Hanenty ty anatiny ao

Ho amy loha hevitsy any

LAHATSORATSY FIANARA 48

Afaky Matoky Iha fa Hanampy Anao Jehovah Lafa Miatriky Raha Sarotsy Iha

Afaky Matoky Iha fa Hanampy Anao Jehovah Lafa Miatriky Raha Sarotsy Iha

“‘Mahereza, ... fa manampy anareo aho,’ hoy Jehovah Tomponi-tafiky.”​—HAG. 2:4.

HIRA 118 “Ampitomboy ny Finoanay”

HO HITANAO ATO a

1-2. Ino ty raha sarotsy natrehini-Jiosy nimpoly ta Jerosalema any rey ka mitovy amy ty raha iainantsika henanizao? (Henteo koa ty efajoro hoe “ Androni-Hagay, Zakaria, noho Ezra.”)

 MISY fotoa va iha miasa loha mikasiky ty hoavy? Mety hoe very asa vasa iha ka miasa loha hoe akory ty hamelomanao ty fianakavianao. Mety misy koronta koa ty aminareo any, na fanenjeha, na fanohera ka lasa miasa loha amy zay iha hoe akory ty hiarovanao ty fianakavianao. Mahazo anao va ty raiky amy raha reo? Laha zay ie, le hampahery anao ty mandiniky ty fomba nanampeani-Jehovah ty Israelita lafa rozy nitratsini-problemo manahaky ani-reo.

2 Tena nila nana finoa matanjaky Jiosy nipetraky ta Babylona any rey mba hahafahan-drozy hiala bakany. Fa manino? Nisoasoa biby ty fiainan-drozy ta Babylona any, sady tsy hay ty ankamaroan-drozy tany handehanan-drozy io. Laha vo niavy any kelikely rozy, le nanomboky nisahira amy resaky drala. Nisy koronta koa ty anivoni-Fanjakà Persianina eo, le teo koa ty fanohera nataoni-firenena nanodidy an-drozy. Vokatsini-zay, le lasa sarotsy tamin’olo sisany ty nifantoky tamy fanamboara ndraiky ani-tempoly iny. Naniraky mpaminany roe amy zay Jehovah tamy tao 520 T.K. tany ho any, tsy ia zay fa Hagay noho Zakaria, mba hanampy ani-vahoaky rey hazoto hiasa ndraiky. (Hag. 1:1; Zak. 1:1) Ho hitantsika moa fa nisy vokany soa ty asa nataoni-mpaminany reo. Fe 50 tao tafarani-zay, le nila fampahereza ndraiky Jiosy noly ta Jerosalema any rey. Niala baka Babylona any amy zay Ezra, azy nahay nanao kopỳ Lalàna iny, le nandeha a Jerosalema any. Nampirisiky ani-vahoaky rey ie mba hanao voaloha lista ty fanompoa a-Ndranahary.​—Ezra 7:1, 6.

3. Ino ty fanontanea hodinihintsika? (Ohabolana 22:19)

3 Nanampy ty mpanompo-Ndranahary taloha tany ty faminaniani-Hagay noho Zakaria ka lasa natoky ani-Jehovah avao rozy lafa niatriky fanenjeha. Manampy antsika hatòky koa raha rey hoe hanampy antsika avao Jehovah ndre ino ino ty raha sarotsy mahazo antsika. (Vakio Ohabolana 22:19.) Lafa mandiniky ty hafatsy nampandesi-Ndranahary ani-Hagay noho Zakaria, noho ty modelini-Ezra tsika, le hamaly ani-fanontanea retoa: Manino ro nisy vokany tamy Jiosy rey raha sarotsy iaby reo? Manino tsika ro tokony hifantoky amy fanaova ty sitrapo-Ndranahary avao lafa miatriky raha sarotsy? Le ino ty azontsika atao mba hahavy antsika hatòky tanteraky ani-Jehovah lafa tsika miatriky raha sarotsy?

NISY VOKANY TAMY JIOSY REY TY RAHA SAROTSY

4-5. Manino Jiosy rey ro lasa tsy nazoto namboatsy ani-tempoly iny?

