Na ou fanau i le 1934 i Pescara, o se aai i le itu i sasaʻe o Italia i le sami o Adriatic. O aʻu o le uii o le fanau teine e toʻafā. Na faaigoa i matou e lo matou tamā i ni igoa e amata i mataʻitusi amata o le alafapeta faa-Peretania. O le māfuaaga lenā e amata ai loʻu igoa i le “D.”

 E fiafia tele loʻu tamā i mea faaleagaga. Iā Iulai 1943, o le taimi muamua lenā na feiloaʻi ai loʻu tamā ma Molimau a Ieova, ina ua la talanoa ma Liberato Ricci o se tane na suʻesuʻe i lenā taimi ma Molimau a Ieova. Na ia talanoa i loʻu tamā e faatatau i le Tusi Paia ma na ia ave i ai sana kopi o Le Olomatamata. E leʻi umi ae maelega loa loʻu tamā e talanoa atu i isi i mea na ia aʻoaʻoina, ma na talia foʻi e loʻu tinā le upu moni. E ui e lē iloa e loʻu tinā faitau ma tusitusi, ae na ia talaʻi atu i isi e ala i le taʻua o mau o le Tusi Paia na ia taulotoina.

 Na matuā pisi lo matou aiga i mea faaleagaga. Na fai sauniga i lo matou fale. E ui e na o le lua potumoe, ae na faaavanoa lo matou fale e nonofo ai ovasia femalagaaʻi ma paeonia.

 E leʻi fiafia oʻu uso matutua e toʻalua i le upu moni, ma na mulimuli ane faaipoipo ma tuua lo matou aiga. Ae na ma fiafia ma loʻu uso o Cesira e faalogologo i lo ma tamā a o ia faitauina le Tusi Paia. Na ma fiafia foʻi i lauga faalaeiau a uso na asia la matou tamaʻi kulupu.

 Na masani ona matou galulue ma loʻu tamā ma isi i le talaʻiga, ma e tele masina na ou alu ai i le talaʻiga ae ou te leʻi maua le lototele e talanoa ai i se tagata o le fale, ona o loʻu matamuli tele. E ui i lea, na tuputupu aʻe loʻu alofa mo Ieova ma ou papatiso ai loa iā Iulai i le 1950. Na faia e le uso le lauga o le papatisoga i lo matou fale, ona matou ō ai lea i le mea e fai ai le papatisoga. I le tausaga na sosoo ai, na tofia ai se ulugalii e galulue o ni paeonia faapito i lo matou vaipanoa, ma na masani ona matou galulue i le galuega talaʻi. O le tele o le taimi na ou galue ai i le galuega talaʻi, o le faaitiitia foʻi lenā o loʻu matamuli. Maʻeu loʻu fiafia i lenei faaeaga matagofie i le auaunaga!

 O la matou ovasia matagaluega muamua o Piero Gatti. a Na ia faalaeiau aʻu e lē gata ia paeonia, ae ia siitia i nofoaga o loo tele ai le manaʻoga mo tagata talaʻi o le Malo, o se mea ou te leʻi mafaufau muamua i ai. I lo matou vaipanoa, o se tū masani le nonofo o teine i le fale seʻiloga e faaipoipo. O lea, iā Mati 1952, na amata ai ona ou paeonia a o oʻu nofo pea i lo matou aiga. Ou te lē iloa o lenā filifiliga na suia atoa ai loʻu olaga.

 I lenā taimi, na manaʻo ai foʻi se tuafafine talavou e igoa iā Anna e amata lana paeonia. Na matou nonofo ina ia mafai ona matou ō faatasi i le talaʻiga. I le 1954, na tofia ai i maʻua o ni paeonia faapito i Perugia, o se aai e leai ni Molimau a Ieova e nonofo ai lea e pe ā ma le 250 kilomita (155 maila) le mamao.

