Hanenty ty anatiny ao

Ho amy loha hevitsy any

LAHATSORATSY FIANARA 33

Ino ty Azontsika Ianara Baka amy Daniela?

Ino ty Azontsika Ianara Baka amy Daniela?

“Tena lafovily iha.”​—DAN. 9:23.

HIRA 73 Omeo Fahasahiana Izahay

HO HITANAO ATO a

1. Nanino Babylonianina rey ro nitseriky lafa nahita ani-Daniela mpaminany?

 MBO mpamaraky Daniela mpaminany tamy ie nandesini-Babylonianina rey niala lavitsy ani-Jerosalema noho nigadràn-drozy. Fe nitseriky biby olo nanday azy rey lafa nahita ani-Daniela satria ‘tsy nisy tsiny ie sady soa fitsanga no tovolahy.’ Niambin-drozy koa hoe baka amy fianakavia manan-kaja ie. (1 Sam. 16:7) Nampiofanini-Babylonianina rey hanompo amy lapa ao amy zay ie.​—Dan. 1:3, 4, 6.

2. Nanao akory ty fahitani-Jehovah ani-Daniela? (Ezekiela 14:14)

2 Teani-Jehovah Daniela. Fe tsy ty hatovolahiny na ty tombotsoa nananany tamy lapa ao ro nahavy ani-Jehovah nitea azy. Teany ie satria nifily tsy hivaliky aminy. Mety mbo 20 tao eo vasa Daniela tamy Jehovah nivola hoe olo marina manahaky ani-Noa noho Joba ie. Nanompo ani-Jehovah avao lahilahy reo tanatini-tao maro sady tsy nivaliky taminy mihintsy. (Gen. 5:32; 6:9, 10; Joba 42:16, 17; vakio Ezekiela 14:14.) Niteani-Jehovah avao Daniela zisiky nahafaty azy.​—Dan. 10:11, 19.

3. Ino ty hodinihintsika ato?

3 Nana toetsy soa Daniela. Zay nahavy azy lasa lafovily tamy Jehovah io. Hodinihintsika amy lahatsoratsy toy ato ty roe amy toetsiny rezay. Voalohany, horesahintsika tse hoe ino iaby toetsiny reo le akory ty nampisehoany azy. Bakeo, hohenteantsika hoe ino ty nanampy ani-Daniela hana ani-toetsy reo. Farany, hodinihintsika hoe akory ty azontsika anahafa azy. Marina fa natao ho ani-tanora lahatsoratsy toy, fe afaky mandramby fianara baka amy ty modelini-Daniela tsika iaby.

MANÀNA HERIM-PO MANAHAKY ANI-DANIELA

4. Akory ty nampisehoani-Daniela hoe be herim-po ie? Manomeza ohatsy.

4 Mety hatahotsy ty olo be herim-po, fe tsy engany hanaka azy tsy hanao raha soa raha zay. Mpamaraky tena be herim-po Daniela. Akory ty nampisehoany ani-zay? Diniho ohatsy roe retoa. Niseho roe tao eo ho eo tafarani-nandravani-Babylonianina rey ani-Jerosalema ty voalohany. Nanonofy sarivonga bevata biby zay Nebokadnezara Mpanjaka sady tena nampatahotsy nofiny io. Nivola ie fa hovonoany iaby olon-kendriny rey, anatini-zay koa Daniela, laha tsy ambaran-drozy azy nofiny io noho ty dikany. (Dan. 2:3-5) Tsy maintsy nanao raha malaky Daniela fa laha tsy zay ho maro ty olo ho maty. “Nandeha amy mpanjaka ao [ie] ka nangataky mba hamea fotoa fanampiny, fa hovolaniny amy mpanjaka ty dikani-nofy iny.” (Dan. 2:16) Hita baka amin’io hoe nana herim-po noho finoa Daniela. Akory ty ahaizantsika ani-zay? Tsy mivola ty Baiboly hoe fa nahay nanazava nofy Daniela talohani-zay. Niangavy ani-namany rey ie, zany hoe Sadraka, Mesaka, noho Abednego b mba ‘hivavaky amy Ndranaharini-lanitsy iny ka hangataky famindram-po aminy, le hanambara amin-drozy ani-raha tsy hain-drozy iny.’ (Dan. 2:18) Namaly ani-vavaky reo Jehovah. Nampea-Ndranahary Daniela ka nihainy ty nanazava ani-nofini-Nebokadnezara iny. Tsy nimaty Daniela noho namany rey vokatsini-zay.

