Hanenty ty anatiny ao

Ho amy loha hevitsy any

Fanontaneani-Mpamaky

Fanontaneani-Mpamaky

Nisy raha hafa koa va nihanin’Israelita ankoatsini-mana noho papelika, tamin-drozy tan-diomonto tany rey?

Mana ro tena foto-tsakafon’Israelita tamy rozy nipetraky tan-diomonto tany, tanatini-40 tao. (Eks. 16:35) Indroe koa Jehovah nanome an-drozy papelika. (Eks. 16:12, 13; Nom. 11:31) Fe tsy reo avao ty raha nihanin’Israelita rey fa nisy raha hafa koa.

Nisy fotoa, ohatsy, rozy nandesini-Jehovah tamy pilasy “azon-drozy itofà.” Nisy rano noho hany tamy pilasy rey. (Nom. 10:33) Anisani-zay zao ty faritsini-Elima. Faritsy kelikely an-diomonto any io fe azon-drano soa sady nisy raha maintsointso. Nisy “loharano 12 noho hazo palmie 70 tany.” (Eks. 15:27) Azo antoky hoe asendry palmie rey. Mivola ty boky Raha Mitiry tamy Androni-Baiboly fa “mitiry amy karazan-tany maro samby hafa ty asendry. ... Anisani-raha tena fihanin’olo an-diomonto any raha io, ahazoa menaky, sady manome aloky ho an’olo an-tapitrisany.”

Mety nitoby tamy faritsy raiky mamokatsy zay koa ty Israelita. Bevata raha io le Feiran ty ikaiha azy amy zao. Amy Sakasakani-Feiran ao ty misy azy. Mivola ty boky raiky mikasiky pilasy amy Baiboly ao fa “130 kilometra ty halavani-sakasaka misy vavarano io, sady anisani-farani-ze lava raha io, soasoa, noho malaza a Sinay any.” Mbo nivola koa boky io hoe: “Ho avy amy Sakasakani-Feiran ao ty olo raiky laha mandeha 45 kilometra eo ho eo baka amy pilasy mampifankatojiky ty vavarano noho ty riaky eo. Eo amy 610 metatsy eo ho eo ambonini-riaky ty misy azy sady eo amy 4,8 kilometra eo ty halavany. Feno palmie ty ao sady tena soasoa biby, ka nampitovizin’olo tamy zaridainani-Edena. Naninto olo maro asendry an’arivony ao rey bakany zay, ka nipetraky tao rozy.”

Asendry amy tany mamokatsy amy liomontoni-Feiran

Lafa niala ani-Ejipta Israelita rey, le nanday koba noho finga fanamboara ani-koba rey rozy. Mety nanday voan-draha noho menaky koa rozy. Mazava ho azy fa raha mora lany reo fa tsy azo hajarỳ maharitsy. Nanday ‘aondry noho aomby maro biby’ koa rozy. (Eks. 12:34-39). Nimafy marè ty fiaina tan-diomonto tany ka maro ty biby nimaty. Mety nataon’Israelita rey sakafo koa ty biby sisany, le ty sisany mety natao fanatitsy. Nisy tamy biby rey aza nataon-drozy fanatitsy ho ani-ndranahary diso mihintsy. a (Asa. 7:39-43) Fe ndre zay, le mbo nana hary avao ty Israelita. Mivola ani-zay tsika satria ho zao ty nivolanini-Jehovah tamin-drozy lafa rozy tsy nankatò: “Ho lasa mpiaraky aondry an-diomonto atoy anatini-40 tao ty anakinareo.” (Nom. 14:33) Azo antoky aloha hoe nahazo ronono baka amy biby niharen-drozy reo rozy sady afaky nihina hena kindraiky. Fe tena tsy ho ampy ho an’olo telo tapitrisa eo ho eo raha zay, anatini-40 tao. b

Taia ty nahitani-biby rey hany noho rano? c Mety nisy ora matetiteky tamy zay, ka nisy raha mitiry sankarazany tan-diomonto tany. Mivola ty boky Fandalinana ny Soratra Masina fa “nimaro kokoa laha ampitovizy amy zao ty rano tan’Arabỳ any, tokotokony ho 3500 tao lasa zay. Sakakasa maro moa ro nisy vavarano nandeha taloha. Midika zay fa ampy ty ranonora tamy zay.” Fe ndre zay, le pilasy mitoka ty liomonto sady mampatahotsy. (Deot. 8:14-16) Laha tsy nanome rano tamy fomba mahagaga Jehovah, le azo antoky fa tsy maintsy samby nimaty ty Israelita noho ty biby haren-drozy.​—Eks. 15:22-25; 17:1-6; Nom. 20:2, 11.

Nivola tamy Israelita rey Mosesy fa nameani-Jehovah mana rozy satria ‘teany ho hain-drozy fa tsy ty mofo avao ro mahavelo ty olo, fa ty safà iaby volanini-Jehovah koa.’​—Deot. 8:3.

a Mivola ty Baiboly fa indroe ty Israelita ro nanao soro biby ho ani-Jehovah tan-diomonto any. Ty voalohany, tamy fotoa nametraha ty mpisoro tamy pilasiny, le ty faharoe tamy Paska. Samby tamy tao 1512 T.K. iaby raha reo, zany hoe herintao tafara ty nialan’Israelita rey baka Ejipta any.​—Lev. 8:14–9:24; Nom. 9:1-5.

b Lafa nariny ho tampitsy 40 tao tan-diomonto tany iny, le nangalaky biby maro Israelita rey lafa rozy baka nanafiky tanà. (Nom. 31:32-34) Fe mbo nihina mana avao rozy, le tsy nijano raha zay laha tsy fa nilitsy tamy Tany Nampitamany tao rozy.​—Jos. 5:10-12.

c Tsy mivola ty Baiboly hoe nihina mana ty biby. Nandidy ani-vahoaky rey Jehovah hoe ze lanin’olo kiraidraiky avao ro tokony halàn-drozy, fa tsy nivola biby mihintsy ie.​—Eks. 16:15, 16.