Tausia o Fanau Talavou—Le Aogā o le Poto

“E ma te taumafai lava e faatonutonu le ma fanau, ae e foliga mai e tele ina ma otegia i laʻua i a la mea e fai. O nisi taimi, e ma te taumanatunatu ai, po o ma atiaʻe i laʻua, po o ma faavaivaia. E lē faigofie ona tau faapaleni le aʻoaʻoina o fanau.”—Siaosi ma Lora, mai Ausetalia.

E LĒ faigofie le tausia aʻe o fanau talavou. Ona e lē gata o loo fesagaʻi mātua ma luʻitau o le tutupu aʻe o fanau, ae atonu foʻi o loo popole ona ua faasolo ina matutua fanau. Ua fai mai Falani, o se tamā mai Ausetalia, “E lagona le faanoanoa i le iloa, e sau se aso o le a tuua ai e fanau le aiga. Ma e faigatā ona talia le manatu e faapea, o le a lē toe pule atu iā i latou.”

O Lia lea na taʻua muamua, e ioe i lea manatu. Ua fai mai o ia, “E faigatā ona ou vaai i laʻu tama tama o se tagata ua matua, ona e iā te aʻu le manatu, o le la lava e laʻitiiti. E pei lava o lea na faatoʻā amata ona aʻoga ananafi!”

E ui e faigatā i mātua ona talia lea manatu, ae ua lē o toe laiti fanau talavou. Ua pei o lea ua toleniina i latou ia avea ma tagata matutua, ma e latou te manaʻomia le lagolagosua ma le toleniga mai o latou mātua. Peitaʻi ane, e pei ona taʻua e Siaosi ma Lora, e mafai e mātua ona ati aʻe fanau, pe faalotovaivaia foʻi i latou. O le ā le auala e maua ai e mātua le paleni i lea itu? O loo iai fautuaga aogā i le Tusi Paia. (Isaia 48:17, 18) Seʻi tatou vaai i ni faataʻitaʻiga.

E Tāua Tele Fesootaʻiga Lelei

Ua fai mai le Tusi Paia i Kerisiano, e ao ona “faalogologo lelei,” ma “aua le vave ona tautala.” (Iakopo 1:19) Ua aogā lenei fautuaga i mātua ina ia faalogologo lelei i fanau, e lē afāina po o le ā le matutua, ae ua tupito lona aogā i le feagai ai ma talavou. Ma e ono manaʻomia ai se taumafaiga tele.

O se tamā mai Peretania, o Pita, ua fai mai o ia, “Ina ua oo ina talavou laʻu fanau tama, sa ou taumafai lava e faamalamalama lelei mea iā i laʻua. A o laiti i laʻua, e ma te faatonu le mea e fai, ma sa la faia. O lea la ua matutua, ua tatau la ona ma talanoa ma faamatala mea iā i laʻua, ma tuu atu e faaaogā o la mafaufau i le mea e fai. E tusa o lea ua ma taumafai ia pāʻia o la loto.”—2 Timoteo 3:14.

E sili ona tāua le faalogo lelei pe a oo ina tulaʻi mai ni feeseeseaʻiga. (Faataoto 17:27) O le mea lenā na fai e Tagi, o se tinā mai Peretania. Na faapea mai o ia: “Na iai se faafitauli i se tasi o laʻu fanau teine, ona o le tali upu pe a faatonu atu le mea e fai. Na fai mai o ia o laʻu masani le eʻē ma fai faatonuga. Ae na faaleleia lea feeseeseaʻiga ina ua ma nonofo lelei i lalo ma talanoa ma faalogo lelei le tasi i le isi. Na ia faamatala mai le auala lea ou te tautala atu ai iā te ia, ma ona faalogona e oo i ai, ma sa ou faailoa atu foʻi iā te ia oʻu manatu ma faalogona.”

Na iloa e Tagi le aogā tele o lona “faalogologo lelei” ia malamalama ai i le māfuaaga o le tali upu o lana tama. Fai mai o ia, “O lea ua ou taumafai e onosaʻi i laʻu tama, ma faatali seʻi teʻa loʻu ita, ona ou talanoa lea iā te ia.” Na ia fai mai atili, “Ua solosolo lelei le ma mafutaga.”

Ua faapea mai le Faataoto 18:13: “O lē na te tali atu i le upu, a o leʻi faalogo i ai, e fai lea mona valea, ma mea e faamāina ai o ia.” Ua iloa e Keli o se tamā mai Ausetalia le moni o lea tulaga. Na fai mai o ia, “E ala ona matou feeseeseaʻi  ma le fanau i nisi taimi, ona e vave tele ona ma feosofi atu e otegia tamaiti, ae lē faalogo muamua ma ia malamalama i o latou faalogona. E ui lava ina ma lē ioe atoatoa i o latou manatu, ae ua ma iloaina le tāua o le tuu seʻi faamatala mai o latou lagona, a o leʻi avatua se faasaʻoga po o se fautuaga.”

O le ā le Tele o le Saʻolotoga?