5. Nombia koa Daniela ro nila nana herim-po?

5 Nila nana herim-po ndraiky Daniela tao vitsivitsy tafarani-nanambarany ani-nofy mikasiky sarivonga iny. Mbo nanonofy raty ndraiky Nebokadnezara. Nisy hazo be zay tanatini-nofy io. Nisiky herim-po Daniela ka nihazavaniny tamy mpanjaka io ty dikani-nofy iny. Nivolaniny mihintsy aza mpanjaka io hoe ho lasa adala ie sady tsy hanjaka anatini-fotoa vitsivitsy. (Dan. 4:25) Mety ho neloky mpanjaka iny lafa naharè ani-zay ka mety ho nirambesiny ho fahavalo Daniela, le mety ho nivonoa. Fe nisiky herim-po Daniela ka nihazavaniny avao nofy iny.

6. Mety ino ty nanampy ani-Daniela ho be herim-po?

6 Mety ino ty nanampy ani-Daniela ho be herim-po avao tamy andro iaby niainany? Azo antoky fa nanome modely soa babany noho reniny, tamy ie mbo nitanora. Norihin-drozy ty didy nameani-Jehovah ty ray aman-dreny israelita, le nampianarin-drozy ty Lalàna-Ndranahary ty anan-drozy. (Deot. 6:6-9) Ankoatsini-Didy Folo rey, le mbo nahay Lalàna maro hafa koa Daniela. Nihainy, ohatsy, hoe ino ty raha azon’Israelita hany le ino ty faly an-drozy. c (Lev. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13) Nianatsy ty tantarani-vahoaki-Ndranahary koa Daniela, le nihainy hoe nanao akory rozy lafa tsy nanoriky ty fitsipikini-Jehovah. (Dan. 9:10, 11) Ty raha iaby niainani-Daniela tamy androm-piainany ro nahavy azy hatòky hoe ndre ino ino miseho, le eo avao Jehovah noho ty anjeliny mahery hanampy azy.​—Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19.

Lasa nana herim-po Daniela lafa nianatsy noho nivavaky, sady natoky ani-Jehovah (Fehintsoratsy 7)

7. Ino koa ty nanampy ani-Daniela hana herim-po? (Henteo koa sary io.)

7 Nianatsy ty faminania nisoratini-mpaminani-Ndranahary rey Daniela, anatini-zay ty faminaniani-Jeremia. Lafa nanao ani-zay ie, le lasa nihainy tafara atoy hoe kely sisa le ho tampitsy ty fotoa naha andevo ani-Jiosy rey ta Babylona any. (Dan. 9:2) Nihitani-Daniela hoe nitanteraky ty raha nivolanini-Jehovah ka vomaiky ie natoky azy. Afaky ho be herim-po koa ze olo tena matoky a Ndranahary manahaky zay. (Ampitovizo amy Romanina 8:31, 32, 37-39.) Fa ty tena vatan-draha, nivavaky tsy tampaky tamy Babany an-danitsy any iny Daniela. (Dan. 6:10) Nieky ty fahotany tamy Jehovah ie sady niresahiny taminy ze raha tsapany. Nangataky fanampea taminy koa Daniela. (Dan. 9:4, 5, 19) Olombelo manahaky antsika avao Daniela, ka tsy hoe vo nateraky ie le fa nana herim-po. Tsy zay fa niezaky ie mba hana ani-toetsy io ka nianatsy, nivavaky, noho natoky ani-Jehovah.

