kaajjine heeꞌneemmo gede assitinonke. Ee, Yihowa lowo geeshsha kiisinonke.—Far. 13:5, 6.