Atonu o le mataupu ua tele ina feeseeseaʻi ai mātua ma fanau talavou, o le fia maua e fanau o se saʻolotoga. O le ā le tele o le saʻolotoga e ao ona tuu atu i talavou? Ua fai mai se tasi tamā, “O nisi taimi ou te lagona ai, e tuu loa i ai sina saʻolotoga, ona manatu loa lea e pule lava ia.”

O lea la, afai e tuu atu i talavou se saʻolotoga e aunoa ma ni tuutuuga, o le a lē iʻu lelei ai. O le mea moni, ua lapataʻi mai le Tusi Paia, “O le tama ua tuulafoaʻiina, e tupu ai le mā o lona tinā.” (Faataoto 29:15) E manaʻomia e talavou uma taʻiala, o lea la, ia faaalia e mātua le alofa, ae ia maumaututū foʻi e tusa o tuutuuga ua avatu i fanau. (Efeso 6:4) I le taimi lava e tasi, e ao ona tuu i talavou se saʻolotoga ina ia lava saunia ai i latou e faia filifiliga poto i se taimi mulimuli ane.

O se faataʻitaʻiga, o e manatua le taimi na e faatoʻā iloa ai savali? I le taimi o e laʻitiiti, sa fesiitaʻi oe e ou mātua. Ona faasolo lea ina e iloa totolo, ma savali. O le mea moni, e faigofie lava ona lavea le tamaitiiti i le taimi lea ua iloa ai savali. O lea la, na vaavaai faalelei oe e ou mātua, ma atonu foʻi na poloka ni vaipanoa e taofi ai oe mai lou  savalivali atu i mea e te ono lavea ai, e iai faasitepu. O lea la, e ui ina e paʻū soo a o e taumafai e savali, ae na tuu lava oe e te savali na o oe, ma na oo lava ina lelei lau savali.

E tai faapena le tuu atu e mātua o le saʻolotoga i fanau. I le taimi muamua, e pei o loo fesiitaʻi e mātua a latou fanau. E ala lea i le faia o filifiliga mo i latou. Mulimuli ane, a o tutupu aʻe fanau, e tuu e mātua ia iloa ona totolo. E la te tuu atu ni filifiliga e fitoitonu iā i latou, e latou te faia. Ae ua iai foʻi ma faasāsāga e puipui ai fanau neʻi lavevea. A o faasolo ina tutupu aʻe fanau, ona tuu lea e mātua e savavali na o i latou. Ae a oo loa ina avea ma tagata matutua, ona tuu loa lea e mātua, ‘ia tauave e le tagata lava lana avega.’—Kalatia 6:5.

Aʻoaʻoina Mai se Faaaʻoaʻoga i le Tusi Paia

I le 12 o tausaga o Iesu, e foliga mai na tuu o ia e ona mātua ia iai sona saʻolotoga, ma na te leʻi soona faia le saʻolotoga na tuu atu iā te ia. Ae na “gauaʻi pea” o ia i ona mātua, a o “tupu le poto ma le tino o Iesu, ma ua alofaina o ia e le Atua atoa ma tagata.”—Luka 2:51, 52.

O le a e maua ni aogā mai lenei faaaʻoaʻoga, ma tuu atu faasolosolo i lau fanau le saʻolotoga, pe afai e faamoemoeina i latou. Mātau mai faamatalaga a nisi mātua e tusa o mea na latou faia.

“Sa tele loʻu aiā i mea e fai a laʻu fanau. Mulimuli ane, na ou aʻoaʻoina i latou i taʻiala mai le Tusi Paia, ma tuu e fai ā latou filifiliga e tusa o mea ua latou aʻoaʻoina. O inā la na ou vaai ai loa, ua amata ona mafaufau lelei e tusa o a latou filifiliga e fai.”—Soo Hyun, mai Korea.

“E ma te lagona pea ma le tamā o le aiga le popole pe a tuu se saʻolotoga i ma tamaiti, ae e lē avea lea ma mea e taofia ai le avatu i ai o se saʻolotoga pe afai e ma te iloa e faamoemoeina i latou.”—Talia, mai Pasili.

“Ua ou iloaina le tāua tele o le faamālō i laʻu tama tama talavou pe a faaaogā lelei le saʻolotoga na tuu i ai. Ou te tausolomua foʻi ia faia mea ou te manaʻo e na te faia. O se faataʻitaʻiga, ou te taʻu i ai le mea ou te alu i ai, ma mea e fai ai. Afai ou te tuai mai, e faailoa mai foʻi i ai.”—Ana, mai Italia.

“E ma te faatāua i le ma fanau tama e faapea, o le saʻolotoga e lē o se mea e maua fua, ae e mafai ona tuu atu iā i laʻua pe afai e ma te iloa e faamoemoeina.”—Pita, mai Peretania.

Selesele i Iʻuga Leaga

Ua faapea mai le Tusi Paia: “E lelei i le tagata ina ia tauave e ia le amo ina o tauleʻaleʻa.” (Auega 3:27) O se auala lelei e iloa ai e se talavou amo lana avega tauave, o le iloa lea mai mea e tutupu iā te ia le moni o le faaupuga lea: “O le mea e lūlūina e le tagata, o le mea lava lea e na te seleseleina mai.”—Kalatia 6:7.