8. Ino ty hanampy antsika hana herim-po?

8 Mila manao ino tsika laha ta hana herim-po? Mety be herim-po ty ray aman-drenintsika ka teany laha mba manahaky ani-zay koa tsika. Fe ndre zay, tsy afaky mamindra ani-toetsy io amintsika rozy. Manahaky mianatsy raha vaovao io avao ty fanana herim-po. Laha ta hahay ani-raha iny iha, le mila manenty soa ty raha ataoni-mpampianatsy iny, bakeo alànao tahaky ze ataony. Tokony hanao manahaky ani-zay koa tsika laha ta ho be herim-po. Dinihintsika soa hoe akory ty ampisehoan’olo hafa ani-toetsy io, le bakeo tsika miezaky manahaky an-drozy. Ka ino zany ty ianarantsika baka amy Daniela? Manahaky ani-Daniela, le mila mahay soa ty Safà-Ndranahary tsika. Tokony hiezaky hifandramby soa amy Jehovah tsika ka hiresaky aminy matetiky sady volanintsika aminy ze raha tsapantsika. Mila matoky ani-Jehovah koa tsika ka tsy hisalasala hoe hanampy antsika avao ie. Ka lafa misy raha sarotsy amy zay mitsapa ty finoantsika, le ho be herim-po avao tsika.

9. Ino ty soa ho azontsika laha be herim-po tsika?

9 Maro ty soa ho azontsika laha be herim-po tsika. Diniho ty tantarani-Ben. Nianatsy tamy lakilasy raiky tan’Alemaigny any zay ie. Nino evolision ty mpiaraky mianatsy aminy sady tsy marina hoasan-drozy ty raha resahini-Baiboly mikasiky famorona. Ndraiky andro amy zay, afaky nanazava tamy mpiaraky mianatsy aminy Ben hoe manino ie ro mino hoe nisy namoro ty raha iaby, le nitsanga taloha eny ie. Tsy navakavaka mihintsy ie fa nivolaniny tamin-drozy ty raha inoany. Ino ty vokany? “Nijanjy soa” hoasani-Ben “mpampianatsy anay iny, sady nataony fotokopỳ fanazavà nampiasako mba hanohanako ty hevitsiko rey, le bakeo nizaràny tamy mpianatsy rey.” Ka nanao akory mpiaraky mianatsy amy Ben rey? Nivola Ben hoe: “Nijanjy soa ty ankamaroan-drozy. Nivola koa rozy hoe tena nitean-drozy ty nijanjy ahy.” Hitantsika baka amy tantarani-Ben io fa lasa hajàn’olo matetiky ty olo be herim-po. Afaky manampy ty olo hafa hahay ani-Jehovah koa rozy. Tsy hitantsika baka amy zay va fa tena ilà ty mana herim-po?

KA MIVALIKY MANAHAKY ANI-DANIELA

10. Ino ty atao hoe tsy mivaliky?

10 Ty safà hebreo nadika hoe “tsy mivaliky” na “be fitiava noho tsy mivaliky” amy Baiboly ao, le midika hoe soa fanahy noho tea sady mivahatsy amy raha raiky. Matetiky raha io ivolana ty fitiava-Ndranahary ty mpanompony. Mbo mampiasa ani-safà io avao koa ty Baiboly lafa miresaky ty fifankatiavani-mpanompo-Ndranahary. (2 Sam. 9:6, 7) Vomaiky tsika hahavita tsy hivaliky arakaraky ty andehanani-fotoa. Ndao tsika handiniky ani-Daniela mba ahità hoe marina vatany va raha zay.

Namaly soa ani-Daniela Jehovah satria tsy nivaliky ie, ka naniraky anjely Jehovah mba hampihily ty vavani-liona rey (Fehintsoratsy 11)

