Hanenty ty anatiny ao

Ho amy loha hevitsy any

TANTARAM-PIAINA

Nitariky Ahy amy Lala Mahity Jehovah

Nitariky Ahy amy Lala Mahity Jehovah

NISY mpamaraky zay nanontany ahy hoe: “Ino ty andinin-teny tena teanao?” Avy le namaly aho hoe: “Ohabolana toko faha-​3 andininy faha-​5 noho 6. Volaniny ao hoe: ‘Matokisa ani-Jehovah amy ty fonao iaby, fa ka miantehitsy amy ty fahaizanao. Eritsereto avao ie amy ty raha iaby ataonao, le hataony mandeha soa ty fiainanao.’ ” Zay vatany ty nataoni-Jehovah tamiko. Akory ty nanaovany ani-zay?

NATORON-DRY BABAKO NOHO NENIKO AHY TY LALA MAHITY

Mbo tsy nivita mariazy ry babako noho neniko tamy rozy nanomboky nianatsy Baiboly, tafarani-1920. Le tamy 1939 amy zay rozy niteraky ahy. Nipetraky tan’Angletera any zahay tamy zaho mbo nikely, le namonjy fivoria niaraky amin-drozy avao aho. Nandramby anjara tamy Sekolini-Fanompoa aho lafa tafara atoy. Tiaroko avao tamy zaho nanao anjarako voalohany zay. Enin-tao aho tamy zay. Nitsanga anabo karton zay aho mba tsy ho tako. Natahotsy aho nahita olobe iaby nanatriky teo rey.

Nitory an-dala niaraky amy babako noho neniko

Tamy resaky fanompoa koa, nisoratini-babako amy karta raiky zay ty raha horesahiko amy fitoria eny. Vo sambako nandeha raiky tamy zay kanefa zaho mbo ni-8 tao. Tena nifalifaly biby aho lafa nivakini-nahoda zay karta iny! Nameako azy ty boky “Engao Ndranahary ro ho Hita hoe Marina” le avy le nirambesiny. Nilay amy babako eny malaky amy zay aho mba hitantara ani-raha iny. Tena nifalifaly aho saky nanompo noho nivory, ka vomaiky naniry hanompo ani-Jehovah amy fotoa iaby.

Vomaiky nihatea Baiboly aho lafa nanaovani-babako komandy Tilikambo Fiambena. Fa tsy liniko ty hiaviani-raha rey ka avy le nivakiko saky nisy niavy. Nihanitombo avao ty fatokisako ani-Jehovah farany aho nanokam-bata ho azy.

Nandeha ta New York any zahay trano raiky tamy 1950, namonjy ty Fivoriambe hoe Fitomboani-Asa-Ndranahary. “Androni-Misionera” ty foto-kevitsy tamy Kamisy 3 Oòh iny. Rahalahy raiky lasa tanatini-Filan-kevi-pitantana tafara atoy zay ro nanao lahateny batisa tamy andro io. Carey Barber ty anarany. Niaraky tamy azy hatao batisa rey aho tamin’io. Lafa baka nametraky ani-fanontanea roe ho ani-azy hatao batisa rey ie tamy farani-lahateniny iny, le nitsanga aho sady nivola hoe: “Eka!” Mbo ni-11 tao aho tamy zay kanefa nitsapako hoe nanao dingana bevata aho. Fe natahotsy hijobo anaty rano ao aho satria tsy nahay nilano. Farany naterini-renilahiko zay tamy fanaova batisa eny aho le nataony ze hahavy ahy tsy hatahotsy. Tsiela avao raha iny le nivita. Tsy nikasiky ambany any iaby ty tomboko. Napasipasini-rahalahy rey aho. Ty raiky nampiroboky ahy, le ty raiky nitakatsy ahy baka anaty fanaova batisa ao. Nanomboky tamy andro miavaky io, le nitariky ahy amy lala mahity avao Jehovah.

NALEOKO NATOKY ANI-JEHOVAH

Ta hanao mpisava lala aho lafa nahavita fianara, fe nampirisiky ahy ho amy iniversitè eny mpampianatsy anay rey. Naneky aho le nianatsy tamy iniversitè eny. Fe laha vo nihitako fa tsy ho vitako ty hoe sady tsy hiala amy fahamarina ro hifantoky amy fianara, le niala malaky aho. Niresahiko tamy Jehovah raha iny, bakeo nanoratsy taratasy fialà tamy iniversitè ao aho, le nihazavaniko tamim-panajà tao ty antony. Niala aho lafa nitampitsy tao voalohany iny. Natoky tanteraky ani-Jehovah aho, ka avy le nanao mpisava lala.

