Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Tagata Tafafao Maimoa—O se Atina‘e i le Lalolagi

Tagata Tafafao Maimoa—O se Atina‘e i le Lalolagi

Tagata Tafafao Maimoa—O se Atinaʻe i le Lalolagi

Tusia e le tusitala o le Ala Mai! i Bahamas

O ANAFEA le taimi mulimuli na e faapea ifo ai iā te oe lava, ‘⁠Ua ou manaʻomia se faigāmālōlōga’? Atonu sa oo iā te oe le lagona, seʻi tau lava ina e sola ese atu mai ou popolega o le olaga i aso faisoo. Pe na e malaga atu i se nuu mamao mo se faigāmālōlōga? Seʻi manatu i lenei mea: I se taimi lata mai nei pe e sili laʻitiiti atu lava i le na o se senituri ua mavae, sa lē masani ai le toʻatele o tagata o le lalolagi ona faimalaga mamao mo ni faigāmālōlōga. E lē gata i lea, o le toʻatele lava sa faaalu o latou olaga atoa e lē mamao tele atu mai i le mea na latou fananau ai. O le faimalaga atu i ni nofoaga mamao mo ni faafiafiaga po o aʻoaʻoga, sa faapitoa lava i se vaega toʻaitiiti o tagata suʻesuʻe po o tagata mauoloa. Ae i aso nei, e faitau selau afe tagata ua mafai ona faimalaga solo i o latou lava atunuu, po o le lalolagi atoa foʻi. O le ā ua māfua ai lenei suiga?

Ina ua mavae le suiga tele i le tamaoaiga, e faitau miliona tagata na oo ina aafia i le gaosiaina o oloa ma ofoina atu auaunaga. O le iʻuga na matuā tele tupe na latou maua mai ai, ma mulimuli ane, na tele foʻi tupe na latou faaaluina. Ona o le maoaʻe o le agaʻigaʻi i luma o le poto faatekinisi, na mafai ai foʻi ona gaosia masini ia na amataina ona faia le tele o galuega sa manaʻomia ona faia e ni tagata se toʻatele ma tele ai tupe e alu. O lenei faiga, na mafai ai e le toʻatele o tagata ona maua taimi paganoa e tafafao ai. Ona o le iai o le tele o nei tulaga, e oo ane i le taulotoaʻiga o tausaga o le 1900 ma agaʻi mai ai, ua faaaogāina le tele o auala o femalagaaʻiga, na tatala ai le avanoa mo le lē mafaitaulia o turisi e faimalaga ai. Ma, ona o le aave mai o tala mai atunuu mamao i aiga i le lalolagi aoao, na faaosofia ai e auala fou o fesootaʻiga, aemaise lava faasalalauga i televise, ma nusipepa le naunau o tagata e faimalaga.

O le iʻuga, na vave ai ona faateleina lenei atinaʻe o turisi i le lalolagi. Na valoia e le World Tourism Organization (WTO [Faalapotopotoga Tau Tagata Tafafao Maimoa]) e faapea, o le a faateleina le faitau aofaʻi o tagata e femalagaaʻi faavaomalo mai le 613 miliona i 1997 e oo i le 1.6 piliona i le tausaga e 2020—ma i le taimi nei, e leai ma sina faaitiitia o tau vaaia atu. O lenei faatelega na ōgatasi ma le faatupulaʻia po o le faateleina o pisinisi, o nofoaga o maimoaga, ma atunuu o loo latou saunia auaunaga mo tagata tafafao maimoa.

E Tele Atunuu ua Faia se Sao i le Atinaʻe o Turisi

O le mea moni, o le pisinisi tau i turisi, o se fuafuaga atonu e tau fai manuia uma ai tagata. E tuua e le tagata tafao maimoa ona tiute masani ae alu atu ina ia maua le faamalieina, faafiafiaina, pe aʻoaʻoina foʻi. Ae o ā aogā e maua ai e i latou o saunia nei auaunaga? O le atinaʻe o tagata tafafao maimoa faavaomalo, o se auala matuā aogā lea mo atunuu ma tagata, e maua ai le tele o tupe mai isi atunuu. E manaʻomia e le tele o atunuu ia tupe mai isi atunuu ina ia totogi ai oloa ma auaunaga ia e tatau ona latou auina mai i le atunuu.