4 Lafa niavy ta Jerosalema any Jiosy rey, le maro biby ty asa nataon-drozy. Avy le namboatsy alitara ho ani-Jehovah rozy sady nanory ty fototsini-tempoly iny. (Ezra 3:1-3, 10) Fe tsy ela avao le fa nihena zotom-pon-drozy zay. Fa nanino? Tsy hoe namboatsy tempoly avao rozy, fa namboatsy trano hipetrahan-drozy koa, namboly, sady namelo ty fianakavian-drozy. (Ezra 2:68, 70) Ankoatsini-zay, niatriky fanohera nataoni-fahavalon-drozy rey rozy. Nanao tetiky fahavalon-drozy reo mba hampijanona ani-fanamboara tempoly iny.​—Ezra 4:1-5.

5 Nisy vokany tamy Jiosy rey koa ty problemo amy resaky drala noho ty politiky. Ty Fanjakà Persianina ro nanjaka amy tanin-drozy iny eo. Lafa nimaty Kyrosy Mpanjaka Persianina tamy tao 530 T.K., le Cambyse ro mpanjaka nandimby azy. Nataony ze haharesy ani-Ejipta. Lafa rozy handeha an’Ejipta any, le nandalo amy tanàn’Israelita rey eo maramilany rey ka nangataky hany, rano, noho siky tamy Israelita reo. Vomaiky nisahira Israelita rey vokatsini-zay. Dariosy I ro nandimby ani-Cambyse. Laha vo nanomboky nanjaka ie, le maro biby ty problemo niseho. Nizizo ty olo ka lasa nikoronta ty Fanjakà Persianina. Raha iaby rezay nahavy ani-Jiosy rey hiasa loha io hoe akory ty hameloman-drozy ty fianakavian-drozy. Vokatsini-raha sarotsy tsy ampoizy natrehin-drozy rey, le lasa nieritseritsy ty Jiosy sisany hoe mbo tsy tamin’io ro fotoa mety hanamboara ty tempolini-Jehovah.​—Hag. 1:2.

6. Laha hentea ty Zakaria 4:6, 7, ino koa ty raha sarotsy natrehini-Jiosy rey, le ino ty fanomezan-toky nameani-Zakaria an-drozy?

6 Vakio Zakaria 4:6, 7. Ankoatsini-fahasahirana amy resaky drala noho koronta ara-politiky, le niatriky fanenjeha koa Jiosy reo. Tamy tao 522 T.K., le nampirisihini-fahavalon-drozy rey ty Fanjakà Persianina mba hampijano ty fanamboara ani-tempolini-Jehovah iny. Fe nanome toky ani-Jiosy rey Zakaria hoe hampiasa ty fanahiny mahery Jehovah mba hanampea an-drozy hanohy avao ndre ino ino raha mety hisaka an-drozy. Tamy tao 520 T.K. amy zay, le nengani-Dariosy Mpanjaka hanohy ani-fanamboara tempoly iny rozy sady nameany drala mihintsy mba hanaova azy. Nivolaniny koa aza ty manam-pahefà tan-tanà eo mba hanampy an-drozy.​—Ezra 6:1, 6-10.

7. Ino ty fitahia niazoni-Jiosy rey lafa nataon-drozy voaloha lista ty sitrapo-Ndranahary?

 7 Nampiasa ani-Hagay noho Zakaria, Jehovah mba hanomeza toky ani-vahoakiny rey hoe hanampy an-drozy ie laha ataon-drozy voaloha lista ty fanamboara ani-tempoly iny. (Hag. 1:8, 13, 14; Zak. 1:3, 16) Nampahery ani-Jiosy rey raha zay ka nanomboky niasa ani-tempoly iny ndraiky rozy tamy tao 520 T.K. Tsy ampy dimy tao iaby le fa nivitan-drozy raha iny. Nataoni-Jiosy rey tamy pilasy voalohany asani-Jehovah iny ndre maro aza ty raha sarotsy natrehin-drozy. Nanoha an-drozy amy zay Jehovah ka nanome an-drozy ze raha ilàn-drozy amy fiaina sady nampeany koa rozy mba hifandramby marìny aminy avao. Ino ty vokany? Lasa falifaly avao rozy nanompo ani-Jehovah.​—Ezra 6:14-16, 22.