Ta Wellingborough tany ty nanombohako nanao fanompoa amy fotoa iaby, tamy Ziè 1957. Nanontany tamy Betelani-Londres any aho tsy no misy rahalahy mpisava lala fa zatsy azoko iaraha manompo. Natoron-drozy ahy Rahalahy Bert Vaisey. Maro biby ty raha nianarako taminy satria tena nazoto nitory ie sady nanampy ahy hana fandahara soa amy resaky fitoria. Ranabavy 6 fa be rezay avao ro tamy fiangona iny tao, niampy anay amy Rahalahy Vaisey. Tsy maintsy nanoma noho nandramby anjara amy fivoria iaby aho, ka lasa natoky tanteraky ani-Jehovah noho nahay nampiseho ty finoako.

Tsy naneky hanao maramila mihintsy aho farany ginadra. Tsy ela tafarani-zay aho nifankahita tamy Barbara, anabavy mpisava lala manoka zay. Nifanambaly zahay tamy 1959 sady parè handeha amy ze haniraha anay. Nivoatendry a Lancashire, avaratsy andrefani-Angletera any tse zahay. Le tamy Zanviè 1961 aho nahazo fanasà hanatriky Sekolini-Fanompoa Fanjakà Iny tamy Betelani-Londres tany. Nitseriky aho fa lafa nitampitsy sekoly vola raiky iny le nivoatendry ho mpiandraikitsy mpitety faritany aho. Nampiofanini-mpiandraikitsini-faritsy fa zatsy zay tse aho tanatini-herinandro. Nitsidiky mba Birmingham any zahay le afaky niaraky amiko koa Barbara. Bakeo zahay morovaly nalefa tamy faritsini-Lancashire noho Cheshire any.

TENA SOA TY MATOKY ANI-JEHOVAH

Tamy zahay nanao vakansy tamy Oòh 1962 zay, nahazo taratasy baka amy biròni-sampana. Fangataha hanao Sekolini-Gileada ty tao! Nivavaky mikasiky ani-raha iny tse zahay amy Barbara. Bakeo nifenoanay raha iny, le nampolinay malaky tamy biròni-sampana any satria nilan-drozy malisa. Nivaly raha iny limy vola tafara atoy. Nana a Brooklyn, a New York any amy zay zahay hanatriky ty sekolini-Gileada kilasy faha-38, anatini-folo vola.

Tsy ty Safà-Ndranarary noho ty fandaminany avao ro ianara amy Sekolini-Gileada any, fa ianara koa ty mikasiky ty rahalahy noho anabavy amy tany toy iaby. Mbo ni-24 tao aho tamy zay le Barbara ni-23 tao. Maro ty raha nianaranay baka amy mpianatsy namanay rey. Tena tombontsoa ty niaraky niasa tamy Rahalahy Fred Rusk sanandro. Ie ty raiky amy mpampianatsy anay. Nampolimpoliny avao hoe tsy maintsy atao marina ty torohevitsy amean-tena, zany hoe atao azo antoky hoe mifototsy tanteraky amy Baiboly. Nanao lahateny taminay tao koa ty rahalahy fa ela manahaky an-dry Nathan Knorr, Frederick Franz, noho Karl Klein. Maro biby ty raha nianaranay baka amy Rahalahy Macmillan. Tena niambany ie. Ie ty nampianatsy anay hoe akory ty fomba nanampeani-Jehovah ty vahoakiny lafa nitojiky fotoa sarotsy rozy, tamy 1914 zisiky tamy voalohandohani-tao 1919.

NIOVA FANENDREA

Lafa narìny ho tampitsy sekoly iny le nivola taminay amy Barbara Rahalahy Knorr hoe halefa a Burundi, an’Afriky any zahay. Avy le nandeha nana amy famakia bokini-Betela ao malaky zahay le nihenteanay tamy Diary tao hoe firy ty mpitory a Burundi any. Tseriky zahay fa tsy nihitanay tao Burundi zao! Faritany mbo tsy nitoria mihintsy zany handefasa anay io. Amin’io Afriky zao tsy misy fahaizanay azy. Niasa biby ty lohanay! Fe nivavaky zahay le mba nihetra.

