Hanenty ty anatiny ao

Ho amy loha hevitsy any

Sora-tana amy vato: “Iaveh Tomponi-maro hanozo ani-Hagafy anakini-Hagavo”

Fa Nihainao Va?

Fa Nihainao Va?

Manino ty sora-tana taloha tany ro manaporofo hoe marina ty Baiboly?

MISY vato misy sora-tana fa tamy tao 700-600 T.K. tany ho any zay amy Tranombakoky Tanini-Baiboly a Jerosalema any. Baka amy lakato fandevena tsy lavitsy ani-Hebrona an’Israely any ty nangalan-drozy azy. Zao ty soratsy eo: “Iaveh Tomponi-maro hanozo ani-Hagafy anakini-Hagavo.” Manino soratsy io ro manaporofo hoe marina ty Baiboly? Hita baka amin’io hoe nahay soa ty anara-Ndranahary hoe Jehovah, voasoratsy amy litera hebreo hoe YHWH, ty olo tamy androni-Baiboly sady nampiasa ani-raha io tamy fiainan-drozy andavanandro. Nisy soratsy hafa koa tamy lakato reo mampiseho hoe fivonian’olo noho fifanaovan’olo fotoa ty tao. Nisoratin-drozy tamy rindry eny matetiky ty anara-Ndranahary noho ty anaran-drozy misy ty anara-Ndranahary.

Zao ty nivolanini-Rachel Nabulsi, Profesera amy Iniversiteni-Géorgie ao, mikasiky ani-sora-tana reo: “Misy dikany kanao mimpolimpoly imaro amy sora-tana reo ty anara hoe YHWH. ... Asehoni-soratsy [amy Baiboly ao] noho sora-tana reo fa tena vatan-draha tamy fiainani-Israely noho Joda YHWH [Jehovah].” Laha ty marina, mimpolimpoly inarivony amy Baiboly ao ty anara-Ndranahary, soraty amy litera hebreo hoe YHWH. Misy ani-anara-Ndranahary io koa matetiky ty tampany amy anaran’olo sisany.

Nisy soratsy tamy vato iny hoe “Iaveh Tomponi-maro.” Ty dikani-soratsy io le hoe “Jehovah Tomponi-tafiky.” Atao raha ta hampiseho raha zay hoe tsy anara-Ndranahary io avao ro fampiasàn’olo tamy androni-Baiboly, fa ndre ty fivolana hoe “Jehovah Tomponi-tafiky” koa. Azontsika amy zay hoe manino ty Baiboly ro nampimpolimpoly ty anara hoe “Jehovah Tomponi-tafiky” na ty mitovitovy amin’io in-283 amy Soratsy Hebreo ao. Ty ankamaroany moa amy raha nisoratini-Isaia, Jeremia, noho Zakaria.