Nateraky tamy Tanàni-Québec aho, amy faritany kanadiein manao safà fransè a Québec any. Louis noho Zélia ty anarani-babako noho mamako. Tena soa fanahy rozy. Somary olo menamenatsy zay babako, sady tea mamaky boky. Nitea manoratsy aho ka mba niriko ty ho mpanao gazety lafa be.

Tamy zaho 12 tao eo, le nitsidiky anay Rodolphe Soucy, mpiaraky miasa amy babako, niaraky amy namany zay. Vavolombeloni-Jehovah rozy. Tsy nahay raha maro mikasiky ty Vavolombeloni-Jehovah aho sady tsy nahakinto ahy loatsy ty fivavahan-drozy. Fe naninto ahy ty fomba namalean-drozy ty fanontaneanay tamy Baiboly ao. Nanaitsy ani-babako noho mamako koa raha zay, farany naneky hianatsy Baiboly zahay.

Mbo nianatsy tamy lakilasy Katolika aho tamy zay. Niresadresaky amy mpiaraky mianatsy amiko rey aho kindraiky, le nivolaniko amin-drozy ty raha nianaranay tamy Baiboly ao. Nihaini-pretra nampianatsy anay rey raha zay tafarafara tao. Tsy mba nampiasa Baiboly rozy mba hanaporofoa hoe diso ty raha nivolaniko, fa nivola ahy alohani-mpianatsy iaby teo ty raiky amin-drozy hoe mpizizo aho! Tsy nimora aloha ty nifanatriky teo, fe nahasoa raha. Nihitako tamin’iny hoe tsy mifanaraky amy Baiboly ty raha ampianary an-dakilasy any mikasiky fivavaha. Nihaiko amy zay hoe tsy mety amiko ty ao. Nahazo alala tamy baba noho mamako aho, ka nifindra lakilasy hafa.

Nanohy nianatsy Baiboly aho, fe nielaela vo nandroso ara-panahy satria nampatahotsy ahy ty nitory santrano. Nahatao olo maro ty Eglizy Katolika tamy zay sady tena nanohitsy ty fitoria ataontsika. Niaraky niasa amy eglizy amy resaky politiky Maurice Duplessis, azy praiministrani-Québec iny. Niseriseren’ olo noho nitafihin-drozy Vavolombeloni-Jehovah rey, fe nanoha ani-raha zay ie. Nila herim-po vatany ty nandeha nitory tamy zay.

Nanampy ahy handresy ani-tahotsiko iny Rahalahy John Rae. Nanatriky ty kilasy fahasivy tamy Sekolini-Gileada ie. John io, olo nahay raha maro, nalemy fanahy, tsy sarotiny sady mora iresaha. Kindraiky avao ie vo nanoro hevitsy ahy mivanta, fe nisy vokany bevata tamiko ty modely soany. Nisahira amy fivolana fransè John, farany niaraky nanompo aminy matetiky aho mba hanampy azy. Nanjary nahasaky niaro ty fahamarina amy zay aho. Natao batisa aho tamy 26 Mey 1951, zany hoe folo tao tafarani-nifankahitako voalohany tamy Vavolombeloni-Jehovah.

Mpisava lala ty ankamaroan’olo tamy fiangona kelikely nisy anay tamy Tanàni-Québec ao. Nandrisiky ahy hanao mpisava lala ty modely soan-drozy. Tsy nampiasa boky zahay lafa nitory, fa Baiboly avao. Nila nahay nampiasa soa ty Soratsy Masy iha. Farany aho niezaky hahay andinin-teny maro mba hahaizako miaro ty fahamarina. Kanefa ndre Baiboly io, tsy neken’olo sisany ty namaky azy laha tsy nisy fahazoan-dala baka amy Eglizy Katolika.

Nifanambaly zahay amy Simone Patry, ranabavy raiky tan-tanà teo, tamy 1952. Nifindra ta Montréal atoy zahay, le tao raiky tafarani-zay, niteraky ani-Lise anakampelanay. Nijano tsy ho mpisava lala zahay amy Simone tsiela talohani-mariazinay. Fe niezaky nanatsotra ty fiainanay avao zahay, mba ho afaky manoha ty fandahara atao amy fiangona eo araky ze farani-vitanay.

Lasa ty folo tao. Nieritseritsy soa ty fomba hampitomboako ty fanompoako amy zay ndraiky aho. Nanatriky ty Sekolini-Fanompoani-Fanjakà Iny ho ani-anti-panahy aho tamy 1962, tamy Betelani-Kanada ao. Rahalahy Camille Ouellette ro nampiharoa trano amiko, tanatini-sekoly naharitsy vola raiky iny. Tena nampieky ahy hoe nazoto nanompo Camille, kanefa manambaly amin’anaky. Raha mbo tsy nirè ta Québec tao mihintsy tamy zay ty hoe olo manambaly amin’anaky ro manao mpisava lala. Fe zay mihintsy ty teani-Camille hatao. Nampirisihiny hieritseritsy ty pilasy misy ahy aho tamy fotoa niarahanay rey. Vola vitsivitsy tafarani-zay, le nihitako fa afaky manao mpisava lala maharitsy ndraiky aho. Nieritseritsy ty olo sisany hoe tsy fahendrea raha zay, fe nanapa-kevitsy hanao mpisava lala avao aho, satria matoky  fa hotahini-Jehovah ty ezaky ataoko mba hampitomboa ty fanompoako.

