1, 2. (a) Mitu roduuwinkera mayi qarri iillannonsa? (b) Aanchine hiikkuri xaꞌmuware ronseemmo?

 LIJE yinanni Rodii togo yiino: “Burundi gobba manni insa insanaawa olami yannara, maatenke jawu gambooshshiwa no. Laꞌneemmo wote mannu xooqanni no; qoleno qawwe tokkonsanni heeꞌnoonni. Konnira, anniꞌyanna amaꞌya, hattono tonaamitenti mininke ooso lubbo gatate xoonqummo; hakka wote anga adhinoommoha shiima uduunne agurranna adhine haꞌnoommori dino. Mininke manni giddo gamu 1,600 kiilo meetire saꞌꞌannowa xeertidhe Malaawi noota daramino manni heeꞌranno kaampe haꞌre ei. Wolootu kayinni mininke manniwiinni babbaxxine baꞌnummo.”

² Alamete aana olunni woy wolu coyinni kainohunni darame heeꞌranno manni kiiro 65,000,000 saꞌanno; konni albaanni mannu konni garinni darame diegennino. a Konni manni giddo lowo kume ikkitannoti Yihowa  Farciꞌraasine no. Insa giddo batinyu shiidhino; mitoho noonsari gudisame bainonsa. Darame dayinohu wolu mannira iillinonsahu wolu qarri maati? Insa qarru iillinsarono Yihowa ‘hagiidhanni Magansiꞌranno gede’ kaaꞌla dandiineemmohu hiittoonniiti? (Far. 100:2) Darame dayinohu Yihoware afinokki mannira dancha duduwo danchu garinni duduwa dandiineemmohu hiittoonniiti?

3. Yesuusinna batinye harunsaanosi dartu iilleennansa wole gobba hadhinohu hiittoonniiti?

³ Yihowa sokkaasinchi Moote Heeroodisi Yesuusa shaate hedinota Yooseefira kulisi yannara, Yesuusi annisinna amasi ledo Gibitsete gobba haꞌre heeꞌrino. Insa Heeroodisi reya geeshsha hakko heeꞌrino. (Mat. 2:13, 14, 19-21) Lowo diri gedensaanni, hundite Yesuusi rosaanora dartu iillinonsa daafira, ‘Yihudunna Samaariyu [gobbara] billaallitino.’ (Soq. 8:1) Yesuusi harunsaanosi qaensanni darantanno gede assinanninsata balaxe coyiꞌrino. Togo yiino: “Mittu katamira qarrissuꞌnero, wole katama xooqqe.” (Mat. 10:23) Haꞌra hasiꞌnikkinni wole gobba haꞌne heeꞌra shota diꞌꞌikkitino.

4, 5. Darame wole gobba haꞌranno mannira (a) doogote aana, (b) kaampete heeꞌranno yannara mayi qarri iillannonsa?

⁴ Darame wole gobba haꞌre heeꞌranno manni haꞌranna doogote woy kaampete giddo addi addi qarri iillansara dandaanno. Gaadi yinannihu Lijehu maaꞌnu rodii dartu iillinsa warita qaage togo yiino: “Haammata lamala doogote batinye reeshsha laꞌnanni saꞌnoommo. Hakka waro anera 12 diro ikke nooe. Anera hoowu dhudhukatinoehura mininke manna ane agurtine hadhe yuummo. Anniꞌya ane finqilino mannira hune haꞌra hasiꞌrinokki daafira duhie. Konni garinni, mittu barrinni wole barra saꞌnummo; ganyine Yihowa huucciꞌneemmo hattono iso addaxxineemmo; mito wote haꞌneemmo doogora laaltinota maango calla inteemmo.—Fil. 4:12, 13.