Tsy misy itovizany amy ty raha fa nihitanay mihintsy fanendrea anay vaovao iny. Hafa iaby ty toetsandro, ty fomban-tany, noho ty fivolanan’olo. Tsy maintsy nianatsy Fransè zao zahay. Tsy maintsy nila tany hipetraha koa zahay. Roe andro tafarani-niavianay tany iny le namangy anay Harry Arnott. Niaraky nianatsy taminay tamy Sekolini-Gileada tany ie, fe himpoly amy faritaniny a Zambỳ any. Nampeany zahay le nahita trano. Tao ty trano voalohany nipetrahanay tamy zahay vo nimisionera. Tsiela tafarani-zay le nenjehini-fanjakà zahay satria tsy hain-drozy Vavolombeloni-Jehovah zao. Tsy mahazo mipetraky eo zahay hoasan-drozy laha tsy mana taratasy fahazoa lala hiasa eo. Zahay amin’io vo nanomboky tamà. Nalahelo zahay satria tsy maintsy niala teo le nifindra tan’Ouganda any.

Natahotsy zahay hoe handeha ho an’Ouganda any kanefa tsy nana vizà. Fe natoky ani-Jehovah zahay. Soa avao fa nisy rahalahy baka a Kanada any zay nanitatsy faritany tan’Ouganda any. Nihazavaniny tamy mpikarakara taratasy iny ty mikasikasiky anay, le nahazo nipetraky tany roe vola zahay zisiky ivitani-taratasinay iny. Nihitanay tamin’iny hoe tena nanampy anay vatany Jehovah.

Tena tsy nanahaky ty ta Burundi any mihintsy ty tan’Ouganda any. Fa nisy mpitory ty tan’Ouganda any, fe mpitory 28 avao. Maro olo mahay Anglè ty any, fe hitanay hoe laha tena ta hanampy ty olo ao handroso zahay le mila mianatsy ty safàn’olo an-tanà eo, ndre safà raiky avao farafahakeliny. Nitory ta Kampala any amy zay zahay. Luganda ty safàn’olo any ka safà io ty tena nifantohanay. Fa tao maromaro zahay vo nahay soa ani-safà io fe nahasoa raha raha zay. Lasa nandroso ty asa fitoria tany! Lasa hainay soa koa hoe ino ty raha mbo ilàn’olo nampianarinay Baiboly rey. Le rozy koa lafa nahita hoe niezaky nanampy an-drozy zahay le tsy nisalasala rozy niresaky taminay. Nambaran-drozy anay hoe ino ty tsapan-drozy amy raha ianaran-drozy iny.

NANAO VOIAZY SANKARAZANY

Voiazy tan’Ouganda, tamy zahay nila ani-ze faritsy tena nila mpisava lala manoka

Tena nifalifaly zahay satria afaky nanampy olo hahay fahamarina. Fe vomaiky nifalifaly zahay lafa nivoatendry hanao ty asani-mpiandraikitsy mpitety faritsy. Ty Sampani-Kenya ro niandraikitsy anay. Nanao voiazy maro namakivaky ani-tany iny zahay, le nila hoe aia amy faritsy iny ro tena mila mpisava lala manoka. Nandramby soa anay ty olo matetiky ndre mbo tsy mahay Vavolombeloni-Jehovah aza. Tena tea mandramby vahiny rozy ka manao raha miavaky mihintsy. Ataon-drozy ze tsy hampisalasala anay. Amean-drozy hany mihintsy aza zahay.

Hafa mihintsy voiazy tafara atoy rezay. Nandeha train baka a Kampala any aho fa ho a Mombasa, amy port a Kenya any zay. Niondra sambo aho, le nana a Seychelles, amy nosy maromaro an’Océan Indien any rezay. Tafara atoy, tamy 1965 zisiky tamy 1972, le niaraky tamiko nitsidiky ani-Seychelles Barbara. Nisy mpitory roe rezay tse tany. Nitombo rozy le nanjary antoko-mpitory, le lasa fiangona be ie tafara atoy. Nanao voiazy hafa koa zahay le nitsidiky ty rahalahy ta Érythrée, Etiopỳ, noho Soudan.

Niova tampoky Ouganda satria maramila ro nanday ty fanjakà tany. Nampatahotsy mihintsy ty raha niseho tamy tao io. Nianarako tamin’iny hoe tena soa ty manaja ty manam-pahefà, araky volanini-Baiboly iny. (Mar. 12:17) Nisy fotoa ze vahiny nipetraky tan’Ouganda any tsy maintsy nisoratsy anara tamy ze polisy marìny an-drozy iaby. Avy le norihinay raha iny. Andro vitsivitsy tafarani-zay, nana a Kampala any zahay amy misionera rezay, fe nisakanani-polisy. Navaka biby zahay tamy zay! Nasaran-drozy hoe olo hanara-maso an-drozy zahay, farany nandesin-drozy tamy biròni-polisy any. Nihazavaninay lafa tany hoe tsy atahora zahay satria misionera. Niresahinay iaby hoe fa nisoratsy anara amy polisy any zahay fe tsy nijanjy rozy. Nitanjahin-drozy zahay le nandesin-drozy nana amy polisy marìny tranoni-misionera iny eny. Nitiaroni-polisy nisoratanay anara iny zahay, le nameany baiko hamototsy anay azy nanday anay rey. Zay zahay vo nihetra!