Tamy 1964, le voatendry ho mpisava lala manoka zahay morovaly ka nifindra tamy Tanàni-Québec, tanà niavianay. Nanompo tao tanatini-tao vitsivitsy zahay. Fa nihanalalaky ty fitoria tamy zay, fe mbo nisy nanohitsy avao zahay.

Ndraiky Sabotsy zay, le nisambory ta Sainte-Marie tao aho, amy tanà kelikely tsy lavitsy ani-Tanàni-Québec teo. Nandesini-polisy raiky zay tamy biron-drozy any aho, le nigadran-drozy satria tsy nana taratasy fahazoan-dala hitoria santrano. Nandesy tamy mpitsara raiky mampatahotsy mana anara Baillargeon zay aho tafarani-zay. Nanontany ahy ie hoe ia ty hiaro ahy amy fitsarà ao. Lafa nitononiko ty anarani-Glen How, * azy avokà Vavolombeloni-Jehovah iny, le nikamo ie sady nivola hoe: “Ay avao! Mbo ie koa!” Nalaza ho nahay niaro ty Vavolombeloni-Jehovah tamy fitsarà eny Glen How tamy zay. Nambarani-tribinaly tamiko tafarani-zay hoe tsy misy raha itoria ahy sasy.

Nisarotsy koa ty nanofa trano mety soa hivoria ta Québec ao tratsini-fanohera iny. Garazy fa ratiraty zay avao ro mba nihitani-fiangona kelikely misy anay iny. Tsy nisy fitaova mampafana trano ty tao, farany nampiasa fitaova raiky zay rahalahy reo lafa nanjeky ty nintsy. Matetiky zahay nifamorivory manodidy eo sady niresaky tantara mampahery, lera vitsivitsy alohani-fivoria iny.

Tena mampahery ty mahita hoe mandroso ty asa fitoria lafa mandeha ty fotoa. Tamy tao 1960 tany, le mbo fiangona malinidiniky avao ro nisy tamy Tanàni-Québec noho Côte-Nord iny, le ho zay koa ty amy faritsini-Gaspé iny iaby. Kanefa fa mahafeno faritsy roe mahery rozy henanizao, sady mivory amy Efitrano soasoa rahalahy reo.

Nampanaovy ty asani-faritsy zahay amy Simone tamy 1970. Bakeo nivoatendry ho mpiandraikitsini-vondrom-paritsy tamy 1973. Maro ty raha nianarako tamy rahalahy Laurier Saumur * noho David Splane * tamy tao rey. Samby nanao ty asani-faritsy rozy sady mahay raha maro. Saky mahavita fivoriambe zahay amy David, le mifanakalo hevitsy amy ty fomba hanasoavanay ty fahaizanay mampianatsy. Tiaroko fa nivola tamiko David ndraiky zay hoe: “Léonce e, tena teako lahateninao farany iny. Tena soa aloha, fe nahavitako lahateny telo raha iaby nivolaninao teny rey!” Nimaro marè ty fanazavà niresahiko lafa zaho nandahateny. Nila nianatsy nanao fanazavà tsotra aho.

Hampahery ani-mpiandraikitsini-faritsy reo ro asa nampanaovy ty mpiandraikitsini-vondrom-paritsy tamy zay. Fe maro amy mpitory a Québec ao reo ro nahay ahy soa. Matetiky rozy ta hiaraky amiko amy fanompoa eny lafa nitsidiky faritsy aho. Tena nisoa aloha ty niaraky nanompo  amin-drozy, fe tsy niampy ty fotoa niarahako amy mpiandraikitsini-faritsy iny. Tamy ndraiky zay, le nampahatiaro ahy ho zao mpiandraikitsini-faritsy soa fanahy raiky zay: “Tena soa hoe manoka fotoa ho ani-mpiara-manompo reo iha, fe ka halino fa zaho ro tsidihinao amy herinandro toy. Mila fampahereza koa anè aho!” Vomaiky nanampy ahy hahay handanjalanja torohevitsy feno fitiava zay.