⁵ Lijeoo maate giddo rooru jeefote, Buusantino Mangistubbata daramino manni heeꞌranno kaampe eino. Ikkirono, insara hakko coyi diꞌꞌinjiinonsa. Xa woradu aliidi laꞌꞌaancho ikkinohu Lije togo yiino: “Lowo mannira loosu dinonsa. Hakko daafira insa heꞌmanno, aganno, qumaare gaꞌnanno, mooranno hattono amanyoote bainore assanno.” Kaampete heedhannoti Yihowa Farciꞌraasine gara ikkinokkire assitannokki gede ayyaanaamittete coye illachisha hasiissinonsa. (Ibi. 6:11, 12; 10:24, 25) Insa ayyaanaamittensa shoshshoggitannokki gede yannansa danchu garinni horoonsidhino; insa giddo batinyu suwisaano ikkitino. Biꞌre Isiraeele halalla hadhino haꞌrinsho gumulantunte gede, kaampete heedhanno yannano gumulantanno yite heddinohura dicaaccaabbino.—2 Qor. 4:18.

6, 7. (a) “Maganu baxilli” Kiristaanu roduuwinsara maa assanno gede kakkayisannonsa? (b) Mitto lawishsha kuli.

⁶ “Maganu baxilli” mimmitinkera baxille leellinsheemmo gede assannonke; roorenkanni qarru yannara hatto assa hasiissannonke. (1 Yohaannisi 3:17, 18 nabbawi.) Umi xibbi diro Yihudu Kiristaana hude amaddu yannara, ayyaanaamittete roduuwinsa kaaꞌlinonsa. (Soq. 11:28, 29) Soqqamaasine Phaawuloosinna Pheexiroosino, Kiristaanu mimmitonsa wosinsanno gede amaaltino. (Rom. 12:13; 1 Phe. 4:9) Kiristaanu dartu iillinonsakki roduuwansa wosinsa hasiissannonsaha ikkiro, qarru iillinonsaha woy ammanansanni kainohunni daraminoha ayyaanaamittete roduuwansa isinni roore kaaꞌla hasiissannonsati egennantinote!—Lawishsha 3:27 nabbawi. b

⁷ Muli yannara Yukireenete soojjaatoonni olu kai yannara, haammata kume ikkitannoti Yihowa Farciꞌraasine labballiranna meentira hattono qaaqquullira dartu iillinonsa. Insa giddo mitu reyino; tini dadillissannote. Ikkollana, insa giddo batinye Yukireenete gobbankura wolewa heeꞌranno roduuwi haaꞌrinonsa; woloota kayinni Ruusiyaho heeꞌranno roduuwi haaꞌrinonsa. Insa lamente gobbara heedhu yannara poletiku hajora anga wodha gibbe alamete wido ikkitinokkita leellishshino; qoleno  ‘Maganu qaaliha’ dancha duduwo diinaggaabbe dudubbino.—Yoh. 15:19; Soq. 8:4.

8, 9. (a) Darame wole gobba haꞌranno mannira mayi qarra ikkansara dandaanno? (b) Insa ceeꞌminummokkinni kaaꞌla hasiissannonkehu mayiraati?

⁸ Dartu iillinonsahu mitu manni gobbansaranni wole bayicho heeꞌranno; wolu kayinni alba heeꞌranno gobbanni lowo geeshsha baxxitino gobbara heeꞌranno. Mangistuwa sagale, uddanonna galtanno base uyitannonsaha ikkirono, kuni manni alba rosino sagale afiꞌrannokkiha ikkara dandaanno. Iibbado gobbanni dayino manni qiidado gobbara heeꞌra rosinokki daafira, hatte gobbara ma garinni uddiꞌnanniro afa hoogara dandaanno. Darame dayino manni gaxaretenni dayinoha ikkiro, yannanniha mini uduunnicho horoonsiꞌnanni gara egenninokkiha ikkara dandaanno.

