Le Auala e Puipuia ai Lau Fanau Mai le Faaleagaina

O AI sē e fia talanoa umi e faatatau i le faaleagaina o fanau? E faigatā i mātua ona mafaufau i lenei tulaga! Peitaʻi, ua taatele le faaleagaina o fanau i aso nei, ma e matuiā tele ona aafiaga i le fanau. Pe talafeagai ona talanoa i lenei mataupu? Pe e tāua iā te oe le saogalemu o lau tama? O le mea moni, e ui ina faigatā le talanoa i lea mataupu ae tele aogā e tatou te aʻoaʻoina mai ai. O le mauaina o lea tomai o le a aogā tele.

E mafai ona e taulau i le puipuia o lau fanau e ala i le faaaogā lelei o le tomai ma le malosi ua iā te oe. Auā ua sili atu le malosi ma le iloa o loo iā te oe, lea e tele ni tausaga o tau ati aʻe e se tamaitiiti. E lē gata i lea, e tele le poto masani ma le utaga mamao ua e maua a o faagasolo tausaga. O lea la, o le a tatou iloiloina nei laasaga. (1) Ia avea oe ma puipuiga muamua a lau tama, (2) aʻoaʻo lau tama ia malamalama i le faafitauli o le faaleagaina o i latou, ma le (3) ia aʻoaʻo i lau tama ni mea e fai ina ia puipuia ai o ia.

Po o Avea Oe ma Puipuiga Muamua?

O le puipuiga o le fanau o le tiute tauave lenā a mātua ae lē o le fanau. O lea la, e ao ona muaʻi aʻoaʻoina mātua ona latou aʻoaʻoina lea o le fanau. Afai o oe o se matua, e iai ni mea e ao ona e iloa e faatatau i le faaleagaina o le fanau. E tatau ona e iloa po o ai e faaleagaina tamaiti, ma e faapefea ona latou faia. E mafaufau mātua i nei tagata o ni tagata ese, ma o loo lalafi i mea pogisa ma faatalitali le taimi e faamalosia ai tamaitiiti. E moni, e iai tagata faapena. E masani ona faasalalauina i nusipepa, televise, ma leitiō nei tala. Peitaʻi, e seāseā tupu lenā mea. Pe ā ma le 90 pasene o tamaiti na faaleagaina, e latou te iloa pe talitonuina lē na faia nei mea leaga iā i latou.

E masani ona e lē fia talitonu o sou tuaoi, faiaʻoga, fomaʻi, faiaʻoga o taaloga, po o se tauaiga e maufaatuatuaina, o loo manaʻo e faia ni uiga matagā i lou alo. O le mea moni, e lē faapena le toʻatele o tagata. E lē manaʻomia ona e soona masalosalo fua. Ae e ao lava ona e puipuia lau tama e ala i lou malamalama i auala e gaoioi ai ē faia nei uiga matagā.—Tagaʻi i le  pusa i le itulau e 22.

O lou iloa o a latou auala, o le a mafai ai e oe o se mātua ona avea ma puipuiga muamua. O se faataʻitaʻiga, pe a foliga mai e sili atu le naunau o se tasi i tamaiti nai lo tagata matutua, atonu na te avatu ni meaalofa, vaavaaia lau tama, po o le feoaʻi solo i so o se mea, o le ā lau mea o le a fai? Po o lau faaiʻuga, o ia o sē faaleaga tamaitiiti? E leai. Aua le vave faia sau faaiʻuga. Atonu e leai se afāina o ia uiga. Ae tatau pea ona mataala i nei tulaga. O loo faapea mai le Tusi Paia: “O lē ua faigofie, e talia e ia upu uma; a o lē ua mafaufau, ua faautauta o ia i lona ala.”—Faataoto 14:15.

