FAAAʻOAʻO I LO LATOU FAATUATUA | MARIA LE MAKATALA
“Ua Ou Vaai i le Alii!”
Ua tepa aʻe Maria le Makatala i le lagi ma soloi ona loimata, a o tautau lona Alii i le laau e faapuapuagatia ai. O le aoauli lenā o se aso o le tau e totogo ai mea ma “ua pogisa le lalolagi atoa.” (Luka 23:44, 45) Na ia toso aʻe lona ofu i ona tauʻau ma faalatalata atu i fafine o loo lata ane. E tolu itula na pogisa ai lenā aso. E lē māfua ona o le gasetoto o le lā lea e na o ni nai minute le umi. Atonu na faalogoina e Maria ma isi na tutū latalata ane iā Iesu le fetagisi o manu o le pō lea e lē masani ona fetagisi i le ao. O nisi tagata na tutū latalata ane, na matuā fefefe ma faapea ane: “E moni, o le Alo lava lenei o le Atua.” (Mataio 27:54) Na manatu soo o Iesu ma nisi, atonu o le faailoga lea o le faanoanoa ma le toʻatamaʻi o Ieova i le sauāina o lona Alo.
Na matuā faigatā iā Maria le Makatala ona vaai atu i le faileagaina o Iesu, ma e lē mafai ona ia tuua o ia. (Ioane 19:25, 26) E mautinoa na matuā matuitui tigā na oo iā Iesu. E lē gata i lea na manaʻomia foʻi e lona tinā se faamāfanafanaga ma se fesoasoani.
E matuā tele mea na faia e Iesu mo Maria le Makatala. O lea, na uunaʻia ai o ia e faia mea uma e na te mafaia e fesoasoani ai iā Iesu. Na avea muamua Maria le Makatala ma se fafine inosia, ae na suia e Iesu lona olaga. Na matuā faamamaluina e Iesu Maria ma maua ai e Maria se fuafuaga o lona olaga. Na avea o ia ma se fafine e malosi lona faatuatua. E faapefea? O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i lona faatuatua?
“Na Auauna iā te Ia i a Latou Meafaitino”
I le Tusi Paia, e amata le tala iā Maria le Makatala i lona mauaina o se meaalofa. Na faasaʻoloto o ia e Iesu mai i se tulaga leaga na faapologaina ai o ia. I na aso, na matuā aafia tagata i taaʻiga a temoni. Na osofaʻia e na agaga leaga le toʻatele o tagata ma ulufia nisi ma pulea i latou. E tatou te lē iloa aafiaga na oo iā Maria le Makatala ona o nei temoni. E pau le mea ua tatou iloa, na ulufia ma pulea o ia e ni temoni sauā e toʻafitu. Ae e maʻeu le alofa o Iesu i lona tuliesea o nei temoni mai iā Maria le Makatala.—Luka 8:2.
Ua saʻoloto Maria ma e lē mafai e upu ona faamatalaina lona fiafia. Ua maua e Maria se olaga fou e iai sona fuafuaga. Na faapefea ona ia faaalia le lotofaafetai? Na avea o ia ma soo faamaoni o Iesu ma na ia avatu le fesoasoani na ia iloa o loo manaʻomia e Iesu. Na manaʻomia e Iesu ma ona aposetolo ni meaʻai, lavalava ma se fale e momoe ai i le pō. E lē o i latou o ni tagata mauʻoa pe iai foʻi ni a latou galuega totogi i lenā taimi. O lea, na latou manaʻomia ai le fesoasoani faaletino ina ia mafai ona latou uaʻi atu i le galuega talaʻi ma le aʻoaʻo atu.
Na fesoasoani Maria le Makatala ma isi fafine i le tausia o manaʻoga faaletino o Iesu ma ona aposetolo. Na auauna nei fafine ʻiā i latou i a latou meafaitino.’ (Luka 8:1, 3) Atonu e mauʻoa nisi o nei fafine. E lē o taʻu maia e le Tusi Paia pe na saunia e nei fafine ni meaʻai, tatā lavalava pe faatulaga ni fale e nonofo ai Iesu ma ona aposetolo mai lea nuu i lea nuu. Ae na latou lotomalilie e fesoasoani pea iā Iesu ma lana ʻaumalaga lea e pe ā ma le toʻa 20. E mautinoa na fesoasoani taumafaiga a nei fafine iā Iesu ma ona aposetolo e uaʻi atoatoa atu ai i le galuega talaʻi. Na iloa e Maria le Makatala, e lē mafai ona ia toe totogi atu iā Iesu mea uma na ia faia mo ia. Peitaʻi, o se faaeaga iā te ia le faia o mea na ia mafaia.
