Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Uō Lelei—Uō Lē Lelei

Uō Lelei—Uō Lē Lelei

Uō Lelei—Uō Lē Lelei

NA FAAMATALAINA ma le mafatia tele e se tama‘ita‘i e suafa iā Sara mea o i lona loto. O se alii sa ia faauō i ai, na ia iloa mulimuli ane, o se tagata e fasioti tagata. Fai mai o ia: “E faigatā ona ou toe faatuatuaina se tasi pe afai e faapena amioga a se tagata sa ou faamoemoeina.” Na fesili atu lē na la talanoa, pe na ia iloa moni mea e faatāua e lea alii. Ae na toe fesili mai Sara: “O le ā le uiga o lau fesili?” O lona uiga la, e le‘i iloa e Sara po o ā mea e ta‘u o “mea e faatāua.” Ae ā oe? Po o e iloa mea e faatāua e au uō?

E mafai ona aafia o tatou ola i le tali o lea fesili, e pei ona tatou vaaia i le mea na tupu iā Sara. Ua faapea mai se faataoto i le Tusi Paia: “O lē latou te feoa‘i ma tagata popoto, e poto lava ia; a o le uō a ē valelea, e leaga ai lava ia.” (Faataoto 13:20) Ae o le tele lava o tagata, ua pei o Sara, e latou te filifili uō ona ua fiafia le tasi i le isi, ma e faalagolago i lo latou lagona pe a latou faatasitasi. O le mea moni, o i tatou uma e naunau e faatasitasi ma tagata e maua ai le fiafia. Ae afai e pau lenā o le māfuaaga e tatou te fia faauō ai i se tasi e aunoa ma le iloa lelei o ona uiga moni, atonu la o le a oo i ni mala. E faapefea ona e iloa o loo lelei mea o loo faatāuaina e se tagata?

E Mana‘omia Amioga Mamā

Muamua lava, ia lelei mea o loo tatou faatāuaina. E tatau ona tatou iloa le mea e sa‘o ma le mea sesē, le lelei mai le leaga, ma ia piiama i ta‘iala tau amio e sili ona lelei. Ua toe faapea mai se isi faataoto i le Tusi Paia: “E maama‘ai le u‘amea i le u‘amea, e faapea fo‘i ona faamāfanafana o le tagata i lana uō.” (Faataoto 27:17) Pe afai e matuā faatāuaina uma e ni tagata o loo faauō ia ta‘iala maualuluga tau amio, e mafai ona fesoasoani le tasi i le isi, ma o le a atili ai ona malosi le fusi o la la‘ua faigāuō.

Ua ta‘ua e le talavou mai Falani, o Pacôme, “O lo‘u manatu, o se uō moni o se tasi lea e faalogologo lelei mai ma tautala alofa mai iā te a‘u, ae e mafai fo‘i ona ia a‘oa‘ia a‘u pe a ou fai se mea valea.” Ioe, o a tatou uō moni lava, o i latou e fesoasoani ina ia tatou tumau i le ala tonu. E latou te faasa‘o fo‘i i tatou pe a foliga mai o le a tatou ui i se ala sesē, ma e lē afāina po o le ā lo latou matutua. Ua ta‘u mai e le Tusi Paia: “E faamaoni manua mai le uō.” (Faataoto 27:6) E ao ona tatou faatasi ma i latou o ē alolofa i le Atua ma ana ta‘iala, ina ia faamalosia ai i amio lelei ma le faaleagaga. Ua manatua e le tama‘ita‘i mai Falani o Selina, e faapea: “Na ou iloa le tāua tele o uō moni i le faapotopotoga Kerisiano, talu ai e le‘i iai se isi i la‘u a‘oga na tutusa mea e ma te faatāuaina, o mea e aogā ma talitonuga faa-Kerisiano. Ua telē la latou fesoasoani mai ina ia ou tumau i le mea lelei.”

Iloilo i Latou E te Fia Faauō i Ai

Afai o e fia faauō i se tasi, e lelei ona e fesili ifo, ‘O ai ana uō?’ E te iloa le ituaiga o tagata e iai o ia pe a e vaai i ana aumea. Ia taga‘i fo‘i po o le ā le manatu o tagata ta‘umatuaina ma faaaloalogia o lou vaipanoa iā te ia. O se tulaga atamai fo‘i lou mātauina o ona uiga iā te oe, ma le auala e feagai ai ma isi, aemaise lava i latou e lē aloa‘ia i le vaaiga a tagata. E leai se faamaoniga o le a avea pea o ia ma au uō lelei, pe afai e na te lē faaalia uiga lelei i tagata uma, e pei o le faamaoni, amio lelei, onosai, ma le manatunatu i taimi uma.

