Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Le Mata o le Aeto

Le Mata o le Aeto

Le Mata o le Aeto

TUSIA E LE TUSITALA O LE ALA MAI! I SEPANIA

UA TAʻUA e tagata Sipaniolo se tagata e masau lana vaai faapea e pei o le vaai a le aeto. E faapena foʻi alagāupu a isi atunuu. Mai lava i senituri anamua, ua iai ni māfuaaga talafeagai ua ala ai ona lauiloa le lelei o le vaai a le aeto. Ua faapea mai le tusi a Iopu, lea na tusia e silia ma le tolu afe tausaga ua tuanaʻi e faatatau i le aeto: “Ua vaai mamao atu ai ona mata.”—Iopu 39:27, 29.

O le ā le mamao e oo i ai le vaai a le aeto? “Pe afai e maninoa le aso, e silia ma le [1 1⁄4 maila pe 2 kilomita] le mamao e mafai ai e se aeto lanu auro (Aquila chrysaetos) ona iloa atu sina tamaʻi minoi a se lapiti,” o le faamatalaga lea a le tusi The Guinness Book of Animal Records. E tusa ai ma le fua a isi tagata, e sili atu le mamao o le vaai a le aeto na i lo le mamao lenā.

O le ā ua mafai ai ona masau le vaai a le aeto? Muamua lava, e lua ni mata tetelē lava o le aeto lanu auro. Ua faamatalaina e le tusi Book of British Birds ia mata o le aeto lanu auro e faapea, “o le mea moni, o le tetelē lenā e mafai ona oo i ai e aunoa ma le mamafa tele ma lē lelei ai lana lele.”

E lē gata i lena, e tusa e faalima le tele o sela, e mafai ona vaaia ai le malamalama i mata o le aeto, na i lo o o tatou mata—e tusa ma le 1,000,000 sela e iloa ai lanu eseese i le milimita faatafafā, pe a faatusatusa atu i le 200,000 o loo i o tatou mata. Toetoe o sela uma e iloa ai le malamalama o loo fesootaʻi atu lea i se neula. O lea la, o le neula (optic nerve) o le aeto e avatuina feʻau mai le mata i le faiʻai, e faaluaina le numera o moiaa o loo iai na i lo le mata o le tagata. E lētioa la a lelei le iloa atu o lanu e nei manu! O le māfuaaga mulimuli, o manulele e ʻaia isi manu e iai le aeto, e pei foʻi o isi manulele le malolosi o faʻata o o latou mata, lea e vave ai ona fesuiaʻi lana vaai mai mea e tusa ma le inisi lona lata mai, faapea ma mea e matuā mamaoese atu. E sili atu ona lelei la latou vaai i lea tulaga na i lo i tatou.

E matuā lelei lava le vaai a le aeto i le malamalama o le ao, ae i le pō, e lelei atu ai le vaai a le lulu. O nei manulele e feoaʻi i le pō ma ʻaia isi manu, e iai le tele o sela i o latou mata e mafai ona iloa ai mea i le pō, faapea ma se vaega tele o le mata ua pei o se faʻata. O lea la, e matuā sili atu le lelei o le latou vaai i le pō na i lo i tatou. Peitaʻi ane, pe a oo i taimi ua matuā pogisa ai lava, e faalagolago atoa le lulu i lana faalogo, lea e matuā lelei lava, ina ia maua ai manu o loo ia saʻilia e ʻai.

O ai na ia avatua i ia manulele nei uiga? Na fesili atu le Atua iā Iopu: “O lau upu ea e lele maualuga ai le aeto?” E manino mai, e leai se tagata e mafai ona faapea mai e tatau ona viia o ia ona lea foafoaga ofoofogia. O Iopu lava ia na faapea mai ma le lotomaulalo: “Ua ou iloa [o oe Ieova] e te mafaia mea uma.” (Iopu 39:27; 42:1, 2) O le mata o le aeto, o se isi lea faamaoniga o le atamai o Lē na Foafoaina i tatou.

[Ata i le itulau 30]

Aeto lanu auro

[Ata i le itulau 30]

Lulu sina