 O se suiga tele lea mo aʻu! E na o le 20 oʻu tausaga i lenā taimi, ma e na o le pau le taimi na ou tuua ai lo matou aiga, o taimi na matou ō ai ma oʻu mātua i tauaofiaga. Na pei ua ou malaga i se isi atunuu o le lalolagi. Na popole loʻu tamā iā i maʻua ma Anna i le ma nonofo ai na o maʻua, o lea na matou ō faatasi ai ma fesoasoani e suʻe se mea e ma te nonofo ai. Na ma mautotogi i se potu na faaaogā foʻi e fai ai sauniga. I le amataga, e na o maʻua lava le ma sauniga. E ui i lea, na matuā ma fiafia lava i le galuega talaʻi i Perugia ma taulaga ma nuu na lata ane. Na amata foʻi ona fua mai la ma galuega talaʻi. I se tausaga mulimuli ane, na siitia mai ai se uso i Perugia ma na ia faia a matou sauniga. E oo ane i le taimi ina ua maua se isi ma tofiga i le 1957, ua faavae se tamaʻi faapotopotoga i inā.

 O le isi ma tofiga o le aai e taʻua o Terni i le ogatotonu o Italia. Na ma fiafia e talaʻi ai i inā ona sa toʻatele tagata fiafia sa iai i le aai. Ae na iai foʻi luʻi na ma fesagaʻia. E ui na faaiʻuina le pulega Faatautalatasi i le 1943, ae na faaauau pea taumafaiga a nisi tagata o le malo e taofia Molimau a Ieova mai i le talaʻia o le feʻau o le Tusi Paia. Na faatonuina foʻi i maʻua ia iai se pepa faamaonia e talaʻi ai mai i lea fale i lea fale.

 E lē o se mea e faateʻia ai Molimau a Ieova pe a mulimuli atu leoleo iā i latou. O nisi taimi na faigatā ona mulimuli mai ona o le tumu o tagata, ae e lē o taimi uma foʻi. Na faalua ona taofi ma loka aʻu e leoleo. O le taimi muamua, a o ma galulue ma le ovasia matagaluega. Na puʻea i maʻua ma ave i le ofisa o leoleo, lea na molia ai i maʻua i le talaʻi e aunoa ma se faatagaga faaletulafono, ma faasala tupe ai loa i maʻua. Na ma teena le totogiina o se sala tupe ona e ma te leʻi solia se tulafono. Na tātāvale loʻu fatu ma sau ai ma loʻu afu mālūlū. Na ou matuā lotofaafetai iā Ieova ona e na te leʻi tuua na o aʻu. Na ou manatua ai upu faalaeiau o loo i le Isaia 41:13, lea o loo faapea mai: “Aua e te fefe. O le a ou fesoasoani iā te oe.” Na tatala i maʻua, ma ina ua oo le mataupu i le faamasinoga na solofua e le faamasino. E pe ā o le ono masina mulimuli ane ai ae toe puʻea foʻi aʻu. O le taimi la lenā ua na o aʻu, ae na solofua foʻi e le faamasino le moliaga.

 Ou te manatua loʻu fiafia tele i se tauaofiaga na faia i le 1954 i Naples i le itu i saute o Italia. Ina ua ou taunuu i inā, na ou tauofo e faamamā le nofoaga na faia ai le tauaofiaga ma tofia ai aʻu e faamamā autafa o le pulelaa. Na ou vaai ai i inā iā Antonio Caparelli, o se paeonia talavou aulelei mai i Libya na iai i le ʻautautua. O lo latou aiga e mai i Italia, ae na siitia i Libya i le taufaaiʻuiʻuga o le vaitausaga o le 1930.

 O Antonio o se uso e ʻau malosi ma lototele. E mamao le mea e malaga ai i le toafa i Libya i lana pasika e talaʻi i tagata Italia o loo nonofo ai i inā. Sa ma fetusiaʻi ae e lē o taimi uma. I le amataga o le 1959, na toe foʻi mai ai Antonio i Italia. Na galue o ia i ni nai masina i le Peteli i Roma, a o leʻi tofia e auauna o se paeonia faapito i le aai o Viterbo i le ogatotonu o Italia. Na matuā māfana le ma faigāuō ma na ma faaipoipo ai iā Setema 29, 1959. Na ma auauna ai loa i Viterbo.