⁹ Mite mangistuwa togoo manni darame dayino gobbara heeꞌnanni heeshsho rosanno gede kaaꞌlitanno. Ikkollana, boode aganna giddo kuni manni umonsa dandee heeꞌra hasiissannonsa. Tenne assa shota ikka hooggara dandiitanno. Hanni darame dayino manni assa hasiissannonsaha addi addi coye hedde: Insa haaro afoo rosanna haaro mangistete wodho afa hasiissanonsa; hattono heeꞌnanni heeshsho, barrisiꞌra hooga, qaraxo kaffalate, rosu mine haꞌrate, ooso amaxxate ledo xaado afiꞌrino coye baala mite hige afa hasiissannonsa. Togoo coyi ledo sharramannoha darame dayino roduuwa, ceeꞌmitinikki hattono ayirrissinanninsata leellishanno garinni kaaꞌlitinanni?—Fil. 2:3, 4.

10. Darame daanno roduuwanke ammanansa shoshshoggitannokki gede ranke kaaꞌla dandiineemmohu hiittoonniiti? (Hanafote noo misile lai.)

¹⁰ Aleenni kulli coyibbano agurranna, mito wote mangistuwa darame dayino roduuwinkera songote ledo xaada qarra ikkitannonsa gede assitanno. Insa kaaꞌlitannoti mite uurrinshuwa, darame dayino roduuwi gambooshshe hose loosanno gede assanno looso loosa giwiro, kaaꞌla agurtannota woy kaampetenni fushshine hunanninsata kulte waajjishiishshanno. Boodu roduuwinke waajjinohuranna kaaꞌlannonkehu dino yee hedino daafira tennera qeelamino. Konni daafira, darame dayino roduuwinke daanni heeꞌreennanni ranke kaaꞌla hasiissannonke. Insa daafira hendeemmota affanno gede assa hasiissannonke. Insa shaqqillunni kaaꞌla ammanansa shoshshoggitannokki gede kaaꞌlitannonsa.—Law. 12:25; 17:17.

11. (a) Darame dayino mannira umo hasiisannonsari maati? (b) Insa assinanninsarira galattannota leellisha dandiitannohu hiittoonniiti?

¹¹ Umo, roduuwinkera sagale, uduunne woy wolere lowo geeshsha hasiisannonsare uyine kaaꞌla dandiineemmo. c Shiimare assa, lawishshaho mittu rodiira karawaata aa nafa loworeeti. Darame dayino manni roduuwinsa insara mitore aa hasiissannonsahu gede asse dihedanno; hatteentenni assinanninsarira galatanno; tini aanno manchi hagiidhanno gede assitanno. Hige duucha wote manna anga laꞌꞌa, meessaneeto ajinshe laꞌnanni gede assitanno; qoleno kaaꞌlanno manchi duha ikkinoonnisihu gede asse hedanno gede assitara dandiitanno. (2 Tes. 3:7-10) Ikkirono insara mitore uyine kaaꞌla hasiissanno.

12, 13. (a) Darame dayino manna kaaꞌla dandiineemmohu hiittoonniiti? (b) Mitto lawishsha kuli.

¹² Darame dayino manna kaaꞌlate lowo woxe afiꞌra hasiissannonke yaa diꞌꞌikkino; insawa aananna banxeemmonsata leellisha dandiineemmo. Insa basetenni base hadhanno wote hodhishsha horoonsidhanno gara, fayyimmansara kaaꞌlitannota kayinni waaga batidhinokki sagale hidhitanno gara leellinshammonsara dandiineemmo; qoleno loosoho kaaꞌlannonsa uduunnicho hidhanna woxe afiꞌrate kaaꞌlannonsa looso rossanno gede  kaaꞌlinammonsara dandiineemmo. Baalunku coyinni roore, haaro songonsa giddo jawaatte soqqantanno gede irko ikkinammonsara dandiineemmo. Makeenu woy motore nooꞌnero gambooshshunniwa massensa. Qoleno, insa qooxeessiꞌnera heeꞌranno mannira Maganu Mangiste sokka sabbaka dandiitanno gara kullensa. Ledonsa soqqamme.