Ia manatua, o so o se tasi e faigatā ona e talitonu i le lelei o se mea o ia fia faia mo lau tama, atonu e ao ona e tagaʻi totoʻa i ai. Ia iloilo uma i latou e mananaʻo e tafafao ma lau tama. Ia faailoa atu i lenā tagata o le a fai ma siaki atu iā i laʻua. E faapena Lisa ma Pata, e leʻi soona tuua solo le la fanau tama e toʻatolu i so o se tagata matua. Pe a  fai se lesona musika a se tasi o le la fanau i le fale, na faailoa atu e Lisa i le faiaʻoga: “O le a fai ma ou asiasi mai i le potu lea e fai ai a oulua lesona.” Atonu e lē manaʻomia ona faia lea mea, ae i nei mātua, e sili le puipuia nai lo le togafitia.

Ia fai sau vaega i mea fai a le fanau, i faiga uō, ma meaaʻoga. Ia e muaʻi iloa uma fuafuaga pe a fuafua se tafaoga a le aʻoga a lau fanau. Na faapea mai se fomaʻi o le mafaufau lea ua 33 tausaga o feagai ma tamaiti na faaleagaina, o le tele o mea na tutupu sa mafai ona ʻalofia pe ana mataala mātua. Na te manatuaina se faamatalaga a se tasi na lokaina ona o le faaleagaina o tamaiti e faapea: “Ua pei e tuuina mai e mātua a latou fanau iā i matou. . . . E latou te faafaigofie mea mo i matou.” Ia manatua, e fiafia tagata faapea i tamaiti e maua gofie. O mātua e uaʻi atu i mea fai a a latou fanau, ua avea i latou o se puipuiga mai ē faaleagaina tamaitiiti.

O se tasi o auala e avea ai oe ma puipuiga muamua a lau tama o le faalogologo lelei iā i latou. E seāseā faailoa atu e tamaiti le mea leaga ua tupu; e latou te mā pe popole foʻi i le auala o le a tali atu ai o latou mātua. O lea la, faalogo lelei, ma mātauina ni vala e lē masani ai. * Pe a fai e lau tama se tala e faapopoleina ai oe, ia toʻa ma faaaogā fesili e faalaeiauina ai o ia e talanoa mai. Pe a ia faapea mai e lē manaʻo e toe sau se tausi tama e tausia o ia, fesili i ai pe aiseā. A faapea mai e ese lava le auala e taalo atu ai se tagata matua, ia fesili atu:  “O ā ituaiga o taaloga? O ā ana mea na fai?” Pe a lē fiafia ona na ʻene o ia e se tasi, ia fesili atu, “O gafea na ia ʻeneina?” Aua e te vave faalēaogāina le tali atu a le tamaitiiti. O le mea moni, e fai le tagata lea i le tamaitiiti na ia faaleagaina, e lē talitonu se isi iā te ia, ma o le tulaga lava lenā ua tupu. Afai ua afāina se tamaitiiti i nei faiga leaga, o le talitonuina pea o i latou e mātua faatasi ai ma lo latou lagolagosua, o se laasaga telē lea mo le toe sologa lelei o le fanau.

Ia Muaʻi Aʻoaʻo Lau Tama

Na faapea mai le faamatalaga i se tasi tusi a sē na molia ona na faaleagaina tamaiti: “Afai e tuuina mai se tamaitiiti e lē iloa ma se mea e faatatau i feusuaʻiga, ua faigofie lava ona maua foʻi se isi tamaitiiti ou te faaleagaina.” E ui ina lē logolelei nei faamatalaga ae e aogā e avea ma lapataʻiga i mātua. O tamaitiiti e lē iloa ni mea e faatatau i feusuaʻiga, e faigofie i ē faaleagaina tamaiti ona faavaleaina i latou. O loo faapea mai le Tusi Paia e mafai e le poto ona faasaoina i tatou “ai le tagata ua tautala i mea faapiʻopiʻo.” (Faataoto 2:10-12) Pe lē o le mea lenā e te manaʻo i ai mo lau tama? O lea la, o lau puipuiga lona lua mo i latou, o le aʻoaʻoina o i latou e faatatau i lenei mataupu tāua.

