Ua Fesili Mai Talavou . . .

Pe Tatau Ona Ou Nofo i se Isi Atunuu?

“Sa ou manaʻo e nofo i se isi mea.”—Samu.

“O le tele lava o loʻu fia iloa. Sa ou manaʻo e vaai i se isi mea fou.”—Marina.

“Na taʻu mai e saʻu uō māfana faapea o le iai o sina taimi e nofo ese ai mai le aiga o le a aogā lea mo aʻu.”—Aneterea.

“Sa ou matuā faananau atu e saʻiliʻili mo ni mea fou.”—Elekana.

PE SA e moomoo ea e te fia ola i se isi atunuu—atonu pe mo na o sina vaitaimi? I tausaga taʻitasi, e faitau afe tagata talavou o loo mafai ona latou faia lena mea. Ua faapea mai Aneterea e tusa o le taimi na nofo ai i se isi atunuu: “Ou te toe fia faia foʻi.”

O nisi talavou e ō ese atu mo sina vaitaimi ona o le mananaʻo e faigaluega mo le saʻilia o tupe pe ina ia aʻoaʻoina se isi gagana. Mo se faaaʻoaʻoga, e tele atunuu ua taatele ai le polokalame e taʻua o le au pair. O nei polokalame e faataga ai talavou mai isi atunuu latou te faia galuega mo se aiga ae lē totogia ai lo latou nonofo ma aai ai i lena aiga, ma e mafai ona latou faaaogā o latou taimi avanoa e suʻesuʻe ai i le gagana a lena atunuu. Ae iai isi talavou o loo ō atu i isi atunuu mo le saʻilia o ni aʻoaʻoga. O isi ua ō atu ona o le fia saʻili galuega ina ia mafai ona latou fesoasoani i le itu tau seleni o o latou aiga. Ae iai foʻi isi e ō atu talu ai ona ua lē mautinoa po o ā ni mea latou te fia faia pe a uma a latou aʻoga ma ua mananaʻo ai seʻi tau ina evaeva atu i se isi atunuu.

O le itu mataʻina, e iai nisi talavou Kerisiano ua ō atu i atunuu o loo toʻaitiiti ai le ʻaufaievagelia, ina ia mafai ona faalautele atu la latou faiva. Po o le ā lava se māfuaaga mo le ō ese atu, ae o le ola aʻe i se atunuu ese e mafai ona avea ma lesona aogā i le olaga tutoʻatasi o se tagata matua. E mafai ona faalautele ai lou silafia i tulaga tau i le agaifanua. Atonu foʻi e te ono iloa lelei ai tautala i se gagana ese—o se mea e mafai ona faateleina ai ou agavaa mo le saʻilia o se galuega.

Ae ui lava i lea, e lē o taimi uma e sologa lelei ai le nofo i se isi atunuu. Mo se faaaʻoaʻoga, e atoa le tausaga o aʻoga Susana i se isi atunuu. Fai mai a ia: “Sa ou mautinoa lava o le a matuā matagofie mea uma mai le amataga seʻia oo i le faaiʻuga. Ae lē o le tulaga lena na iai.” Na oo ina faataumaʻoiina nisi talavou po ua aafia foʻi i ni faalavelave matuiā. O lea la, a o leʻi teua au ato, o se gaoioiga atamai lou muaʻi iloiloina totoʻa o lelei ma masei o le a tulaʻi mai ai.

Ia Iloilo Lelei Au Māfuaaga

O le tilofaʻia muamua o lelei ma masei e mautinoa o le a aofia ai le iloiloina o au māfuaaga e te fia alu atu ai i se isi atunuu. O se tasi o māfuaaga o le faimalaga atu e faalautele atili manaʻoga faaleagaga pe ina ia tausia tiute tauave faaleaiga. Peitaʻi i le pei o talavou na taʻua i le amataga, na pau lava le māfuaaga o loo faanaunau ai le isi toʻatele e ō ese atu, o le fia saʻiliʻili i nisi mea fou, fia maua se saʻolotoga atili, pe ina ia tafafao. E lē faapea e  sesē lenei mea. Manatua foʻi, o loo faalaeiauina e le Failauga 11:9 talavou ina ia ‘⁠olioli i lo latou tauleʻaleʻa.’ Peitaʻi, o loo lapataʻi mai le fuaiupu e 10: “Ina faatea ese atu ia le tiga i lou loto, ma tuu ese atu le leaga i lou tino.”