MIFANTOHA AMY FANAOVA TY SITRAPO-NDRANAHARY AVAO

8. Manino safà amy Hagay 2:4 ao reo ro manampy antsika hifantoky amy fanaova ty sitrapo-Ndranahary? (Henteo koa ty fanamariha ambany pejy.)

8 Fa marìny ty fijalea bevata. Vomaiky zany tsika mila mitiaro hoe ilà ty manoriky ani-didy mikasiky asa fitoria iny le mandramby anjara amy asa io. (Mar. 13:10) Fe mety ho sarotsy amintsika ty hifantoky amy fanompoantsika laha ohatsy tsika sahira amy resaky drala, na misy manohitsy. Ino ty hanampy antsika hanao voaloha lista ani-asani-Jehovah io? Tsy maintsy matoky tsika hoe miaraky amintsika avao “Jehovah Tomponi-tafiky.” b Hanoha antsika ie laha ty asani-Fanjakà iny avao ro ataontsika amy pilasy voalohany, zay vo ty ahintsika. Tsy misy raha tokony hatahorantsika zany.​—Vakio Hagay 2:4.

9-10. Akory ty nahitani-mpivaly retoa hoe tena marina raha nivolanini-Jesosy amy Matio 6:33 ao iny?

9 Diniho moa ty tantarani-Oleg noho Irina, c mpivaly mpisava lala retoa. Nifindra an-tany hafa rozy satria ta hanampy fiangona raiky zay. Tafarani-nifindran-drozy, le nivery asa rozy satria nisy krizy ara-toe-karena tamy faritsy misy an-drozy iny eo. Tsy nana asa rekitsy rozy tanatini-tao raiky eo ho eo. Fe tena nahatsapa rozy hoe nanoha an-drozy Jehovah, le kindraiky rozy nahazo fanampea baka amy rahalahy noho anabavin-drozy rey. Akory ty nahavitan-drozy niatriky ani-raha sarotsy io? Nikivy tse Oleg tamy voalohany, fe nivola ie hoe: “Niezaky ho be atao tamy fanompoa zahay, le zay ro nanampy anay hifantoky amy ze tena vatan-draha marè amy fiaina.” Sady nila asa avao rozy morovaly no niezaky ho be atao amy fanompoa.

10 Ndraiky andro, lafa rozy baka nanompo le nahita paniè roe feno hany tam-baravaran-drozy eo. Nivola olo mipetraky anilan-drozy eo zay fa naman-drozy ro nanatitsy ani-paniè reo. Tena naman-drozy olo io, le nanao lia 160 kilometra ie mba hanatera ani-raha reo amin-drozy any. Hoy Oleg: “Hitanay ndraiky tamy andro io fa tena mikarakara anay Jehovah, le manahaky ani-zay koa ty fiangona. Tena niresy lahatsy zahay hoe tsy halinoni-Jehovah mihintsy ty mpanompony, ndre mieritseritsy aza rozy hoe tsy misy raha tamany sasy ty amin-drozy.”​—Mat. 6:33.

11. Ino ty raha tamanintsika laha ty fanaova ty sitrapo-Ndranahary avao ro ifantohantsika?

11 Teani-Jehovah hifantoky amy asa mitavan’ay iny tsika, tsy ino zay fa ty fanaova mpianatsy. Nihitantsika tamy  fehintsoratsy faha-7 teny hoe nampirisihini-Hagay vahoaky rey mba hanohy ani-asa masy fa natombokin-drozy iny, zany hoe ty fanamboara ani-tempoly iny. Nampitamà Jehovah fa ‘hotahiny’ rozy laha manao ani-zay. (Hag. 2:18, 19) Afaky matoky koa tsika fa hitahy ty ezaky ataontsika Jehovah laha ataontsika voaloha lista avao asa nampanaoviny antsika iny.