E toʻatele tagata i aso nei atonu e vaai maulalo iā i latou e faia galuega faatauvaa mo isi. Ae e lē o le auala lenā e silasila i ai le Atua. Seʻi manatu i le fiafia tele o le Atua a o silasila atu iā Maria o faia mea uma e na te mafaia e fesoasoani ai iā Iesu ma ona aposetolo. I aso nei, e toʻatele foʻi Kerisiano faamaoni o loo fiafia e fai galuega faatauvaa mo isi. O nisi taimi, o le avatu o se fesoasoani aogā po o le faia o ni upu agalelei e matuā telē lona aafiaga lelei i isi. E tāua iā Ieova na galuega.—Faataoto 19:17; Eperu 13:16.
“Tutū Latalata Ane i le Laau o Loo Faapuapuagatia ai Iesu”
O Maria le Makatala, o se tasi o fafine na malaga faatasi ma Iesu i Ierusalema i le Paseka o le 33 T.A. (Mataio 27:55, 56) E mautinoa na matuā mafatia Maria ina ua faalogo ua puʻea ma faamasinoina Iesu i le pō o le Paseka. Ae na atili ona mafatia Maria ina ua lolo atu le Kovana o Ponotio Pilato i le manaʻo o tagata Iutaia ma tagata na i lalo o a latou taaʻiga, e fasiotia Iesu i le laau e faapuapuagatia ai. Atonu na vaaia e Maria le tafetotoi o le tino o Iesu ma ua matuā vaivai, a o ia amoina atu i le auala le laau na fasiotia ai o ia.—Ioane 19:6, 12, 15-17.
Ua amata ona pogisa le nuu atoa i le pe ā o le 12 i le aoauli, ae o loo tutū latalata ane Maria le Makatala ma isi fafine “i le laau o loo faapuapuagatia ai Iesu.” (Ioane 19:25) Na iai i inā Maria seʻia oo ina uma le ola o Iesu. O lea, na ia vaai ma faalogo a o tuuina atu e Iesu i lona aposetolo pele o Ioane le tausiga o lona tinā. Na ia faalogo o tagi atu Iesu i lona Tamā ona o le matuitui o ona tigā. Na ia faalogoina foʻi ana upu mulimuli o le alaga o le manumalo a o leʻi maliu: “Ua taunuu!” Na matuā faavauvau lava Maria. Ae na iai pea Maria i inā seʻia oo i le taimi na maliu ai Iesu. Mulimuli ane, na iai foʻi o ia i le tuugamau fou na tuu i ai e se tamāloa mauʻoa e igoa iā Iosefa le Arimataia le tino maliu o Iesu.—Ioane 19:30; Mataio 27:45, 46, 57-61.
Ua faamanatu mai e le faaaʻoaʻoga a Maria le Makatala, mea e mafai ona tatou faia pe a fesagaʻia e o tatou uso ma tuafāfine faafitauli. Atonu e lē mafai ona tatou taofia mea leaga e tutupu i o tatou uso pe aveesea foʻi tigā o loo latou mafatia ai, ae e mafai ona tatou faaalia le alofa mutimutivale ma lototele e fesoasoani iā i latou. E matuā telē se aogā o lo tatou iai faatasi ma o tatou uso mafatia i taimi faigatā. O lo tatou fesoasoani i se uō o loo manaʻomia la tatou lagolagosua, e faaalia ai le malosi o lo tatou faatuatua ma o le a matuā faamāfanafana ai foʻi o ia.—Faataoto 17:17.
“O le a Ou Alu Atu e Ave o Ia”
Ina ua uma ona tuuina le tino maliu o Iesu i le tuugamau, na saunia ai e Maria le Makatala ma isi fafine ni mea manogi e latou te uuina ai le tino o Iesu i se taimi mulimuli ane. (Mareko 16:1, 2; Luka 23:54-56) Na ala pō Maria i le taeao o le aso na sosoo ma le Sapati. Seʻi faaāta a o savavali atu Maria ma isi fafine i le tuugamau o Iesu i le pogisa. A o latou ō atu, na latou tau manatu po o ai o le a fulieseina le maa mamafa o loo i le gutu o le tuugamau, ae e latou te leʻi faavaivai ai ma toe foʻi. (Mataio 28:1; Mareko 16:1-3) E manino mai, na uunaʻia i latou e lo latou faatuatua e fai mea e mafai ona latou faia ae tuu atu iā Ieova mea e lē mafai ona latou faia.
Atonu na muamua taunuu Maria i le tuugamau. Na faateʻia o ia ma faafuaseʻi ai ona tū. Ua fuliese le maa ma ua leai se tino o Iesu i le tuugamau. E leʻi toe faatali Maria, ae na momoʻe atu ma taʻu iā Peteru ma Ioane mea na vaai i ai. Seʻi faaāta le tau mole o Maria a o alaga atu: “Ua latou aveese le Alii mai i le tuugamau, ma ua matou lē iloa le mea ua latou tuuina ai o ia.” Na faavave atu Peteru ma Ioane i le tuugamau ma la faamaonia ai, ua leai se tino o Iesu i le tuugamau. Ona na la toe foʻi lea i o la aiga. a—Ioane 20:1-10.