¹³ Mitto waro shoolu wedellooti darante mitte songo daggu yannara, songote cimeeyye kuri roduuwi makeena kada, kompiyuterenni borreessa, loosoho kuꞌlaato eessiꞌra dandiitanno gara, hattono Yihowara jawaatte soqqamate soma fushshidhanno gara rosiissinonsa. (Gal. 6:10) Shoolunku mulenni suwisaano ikkitino. Insa cimeeyye irkissinonsahuranna uminsa Yihowara soqqamate sharrantino daafira ayyaanaamittetenni lophitino; insa Sheexaanu moohino alame amaddansara diwodhitino.

14. (a) Darame dayino manni hiikkonne fonqolo ikkanno coye qoropha hasiissannonsa? (b) Mitto lawishsha kuli.

¹⁴ Baalunku Kiristaaninte gede, darame dayino Kiristaani Yihowa ledo noonsa jaalooma agure maalaamittete coye shorranno gede fonqolo ikkannonsa coye qoropha hasiissannonsa. d Aleenni kullihu Lijenna roduuwisi, maatensa darante fultu yannara anninsa ammana noosita leellishino gara qaagganno. Insa togo yitino: “Anga adhinoha hakkeeshshi geeshsha hasiisannokki uduunne doogo hunino. Hakkiinnino jeefote, giddo noori nookki borsa fane muushshi yee, ‘Laꞌini? Heeshshote hasiissannori shiimareetilla!’ yiinonke.”—1 Ximootewoosi 6:8 nabbawi.

15, 16. (a) Darame dayino manna ayyaanaamittetenni kaaꞌla dandiineemmohu hiittoonniiti? (b) Insa magarinni sheshifachisha dandiineemmo?

¹⁵ Darame dayino mannira maalaamittete kaaꞌlonni roore ayyaanaamittete kaaꞌlonna shesho hasiissannonsa. (Mat. 4:4) Cimeeyye darame dayino mannira uminsa afiinni qixxeessinoonnita ayyaanaamittete borro uyite woy insa afoo coyiꞌranno roduuwinni xaadisse kaaꞌla dandiitanno. Darame gobbansanni fulannohu batinyu manni lowo geeshsha baxanno maatewiinni hattono rosino dagoominna songowiinni baxxe dayinoho. Hakko daafira, ayyaanaamittete roduuwinsa Yihowa baxannonsatanna mararannonsata huwattanno gede assa hasiissannonsa. Hatto ikka hoogiro, insa shesho afiꞌrate yite Yihowa magansiꞌrannokki fiixinsawa woy insa bude afiꞌrinohunna insara iillinonsa gedee qarri iillinonsahu gobbansanni dayino manniwa alba higgannoha ikkara dandaanno. (1 Qor.  15:33) Insa roduuwu noonke yitanno gede assine, “gobbansanni xiiwante” woy darante fultinore ‘agarannohu’ Yihowa lawishsha harunsa dandiineemmo.—Far. 146:9.

¹⁶ Biꞌre Yesuusinna maatesinte gede, darame fulino manni gobbansanni xooqe fulanno gede assinsa manni silxaane afiꞌre noo geeshsha gobbansa higanno faro diafiꞌranno. Qoleno Lije yiinte gede, “maatensa miila giddeessine seyantanna woy shinanna lainohu batinyu annuwinna amuuwi, oosonsa adhe hattee qarru iillinsa gobba higa dibaxanno.” Darame daanno manna haadhanno roduuwi, togoo qarri iillinonsa roduuwa kaaꞌlitanno wote, ‘wolu manni qarra uminsahu gede assite heddannore, rodiimmate baxillinni baxantannore, shaqqaddanna jooguulle ikka’ hasiissannonsa.’ (1 Phe. 3:8) Darame dayinoha mito manna iillinonsa qarri ammanansa shoshshogitanno gede assino; togoo manni iillinonsa qarra hasaapha, hakko iso oosonsa noowa hasaawa saalfatannoha ikkara dandaanno. Ateneeto togo yite xaꞌmi, ‘Anera hattoo qarri iilloommeꞌꞌero, mannu maa assaera hasiꞌreemmo?’—Mat. 7:12.