E mafai ona e iloa uiga moni o se tagata pe a e onosai ma faautauta, ma e mana‘omia fo‘i se taimi e te vaavaai ai i ona uiga. Ua faapea mai le Tusi Paia: “O le atamai i le loto o le tagata, o le vai loloto lea; a o le tagata faautauta, na te utufia mai ai.” (Faataoto 20:5) E iā i tatou le lagona e fia talanoa i ē tatou te fia faauō i ai i mataupu loloto, o mataupu ia e te iloa tonu ai o latou uiga moni, o mea e manana‘o i ai, ma mea e tāua iā i latou. E faape‘ī moni o latou uiga? Pe e agalelei i isi? Po o ia o se tagata e iai le uiga mautinoa ma fiafia? E lotoalofa pe leai? E faamoemoeina ma faamaoni? Pe afai e na te fai atu ni faitioga i isi, o lona uiga, atonu o lana mea fo‘i lea e fai iā te oe. Ua fetalai Iesu e faapea: “O le tele o mea i le loto e tautala mai ai le gutu.” (Mataio 12:34) Ia tatou mātau mea o loo latou fai mai ai.

O Mea e Sili Ona Tāua e Fiafia Faatasi Ai

O nisi e manatu e ao ona tutusa mea e fiafia faatasi i ai i latou ma a latou uō. Ua fai mai se tasi tamaitiiti ma le maumaua‘i, “e lē taitai ona ou fia uō i se tagata e lē fiafia i keke sukalati.” E moni e lelei pe a tutusa ni mea lua te tau fai fiafia i ai ina ia malamalama le tasi i le isi, ma e tāua tele pe a tutusa lua manatu i tulaga tau i amio ma mea faaleagaga. Ae e lē faapea ai e tatau ona tutusa lua uiga ma olaga e lua te ō mai ai. O le mea moni, e maua e se faiga uō ni aogā se tele ona o le eseese o olaga na ō mai ai.

O ni faata‘ita‘iga se lua mai anamua o ni uō o loo ta‘ua i le Tusi Paia, o le faigāuō lea a Ionatana ma Tavita, ma Ruta ma Naomi. * O le faavae o a latou faigāuō, o lo latou alolofa lea i le Atua ma faatāua ana ta‘iala. E mata‘ina ia faigāuō ona o le māfana, ae e mamao le va o o latou tausaga, ma eseese olaga na ō mai ai. Ua ta‘u mai ai se isi mea tāua e tusa o faigāuō: E tele ni aogā e maua mai faigāuō i le va o ē talavou ma ē matutua.

Maua Aogā Mai Tagata e Eseese Tausaga

E tatou te maua ni aogā i le iai o uō e matutua ma ē laiti iā i tatou. Se‘i taga‘i fo‘i i faamatalaga mai ni talavou e tusa o mea na oo iā i latou.

Fai mai Manuela, o se teine talavou mai Italia: “E le‘i leva talu ona matou faauō ma se ulugalii e matutua iā te a‘u. Sa ou faamatala i ai o‘u lagona loloto, ma o le mea ou te fiafia ai ona sa faapena fo‘i i la‘ua iā te a‘u. E la te le‘i manatu faatauvaa iā te a‘u ona o lo‘u talavou. Sa atili ai ona ou māfana atu iā i la‘ua. E tele se la fesoasoani iā te a‘u pe a iai ni o‘u faafitauli. A ou talanoa i ē matou te tupulaga e tusa o o‘u faafitauli, o nisi taimi e lē manatunatu lelei a‘u uō teine talavou i fautuaga latou te fai maia. Ae o a‘u uō matutua, ua iā i latou le poto masani, le faautauta, ma se manatu lelei, lea e le‘i oo i ai talavou. Ua mafai ai ona ou faia ni filifiliga lelei ona o la latou fesoasoani mai.”

Na faapea mai Suleka mai Italia: “A fai a matou faatasitasiga, e valaaulia ai talavou ma tagata matutua. O le mea ua ou mātauina, a faatasitasi talavou ma tagata matutua, e matou te taufai lagona uma le faalaeiauina. E matou te fiafia uma ona e tofu lava le tagata ia ma lona manatu.”

O outou o ē matutua, ia faamasani i talavou. E pei ona faaalia i faamatalaga na ta‘ua, e tele talavou e talisapaia lo outou poto masani, ma fiafia e faatasitasi ma outou. O Amelia, o sē tasi ua maliu lana tane ma ua silia i le 80 ona tausaga, na ia faapea mai: “Ou te taumafai e faamasani i talavou. Ou te maua le fiafia ona o lo latou tiotio ma lo latou malosi.” E tele ni aogā e maua mai le faalaeiau o le tasi i le isi. E tele ni talavou ua matutua ua latou ta‘ua le sologa lelei o o latou olaga ona o a latou uō na fai a o talavou. O nei uō e matutua iā i latou ma na avea i latou ma faata‘ita‘iga lelei, ma latou avatu ni fautuaga lelei.