O le mea moni, na taʻua i se lipoti a le WTO e faapea: “O le atiina aʻe tau i tagata tafafao maimoa faavaomalo, o le alāmanuia aupito sili lea ona telē i le lalolagi e maua ai tupe e i latou o loo aauina atu oloa i fafo, ma o se vala tāua e faapaleni ai le totogiina o tupe a le tele o atunuu. O lisiti o tupe maua mai isi atunuu mai le atinaʻe o tagata tafafao maimoa faavaomalo, na oo atu i le $423 piliona tālā Amerika i le 1996, e sili atu i tupe maua mai i le faatauina atu o le penisini, taavale, telefoni, lavalava po o isi lava mea gaosi po o le auaunaga.” Ua taʻua i lea lava lipoti e faapea: “O le atinaʻe tau i tagata tafafao maimoa, o se alāmanuia ua vave ona faatuputeleina i le lalolagi,” ma ua “faia aʻe ai le 10 pasene o tupe maua i le tausaga mai pisinisi uma lava.” E lētioa la o le tele o atunuu i le taimi nei, e aofia ai ma nisi mai atunuu sa avea muamua ma vaega o le Soviet Union, o loo faia, po o taumafai foʻi e vave ona auai i le atinaʻe faavaomalo, o turisi.

O tupe maua a malo mai i le atinaʻe o turisi, ua faaaogā e faaleleia ai auaunaga mo tagata lautele, ua siitia ai i luga le tulaga tau aʻoaʻoga, ma faafetaiaʻia ai isi manaʻoga vave o atunuu. E toetoe lava o malo uma o loo manatu mamafa i ni galuega mo o latou tagatānuu. O galuega la ia o loo maua i le atinaʻe o turisi, ua fesoasoani i le faafetaiaʻia o lea manaʻoga.

Ina ia faataʻitaʻia aafiaga e mafai e le atinaʻe o tagata tafafao maimoa ona faia i le tamaoaiga o se atunuu, manatunatu i le faaaʻoaʻoga i motu o le Bahamas, o se atunuu laʻitiiti e faia aʻe i motu laiti o loo taatitia i le gutu o le Fagaloa o Mekisikō, i le va o Florida, i le Iunaite Setete ma le motu o Cuba. E leai se tamaoaiga tele tau faatoʻaga i le Bahamas, ma e tau leai foʻi ni a latou oloa gaosi. Ae o nei motu, e māfanafana le tau, e mamā o latou matafaga, e toʻalaʻitiiti le faitau aofaʻi pe ā ma le kuata miliona o ona tagata laufofoga fiafia, ma e latalata i le Iunaite Setete—o le tuufaatasia o nei mea lelei eseese ua mafai ai ona faamanuiaina le faatupulaʻia vave o lenei atinaʻe o turisi Ae o le ā e manaʻomia ina ia fiafia ma saogalemu ai faigāmālōlōga a tagata tafafao maimoa?

Faamalieina o Tagata Faimālōlōga o Aso Nei

Ina ua amataina le atinaʻe o tagata tafafao maimoa faavaomalo, o le asiasi atu i se atunuu ese sa le masani ona faamalieina ai le toʻatele o tagata femalagaaʻi—aemaise lava le faigatā o auala o femalagaaʻiga i lenā taimi. Ae peitaʻi, i aso nei, o le anoanoaʻi o auala o fesootaʻiga, ua mafai ai e le toʻatele ona iloa e uiga i nofoaga mamao e ala i le maimoa i televise e aunoa ma le tau malaga ese atu mai le nofoaga toʻafilemu o ō latou aiga. Ua fesagaʻi ai nei tagata o saunia nofoaga mo maimoaga ma se luʻi o le faafiafiaina o turisi i se auala e sili atu ina ia lagona le toʻafilemu e pei lava o loo i le aiga. E lē gata i lea, o le toʻatele o tagata tafafao maimoa ua masani ona faimalaga soo, ua faia ai tauvaga a atunuu o le lalolagi ia e faataunuu i ai.

O lenei tulaga, ua māfua ai ona faateleina le matagofie ma le faatosina o nofoaga mo maimoaga ma mataaga.Mo se faaaʻoaʻoga, seʻi manatu i se tasi o faletalimālō e matuā telē ma matagofie i le Bahamas. Ua faapea mai ia Beverly Saunders, o le faatonu o le faalapotopotoga o atinaʻe i le faletalimālō: “Ua fuafuaina lea nofoaga e avea o se mea e faagalogatā iā te oe. Ae ua matou fuafua e agaʻi atili i luma. E matou te mananaʻo ina ia lē galo foʻi iā te oe gaoioiga lelei a o matou tagata.” Ua faapefea ona faamalieina e na nofoaga ia manaʻoga o a latou mālō e asiasi atu?

