Le Manulele Mataʻina o le Arctic Tern
UA LEVA ona talitonuina e pe ā ma le 22,000 maila (35,200 km) le mamao e felelei ai manulele o arctic terns mai i le Arctic e oo i le Anetatika ma toe foʻi mai. Peitaʻi na faaalia i suʻesuʻega talu ai nei, e sili atu ona mamao le mea e felelei ai nei manulele.
Sa faapipii i le tele o manulele ni tamaʻi masini e taʻua o geolocators. O nei tamaʻi masini e taitutusa le mamafa ma se tamaʻi pine e faamau ai pepa. Na iloa mai i nei masini, i se fua faatatau e 56,000 maila (90,000 km) le mamao e malaga atu ma toe foʻi mai ai nisi o nei manulele, o se faigāmalaga pito sili lea ona umi ua faia e se manu. Na iloa mai ai foʻi o se tasi o nei manulele na lele i le toetoe 60,000 maila (96,000 km). Aiseā ua toe fuaina ai le mamao o femalagaaʻiga a nei manulele?
E tusa lava po o fea vaipanoa e felelei mai ai arctic terns, ae pe a latou toe foʻi, e ese vaipanoa e latou te ui atu ai. E pei ona faaalia i le ata, o femalagaaʻiga a nei manufelelei i luga o le Sami Atalani e foliga e pei o le mataʻitusi S. O le ā le māfuaaga? Talu ai e fua le itulagi e felelei ai nei manufelelei, i le itu e agi i ai matagi malolosi.
Atonu e silia ma le 1.5 miliona (2.4 miliona km) le aofaʻiga o maila e lele ai lenei manulele i lona olaga atoa, lea pe tusa ma le 30 tausaga le umi e ola ai. E tusa lenā ma le faatolu pe e faafā taimi e malaga atu ai i le masina ma toe foʻi mai. Na taʻua e se tagata suʻesuʻe: “E maoaʻe lenei tulaga pe a fua i le mamafa o lenei manulele e sili laʻitiiti atu ma le 100 kalama [3.5 aunese].” Ae o se isi mea e sili atu ona mataʻina, ona e mafai e nei manulele ona maua vaitau māfanafana i le Arctic ma le Anetatika. Ua taʻua foʻi i le tusi Life on Earth: A Natural History ʻe tele atu taimi e vaaia ai e nei manulele i tausaga taʻitasi le malamalama nai lo o se isi lava manu.’