11. Akory ty nampisehoani-Daniela hoe tsy nivaliky ie lafa niantitsy? (Henteo sary amy fononi-gazety toy.)

11 Niatriky raha sankarazany mety ho nampivaliky azy amy Jehovah Daniela tamy androm-piainany. Fe raiky toy ro tena nisarotsy. Fa 90 tao mahery ie tamy zay. Niresini-Medianina noho Persianina Babylona, le Dariosy Mpanjaka ro nanjaka tao. Nalay ani-Daniela ty olom-panjakà tamy fanjakàni-Dariosy io sady tsy nanaja ty Ndranahariny. Farany nanao tetiky rozy mba hamonoa ani-Daniela. Namoro lalàna rozy, amy zay ho hita hoe ia ty tsy hivalihani-Daniela: Ndranahary va sa mpanjaka iny. Bakeo nataon-drozy ze hahavy ani-mpanjaka iny hanao sonia ani-raha iny. Tean-drozy hasehoni-Daniela hoe tsy mivaliky amy mpanjaka iny ie sady manahaky ty olo iaby, ka tsy hivavaky amy Jehovah anatini-30 andro. Fe tsy nivaliky tamy Jehovah Daniela ka natoraky tan-davakini-liona any. Fe namaly soa azy Jehovah ka navotany tsy ho hanini-liona rey ie. (Dan. 6:12-15, 20-22) Akory ty azontsika ampisehoa hoe tsy mivaliky amy Jehovah manahaky ani-Daniela tsika?

12. Akory ty nampisehoani-Daniela hoe tsy nivaliky tamy Jehovah mihintsy ie?

12 Fa nihitantsika teo fa tsy maintsy tea marè ani-Jehovah tsika laha tsy ta hivaliky aminy. Tsy nivaliky tamy Jehovah mihintsy Daniela satria tena niteany Babany an-danitsy any io. Ino ty nahavy azy ho tea marè ani-Jehovah? Azo antoky hoe nanoka fotoa handiniha ty toetsini-Jehovah noho ty fomba nampisehoani-Jehovah ani-toetsiny rey tamin-drozy Daniela. (Dan. 9:4) Nivetsevetseny koa ty raha soa iaby fa nataoni-Jehovah ho azy noho ty vahoakiny, sady nankasitrahany.​—Dan. 2:20-23; 9:15, 16.

Manahaky ani-Daniela, le afaky tsy hivaliky amy Jehovah mihintsy iha laha tena tea Azy (Fehintsoratsy 13)

13. a) Ino ty raha sarotsy atrehini-tanorantsika reo? Manomeza ohatsy. (Henteo koa sary io.) b) Akory ty havalinao laha misy manontany anao hoe manao akory ty fahitani-Vavolombeloni-Jehovah ty firaisa ataoni-lahilahy samby lahilahy na ty ampela samby ampela? (Henteo amy jw.org ao ty video hoe Hiada Ze Manaraky ty Tena Fahamarina.)

13 Mitovy amy Daniela ty raha iainani-tanorantsika reo amy zao satria miaraky miay amin’olo tsy manaja ani-Jehovah noho ty fitsipikiny rozy. Mety ho halan’olo rey ze olo miezaky ho tea a Ndranahary. Misy olo sisany aza mampijalijaly an-drozy mba hahavy an-drozy hivaliky amy Jehovah. Mba henteo moa ty raha nahazo ani-Gabriel, d rahalahy tanora mipetraky an’Ostralỳ any. Niatriky raha sarotsy ie tamy ie nianatsy tamy lisè teny. Nanontany mpampianatsy an-drozy iny hoe ino ty hataon-drozy laha mivola amin-drozy ty naman-drozy hoe lahilahy mandry amy lahilahy ie na ampela mandry amin’ampela. Nivola mpampianatsy iny fa tokony hitsanga amy sisiny eny ze maneky hoe tsy manino raha zay, fa ho amy sisiny ilany eny ze tsy maneky ani-raha zay. Hoy Gabriel: “Nitsanga tamy sisiny eny iaby ty ajà tan-dakilasy ao satria nanoha ani-hevitsy zay. Zaho noho Vavolombeloni-Jehovah sisany mpiaraky mianatsy amiko rezay avao ro tsy niaraky amin-drozy.” Fe vomaiky nihasarotsy raha iny ka tsy maintsy nasehoni-Gabriel hoe hivaliky amy Jehovah va ie sa tsy hivaliky. Hoy Gabriel: “Nandratiraty noho nivolambola anay avao mpianatsy rey zisiky niravànay. Ndre mpampianatsy anay iny koa aza nanao manahaky ani-zay. Nanao ze azoko natao aho mba hiarova ty finoako. Niezaky ho kalma noho nahay nandanjalanja avao aho, fe tsy nijanjy ze raha nivolaniko rozy.” Ino ty nitsapani-Gabriel? Nivola ie hoe: “Tsy teako aloha ty hoe anaova safà maharary manahaky ani-rey, fe nifalifaly biby aho satria tsy nivaliky tamy Jehovah sady nahavita niaro ty raha inoako.”