Gaoioiga e Lē Iloa Atu o Loo Faia i se Nofoaga mo Maimoaga

Ua faapea mai Beverly: “Pe a tumu lo matou fale e 2,300 potu, e mafai la ona matou faafiafiaina ma faamalieina ia mālō i le va o le 7,500 ma le 8,000 i le taimi e tasi. E matuā telē le galuega. O le taumafai o le faalapotopotoga e faamalieina manaʻoga o nei mālō uma, e pei lava o le taumafai e pulea se aai laʻitiiti, ae e iai foʻi ma isi tulaga manaʻomia. E tatau ona iai pea ni a matou meaʻai ina ia aai mālō e pei ona masani ai i o latou aiga. Ae afai e manaʻomia ona latou lē faagaloina mea sa latou faia, e tatau foʻi la ona matou saunia ni meaʻai ma ni faafiafiaga e ese mai. I le tele o faletalimālō, e 50 pasene pe e sili atu foʻi o tagata faigaluega, e tuutoina o latou taimi i le saunia o meaʻai ma meainu.”

Ae e pei ona mātauina e I. K. Pradhan i lana tala puupuu e uiga i “Aafiaga ua Faia e le Atinaʻe o Tagata Tafafao Maimoa i le Vafealoaʻi ma Aganuu i Nepale” e faapea, “i vala uma e mafai ona maua ai le fiafia moni ma le olioli a o faimalaga, e leai lava se isi vala e sili atu ona tāua na i lo o le auala e feutagaʻi ai mālō ma tagata o le nuu faapea le lagona saogalemu e oo iā i latou.”

E faapefea i nofoaga mo turisi i le lalolagi aoao o loo taulau manuia, ona matuā faamalieina tagata i nei vala? O le auala lenei na taliina ai e le faatonu o lē na vaaia le toleniga o le faletalimālō telē mo tagata tafafao maimoa i le Bahamas lenā fesili e faapea: “O toleniga, o le faamalosia o amioga manaʻomia, aʻoaʻoina, ma le faasaʻoina,—o se manaʻoga e lē muta o le tuuina atu pea lea o le auaunaga e sili ona lelei.” O le toʻatele o tagata Bahamas e masani ona lelei o latou talaaga. Ae e faigatā tele ona faauō atu, laumata fiafia, ma ʻataʻata i taimi uma a o faia le galuega. O le pogai lenā e matou te aʻoaʻoina ai i latou ina ia faia po o ā lava galuega e tuuina atu latou te faia, ia faia ma le atamai e pei ona faia e fomaʻi, se lōia, po o se sui o se kamupani inisiua. E matou te tausisia ia tapulaa maumaututū faavaomalo i mea uma lava mo le lelei o tagata tafafao maimoa uma. O lo matou galulue malosi o se ʻau i le ausiaina o nei tapulaa, o le sili atu foʻi lea ona sologa lelei ma autasi i le faatinoina o le galuega i se tulaga maualuga.”

E Manaʻo i le Iʻa ae Manumanu i le Upega

Pe afai sa e alu malaga, pe na e iloa e faapea, e ui lava i fuafuaga māeʻaeʻa, ae e foliga mai e iai pea lava ni tupe faaalu e te leʻi mafaufauina muamua? E faapena foʻi le tulaga e oo i tagata o loo saunia nofoaga mo tagata tafafao maimoa.

Na mātauina e Pradhan lea na taʻua i le amataga e faapea: “E tele aogā e mafai ona aumaia e le atinaʻe tau i turisi i le tau atiina aʻe o lo tatou sosaiete.” Ae peitaʻi, ua ia mātauina e faapea, a aunoa ma ni fuafuaga saʻo, “e mafai foʻi ona aliaʻi mai ni faafitauli e lē matogafitia i le vafealoaʻi.” Ua ia faaopoopo mai: “E manaʻomia ona [tatou] sauniuni lelei, ia lava le silafia e uiga i aafiaga eseese o le atinaʻe tau i turisi i aso nei.” O ā faafitauli sa ia faasino atu i ai?