INO TY HANAMPY ANTSIKA HATÒKY ANI-JEHOVAH?

12. Manino Ezra noho olo niaraky aminy baka an-tsesitany any rey ro nila nana finoa matanjaky?

12 Tamy 468 T.K. tany, le niala baka Babylona any Ezra noho ty andiani-faharoe amy Jiosy natao sesitany rey, le nandeha a Jerosalema any. Mba hahavità ani-zay, le nila nana finoa matanjaky Ezra noho olo niaraky aminy rey. Ino ty antony? Tena nampatahotsy lala handehanan-drozy io, sady rozy koa amin’io nanday volamena noho volafoty maro biby hatao fanomeza amy tempoly ao. Azo antoky fa ho mora amy mpanaka olo na mpangalatsy ty hanafiky an-drozy. (Ezra 7:12-16; 8:31) Ankoatsini-zay, hain-drozy koa fa tsy ho voaro rozy ndre a Jerosalema any. Tsy de maro olo nipetraky tamy tanà io ao sady mbo nila fanamboara koa rindry noho vavahady rey. Tena natoky ani-Jehovah Ezra. Ino ty ianarantsika baka aminy?

13. Ino ty nanampy ani-Ezra hatòky ani-Jehovah? (Henteo koa ty fanamariha ambany pejy.)

13 Nihitani-Ezra ty nanampeani-Jehovah ty mpanompony lafa niatriky raha sarotsy rozy. Tao vitsivitsy talohani-zay, zany hoe tamy tao 484 T.K., le nipetraky ta Babylona any Ezra. Namoaky didy Ahasoerosy Mpanjaka tamy zay hoe tokony hovonoa iaby ty Jiosy mipetraky amy Fanjakàni-Persianina reo any. (Est. 3:7, 13-15) Tena natahora ho maty Ezra noho Jiosy iaby tany rey! Lafa naharè ani-raha zay rozy, le tena nalahelo ka tsy nihinan-kany. Nitany rozy lafa nangataky ty fanampeani-Jehovah. (Est. 4:3) Alao sary an-tsay moa hoe nanao akory ty fihetseham-poni-Ezra noho Jiosy namany rey lafa nivaliky raha iny ka azy nanao tetiky hamonoa an-drozy rey ro lasa nivonoa! (Est. 9:1, 2) Azo antoky fa nanoma ani-Ezra amy ze raha sarotsy mety hiseho amy hoavy raha niseho io, sady nahavy azy vomaiky hatòky hoe afaky miaro ty vahoakiny Jehovah. d

14. Nahazo fanampea tamy Jehovah ranabavy raiky toy lafa niatriky raha sarotsy, ino ty fianara nirambesiny?

14 Lafa hitantsika hoe nikarakara antsika Jehovah lafa tsika niatriky raha sarotsy, le vomaiky tsika matoky hoe mbo hikarakara antsika koa ie amy hoavy. Diniho moa ty tantarani-Anastasia, mipetraky an’Eropy Antinana any. Niala tamy asany ie lafa niforosevani-mpiaraky miasa aminy hanoha antoko politiky miaraky amin-drozy. Hoy ty asany: “Mbo tsy nitratsini-raha manahaky ani-zao ndraiky aho. Vo sambako hoe tsy nanan-drala mihintsy.” Mbo nivola koa ie hoe: “Napetrako tamy Jehovah raha iny le hitako fa tena nikarakara ahy soa ie. Laha ohatsy ka very asa ndraiky aho ndraiky andro any, le tsy hatahotsy. Laha mikarakara ahy Babako an-danitsy any iny androany, le tsy maintsy hikarakara ahy koa ie hamaray.”

15. Ino ty nanampy ani-Ezra hatòky ani-Jehovah avao? (Ezra 7:27, 28)

15 Nihitani-Ezra ty fomba nanampeani-Jehovah azy tamy fiainany. Lasa natoky ani-Jehovah avao Ezra lafa nametsivetsy ty fotoa maro nanampeani-Jehovah azy taloha tany. Henteo moa ty safà hoe “nanampy ahy ty tanani-Jehovah Ndranahariko.” (Vakio Ezra 7:27, 28.) Fa ho in-6 Ezra ro nivola raha mitovy amin’io amy boky manday ty anarany io ao.​—Ezra 7:6, 9; 8:18, 22, 31.