14. Ino ty raha raiky azontsika atao mba hahavy antsika tsy hivaliky amy Jehovah mihintsy?

14 Vomaiky ho tapa-kevitsy tsy hivaliky amy Jehovah manahaky ani-Daniela tsika laha miezaky ho tea marè azy. Hitombo ty fitiavantsika azy laha mianatsy mikasiky ty toetsiny tsika. Azontsika atao, ohatsy, ty mianatsy ty raha niforoniny. (Rom. 1:20) Laha teanao hitombo ty fitiavanao ani-Jehovah sady tena ta hanaja azy iha, le azonao vakỳ ty lahatsoratsy boribory amy fizarà hoe “Nisy Namorona Ve?” na henteo video ao rey. Afaky henteanao koa ty bokikely hoe Nisy Namorona ve Izao Rehetra Izao? noho ty hoe Ahoana no Nampisy Antsika? Fanontaniana Dimy Mila Dinihina. Henteo moa ty raha nivolanini-Esther, ranabavy tanora mipetraky a Danemark any, mikasiky ani-bokikely reo: “Tena soa hevitsy resahy ao rey. Tsy resahini-bokikely reo hoe ino ty raha tokony hinoanao. Miresaky porofo avao rozy, le anjaranao ro manapa-kevitsy hoe hino sa tsy hino.” Hoy Ben azy niresahintsika taloha eroy iny: “Tena manatanjaky finoa bokikely reo. Nanampy ahy hino raha io hoe Ndranahary ro namoro ty raha mananay.” Lafa mianatsy ani-bokikely reo iha, le azo antoky fa hieky hoe marina raha volanini-Baiboly toy: “Maeva hamea voninahitsy noho haja voho hery lahy iha Jehovah Ndranaharinay, satria namoro ty kila raha iaby iha, sady ty sitraponao ro nampisy noho namorona ani-raha rey.”​—Apok. 4:11. e

15. Ino koa ty raha azontsika atao mba hahavy antsika hifandramby soa amy Jehovah avao?

15 Toy koa misy fomba hafa azontsika atao laha teantsika hitombo ty fitiavantsika ani-Jehovah: Mianatsy mikasiky ani-Anakilahiny iny, zany hoe Jesosy. Zay mihintsy ty nataoni-Samira, ranabavy tanora mipetraky an’Alemaigny any. Hoy ty asany: “Lasa nahay soa ani-Jehovah aho lafa nianatsy mikasiky ani-Jesosy.” Tsy nety azoni-Samira mihintsy tamy ie mbo nikely hoe afaky ho namany Jehovah sady tea azy. Fe tsy nanahaky ani-zay ty fahitany ani-Jesosy. Nivola ie hoe: “Teako Jesosy satria soa fanahy sady tea ajà.” Arakaraky ty nianarany mikasiky ani-Jesosy le lasa nihanahay ani-Jehovah ie sady nitea azy. Fa manino? Hoy ty asany: “Elaela vo nihaiko hoe kay nanahaky tanteraky ani-Babany Jesosy. Tena mitovy rozy. Zay vo niazoko hoe zay zany nahavy ani-Jehovah nandefa ani-Jesosy an-tany etoy io, amy zay afaky hahay soa azy ty olombelo.” (Jaona 14:9) Laha ta hifandramby soa amy Jehovah iha, manino laha manoka fotoa mba hianara mikasiky ani-Jesosy? Laha manao ani-zay iha, le vomaiky hitombo ty fitiavanao ani-Jehovah sady vomaiky iha ho tapa-kevitsy tsy hivaliky aminy.