Tamy fotoa ho rey zahay matetiky tena niatriky raha sarotsy vatany ka natahotsy biby, sirtò moa lafa nisy maramila mamo nisaka anay rey. Fe tsy nieny zahay fa nivavaky avao le bakeo zahay nihakalma anainay any, lafa alefan-drozy moramora. Nampalahelo fa nampialà baka an’Ouganda any ze misionera vahiny, tamy 1973.

Manao printy ty Fanompoantsika Fanjakà Iny, an’Abidjan, sampani-Côte d’Ivoire

Niova fanendrea ndraiky zahay. Nalefa ta Côte d’Ivoire, an’Afriky Andrefa any zahay. Nampiova raha maro tamy fiainanay raha iny. Vaovao aminay ty fomban’olo tany ka tsy maintsy nianatsy ani-zay zahay. Safà fransè koa ro fivolana any ka tsy maintsy nanao fivolana fransè avao ndraiky zahay. Nisy misionera baka amy tany samby hafa koa tao le tsy maintsy niezaky ho zatsy niaraky tamin-drozy zahay. Nihitanay hoe nitariky ty olo miambany noho mana fo soa amy faritany eny rey Jehovah, ka nandramby ty vaovao soa rozy. Samby nieky zahay hoe nahity ty lalanay satria natoky ani-Jehovah zahay.

Tsy nampoizinay fa nivoani-kansera Barbara tafara atoy. Nimpolimpoly nana a Eropy any zahay mba hitsaboa azy. Fe tamy 1983, hitanay hoe tsy afaky hanohy sasy ty fanompoanay tan’Afriky any zahay. Tena nikivy zahay!

NISY RAHA NIOVA

Nihananjeky avao kanserani-Barbara iny lafa zahay nanompo tamy Betelani-Londres tao, farany ie nimaty. Tena nanoha ahy ty fianakaviani-Betela. Nisy mpivaly raiky zay nanampy ahy tsy halahelo marè sady hatòky ani-Jehovah avao. Tafarani-zay aho nifankahita tamy ranabavy betelita zay. Fa nimpisava lala manoka ie sady tena tea ani-Jehovah. Ann ty anarany. Nifanambaly zahay tamy 1989, le nanompo tamy Betelani-Londres tao.

Zahay amy Ann alohani-tranoni-Betela vaovao, a Grande-Bretagne

Nanomboky tamy 1995 zisiky 2018 aho nanao ty andraikitsini-solontenani-foibe (mpiandraikitsy mpitety sampana moa ty nikaiha azy taloha). Fa ho 60 eo ho eo ty tany nitsidihiko. Nihitako tamy fitsidiha rey hoe tena mikarakara ty mpanompony Jehovah ndre ino ino ty raha mahazo azon-drozy.

Niavy tan’Afriky any ndraiky aho lafa nitsidiky zahay tamy 2017. Nifalifaly biby aho nanday ani-Ann ta Burundi any satria vo sambany tamy zay. Samby nifalifaly koa zahay nahita ty hamaroan’olo naneky ty fahamarina! Fa mandilatsini-15 500 ty mpitory any henanizao. Nisy lala zay koa fandehanako lafa nitory santrano tamy 1964. Misy tranoni-Betela soasoa zay ty eo henanizao.

Vomaiky aho nifalifaly tamy 2018 lafa niazoko ty listani-faritsy hotsidihiko. Tanatini-lista iny tao Côte d’Ivoire. Sahala olo noly rey aho lafa niavy tan’Abidjan, tanà farani-ze bevata a Côte d’Ivoire any. Nihenteako ty listani-nimerò telefonini-rahalahy miasa amy Betela ao, le nisy rahalahy mana anara Sossou zay mipetraky ambalikini-trano nivantananay amy Betela ao iny. Tiaroko hoe ie ro mpiandraikitsy tanà * tamy zaho mbo tan’Abidjan any iny. Kay hondy tsy ie io fa Sossou hafa. Anakilahiny io, fe Sossou koa ty anarany.

Mitanjaky ty safàny avao Jehovah. Nianarako tamy raha sarotsy nahazo ahy rey hoe laha matoky ani-Jehovah tsika, le tena hitariky antsika amy lala mahity ie. Tsy hiala amy fanompoa ani-Jehovah mihintsy zahay zisiky hiavianay amy tontolo vaovao soasoa iny any.​—Ohab. 4:18.

^ feh. 33 Fa tsy misy mpiandraikitsy tanà sasy henanizao.