 Na ma manaʻomia se fale e ma te nonofo ai ma fai ai sauniga. Na ma mautotogi i se potu i le fogāfale i lalo, lea e tai pei o se tamaʻi faleoloa faatasi ai ma se tamaʻi fale taʻele i le pito i tua. Na tuu le ma moega i le tulimanu ma toso ai se pupuni. O i inā e iai le ma potumoe. O le isi vaega o le potu, o nisi aso na fai ma potu mālōlō ae o isi aso na fai ma Maota mo Sauniga. E lē faigofie le nofo ai i lenei potu. Pe ana faapea e na o aʻu ailoga ou te filifili ou te nofo ai i inei. Ae o le mea na ou fiafia ai, ona sa ma faatasi ma Antonio.

 I le 1961, na tofia ai Antonio e avea o se ovasia matagaluega. Peitaʻi, e tatau ona auai muamua i le aʻoga mo auauna o le faapotopotoga po o ovasia lea e masina le umi. O lona uiga e tatau ona ou nofo na o aʻu mo le masina atoa. O le mea moni, na matuā ou faanoanoa lava aemaise lava i afiafi ia e na o aʻu ai le potu. E ui i lea, na ou maua le fiafia i le iloaina na faaaogā e Ieova Antonio i lana auaunaga. O loʻu pisi foʻi i le auaunaga na pei ai e lē o se taimi umi.

 O le avea ai ma ovasia matagaluega e tele mea e femalagaaʻi ai. Na ma malaga mai i Veneto o se vaipanoa i le itu i mātū o Italia e agaʻi i Sisili i le itu i Saute. I le taimi muamua e leai se ma taavale, o lea na ma faaaogā ai auala o femalagaaʻiga i le lautele. I se tasi taimi, ina ua taunuu le pasi na ma ō ai i nuu maotua o Sisili lea na ui atu i auala lauleaga, na faafeiloaʻi i maʻua e le ʻauuso ma na latou aumai se asini e ave ai a ma ato. Na fai le suki o Antonio ma lona fusiua ae na fai loʻu ofu sauniga. Atonu la o se mea mālie i le vaai mai o tagata, lo matou savavali faatasi ma tagata fai faatoʻaga i autafa o se asini o loo aveina a ma atopaʻu ma se masini lomitusi.

 Na faaalia e uso le limafoaʻi e ui e lē tele mea na latou maua. O nisi fale e leai ni fale taʻele po o ni paipa. I se tasi taimi na ma nonofo i se potu ua leva e lē o toe faaaogāina. I le pō, na ou minoi solo a o oʻu moe ma na fafagu ai aʻu e Antonio. Ina ua ma aveesea le ʻie moega, na matuā faateʻia i maʻua i le tele o iniseti na fetolofi solo ai. E leai se mea e mafai ona ma fai i ai auā ua leva le pō. E na o le tafiese lava o iniseti na mafai ona tafiese ae ma toe momoe.

 Peitaʻi, o nei mea na tutupu e lē o luʻi faigatā ia na ou fesagaʻia. O le luʻi na sili ona faigatā iā te aʻu, o loʻu matamuli. Ina ua ma asiasi i se faapotopotoga i le taimi muamua, na faigatā iā te aʻu ona maua ni uō fou. Ae na ou manaʻo lava e faalaeiau ma fesoasoani i tuafāfine. O lea na faia ai loa ni aʻu taumafaiga malolosi. I faaiʻuga o vaiaso, e masani a ona ou lē toe lagona le matamuli ona o le fesoasoani a Ieova. O se matuā faaeaga lava le galulue faatasi ma uso ma tuafāfine ma vaaia lo latou limafoaʻi, faamaoni, ma le alofa mo Ieova.

 I le 1977, ina ua mavae ni nai tausaga na ma galulue ai o ni ovasia matagaluega ma o ni ovasia o le itumalo, b na valaaulia ai loa i maʻua i le Peteli i Roma e fesoasoani i le sauniunia o mea mo le Tauaofiaga Faavaomalo i le 1978, lea na faamatuaina i le faa-Peretania “Victorious Faith.” Ina ua mavae ni nai masina, na avea loa i maʻua ma sui o le aiga Peteli. Ina ua māeʻa lenā, ona tofia lea o Antonio e avea ma sui o le Komiti o le Lālā.