E faapefea ona e faia lenei mea? E toʻatele mātua e faigatā ona latou talanoaina faatasi lenei mataupu ma le fanau. Atonu e sili atu ona faigatā i lau tama ona talanoa atu iā te oe e faatatau i lenei mataupu. O lea, ia e muaʻi talanoa i lou alo. Na faapea mai Lisa: “A o laiti, na amata i le faaigoaina o vaega o le tino. E leʻi faataalo pe faaaogā le gagana a tamaiti e faia ai lenei mea, ina ia iloa ai foʻi e lē o se mea mālie pe mā ai.” O le a faigofie ai loa ona talanoaina le mataupu o amio e lē tatau ona faia i le fanau. E toʻatele mātua e faapea atu i le fanau  o vaega o le tino e ufiufi e ofu, o totoga sā na.

Na faapea mai Heta lea na taʻua muamua: “Na ma fai ma Scott i le ma tama tama, e lē o se meataalo ona totoga sā. E lē o se mea e taalo ai se isi, e tusa lava po o lou tinā, o lou tamā, po o le fomaʻi foʻi. Pe a ave o ia e vaai se fomaʻi, e ma te faamalamalama i ai, o le a siaki oe e le fomaʻi po o lelei mea uma, e na o le pau na o le māfuaaga o le a ia loteina ai ou totoga sā.” E auauaʻi mātua e faia nei talanoaga pupuu mai lea taimi i lea taimi, ma laʻua avatu se faamautinoaga i le tamaitiiti e mafai ona ia taʻu maia pe afai na tago atu se isi i se auala sesē, ma ua lē lelei ai ona faalogona. Na faapea mai tagata popoto i le tausia aʻe o le fanau, e fautuaina mātua uma ia faia faapea ni talanoaga pupuu ma le fanau.

E toʻatele ua faaaogā le tusi Ia Faalogo i le Faiaʻoga Sili * e aʻoaʻo atu ai lenei mataupu. I le mataupu e 32, “Le Auala na Puipuia ai Iesu,” o loo iai se feʻau faamāfanafanaloto ae tuusaʻo mo le fanau e tusa o lamatiaga mai le faaleagaina, ma le tāua o le saogalemu. Na faapea mai Lisa, “Ua aogā lenei tusi e mafai ai ona faatāua atili mea ua uma ona aʻoaʻoina i le fanau.”

I aso nei, e tatau ona iloa e le fanau o loo iai tagata e fia tago atu iā i latou, po o le fai atu i tamaiti e paʻi atu i se auala sesē. Ae e lē faapea o le a masalosalo pe fefe ai le fanau i tagata matutua. Na faapea mai Heta, “Ua na o se lapataʻiga. O se lapataʻiga mai le tele o isi lapataʻiga, ma e lē o faatatau uma ia lapataʻiga i le faaleagaina o le fanau. E leʻi fefe ai laʻu tama i lenei mea.”

E tatau ona aofia i le aʻoaʻoina o lau tama le vaaiga paleni i le usiusitaʻi. O se mea e tāua ae e lē faigofie foʻi le aʻoaʻoina o se tamaitiiti e usiusitaʻi. (Kolose 3:20) Peitaʻi, e mafai ona e soona faia lea vala. Afai e aʻoaʻoina se tamaitiiti e usitai i soo se tagata matua i taimi uma, e tusa lava po o le ā le tulaga, e ono lamatia o ia mai le faaleagaina. E vave lava ona mātauina e tagata amioleaga se tamaitiiti e usitaʻi ma fai le mea e faatonu atu e fai. O mātua e iai le utaga mamao, e latou te aʻoaʻoina le fanau e iai mea e ao ona usitaʻi ai ma mea e lē usitaʻi i ai. E lē faigatā mo Kerisiano lenei mea. O lona uiga, faamatala i ai e faapea: “Pe afai e faatonu oe e se isi e fai se mea e sesē i le silafaga a Ieova le Atua, e lē tatau ona e faia. E oo i lou tamā po o lou tinā e lē tatau ona la faatonuina oe e faia se mea ua fetalai mai Ieova e sesē. Ia taʻu i ou mātua pe afai e taumafai se isi e te faia se mea sesē.”