Amy raha manao akory tsika ro mety hahita soa ty fiasani-tana-Ndranahary amy fiainantsika? (Fehintsoratsy 16) e

16. Amy raha manao akory tsika ro afaky mahita ty fiasani-tana-Ndranahary amy fiainantsika? (Henteo koa sary io.)

16 Manampy antsika Jehovah lafa miatriky raha sarotsy tsika. Afaky hahita soa ty fomba anampeani-Jehovah antsika, ohatsy, tsika lafa mangataky andro tsy hiasà amy mpampiasa antsika mba hanatreha fivoriambe, na lafa mangataky amy mpampiasa antsika mba hanova ty fotoa iasantsika mba hahafahantsika manatriky ty fivoria iaby. Mety ho tseriky tsika fa hilamy soa ty raha iaby. Vomaiky hatòky ani-Jehovah tsika vokatsini-raha zay.

Ezra amy tempoly ao. Tomany ie sady mivavaky, satria malahelo amy ty raha raty ataoni-vahoakin’Israely. Tomany koa vahoaky rey. Mampahery ani-Ezra amy zay Sekania ka manome toky azy hoe: “Mbo misy raha tamany avao ho ani-Israely. ... Manoha anao zahay.”​—Ezra 10:2, 4 (Fehintsoratsy 17)

17. Akory ty nampisehoani-Ezra hoe niambany ie lafa niatriky raha sarotsy? (Henteo sary amy fononi-gazety toy.)

17 Niambany Ezra ka nangataky fanampea tamy Jehovah. Saky Ezra niasa loha amy ty raha tsy maintsy hataony, le niambany ie ka nivavaky tamy Jehovah. (Ezra 8:21-23; 9:3-5) Lafa nahita ani-Ezra niantehitsy tamy Jehovah ty olo nanodidy azy, le lasa parè hanoha azy noho hanahaky ty finoany. (Ezra 10:1-4) Lafa tsika miasa loha mikasiky ty raha ilàntsika na ty fomba hiarova ty fianakaviantsika, le tsy tokony hisalasala hivavaky amy Jehovah.

18. Ino ty hanampy antsika hatòky tanteraky ani-Jehovah?

18 Laha tsika miambany ka mangataky ty fanampeani-Jehovah sady maneky ty fanampeani-mpiara-manompo, le hihamitombo ty fatokisantsika a-Ndranahary. Nanan’anaky telo, ohatsy, Erika. Natoky ie hoe hikarakara azy avao Jehovah ndre misy raha raty miseho amy fiainany. Niafa-jaza ie, le nimaty koa valiny. Tsy nifankalavitsy ty fotoa nisehoani-raha reo. Tena nalahelo biby ie. Zao ty nivolaniny mikasiky ani-raha niseho reo: “Tsy hainao mialoha hoe akory ty hanampeani-Jehovah anao. Mety tsy hampoizinao aza ty fomba ahazoanao fanampea. Hitako hoe nampiasa ani-namako rey Jehovah mba hamalea ty ankamaroani-vavaky nataoko, satria tena nanampy ahy ty raha nivolanin-drozy noho nataon-drozy. Laha tantaraniko amy namako rey ty raha miseho amy fiainako, le ho moramora amin-drozy ty hanampy ahy.”

MATOKISA ANI-JEHOVAH AVAO

19-20. Ino ty ianarantsika baka amy Jiosy tsy nimpoly ta Jerosalema any rey?