Nisy raha niseho tampoky sady nampalahelo tamy 1976. Narary mafy Simone valiko, farany nimaty. Tena nama soa ho ahy ie satria nana fahafoizam-bata sady tena tea ani-Jehovah. Afaky nizaka ty alaheloko aho satria nandany fotoa tamy fanompoa eny. Le misaotsy ani-Jehovah koa nanoha ahy avao tamy fotoa sarotsy rey. Nanambaly ani-Carolyn Elliott aho tafara atoy. Mpisava lala mazoto ie. Manao safà anglè koa ie ka niavy a Québec atoy mba hanampy amy faritsy mila mpitory maro. Mora iresaha Carolyn sady midary olo, sirtò ty olo menamenatsy na mangiky. Tena nanampy ahy ie lafa niaraky amiko nanao ty asani-faritsy.

Tamy Zanviè 1978, le nivoatendry hampianatsy amy Sekolini-Mpisava Lala voalohany ta Québec etoa aho. Mbo tsy nanatriky ani-sekoly io aho ka natahotsy biby, satria vaovao amiko noho amy mpianatsy reo ty raha hianara ao. Soa avao fa maro mpisava lala mahay tamy kilasy voalohany nampianariko iny. Marina fa mpampianatsy aho, fe maro koa ty raha nianarako baka amy mpianatsy rey!

Tafarani-zay, mbo tamy 1978 avao, le natao tamy Stady Olimpikini-Montréal etoa ty Fivoriambe Iraisam-pirenena manday foto-kevitsy hoe “Finoa Mandresy.” Mbo tsy nisy fivoriambe bevata manahaky an’io ndraiky ty ta Québec tao. Mandilatsini-80 000 ty mpanatriky tamy zay. Niasa tamy Sampan-draharahani-Mpanambara Vaovao aho tamy fivoriambe iny. Niresaky tamy mpanao gazety maro aho, ka nahafalifaly ahy  biby ty nahita hoe niresaky raha soa maro mikasiky antsika rozy. Fa mandilatsini-20 lera ty fanadikadina nalefa amy tele noho radio, le an-jatony ty lahatsoratsy niboaky gazety. Tena fitoria bevata iny!

Nisy fiovany bevata ty fiainako tamy 1996. Nanompo tamy faritany manao safà fransè ta Québec ao avao aho nanomboky tamy batisako. Fe nivoatendry hiasa amy faritsy manao safà anglè a Toronto any aho tamin’io. Tsy natoky aho hoe hahavita ani-zay. Natahotsy aho lafa nieritseritsy hoe tsy maintsy handahateny amy anglèko motramotraky iny. Nila nivavaky matetiky noho niantehitsy amy Jehovah marerè aho.

Fe ndre zay, tsapako henanizao hoe nisoa biby tao nanompoako ta Toronto any rey. Tsy vozaky Carolyn nanampy ahy mba hatòky tena lafa manao safà anglè, le teo koa mpiara-manompo reo nanoha noho nampahery ahy. Tsy ela le nahazo nama maro zahay.

Ankoatsini-asa samby hafa nila nataoko noho fanomana fivoriambeni-faritsy amy farani-herinandro iny, le matetiky aho manoka lera raiky eo saky Zoma hariva mba hitoria santrano. Mety ho nanao ho zao ty olo sisany hoe: ‘Ino mbo andehanany manompo io kanefa ho maro asa ie amy farani-herinandro?’ Fe nihitako hoe mahazo fampahereza tena lafa nisy resadresaky soasoa tamy fanompoa eny. Mbo mamelombelo ahy avao ty fanompoa an-tonda eny zisiky henanizao.

Voatendry ho mpisava lala manoka a Montréal etoa ndraiky zahay amy Carolyn tamy 1998. Tanatini-tao maro, le anatini-asa nataoko ty mandamy ezaky manoka mba hitoria anjavalala. Miaraky miasa amy mpanambara vaovao rey koa aho mba hanity ze fanazavà tsy marina mikasiky ty Vavolombeloni-Jehovah. Falifaly zahay amy Carolyn henanizao mitory amy ze vahiny vo nifindra a Kanada atoy. Ta hahay soa ty raha volanini-Baiboly ty ankamaroan-drozy.

Fa 68 tao zay ty naha mpanomponi-Jehovah vita batisa ahy. Lafa mandiniky ani-fotoa iaby zay aho, le tsapako hoe nitahy ahy vatany Jehovah. Falifaly biby aho satria nianatsy ho tea mitory sady nanampy olo maro hahay ty marina. Nanao mpisava lala maharitsy Lise, anakampelako iny miaraky amy valiny lafa nibe ty anakin-drozy. Midosiky ty foko ty mahita hoe mbo mazoto manompo ie. Isaorako bevata ty Kristiana namako. Ty modely soa namean-drozy noho ty torohevitsin-drozy ro nanampy ahy hanatanjaky ty fifandrambesako amy Jehovah noho hanompo azy amy fomba sankarazany. Hitako hoe lafa miantehitsy amy herini-fanahy masini-Jehovah avao tsika vo afaky hahavita ze raha iaby ampanaovini-fandaminany antsika. (Sal. 51:11) Mbo misaotsy ani-Jehovah avao aho satria nameany tombontsoa bevata mba hidera ty anarany!—Sal. 54:6.