Le Aogā o le ʻAtaʻata

E UI e na o sina taimi puupuu lava e iai ma toe mou atu, ae e mafai ona e manatuaina i lou olaga atoa. E matuā telē lona aogā, ma e leai sē e mativa naʻuā e faapea ai ua na lē mafai ona ia mauaina po o sē e mauoa naʻuā e faapea ai ua na lē manaʻomia. O le ā o loo faatatau i ai nei faamatalaga? O le ʻataʻata.

E maua le ʻataʻata e ala i le faagaoioia o maso ia e mafai ona pupula fiafia ai mata ma taviʻo mālie ai i luga pito o le gutu lea e faailoa mai ai le fiafia. I ni nai vaiaso talu ona faatoʻā fanau mai se pepe, e oo ai ina ʻataʻata mai, ma e mautinoa lava le faafiafiaina ai o ona mātua o loo lagona le mitamita ona o le la pepe. O ia ʻataʻata a le pepe, e leʻi fuafuaina, ua taʻua e lē o ni ʻataʻata moni. Ua faapea mai i latou e atamamai, o lea ituaiga o ʻataʻata e masani ona tupu i le taimi o loo moe ma fai ai se miti ma e iai se sootaga i faalogona i totonu ma gaoioiga o le faiga o loo puleaina neula o le tino. E oo lava foʻi pe a tatou matutua, e mafai ona tupu lea ituaiga o ʻataʻata pe a māeʻa se taumafataga po o loo tatou faalogologo foʻi i se musika.

A oo pe tusa o le ono vaiaso le matua o le pepe, ona ʻataʻata loa lea pe a vaai i foliga pe faalogo i se leo o se tagata. O le ‘ʻataʻata faamasani atu i tagata’—o se ʻataʻata lea e fai ma le iloa—e faafiafiaina ai i tatou, e tusa lava pe o i tatou o ni pepe po o ni tagata matutua foʻi. Ua taʻua e faapea e iai se aogā o lea ituaiga o ʻataʻata i lo tatou soifua mālōlōina faaletino. O Mirtha Manno ma Rubén Delauro, o ni tagata e fai se la aʻoga faapitoa e taʻua o le ʻAtaʻata ma le Soifua Mālōlōina, na faapea mai o lenei gaoioiga o le ʻataʻata e fesoasoani ai i isi ia iloa ona faatautaia lo latou lava itu tau soifua mālōlōina. Ua la faapea mai, o le ʻataʻata e maua ai se faateʻi taueletise lea e aafia ai le fatupuipui e taʻua o le pituitary. E faamatuu mai e nei fatupuipui ni vailaau e maua i le faiʻai e taʻua o endorphins, ia e fesoasoani ia lē lagona e le tino se tigā, ma tatou maua ai lagona fiafia.

O se isi māfuaaga tāua e ao ai ona ʻataʻata ona o le aafiaga lelei e oo ai i isi. O le ʻataʻata saʻo mai le loto e taʻu atu ai o tatou faalogona e aunoa ma le tau manaʻomia ona fai atu o ni upu, po o se ʻataʻata o loo faafeiloaʻi atu, po o le ʻataʻata o le alofa, po o le ʻataʻata foʻi e faalaeiau ai. I nisi taimi, o le tau lava ina tepa atu i se ʻataʻata manaia mai a se tamaitiiti i se ata e oo ai foʻi ina tatou ʻataʻata.

E mafai ona fesoasoani iā i tatou le ʻataʻata mai faaleuō a se isi, e tatou te lagona ai le filemū ma mafai ai ona taulima se lagona lē fiafia po o ni tulaga faigatā. Ua fautua mai le Tusi Paia: “Aua neʻi e faafiti se mea lelei i ē ua tatau i ai, pe a ua e mafai ona faia.” (Faataoto 3:27) Ioe, e ala i lenei gaoioiga laʻitiiti, e mafai ona tatou maua ai aogā faapea foʻi ma isi. Aiseā e lē fai ai se taumafaiga e faaali atu ai i isi lea meaalofa tāua—o se ʻataʻata atu ma le māfana?