“O atunuu o loo latou saunia mea e manaʻomia mo atinaʻe tetele tau turisi, e toetoe lava o aso uma latou te oo ai i ni faafitauli matuiā e leʻi faatalitalia, o le a faavaivaia ai a latou aganuu masani. I nisi nofoaga, ua matuā mou atu lava aganuu masani.” O le faamatalaga lenei a Cordell Thompson, o se tagata maualuga i le Matagaluega o Tagata Tafafao Maimoa i Bahamas e uiga i se tasi o aafiaga masani. O loo talanoa ma le mitamita Thompson e uiga i aafiaga aogā uma ua faia e tagata tafafao maimoa i lona atunuu. Ae peitaʻi, ua ia faapea mai, o le ola i se atunuu e ō mai pea i ai le matuā toʻatele o tagata e sili atu i le faitau aofaʻi o tagata o le atunuu mo faigāmālōlōga, po o se vaega tele o tagata, ua aumaia ai e le toʻatele o nei tagata le tele o isi aafiaga e leʻi vaaia lava muamua.

Mo se faaaʻoaʻoga, o nisi o ē e galulue faatasi ma turisi, ua latou iloa mulimuli ane, ua amata ona sesē o latou manatu e faapea, o le tagata asiasi mai e fai mālōlōga i aso uma. Ona taumafai loa lea o tagata o le nuu e faataʻitaʻi i lenei olaga e leʻi masani ai. Ae e lē o aafia ai lava isi i lea auala. Ae o le faaalu o le tele o ō latou taimi e tafafao faatasi ai ma tagata asiasi mai, e iʻu ai ina lafoaʻia ai a latou tū ma aganuu masani. I nisi taimi, o fale ia e fausia mo tagata tafafao maimoa, ua oo ina fiafia i ai le toʻatele o tagata o le nuu, o lea ua lē toe amanaʻia ai ia nofoaga sa avea ma ogatotonu o aganuu masani, ma iʻu ai ina mou atu, i nisi nofoaga, ua matuā lē toe iai lava.

O le tele o nofoaga lauiloa faavaomalo mo tagata tafafao maimoa, ua fesaeaʻiina i ni manatu feteenaʻi se lua. E latou te fiafia i aogā o tupe maua mai i le gasolo mai pea o tagata asiasi. Peitaʻi, ua latou lagona le mafatia ona o le tele o faafitauli lautele ua aumaia e pisinisi eseese, ua faia ina ia faamalieina ai tuʻinanauga lē talafeagai o tagata tafafao maimoa.

Atinaʻe o Tagata Tafafao Maimoa e Lē Āfaina ai le Siʻosiʻomaga ma Aganuu

Talu ai o nisi o aogā sili o atinaʻe tau i tagata tafafao maimoa i aso nei ua aumaia ai aafiaga ua faamataʻuina ai lona faaauauina, o se faaupuga ua tele ina faalogoina pea, o le “atinaʻe o tagata tafafao maimoa e lē āfaina ai le siʻosiʻomaga ma aganuu.” Ua faaalia ai i lea e faapea, ua oo ina iloa e nisi le aogā puupuu o nisi o atinaʻe o tagata tafafao maimoa ia e tele tupe na maua ai, ua faamataʻuina ai le , ‘faaumatiaina o le puna o alāmanuia.’ Ua tatau ona talanoaina nisi o mataupu tāua pe afai e mananaʻo e faaauau pea lea alāmanuia.

O āuga o tagata tafafao maimoa i le siʻosiʻomaga, le aafiaga i aganuu masani, le autasi o sini o faletalimālō ma le anoanoaʻi o nofoaga mo maimoaga faatasi ma faanaunauga o atunuu o loo talimālō—o nisi nei o mataupu feteenaʻi e ao ona faaleleia i aso o i luma. I nai masina e leʻi leva atu, o le manatu mamafa i le saogalemu ma le malupuipuia o tagata, na tele foʻi ni tupe a ofisa malaga na faaalu ai, ma e tatau foʻi ona faaleleia nei mea i se taimi mulimuli ane. O loo tumau pea ona fia iloa le auala o le a aafia ai i nei mea le agaʻigaʻi i luma mo se taimi umi o atinaʻe tau i tagata tafafao maimoa.

O se isi taimi ua e manaʻo ai e te sola ese mai popolega o aso faisoo ma mālōlō i se faletalimālō e mamao ese mai lou atunuu, aua neʻi e manatu māmā i lenei atinaʻe i le lalolagi, o atinaʻe o tagata tafafao maimoa i lou lava nuu pe faavaomalo.

[Ata atoa i le itulau 31]