O le mea mulimuli, ia faailoa atu i lau tama, e lē tatau ona fai se isi iā te ia, ia natia ni mea mai iā te oe. Pe a fai atu se isi iā te ia e nanā se mea, e tatau ona ia taʻu atu pea iā oulua. E tusa lava pe faamataʻu o ia  e lea tagata, po ua ia faia foʻi se mea sesē, e lē afāina lea itu ae tatau pea ona faailoa atu i ona mātua. E lē manaʻomia ona fefe ai lau tama i nei faatonuga. Ia malamalama lelei lau fanau, o le toʻatele o tagata, e latou te lē taitai ona faia na uiga, o le tago i vaega e lē tatau ai, pe fai atu e fai se mea e lē fiafia ai le Atua, po o le nanāina foʻi o se mea. E pei ona iai se fuafuaga pe a tupu se mū, o nei talanoaga ua avea o se puipuiga, ae atonu e lē tutupu nei mea.

Ia Sauniunia Lau Tama i ni Auala e Puipuia ai o Ia

O le vala lona tolu o le a iloiloina, o ni mea e faia e se tamaitiiti pe a taumafai se tasi e faavalea o ia, pe a e lē iai. O se tasi o auala e fautuaina o le fai faataaloga. E fesili atu mātua, “E faapefea pe a . . . ?” ona tali atu lea o le tamaitiiti. Atonu e te fai atu, “Ae faapefea pe a ta ō e faatau ae teʻi ua ta fesēsētaʻi? E faapefea ona e suʻeina aʻu?” Atonu e tali mai le tamaitiiti e ese mai le mea sa i lou mafaufau, ae mafai ona e faatonutonuina o ia e ala i fesili faapea, “Pe mafai ona e mafaufau i se isi au mea e fai e sili atu ona saogalemu?”

E mafai ona e faaaogā fesili e fesili atu ai po o le ā le auala e aupito i saogalemu e tali atu ai pe a tago atu se isi i se auala sesē. Afai e lē logolelei i le tamaitiiti nei fesili, atonu e te toe faamatala atu se tala e faatatau i se isi tamaitiiti. O se faataʻitaʻiga: “O loo faatasi se teineitiiti ma se tauaiga e fiafia ai, ae ua taumafai lona tauaiga e tago i vaega e lē tatau ona tago i ai. O le a lana mea e fai ina ia puipui ai o ia?”

O le ā le mea e te aʻoaʻo i lau tama i le tulaga lea na taʻua? Na faapea mai se tusitala: “O le ‘Leai’ i se auala malosi! Po o le ‘Aua le faia le mea na!’ po o le ‘Soia!’ o le a faateʻia ai lea tagata faaleaga tamaiti ma tuumuli ai.” Fesoasoani i lau tama e ala i le faataʻitaʻi o ni tulaga e fai atu ai ma le leotele ma le mautinoa, “E leai,” ma ia alu ese vave, ma taʻu atu i mātua le mea na tupu. E tusa lava pe malamalama le tamaitiiti i nei toleniga, ae faigofie lava ona galo pe a mavae se vaiaso po o se masina. O lea, ia faifai soo lenei toleniga.

O tagata uma lava e fai ma tausia le tamaitiiti, e aofia ai tane, po o le tamā, tamā fai, po o se isi tane o le aiga, e tatau ona faaaofia uma i lenei talanoaga. Aiseā? O i latou uma e aofia i lenei aʻoaʻoga, ua latou faamautinoa atu i le tamaitiiti e lē taitai o latou faaleagaina i latou. O se mea e faanoanoa ai, o uiga matagā o loo tutupu, e faia lava e tagata o le aiga. O le a iloiloina i le mataupu e sosoo mai le auala e mafai ai ona avea le aiga ma nofoaga malupuipuia i le lenei lalolagi sauā.

[Faaopoopoga i lalo]

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 21]

Ia avea oe ma puipuiga muamua a lau tama

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 23]

Ia muaʻi aʻoaʻo lau tama

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 24]

Ia sauniunia lau tama i auala e puipuia ai o ia

[Pusa i le itulau 21]

Le Faaleagaina O Fanau—o Se Faafitauli I Le Lalolagi Atoa

I le 2006 na avatu ai e le faatonu sili o Malo Aufaatasi se lipoti mai le lalolagi aoao e tusa o le sauāina o tamaiti, i le Fono Aoao o Malo Aufaatasi, ma na saunia e se alii suʻesuʻe e tumaʻoti mai le Malo Aufaatasi. E pei ona lipotia, i se tausaga talu ai nei, pe ā ma le 150 miliona teine, ma le 73 miliona o tama i lalo o le 18 tausaga ua “faamalosia, po ua faaleagaina.” E mataʻutia nei fuainumera, ae na toe faapea mai le lipoti: “E lē o taitai atoa le fuainumera.” Na toe iloilo nei faamaumauga mai i atunuu e 21, ma pe ā ma le 36% o tamaʻitaʻi, ma le 29% o alii na faaleagaina a o laiti. O le toʻatele o ē na faia nei uiga matagā, o o latou lava tauaiga!