Ina ua toe foʻi Maria i le tuugamau, na nofonofo ai i inā na o ia. O le leai o se tino o Iesu i le tuugamau i lenā taeao po, na matuā mafatia ai Maria ua lē mafai ona taofi le maligi o ona loimata. E matuā lē talitonu Maria ua leai le tino o Iesu. O lea, na ia punou ifo ai ma tilotilo i totonu o le tuugamau. Na matuā faateʻia o ia ina ua ia iloa atu agelu e toʻalua i ofu papaʻe o loo nonofo i le mea na tuu ai le tino o Iesu. Na fesili atu agelu: “Aiseā ua e tagi ai?” Na lē mautonu o ia ma na ia toe taʻu atu le tala na ia taʻuina i le ʻauaposetolo: “Ua latou aveese loʻu Alii, ma ou te lē iloa le mea ua latou tuuina ai o ia.”—Ioane 20:11-13.
Na ia faliu ma vaaia ai se tamāloa o loo tū i ona tua. E leʻi feiloaʻi muamua Maria ma lenā tamāloa, ma na ia manatu o le tagata faitogālaau lea o loo vaaia le nofoaga. Na fesili atu ma le agalelei lenei tamāloa iā Maria le Makatala: “Le mafine e, aiseā ua e tagi ai? O ai o loo e saʻilia?” Na tali atu o ia: “Lau susuga e, afai ua e aveesea o ia, ia taʻu mai iā te aʻu le mea ua e tuuina ai o ia, ina ia ou alu atu e ave o ia.” (Ioane 20:14, 15) Seʻi mafaufau i lana tala. Pe e mafai moni lava e lenei fafine ona sii na o ia ma ave le tino o Iesu Keriso, o se tagata tino malosi? E leʻi mafaufau Maria i na mea. Na o le pau le mea na iloa e Maria, e tatau ona ia faia mea e na te mafaia.
Pe a tatou fesagaʻia faanoanoaga ma faafitauli e foliga mai e lē mafai ona tatou taulimaina, pe e mafai ona tatou faaaʻoaʻo iā Maria le Makatala? Pe afai e na o tatou vaivaiga ma mea e lē mafai ona tatou faia e tatou te uaʻi i ai, e ono lofitūina i tatou i le popole ma le lē mautonu. Ae pe a tatou maumauaʻi e fai mea uma e tatou te mafaia ma tuu atu iā Ieova mea e lē mafai ona tatou faia, e tele la mea o le a tatou faataunuuina. (2 Korinito 12:10; Filipi 4:13) O le mea e sili ona tāua, o le a tatou faafiafiaina ai Ieova. E mautinoa na faafiafiaina e Maria le finagalo o Ieova, ma na ia tauia o ia i se auala e lē masani ai.
“Ua Ou Vaai i le Alii!”
O le tamāloa na talanoa ma Maria e lē o se faitogālaau, ae na avea muamua o ia ma se kamuta, se faiaʻoga, ma o ia o le Alii na pele iā Maria. Peitaʻi e leʻi iloa o ia e Maria le Makatala ma na amata ai ona ia savali ese mai iā te ia. E leʻi mafaufauina e Maria le mea moni lenei, ua toetū Iesu o se agaga malosi. Na faaali atu Iesu iā Maria e lē i lona tino na iai muamua. I aso mulimuli ane ai ina ua mavae le toe faatū mai o Iesu, e leʻi iloaina o ia e oo lava iā i latou na iloa lelei o ia.—Luka 24:13-16; Ioane 21:4.
Na faapefea ona faailoa atu e Iesu o ia iā Maria? Ona o le auala na ia fetalai atu ai: “Maria e!” Na ia faliu i tua ma faapea atu i se upu Eperu na masani ona ia faaaogāina i le tele o taimi: “Raponi e!” O lona faiaʻoga pele. Na matuā faatumulia o ia i le olioli, ona ia matuā fusi mau lea i lona matai ma e leʻi manaʻo e tuu atu o ia e alu.—Ioane 20:16.
Na silafia e Iesu manatu o Maria le Makatala. Na ia fetalai atu: “Aua e te pipii mai iā te aʻu.” Seʻi faaāta i o tatou mafaufau le agalelei o ana upu iā Maria. Atonu na ia ʻataʻata ma unaʻi lemū ese Maria ma faapea atu: “Ou te leʻi alu aʻe i le Tamā.” E leʻi oo i le taimi e afio ai Iesu i le lagi. O loo iai pea galuega e manaʻomia ona faia e Iesu i le lalolagi ma na ia manaʻomia le fesoasoani a Maria. E mautinoa na faalogologo lelei Maria. Na ia faapea atu: “Ia e alu i oʻu uso ma fai atu iā i latou, ʻOu te alu aʻe i loʻu Tamā, ma lo outou Tamā, i loʻu Atua ma lo outou Atua.’”—Ioane 20:17.
