Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Teuteuina o le Tino—E Mana‘omia ai le Faautauta

Teuteuina o le Tino—E Mana‘omia ai le Faautauta

Le Manatu o le Tusi Paia

Teuteuina o le Tino—E Manaʻomia ai le Faautauta

NA TUSIA e se tusitala Falani e faapea: “O le fia aulelei naʻuā e mou ese ai le faautauta.” O le mea moni, e lē o aofia ai i le faautauta lelei le tele o mea ua faia e tagata ia i latou lava mo le tele o senituri, ona o le fia aulelei. Mo se faaaʻoaʻoga, i se taumafaiga ina ia matuā faapaeʻe le manava i le mea e mafai ai, sa taumafai malosi ai lava tamaʻitaʻi o lona 19 o senituri e tafusi o latou manava seʻia oo lava ina tau lē mafai ona mānava. Sa taʻua mai nisi o ē sa matuā mimiti lava o latou manava, sa na o le 13 inisi faataamilo [325 milimita]. O nisi tamaʻitaʻi sa matuā fufusi lava o latou fusi manava, ma na oo lava ina oomi ai i totonu o latou ivi ʻasoʻaso ma aafia ai o latou ate ma feoti ai.

E ui lava e lagona le fiafia ona ua mou atu lena aʻega, ae o le tulaga o le fia aulelei naʻuā na māfua ai na faiga i lena vaitaimi, o loo matuā aliali mai lava i aso nei e pei lava o aso la. O loo uia e alii ma tamaʻitaʻi ni laasaga matuā faigatā, pe lamatia foʻi, ina ia suia ai o latou foliga masani. Mo se faaaʻoaʻoga o fale tā tatau ma tatui ai taliga, i le taimi muamua, sa masani ona ō i ai tagata sa lē lelei o latou talaaga, ae i le taimi nei, ua faafuaseʻi lava ona mapuna aʻe i nofoaga autū o faleoloa, ma pitonuu. O le mea moni, i se tausaga e leʻi mamao atu, na avea ai le tāina o tatau ma pisinisi e tulaga lona ono le vave ona matuā taatele i le Iunaite Setete.

Ua faateleina foʻi le anoanoaʻi o ituaiga faiga uiga ese o loo teuteuina ai tino ua aliaʻi mai, aemaise lava i tagata talavou. O le tatuiina o le tele o vaega o le tino—ua aofia ai matāsusu, isu, laulaufaiva, ma e oo lava i totogasā—ua faateteleina le fiafia i ai. I se isi vaega toʻalaitiiti, e lē lava ia i latou lena faiga o le tatuiina o le tele vaega o le tino. O loo latou faataʻitaʻia nisi faiga e sili atu ona uigaese e pei o le faia o se faailoga i le tino e ala i le susunuina i se fasi uʻamea aasa, taseleiina paʻu i se mea maʻai e faailogaina ai, * ma le body sculpting, lea e tuiina ai mea i le vā o le paʻu ma le aano ina ia maua ai ni pū ma ni patu e foliga uigaese i le vaai.

O se Faiga Faaanamua

O le teuteuina po o le faia o ni faaleleiga i le tino e lē o se mea fou. I nisi vaega o Aferika, o le seleiina o le tino e faia ai ni faailoga ma le tatāina o tatau sa faaaogāina mo le tele o senituri e faailoa ai vaega patino o aiga po o ituaiga. O se mea e ao ona mātauina, ona i le tele o nei atunuu, ua manatu nei i na faiga o ni mea e lē fiafia i ai ma ua amata ona mou atu.

O le tāina o tatau, tatuiina, ma le seleiina o le tino, sa faia i vaitaimi o le Tusi Paia. Sa tele lava ina faia e nuu faapaupau e tusa ai ma a latou tū faalotu. Ua talafeagai ai lava la le faasāina e Ieova o ona tagata, tagata Iutaia, e aua neʻi faataʻitaʻi i na nuu faapaupau. (Levitiko 19:28) I le avea mona “oloa tāua,” o lea na puipuia ai tagata Iutaia mai faiga lē mamā a lotu sesē.—Teuteronome 14:2.

Saʻolotoga Faa-Kerisiano

E lē o toe nonofo la Kerisiano i lalo o le Tulafono faa-Mose, e ui lava o loo faataatia mai ai i le Tulafono nisi o mataupu silisili na sa faaauau mai pea e oo mai i le faapotopotoga Kerisiano. (Kolose 2:14) I lea, e mafai ai ona latou faatino o latou manaʻoga e tusa ai ma tapulaa o tulaga o mea e tatau pe a oo i tulaga tau i teuga latou te filifili e faia. (Kalatia 5:1; 1 Timoteo 2:9, 10) Ae peitaʻi, o lenei saʻolotoga e iai ona tapulaa.—1 Peteru 2:16.