16. Ino ty soa ho azontsika laha tsika tsy mivaliky? (Salamo 18:25; Mika 6:8)

16 Lafa tsika tsy mivaliky amin’olo hafa le matetiky tsika lasa mahazo nama tsy mivaliky amintsika koa. (Rota 1:14-17) Ankoatsini-zay, laha tsy mivaliky amy Jehovah tsika le afaky ho falifaly sady tsy hiasa loha. Fa manino? Satria mampitamà Jehovah hoe tsy hivaliky amy ze olo tsy mivaliky aminy ie. (Vakio Salamo 18:25; Mika 6:8.) Eritsereto tse moa zao. Tena kelikely tsika laha ampitovizy amy Mpamoro farani-ze mahery iny, fe ndre zay le mampitamà ie hoe ho tea antsika avao! Sady lafa tsika mifandramby soa amy Jehovah, le tsy misy raha afaky mampisaraky antsika aminy ndre raha sarotsy zay, ndre mpanohitsy, ndre fahafatesa. (Dan. 12:13; Lioka 20:37, 38; Rom. 8:38, 39) Tena soa zany laha manahaky ani-Daniela tsika ka tsy mivaliky amy Jehovah mihintsy!

MIEZAHA HANAHAKY ANI-DANIELA AVAO

17-18. Ino koa ty azontsika ianara baka amy Daniela?

17 Vo roe amy toetsini-Daniela avao zay ro nidinihintsika tamy lahatsoratsy toy ato. Fe mbo afaky miana-draha maro baka aminy tsika. Nataoni-Jehovah nanonofy noho nahita fahità nifanesisesy, ohatsy, Daniela sady nameany fahaiza manazava ty dikani-hafatsy ara-paminania. Fa nitanteraky ty ankamaroani-faminania rey. Ty sisany amy raha rey manome tsipiriany mikasiky ty raha hiseho amy hoavy. Tena hisy vokany amin’olo kiraidraiky an-tany etoy raha hiseho io.

18 Handiniky faminania roe niresahini-Daniela tsika amy lahatsoratsy manaraky ao. Afaky manampy antsika iaby handramby fanapahan-kevitsy soa amy henanizao ty fahaiza ani-raha reo, ndre tanora tsika ndre olobe. Hanampy antsika ho be herim-po koa faminania reo sady mahavy antsika vomaiky ho tapa-kevitsy tsy hivaliky amy Jehovah. Ho vitantsika amy zay ty hiatriky ze raha hiseho afarafara ao.

HIRA 119 Tena Ilaina ny Finoana

a Miatriky raha sarotsy mety hahavy an-drozy tsy hana herim-po noho hivaliky amy Jehovah matetiky ty tanora. Mety hikizakizaky an-drozy ty mpiaraky mianatsy amin-drozy satria mino rozy hoe misy ty Mpamoro. Na mety ataoni-tanora manahaky an-drozy ze hahavy an-drozy hahatsapa hoe adala ze manompo a Ndranahary noho manoriky ty fitsipikiny. Fe ho hitantsika amy lahatsoratsy toy ato fa ze olo be herim-po manompo ani-Jehovah noho tsy mivaliky aminy manahaky ani-Daniela mpaminany ro tena hendry.

b Babylonianina rey ro nanome ani-anara reo.

c Retoa ty antony telo mety nahavy ani-Daniela tsy hihina ani-hanini-Babylonianina rey: 1) Mety hena baka amy biby niraràni-Lalàna hoe tsy azo hany rey ty teo. (Deot. 14:7, 8) 2) Mety tsy nalatsa-dio hena rey.(Lev. 17:10-12) 3) Mbo sahala mivavaky amy ndranahary diso avao ty mihina ani-hany rey.​—Ampitovizo amy Levitikosy 7:15 noho 1 Korintianina 10:18, 21, 22.

d Novà ty anara sisany

e Mba hampitomboa ty fitiavanao ani-Jehovah, le azonao atao koa ty mianatsy ty boky Manatòna An’i Jehovah. Hanampy anao hahay soa ty toetsini-Jehovah boky io.