Pe afai o le māfuaaga o lou alu ese atu i se isi atunuu ina ia ʻalofia ai faasāsāga a ou mātua, atonu la e te ono faatalitalia ni “leaga” po o ni mala. Po o e manatua le faataoto a Iesu i le atalii faamaumauʻoa? O se tauleʻaleʻa na faimalaga atu ma lona manatu faapito i se isi atunuu, e foliga mai ina ia ona maua le tele o se saʻolotoga. Peitaʻi, e leʻi umi lava, ae apoia loa i mala, ma iʻu ai ina fiaʻai, ua mativa, ma ua matuā maʻi faaleagaga.—Luka 15:11-16.

E iai foʻi i latou o loo fia ō ese atu ina ia sosola ese mai faafitauli i le aiga. Peitaʻi, e pei ona tusi mai le tamaʻitaʻi o Heike Berg i lana tusi What’s Up, “afai na pau lava le pogai e te fia alu ese ai ona o lou lē fiafia . . . ma e iai lou talitonuga o le a sili atu ona lelei mea uma i se isi vaipanoa—e sili ai loa la pe a faataatia!” O le mea moni lava, e sili atu ona lelei pe a e sagaʻi lelei e foʻia faafitauli. E leai se mea aogā e maua pe a sola ese mai tulaga na tatou te lē o fiafia ai.

O isi māfuaaga mataʻutia o le matapeʻapeʻa ma le tuʻinanau i meafaitino. O le toʻatele o nisi talavou, talu ai le pupuna aʻe o se faanaunauga e fia tamaoaiga, ua latou fatufatu aʻe ai ni mafaufauga uigaese ma le lē fuafua lelei e tusa ai o le ituaiga o olaga o loo iai i atunuu tamaoaiga. O nisi ua mafaufau faapea o tagata palalagi uma lava e mauʻoa. Ae matuā vā i sini le moni o lena mafaufauga. E toʻatele talavou, na ō ese atu, ma latou iloa ai le faigatā o le ola i se atunuu ese, ma o loo tauivi ai ma le tulaga mativa o iai. * Ua lapataʻi mai le Tusi Paia: “O le manao i tupe, o le pogai lea o mea leaga uma lava; ua mananao tele i ai nisi, ona sese ai lava lea o i latou i le faatuatua, ua tuʻia ai ua ati i latou e i latou i puapuaga e tele.”—1 Timoteo 6:10, LF.

Po ua E Sauni?

E iai le isi vala e tatau ona iloiloina: Po ua lava lou matua e te fesagaʻia ai faigatā, o faafitauli, ma ni feteenaʻiga o le a aliaʻe i se isi atunuu? E foliga mai o le a toʻalua le lua potu ma se isi tagata, po o lou nofo i se aiga ma tau faafetaui atu i a latou faasologa masani. O faapeʻī mai oe i lou aiga i le taimi nei? Po o faitio ea ou mātua faapea o oe o se tagata e lē magafagafa ma manatu faapito? Pe masani ona e filifili meaʻai? O le ā se tele o e lotomalie ai e fai sou sao i galuega i le fale? Afai o loo faafaigatā ia te oe nei mataupu i le taimi nei, seʻi vaai faalemafaufau la i le sili atu ona faigatā mo oe a o e iai i se atunuu ese!

Afai o oe o se Kerisiano, pe o le a mafai ea ona e tausisia lou lava tulaga faaleagaga? Po o le mea ea, e tau faamanatu atu lava e ou mātua ia aua neʻi galo lou suʻesuʻeina o le Tusi Paia, le auai i sauniga faa-Kerisiano, ma le galuega talaʻi? Po o le a lava ea lou malosi faaleagaga e teena ai omiga ma faaosoosoga i se isi atunuu, na atonu e te lē o fesagaʻia i lou lava atunuu? I le aso muamua lava na aʻe atu ai se tasi talavou Kerisiano i lana aʻoga i se isi atunuu, na taʻu ane ai ia te ia le mea e mafai ona maua ai fualaau o loo faasāina faaletulafono. Mulimuli ane, na ole o ia e se tamaʻitaʻi o lana aʻoga ina ia alu se la evaga mo se tuugatala. I lona atunuu moni, e lē taitai mafai e se teine ona faaleo tuusaʻo atu sona manaʻoga. Ua taʻu mai foʻi e se isi tama talavou mai Aferika o lē na alu atu e nofo i Europa e faapea: “I loʻu atunuu, e lē taitai e vaaia ni ata o amioga lē mamā i nofoaga faitele. Ae iinei e te vaaia na ata i so o se nofoaga.” O le alu atu i  se isi atunuu e mafai ona taʻitaʻia atu ai i le faavaatuʻia faaleagaga pe afai e lē ‘mausali i le faatuatua.’—1 Peteru 5:9.

Ia Iloa Mea Moni!