Na tusia e Paulo i le 1 Korinito 6:12 e faapea: “Ua tataga mea uma ia te au, a ua le aoga mea uma.” Sa malamalama Paulo e faapea, o lona saʻolotoga e avea o se Kerisiano sa leʻi faatagaina ai o ia na te faia so o se mea e manaʻo i ai e aunoa ma le manatunatu i isi. O le alofa mo isi sa aafia ai lana amio. (Kalatia 5:13) Na ia lapataʻi mai e faapea: “Aua neʻi taitasi ma vaavaai i ana lava mea, a ia taitasi ma vaavaai i mea a isi.” (Filipi 2:4) O ona manatu lē manatu faapito ua avea o se faaaʻoaʻoga sili ona lelei i so o se Kerisiano o mafaufau i se auala e teuteuina ai lona tino.

Mataupu Silisili o le Tusi Paia ia Manatunatu i Ai

O se tasi o poloaʻiga mo Kerisiano, e tatau ona talaʻi ma aʻoaʻo atu le tala lelei. (Mataio 28:19, 20; Filipi 2:15) O le a lē manaʻo se Kerisiano e faatagaina se mea, e aofia ai ma ona lava foliga vaaia, e faatosina ese ai isi mai le faalogologo atu i lena feʻau.—2 Korinito 4:2.

A o taatele i nisi o tagata le tatāina o tatau ma le tatuiina o nisi o vaega o le tino, e manaʻomia e se Kerisiano ona fesili ifo ia te ia lava, ‘O ā uiga o le a faaalia mai e le vaipanoa lea o loo oʻu nofo ai ona o na ituaiga o teuga? Po o le a manatu ia te aʻu e tutusa ma se vaega e matuā ese lava mai le sosaiete o tagata? E tusa lava pe e lē o āfaina e tusa ai ma loʻu lotofuatiaifo, o ā āuga o aʻu tatau po o le tatuiina o nisi o vaega o loʻu tino i isi i le faapotopotoga? Po o le a latou manatu i na mea o se faamaoniga o “le agaga o lenei lalolagi”? Pe ono masalomia ai loʻu uiga “faautauta”?’—1 Korinito 2:12; 10:29-32; Tito 2:12.

O nisi ituaiga o teuteuina o le tino, e ono oo mai ai ni lamatiaga matuiā tau i le soifua mālōlōina. O le tāina o tatau i nila e leʻi fufulumamāina ua fesootaʻi atu lea ma le faasalalauina o le faamaʻi o le ate fefete (hepatitis) ma le HIV. O faalētonu o le paʻu i nisi taimi e māfua ona o vali e faaaogā. O le tatuiina o nisi o vaega o le tino e alu ni masina o tau faapepē ma e mafai ona tigā i le tele o na taimi. E mafai foʻi ona ona ai le toto, pāpā ai alātoto, toʻa ai le toto, faaleagaina ai neura, ma nisi aafiaga mataʻutia. E lē gata i lea, o nisi o na faiga, e lē faigofie ona toe faaleleia. Mo se faaaʻoaʻoga, e faalagolago lava i le telē ma le lanu o le vali na faaaogāina, e tele ni togafitiga taugatā ma le tigā e faaaogā ai le laser o le a faaalu ai i le toe aveeseina. O le tatuiina o nisi o vaega o le tino e ono tuua ai ni maʻilaʻila mo le olaga atoa.

O le talia ma le lē taliaina e se tagata o nei lamatiaga, o se filifiliga totino lava lena. Ae ua iloa e se tasi o loo saʻili e faafiafia le Atua e faapea, o le avea ma Kerisiano, e aofia ai le ofoina atu o ia lava i le Atua. O o tatou tino o le taulaga ola lea ua tuuina atu i le Atua e faaaogāina e ia. (Roma 12:1) O le mea lea, o Kerisiano taʻumatuaina e lē manatu i o latou tino o ni a latou mea totino e pule ai i latou lava e faaleaga pe faamatagā ai i mea latou te loto e fai. Aemaise lava i latou ua taʻuagavaaina e taʻimua i le faapotopotoga, ua iloaina i latou i a latou amio o le fuafua lelei, faautauta ma magafagafa.—1 Timoteo 3:2, 3, NW.

O le atiina aʻe ma le faaaogāina o le tomai e fefulisaʻi ai ua aʻoaʻoina i le Tusi Paia, o le a fesoasoani i Kerisiano e ʻalofia faiga sesē a lenei lalolagi o le faatigāina valea o le tino, lea e matuā “liliueseina [ai] i latou i le ola o i le Atua.” (Efeso 4:18) I lea e mafai ona faasusulu atu ai lo latou faautauta i tagata uma.—Filipi 4:5, NW.

[Faaopoopoga i lalo]

^ pala. 5 E iai se faaeseesega manino i le vā o le faia o se tipiga faafomaʻi po o se fuafuaga e faaleleia ai foliga, ma le taseleiina po o le tatipiina o le tino ona o uunaʻiga malolosi ua lē mafai ona pulea o loo faia e le toʻatele o tagata talavou, aemaise lava teine talavou. O faiga e pei o ia o loo taʻua i luga, e masani lava ona faia ona o ni tulaga tugā o le mafatia o faalogona po o le faileagaina, lea atonu e manaʻomia ai se fesoasoani mai ia i latou ua iai le tomai faapitoa.