19 Misy raha bevata koa ianarantsika baka amy Jiosy tsy nimpoly a Jerosalema any rey. Tsy afaky nandeha any ty sisany amin-drozy satria fa antitsy na narary na nana andraikitsy nikarakara ty fianakaviany. Ndre zay aza, le nifalifaly rozy nanoha ani-azy nandeha rey ka nanome an-drozy ze raha mety hilan-drozy lafa rozy hamboatsy ani-tempoly iny. (Ezra 1:5, 6) Ndre fa niavy ta Jerosalema any aza azy noly tany voalohany rey, le atao raha mbo nandefa fanomeza tany avao azy tavela ta Babylona any rey. Mbo nanao ani-zay avao rozy 19 tao teo ho eo tafara ty niaviani-naman-drozy rey ta Jerosalema any.​—Zak. 6:10.

20 Mety voafetra avao ty raha azontsika atao amy fanompoa ani-Jehovah. Fe ndre zay, le afaky matoky tsika fa tena ankasitrahany ty ezaky ataontsika mba hampifalifalea azy. Akory ty ahaizantsika ani-zay? Tamy androni-Zakaria, ohatsy, le nivolanini-Jehovah mpaminaniny io mba hanamboatsy satroboninahitsy amy volamena noho volafoty nalefani-azy tavela a Babylona any rey. (Zak. 6:11) Natao “satroboninahitsy” io mba ho “fahatiarova” ani-fanomeza maro biby nataon-drozy rey. (Zak. 6:14) Afaky matoky zany tsika fa tsy ho halinoni-Jehovah mihintsy ty ezaky mafy ataontsika mba hanompoa azy lafa tsika miatriky raha sarotsy.​—Heb. 6:10.

21. Ino ty hanampy antsika tsy hatahotsy ty raha hiseho amy hoavy?

21 Azo antoky fa mbo hiatriky raha sarotsy avao tsika amy andro farany zao, sady mety vomaiky hiharaty aza ty raha misy amy hoavy. (2 Tim. 3:1, 13) Fe tsy tokony hiasa loha marè tsika. Tiarovo raha nivolanini-Jehovah tamy vahoakiny tamy androni-Hagay iny. Hoy ty asany: “Manampy anareo aho ... Ka matahotsy.” (Hag. 2:4, 5) Afaky matoky koa tsika fa hanampy antsika avao Jehovah laha mbo miezaky manao ty sitrapony tsika. Laha tsika manoriky ani-raha nianarantsika baka amy faminaniani-Hagay noho Zakaria, noho tamy modelini-Ezra rey, le hatòky ani-Jehovah avao tsika ndre ino ino ty raha sarotsy mety hatrehintsika amy hoavy.

HIRA 122 Hatanjaho ny Finoanao!

a Sarotsy ty matoky ani-Jehovah lafa tsika sahira amy resaky drala, lafa misy koronta ty faritsy misy antsika, na lafa misy manohitsy antsika. Natao hanampea antsika hanamafy ty fatokisantsika ani-Jehovah lahatsoratsy toy.

b Mimpolimpoly in-14 amy bokini-Hagay ao ty safà hoe “Jehovah Tomponi-tafiky.” Nampitiaro ani-Jiosy rey raha zay hoe tsy misy fetrany ty herini-Jehovah sady afaky mikomandy tafik’anjely maro biby ie. Mbo mampitiaro antsika ani-zay avao koa raha zay henanizao.​—Sal. 103:20, 21.

c Novà ty anara sisany.

d Nitandrina soa Ezra lafa nanao kopỳ ty safàni-Jehovah. Vokany, natoky tanteraky ty faminania nambarani-Jehovah ie ndre talohani-handehanany nana Jerosalema any iny aza.​—2 Tan. 36:22, 23; Ezra 7:6, 9, 10; Jer. 29:14.

e SARY: Rahalahy raiky mangataky andro tsy hiasà amy mpampiasa azy mba hanatreha fivoriambe, fe tsy maneky sefony iny. Mivavaky ie le mangataky fanampea noho tari-dala amy Jehovah satria manoma ty raha horesahiny amy mpampiasa azy iny ndraiky. Atorony ani-sefony iny fanasà amy fivoriambe iny, le hazavaniny aminy ty maha vatan-draha ty fampianarani-Baiboly. Tseriky sefony iny ka miova hevitsy.