A o e leʻi alu atu i se isi atunuu, e manaʻomia ona e iloa uma mea moni. Aua le faalagolago lau alu i ni faamatalaga salatua e te faalogo i ai. Mo se faaaʻoaʻoga, afai o loo e mafaufau e te auai i se polokalame lea e ō atu ai tamaiti aʻoga e aʻoʻoga i isi atunuu, o le ā le telē o se totogi? E ono faateʻia oe i lou iloa ane e masani lava ona aofia ai le faitau afe tālā. E lelei foʻi lou saʻili pe faamata o le aʻoga lea o le a e aʻoga ai i se isi atunuu o le a faitaulia i lou atunuu. E lē gata i lea, taumafai e aoao uma mai ni faamatalaga se tele e mafai ona e maua e uiga i le atunuu—ona tulafono, lana agaifanua, ana aganuu masani. O le ā le tau o le soifuaga pe a ola ai iinā? O ā lafoga o le a tatau ona e totogia? Pe iai ni lamatiaga tau le soifua mālōlōina e tatau ona e iloaina? E te ono iloa le aogā o le talanoa atu i tagata o ē sa nonofo moni ai iinā.

Ona oo mai lea i le mataupu o aiga e nonofo ai. E masani lava ona lē faatalitalia mai e mātua ia o le a nonofo aʻoga ai tamaiti, ni meafaitino e taui ai i latou. E tusa lava po o le tulaga lena, ae o le nonofo ma ni tagata e lē faaaloalo i mataupu silisili o le Tusi Paia e mafai ona faapogaia ai le tele o lagona tigā ma mafatiaga. O se isi filifiliga, o le nonofo faatasi ma uō po o ni tauaiga foʻi. Ae ia e faaeteete ina ia lē fai oe ma avega mamafa ia i latou—e tusa lava po o latou tauanauina oe e te nofo. E mafai e lenei itu ona faalētonu pe oo lava ina matuā masae ai le tou laufaʻi ma i latou.—Faataoto 25:17.

Pe afai o loo e fuafua e faigaluega mo le saʻilia o se seleni a o e nofo i se isi atunuu, aua neʻi galo ia te oe lau tiute tauave faa-Kerisiano o le usiusitai i faipule silisili. (Roma 13:1-7) Pe faataga oe e le tulafono e te faigaluega ai i lena atunuu? Afai e mafai, i lalo o ā tuutuuga? Afai e te faigaluega solitulafono, e mafai ona lamatia ai lou tulaga o se Kerisiano faamaoni ma e lē maua ai ni fuafuaga autū tau puipuiga, e pei o se inisiua pe a e aafia i se faalavelave faafuaseʻi. E tusa lava pe taga i le tulafono ona e faigaluega, ae manaʻomia lava ona e faaeteete ma faautauta. (Faataoto 14:15) E masani ona faaaogāsesē e pule lē faamaoni o galuega nai tagata mai isi atunuu.

Faia o se Filifiliga

Ua manino mai la, o le filifiliga ina ia alu atu i se isi atunuu o se filifiliga tāua tele—ma e lē tatau ona manatu māmā i ai. Ia fai se tou talanoaga lelei ma ou mātua, ma iloilo totoʻa aogā e mafai ona faatalitalia faapea foʻi lamatiaga e ono iʻu i ai. Taumafai ia aua neʻi avea lou naunau tele e punitia ai lau faautautaga lelei. Ia e faamaoni a o tilofaʻia lelei au māfuaaga. Faalogologo lelei atu i ou mātua. Aemaise ai, e tusa lava pe fia selau maila tou te vā ai, o le a la lagona pea le iai o sa la tiute tauave mo oe. E ono foliga mai e te manaʻomia sa la lagolagosua tau seleni mo le tausiga o oe.

Pe a uma ona iloiloina uma vala eseese, e ono iloa ai e lē atamai lou alu ese atu—atonu pe mo lenei taimi. E ono oo mai ai se lē fiafia i lenei itu, peitaʻi e tele lava isi mea fiafia e mafai ona e faia. Mo se faaaʻoaʻoga, po ua e mafaufau i se avanoa e te asiasi atu ai i ni nofoaga mananaia i lou lava atunuu? Ae aiseā foʻi e lē amata ai ona e aʻoaʻoina se isi gagana? Atonu i se taimi, o le a e maua ai loa se avanoa lelei e te malaga atu ai i se isi atunuu.

[Faaopoopoga i lalo]

[Ata i le itulau 29]

O nisi talavou ua ō ese atu ina ia faalautele atili le galuega talaʻi o le Malo

[Ata i le itulau 30]

Talanoa ma ou mātua e faatatau i aogā ma lamatiaga o le alu ese atu