Maʻeu se tofiga mai i lona Matai! O Maria o se tasi lea o soo na muamua maua le faaeaga o le vaai iā Iesu ina ua toe faatūina o ia. A o lea foʻi ua ia maua le faaeaga o le faalauiloa atu o le tala lelei. Seʻi faaāta lona olioli tele ma lona naunau, lea na uunaʻia ai o ia e suʻe le ʻausoo. Seʻi faaāta le tau mole o Maria a o taʻu atu upu nai lona mafaufau: “Ua ou vaai i le Alii!” ma e lē taumatea na manatua pea e le ʻausoo na upu. Na ia taʻu atu i le ʻausoo mea uma na fetalai atu ai Iesu. O lona olioli tele na vave ai lana tautala a o taʻu atu mea uma na fetalai ai Iesu i le ʻausoo. (Ioane 20:18) O ana tala na faaopoopo i tala na faalogo ai le ʻausoo mai i isi fafine lea na ō atu i le tuugamau o Iesu, e lē o iai lona tino maliu.—Luka 24:1-3, 10.
“Latou te Leʻi Talitonu i Fafine”
O le ā le tali a le ʻausoo i lipoti a fafine e faatatau iā Iesu? I le taimi muamua, e latou te leʻi tali lelei mai. Ua faapea mai le Tusi Paia: E “latou te leʻi talitonu i fafine, auā e pei o ni talafatu mea na latou faamatalaina.” (Luka 24:11) O na tane faamaoni, na ola aʻe i se siʻomaga e lē maufaatuatuaina fafine. O le tū a taʻitaʻi lotu i lenā taimi, e lē mafai ona molimau se fafine i se faamasinoga. Atonu e leʻi iloa e le ʻauaposetolo ua taaʻina o latou manatu i lenā aganuu. Ae e lē faailoga tagata Iesu ma lona Tamā. Maʻeu se faaeaga mataʻina na la tuuina i lenā fafine faamaoni o Maria le Makatala!
E leʻi tigā ai faalogona o Maria i le auala na tali mai ai le ʻausoo. Na ia iloa o le mea e sili ona tāua iā te ia, e maufaatuatuaina o ia e lona Matai. Ua tuu atu foʻi iā i latou uma e mulimuli iā Iesu se feʻau e faalauiloa atu. Ua taʻua i le Tusi Paia lenā feʻau o le “tala lelei o le Malo o le Atua.” (Luka 8:1) E leʻi folafola atu e Iesu i ona soo o le a talia i latou e tagata uma. O lea, ia manatua e Kerisiano Maria le Makatala. (Ioane 15:20, 21) E ui e leʻi talitonu nisi o le ʻausoo iā te ia, ae e leʻi aveesea ai lona olioli e faalauiloa atu le tala lelei e faatatau i le toe faatūina o Iesu.
Na iʻu ina faailoa atu Iesu i ona aposetolo ma le toʻatele o ona soo. Na iai le taimi na faaali atu ai Iesu i le silia ma le 500 o ona soo. (1 Korinito 15:3-8) O taimi uma na vaai ai Maria pe faalogo foʻi i le faaali atu o Iesu i ona soo, o le faateleina foʻi lenā o lona faatuatua. Atonu na aofia ai Maria le Makatala i fafine na auai i le faatasiga i Ierusalema i le aso o le Penetekoso ina ua liligi ifo le agaga paia i luga o soo o Iesu na faapotopoto ai i inā.—Galuega 1:14, 15; 2:1-4.
Po o le ā lava le mea na tupu ae e tele māfuaaga e tatou te mautinoa ai i le manatu lenei: Na faatuatua pea Maria le Makatala seʻia oo ina maliu. Seʻi o tatou maumauaʻi e faaaʻoaʻo i le faatuatua o Maria le Makatala. E tatou te faaaʻoaʻo i le faatuatua o Maria pe a tatou faaalia le lotofaafetai mo mea uma ua faia e Iesu mo i tatou. Ia auauna ma le lotomaulalo i isi ma faatuatua i le fesoasoani a le Atua.
a E manino mai na tuua e Maria le tuugamau a o leʻi feiloaʻi isi fafine na latou ō atu faatasi ma se agelu lea na ia faailoaina i na fafine ua toetū le Keriso. Pe ana faapea na iai Maria i le taimi na fetaui ai isi fafine ma se agelu semanū e na te faamatala atu iā Peteru ma Ioane le māfuaaga ua leai ai le tino o Iesu i le tuugamau.—Mataio 28:2-4; Mareko 16:1-8.