 [Pusa i le itulau 22]

Gaoioiga Masani E Faalata Ai Le Fanau

E atamai tele le tagata fai uiga matagā, e na te lē faamalosia i latou e afāina iā te ia. Nai lo lea, e faaalu sona taimi e faalata ai se tamaitiiti. E amata e ala i lona mataʻia o se tamaitiiti e lolo gofie toe faatalitonu gofie, ma e pulea gofie. Ona sosoo ai lea ma lona uaʻi atu faapitoa i lenā tamaitiiti. E taumafai foʻi o ia e talitonuina o ia e mātua o le tamaitiiti. E atamamai tele tagata e faaleagaina tamaiti e ala i le faatagā fiafia i le tamaitiiti ma lona aiga.

A o faagasolo le taimi, o le a taumafai le tagata fai uiga matagā e faamasani le tamaitiiti e ala i lona paʻi atu iā te ia. E oo lava ina amata ona ia taalo ma le tamaitiiti po o lona ʻene foʻi o ia. Atonu na te avatu ni meaalofa ma taumafai e faaesea le tamaitiiti mai ana uō, ma ona tei, ma ona mātua, ina ia mafai ona la mafuta na o i laʻua. O le a iai se taimi o le a ia manaʻo ai i le tamaitiiti e aua neʻi taʻuina se mea lilo i mātua, atonu o se meaalofa po o se tafaoga i se taimi i le lumanaʻi. Ua faaaogā nei metotia e faalata ai tamaitiiti. Pe a ia maua loa le talitonuga o le tamaitiiti ma mātua, ua ia sauni loa e faaleagaina o ia.

E faifai lemū lava ana faiga nai lo le faaaogā o faiga sauā pe faamalosi foʻi. Atonu na te faaaogāina le fia iloa o le tamaitiiti i feusuaʻiga, e ala lea i le avea o ia ma “faiaʻoga,” po o lona faapea atu e la te taaalo i se “taaloga faapitoa” ma e na o i laʻua lava o le a iloaina. E na te ono faaali atu ni ata matagā i le tamaitiiti ina ia faapea ai, e leai se afāina o na mea.

Afai e taulau i le faaleagaina o le tamaitiiti, o le a ia faia mea uma e faamautinoa ai e lē taʻuina e le tamaitiiti i se tasi. Atonu e eseese togafiti e na te faaaogāina, e pei o le faamataʻu, o faamatalaga e faalumaina ai le tamaitiiti, ma le tuuaʻia o ia, po o le faaaogā uma foʻi o ia togafiti. O se faataʻitaʻiga, e faapea atu i le tamaitiiti: “O oe na māfua ai. E te leʻi faapea mai e aua le faia.” E ono faapea atu foʻi: “A e taʻuina aʻu i ou mātua, o le a la viliina leoleo ma o le a lokaina aʻu e faavavau.” Pe faapea mai foʻi: “E na o taʻua lava e iloa. A e fai i se tasi, e leai ma se isi o le a talitonu iā te oe. A iloa e ou mātua, e iai se mea leaga ou te faia iā i laʻua.” E tele togafiti a tagata amioleaga e taumafai ai e nanā a latou gaoioiga leaga.

[Ata i le itulau 21]

Ia faia sau vaega i mea fai a lau tama

[Ata i le itulau 23]

Aua le faatalatū e aʻoaʻo lau tama e faatatau i feusuaʻiga

[Ata i le itulau 24]

Ia aʻoaʻo lau tama e tali malosi atu i se tagata faaleaga tamaiti pe a la fesagaʻi