Faaleleia Au Faigāuō

E lē tau mana‘omia ona fai ni uō fou ina ia maua ni uō lelei. Afai ua iai ni au uō lelei, ia fai le mea e te mafai ina ia faaleleia atili ai la outou faigāuō. E sili ona pele a tatou uō ua leva ona iai, ma ia faapelepele iā i latou. Aua e te manatu māmā i lo latou faamaoni iā te oe.

Ae ia manatua o le fiafia moni, ma faigāuō moni, e maua lea mai lou naunau e fai mea mo isi, ia faaavanoa lou taimi, ma ia limafoa‘i i mea e te maua. E sili atu se olioli e maua mai ai na i lo se taumafaiga na alu ai. Ae afai o loo e mafaufau mo lou lava lelei i le filifilia o au uō, e lē mafai ona e maua ni uō moni. O lea, a sa‘ili ni au uō, ia aua ne‘i vaai tau o i latou e te vaai maualuga i ai po o i latou e te maua mai ai mea. Faamasani iā i latou e tau lē amana‘iaina e isi po o faigatā ona faauō i isi. Na ta‘ua e Gaëlle mai Falani e faapea: “Pe a fai se faatasitasiga ae matou te iloa ni talavou e leai ni a latou uō, e matou te valaauliaina i latou. E matou te fai i ai: ‘E leaga lou nofo na o oe i le fale. Sau tatou tafafao, ma tatou faamasani.’”—Luka 14:12-14.

Ae i le isi itu, pe a fia faauō mai ni tagata lelei, aua e te vave teena. Na ta‘ua e Elisa mai Italia, e faapea: “Atonu e te lē o fiafia iā i latou ona e le‘i amana‘ia oe i le taimi ua te‘a. Atonu e oo ifo le manatu: ‘E lē tāua faigāuō ia te a‘u.’ O lea, ua e lē fia masani ai i isi, ma ua e alu lava na o oe, ua e manatu mo na o oe lava. Na i lo lou faauō atu i isi, ua e lē fia masani i ai.” Ae ia faamasani i isi na i lo lou ‘alofia o le faia o ni uō ona o ni ou manatu sesē po o ni manatu faapito. E ao ona tatou matuā lagona le lotofaafetai pe a naunau mai isi e fia avea ma a tatou uō.

E Faigofie Ona Maua Uō Moni

E lē maua ni uō moni pe a na ona mana‘ona‘o, ma faatalitali, ma faitau i mataupu faapenei. E mafai ona faatusa le maua o uō, i le ti‘eti‘e i se uila vilivae. E lē mafai ona iloa ti‘eti‘e e ala i le faitau o se tusi. E ao ona faata‘ita‘i ona ti‘eti‘e i le uila, e ui ina tele taimi e te pa‘ū ai. Ua faaalia i le Tusi Paia e faapea, o faigāuō e sili ona lelei e faavae mai le lelei o faiā a tagata ma le Atua. Ae e lē mafai ona faamanuiaina e le Atua a tatou faigāuō se‘i vaganā ua tatou taumafai. Po o e naunau moni ia maua ni uō moni? Ia, aua le fiu! Ia tatalo i le Atua e fesoasoani mai, ia faamasani i isi e aunoa ma le manatu faapito, ma ia avea oe ma uō lelei.

[Faaopoopoga i lalo]

^ pala. 12 E te maua tala i nei faigāuō i le Tusi Paia, i le tusi o Ruta, Samuelu Muamua ma le Lua.

[Pusa/Ata i le itulau 11]

O ni Fautuaga mo Mātua

I le pei o isi mea i le olaga, o le aiga lava e muamua ona iloa ai e le tagata tulaga e tusa ai ma uō. O le aiga lava e sili auā le faamalieina o mana‘oga o se tamaitiiti e tusa o ni uō. E ui i lea, o le a telē se aafiaga i le mafaufau, faalogona, ma amio a se tamaitiiti mai ē e masani ai e ese mai i lona aiga. O se faata‘ita‘iga, se‘i taga‘i fo‘i i le vave ona popoto o tamaiti e siitia mai i isi atunuu, i le gagana a le atunuu lea ua nonofo ai, ona o le faamasani atu i isi tamaiti.

