Hanenty ty anatiny ao

Ho amy loha hevitsy any

Fa Nihainao Va?

Fa Nihainao Va?

Olo tena nisy va Mordekay?

JIOSY natao sesitany Mordekay, sady tena nandramby anjara tamy tantara resahy amy bokini-Estera amy Baiboly ao iny. Niasa tamy lapa persianina tao ie tamy tao 496 T.K., “tamy androni-Ahasoerosy [Mpanjaka].” (Ksersesy I matetiky ro ahaiza ani-mpanjaka io amy zao.) Reni-Mordekay hoe nisy olo ta hamono ani-mpanjaka iny, fe nataony ze tsy hahatanteraky ani-tetiky raty iny. Nankasitraky azy mpanjaka iny, le nivola ie hoe tokony hamea voninahitsy amason’olo iaby eo Mordekay. Tafara atoy, le nitendreni-mpanjaka iny ho praiminisitra Mordekay, lafa nimaty Hamana fahavalony noho fahavaloni-Jiosy rey. Lafa nahazo fahefà amy zay Mordekay, le afaky nampiboaky lalàna hiarova ty Jiosy tamy fanjakà persianina tao, ka tsy nimaty rozy.​—Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Nisy mpahay tantara nivola fa tantara namboamboary avao ty bokini-Estera sady olo tsy nisy Mordekay zao. Fe nisy raha hitani-mpikaroky ambany tany any tamy 1941, manaporofo fa marina ty raha volanini-Baiboly mikasiky ani-Mordekay. Ino raha nihitan-drozy io?

Nahita asa soratsy persianina manahaky pozini-fantsiky io ty mpikaroky, le nahità anarani-lahilahy atao hoe Marduka (Malagasy: Mordekay) raha io. Olo nana fahefà ta Sosana ao ie le mety ho mpanao konty ty asany. Nivola Arthur Ungnad, manam-pahaiza mikasiky tantara an’Eropy antinana any, fa asa soratsy persianina manahaky pozini-fantsiky iny avao tamy zay “ro miresaky mikasiky ani-Mordekay, ankoatsini-Baiboly.”

Nandika asa soratsy persianina manahaky pozini-fantsiky io an’arivony ty manam-pahaiza, tafarani-tatitsy nataoni-Ungnad iny. Anatini-zay ty takelaky tanimanga hita tamy tanà ravarava ta Persepolisy any, tamy Trano Fanajaria raha lafovily marìny ani-tanà iny tao. Fa tamy androni-Ksersesy I takelaky tanimanga reo. Amy safà elamita raha reo sady ahità anara maromaro baka amy bokini-Estera ao. a

Anara hoe Mordekay (Marduka) amy asa soratsy persianina manahaky pozini-fantsiky io

Takelaky maromaro baka Persepolisy tao ro ahità ty anara hoe Marduka. Mpanora-dalàna tamy lapani-Sosana ao ie, tamy fotoa nanjakàni-Ksersesy I. Mivola ty takelaky raiky fa mpandika teny Marduka. Mifanaraky soa amy raha volanini-Baiboly mikasiky ani-Mordekay raha zay. Manam-boninahitsy tamy lapani-Ahasoerosy Mpanjaka (na Ksersesy I) ie, sady nahay fivolana roe farafahakeliny. Nipetraky matetiky tam-bavahadini-mpanjaka tamy lapani-Sosana tao Mordekay. (Est. 2:19, 21; 3:3) Trano bevata vavahady io, le niasa tao ty tandapa.

Mahatseriky fa tena mitovy amy Marduka resahini-takelaky tanimanga iny, azy Mordekay resahini-Baiboly iny. Mitovy ty fotoa niainan-drozy, ty pilasy nisy an-drozy, ty andraikitsy nananan-drozy, noho ty pilasy niasan-drozy. Hita baka amy raha iaby rezay fa mety Mordekay resahini-bokini-Estera iny avao azy nihitani-mpikaroky ambanini-tany any rey.

a Nanoratsy lahatsoratsy misy anara folo baka amy takelaky tanimanga hita ta Persepolisy tao Profesera Edwin Yamauchi, tamy 1992. Hita amy bokini-Estera ao koa anara reo.