17. Sabbakate loosinke darame dayino manni fooliishsho afiꞌranno gede kaaꞌlannohu hiittoonniiti?

¹⁷ Yannankera darame daannohu lowo manni sabbakate loosonke agamboonni gobbuwanni daannoho. Insa haadhanno gobbuwara heedhannote diinaggaabbe soqqantannote Yihowa Farciꞌraasinera Maganu ikkonsana, lowo kume ikkannohu darame dayino manni Maganu Mangiste “qaale” mite yee macciishshanni no. (Mat. 13:19, 23) ‘Duhu batiꞌrinonsahu’ batinyu manni gambooshshinkewa daanno wote fooliishsho afiꞌranno; insa, ‘Maganu ninke ledo noota’ mulenni buuxanno.—Mat. 11:28-30; 1 Qor. 14:25.

18, 19. Darame dayino mannira sabbankeemmo wote hayyoota ikka dandiineemmohu hiittoonniiti?

¹⁸ Darame dayino mannira sabbakkinanni wote ‘busullanna’ ‘egennaamma’ woy hayyoota ikka hasiissannoꞌne. (Mat. 10:16; Law. 22:3) Yaachishinonsa coye kayisse hasaaphitannoꞌne wote macciishshe; ikkirono poletiku hajore kayissine hasaabbinoonte. Sinu biironna silxaane noonsari uyitanno biddishsha harunse; kiꞌne woy wole manna qarru giddora eessannore assitinoonte. Darame dayino manni ammaꞌnonna bude afate hattono mishshinannikkita leellishate woꞌnaalle. Lawishshaho, mite gobba manni meyati uddidhanno uddano daafira quwa saꞌino hedo noonsa. Konni daafira, hattoo gobbanni darame dayino mannira sabbakkinanni wote insa giwisannokki garinni uddidhe.

¹⁹ Yesuusi coyiꞌrino masalo giddo kullihu Samaariyu manchi gede, qarru iillinonsa manna baala kaaꞌla hasiꞌneemmo. (Luq. 10:33-37) Tenne assate baalantenni woyyitino doogo insara dancha duduwo duduwate. Darame dayinoha batinye manna kaaꞌlinohu mittu cimeessi togo yiino: “Ninke Yihowa Farciꞌraasine ikkinoommotanna qara hasattonke insara maalaamittete coye aa ikkikkinni ayyaanaamittetenni kaaꞌla ikkitinota umonni xawinse kula danchate. Hatto assa hoongummoro, mitu manni ninkewa gamba yaa hasiꞌrannohu kaaꞌlo hasiꞌrino daafira calla ikkara dandaanno.”

20, 21. (a) Darame dayinohu ayyaanaamittete roduuwinkera baxille leellisha dancha guma abbitannohu hiittoonniiti? (b) Aananno birxichira mayinnire ronseemmo?

²⁰ Darame ‘gobbansanni fulinohu’ ammanate roduuwinkera baxille leellisha dancha guma abbitanno. Ertiraho heedhannoti mitte rodoo maatese dartu iilleennansa wole gobba hadhinota coyidhino. Oosose giddo shoolu halallu giddoonni higge settu barri doogo hadhe Sudaane eꞌino. Ise togo yitino: “Hatte gobba roduuwi muli fiixi gede assite sagale, uduunne, galtannowanna makeena gidditanno woxe uyitinonsa. Albaanni egenninokki mancho isi magansiꞌranno Magano magansiꞌrannoha ikkinohura calla anga fane haaꞌrannohu nooni? Yihowa Farciꞌraasine agurranna wolu dino!”—Yohaannisi 13:35 nabbawi.

²¹ Darame dayino annuwinna amuuwi adhe dayino ooso kaaꞌla dandiinannihu hiittoonniiti? Aananno birxichira, ninke baalunku insa Yihowara hagiirrunni soqqantanno gede kaaꞌla dandiineemmo gara ronseemmo.