O lea mātua e, ua iā te outou le avanoa lelei e fesoasoani ai i fanau ina ia filifili lelei a latou uō. E le‘i iloa lelei e tamaiti ma talavou ona faia lea tulaga e aunoa ma le ta‘ita‘iga a mātua. O lea, ua tula‘i mai ai se faafitauli. O le tele o talavou, e sili atu ona māfana i isi talavou na i lo le māfana atu i o latou mātua po o isi tagata matutua.

O se vala ua māfua ai lea tulaga ona e tusa ma le talitonuga o nisi tagata popoto, e lē o i mātua se lagona maumaututū e faatonu ai amio a fanau. E ao ona fai le tiute tauave o mātua mai le Atua, o lo latou taumafai lea e a‘oa‘o ā latou fanau ma ia naunau mo lo latou lelei. (Efeso 6:1-4) I le ā le auala? Ua feiloa‘i atu Dr. Ron Taffel o se foma‘i e faapitoa i mataupu tau i aiga, i le tele o mātua ua lē iloa le auala e feagai ai ma a latou fanau talavou. Na ia tusi e faapea, “ua latou tuu atu i manatu o isi e tusa o le auala e tausi ai tamaiti” na i lo le faatinoina o lo latou tiute o ni mātua. O le ā le māfuaaga ua latou faia ai faapea? “Ona o lo latou lē malamalama lelei i a latou fanau ma ua faafaigatā ai ona latou fesoasoani iā i latou.”

Ae e mafai e mātua ona maua se faiā lelei ma a latou fanau. E ao ona latou iloaina, o le a sa‘ili atu fanau i isi pe afai e latou te lē maua le mea o loo latou mana‘omia mai mātua. O le ā lenā mea? Ua faapea mai Taffel: “O le mea o loo mana‘omia pea e talavou: o le tausiga, le talisapaia, le saogalemu, le manino o tulafono ma mea o loo faatalitalia mai iā i latou, ma se lagona o loo alofagia i latou. O le tulaga faigatā i nei aso ona ua lē maua e le tele o talavou mea o loo latou mana‘omia mai o latou mātua, ma ua lē fiafia ai i o latou aiga.”

E faapefea ona e fesoasoani i lau fanau e tusa ai ma faigāuō? O le vala muamua, o lou taga‘i toto‘a lea i lou olaga ma au uō o loo iai. Po o faaalia i o outou sini ma olaga e tou te lē manatu faapito, ma agalelei? Pe faasili le faaleagaga po o mea faitino? Ua faamatala mai e Douglas, o se toeaina Kerisiano ma o se tamā, e faapea: “E sili ona leotele amio i lo upu, ma o uiga ma mea o loo e faia, faapea fo‘i ma uiga ma mea o loo fai e au uō ma a latou fanau, e mātauina lea e lau fanau.”

E oo lava fo‘i i le tele o meaola, e latou te matuā puipuia a latou fanau mai isi meaola mata‘utia. Na ta‘ua e se tagata e poto faapitoa i urosa e faapea: “Ua lauiloa urosa fafine ona o lo latou matuā puipuia o a latou fanau mai lamatiaga.” E ao ona sili atu ona faia faapea e mātua. Na ta‘ua e Reupena, o se talavou mai Italia, e faapea: “Na masani ona matou felafolafoa‘i ma o‘u mātua i le Tusi Paia. Na fesoasoani mai i la‘ua ina ia ou malamalama, e iai ni uō e ao ona ou ‘alofia. O le manatu na mua‘i oo ifo iā te a‘u e faapea: ‘Oka! O lona uiga la e leai se isi e mafai ona ou faauō i ai!’ Ae a o faagasolo le taimi, ua ou iloa nei e sa‘o i la‘ua, ma ua puipuia a‘u ona o lo la onosai.”

E lē gata i lea, ia faamasani lau fanau i tagata o ē e avea ma faata‘ita‘iga lelei ma o le a mafai ona fesoasoani i lau fanau ia fai ni o latou sini aogā. O Falanisisi, o se alii talavou o loo taulau manuia ma fiafia, ua ia manatua e faapea: “Na mātau e lo‘u tinā, e faifaimea lava na o i matou ma o‘u uso, o lea sa ia fesoasoani iā i matou e ala i le valaaulia o ni uō e maelega i le galuega tala‘i. O le auala lenā na matou masani ai ma faauō iā i latou, e ala i le ō mai i lo matou fale.” O taumafaiga faapena, o le a avea ai le aiga ma nofoaga e faia ai ni faigāuō lelei.

[Ata i le itulau 9]

Ia mātau amio a lē o loo e fia faauō i ai

[Ata i le itulau 10]

E lelei tele faigāuō a i latou e alolofa e ui ina eseese tausaga ma olaga e ō mai ai