 Na fou iā te aʻu le galue ai i le Peteli, ma i nisi taimi o loʻu matamuli foʻi na ou lē maua ai se toʻafilemu. Ae e leʻi umi lava ae ou lagona le toʻafilemu, ona o le faamanuia a Ieova ma le fesoasoani a isi sui o le aiga Peteli.

 I le tausaga na sosoo ai na ma fesagaʻia ai ni luʻi fou, o faafitauli tau i le soifua mālōlōina. I le 1984, na faia ai se taotoga o Antonio i lona fatu ma e pe ā ma le 10 tausaga mulimuli ane ae iai foʻi isi faafitauli tau i le soifua mālōlōina. I le 1999, na maua ai o ia i se kanesa. O Antonio o se tagata e ʻau malosi. Peitaʻi, e leʻi mafai ona toe faafoʻisia lona malosi ona o lenei maʻi tugā. Na matuā ou faanoanoa lava i le vaai atu ua faasolo lava ina vaivai. Na ou tatalo faatauanau iā Ieova mo le malosi ou te fesoasoani ai i si aʻu tane pele. E lē gata i lea, na masani ona ou faitaua le tusi o Salamo ma na ou maua ai faamāfanafanaga pe a ou lagona le mafatia. Na maliu Antonio iā Mati 18, 1999. Na toeitiiti lava atoa le 40 tausaga talu ona ma faaipoipo.

 E mafai ona e lagona le tuua toʻatasi e ui lava o loo siʻomia oe e le toʻatele o tagata. O le mea moni na ou lagona le tele o le alofa ma le faamāfanafana mai o le aiga Peteli, ma uso ma tuafāfine na avea ma a ma uō a o ma galulue ai i le galuega femalagaaʻi. E ui i lea, e lē mafai e upu ona faamatala oʻu faalogona faanoanoa aemaise pe a ou toe foʻi i loʻu potu i le afiafi. Na fesoasoani le tatalo ma le suʻesuʻe e foʻia ai na faalogona. A o faagasolo taimi na faaleleia ai oʻu faalogona. O le mea moni, o le mafaufau i taimi na ma faatasi ai ma Antonio na ou maua ai le fiafia. Ou te fiafia lava e mafaufau i mea na ma faia faatasi, ona ou te mautinoa e lē o galo iā Ieova o ia ma o le a ou toe vaai iā te ia i le taimi o le toetū.

 E tele faaeaga na ou galue ai i le Peteli, ma talu ai nei o loo oʻu galue i le fale suʻisuʻi. Ou te maua le fiafia i le faia o se galuega e aogā mo loʻu ʻauaiga toʻatele. Ou te taumafai foʻi e faatele loʻu taimi i le galuega talaʻi. E moni e lē mafai ona ou toe faia le tele o mea na ou faia i le taimi ua teʻa, ae o loo oʻu maua pea le fiafia i le faasoa atu o le tala lelei o le Malo, o se faaeaga na ou fiafia i ai a o oʻu laʻitiiti. O le māfuaaga lea ou te fia faalaeiau atu ai i talavou ina ia paeonia. Ua ou tofo i le fiafia e maua i le faia o lenei galuega.

 Pe a ou toe tepa i tua i le toetoe 70 tausaga o laʻu auaunaga faataimi atoa, na ou vaaia le tele o le fesoasoani a Ieova ma lana faamanuia iā te aʻu. Ae e lē o aveesea ai loʻu matamuli. Pe ana leai le fesoasoani a Ieova, semanū e lē mafai ona ou faia mea ia ua ou faataunuuina. Na ou faimalaga i nofoaga mamao, na ou vaai ma tofo i mea na faalaeiauina ai aʻu, ma na matou feiloaʻi foʻi ma tagata na avea o ni faaaʻoaʻoga lelei iā te aʻu. Ou te faapea atu ma le mautinoa, e leai se mea ou te salamō ai i laʻu filifiliga ua fai!