E lē taumatea, o faanaunauga lelei o mātua ua māfua ai ona taumafai e puipui talavou mai  iʻuga leaga o mea sesē e latou te faia. O se faataʻitaʻiga, seʻi faapea ua faatau e se tama ni mea se tele ma ua telē ai lava sana aitalafu na fai. Afai e totogi e ona mātua lana aitalafu, o le ā se lesona o le a ia aʻoaʻoina ai? Ae afai e fai e ona mātua se fuafuaga e toe totogi ai e le talavou lana aitalafu, o le ā la le lesona o le a ia aʻoaʻoina ai?

E lē o fesoasoani mātua i fanau pe afai e lē tuuina ia iloa e tamaiti taunuuga o mea latou te faia pe a lē fuafua lelei. E lē o saunia ai i latou mo le taimi e avea ai ma tagata matutua, ae o le a faalagolago mai pea i mātua e faaleleia o latou faafitauli, ma toe faasaʻosaʻo mea ua faalētonu. E sili pe a tuu ia selesele talavou i mea na latou lūlūina, ma iloa ai fai se taumafaiga e foʻia ai o latou faafitauli. E tāua tele lea mea ina ia mafai ai ona “faaaogā o latou mafaufau e iloa le mea saʻo ma le mea sesē ina ua aʻoaʻoina.”—Eperu 5:14.

“Sui Ona Uiga, ma Faasolo Ina Matua”

E leai se masalosalo e faigatā tele le galuega a mātua e iai fanau talavou. Atonu e iai taimi o le a maligi ai a latou mea taugatā, a o tauivi e aʻoaʻo a latou fanau “i aʻoaʻiga ma apoapoaʻiga a Ieova.”—Efeso 6:4.

O lea la, o mātua e taulau, e lē pulepuletutū i a latou fanau, ae e aʻoaʻo ma tāmau i o latou loto mea ua tonu. (Teuteronome 6:6-9) Ioe, e faigofie lava le faia o faamatalaga, ae e lē faigofie le faatinoina. Fai mai Keli lea na taʻua muamua, “O loo ma feutagaʻi ma se tagata ua sui ona uiga, ma faasolo ina matua. E tatau foʻi la ona ma faamasani pea ma fetuutuunaʻi e tusa o na suiga.”

Ia taumafai e faaaogā taʻiala mai le Tusi Paia ua talanoaina i lenei mataupu. Ia aua le ova mea e te faatalitalia mai lau fanau. Ae ia e tū pea i lou tulaga o se matua, o oe e vaai atu i ai le fanau mo taʻiala. Ua fai mai le Tusi Paia: “Aʻoaʻo ia i le tama e tusa ma lona ala; a oo ina toeaina lava o ia, e lē teʻa ese ai.”—Faataoto 22:6.

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 7]

O le maua o le saʻolotoga, e pei o le taimi na faatoʻā e iloa ai savali, e lē otometi

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 8]

I le 12 o tausaga o Iesu, na tuu o ia e ona mātua ina ia iai sona saʻolotoga

[Pusa i le itulau 7]

“Faamautū Lau Pule”

Aua le avea le lē fiafia o lau tama talavou i au faasāsāga ma mea e tuu ai. Ia manatua, e leai so latou poto masani i le olaga, ma o loo latou manaʻomia pea lau taʻitaʻiga.—Faataoto 22:15.

Na tusi John Rosemond i lana tusi e uiga i mātua ma fanau, New Parent Power!, e faapea: “Ua lē iloa e mātua le mea a fai ona ua lē fiafia fanau i faasāsāga, ma ua lolo atu ai ma tuu atu le saʻolotoga ae e leʻi talafeagai ma lo latou tulaga, talu ai lava le taumafai e tausia le filemu. Ae e lē o le mea lenā e tatau ona fai e mātua. O le taimi tonu lea e ao ai ona faamautū lau pule o se matua, ae aua le tuu i fanau e fai o latou loto. E ui ina lē fiafia fanau i lea manatu, ae e tatau lava ona latou iloa o loo mafai e mātua ona taʻitaʻia i latou i le ala tonu.”

[Pusa i le itulau 9]

Ia Iai se Saʻolotoga

E masani lava ona sili atu le saʻolotoga e mananaʻo ai talavou nai lo le mea e fetaui ma i latou. Ae o nisi mātua e itiiti lava se saʻolotoga e tuu i fanau. O lea la, e ao lava ona fuafua le saʻolotoga e tuu atu i fanau. E faapefea ona fuafua ia paleni lea saʻolotoga? E lelei pe a tagaʻi i le lisi o loo i lalo. Faamata o fea vala ua e vaai ai ua faaalia e lau tama talavou o ia e faamoemoeina?

□ Filifilia o ana uō

□ O ona lavalava

□ Fuafua lelei tupe

□ Tausi i taimi faatulagaina

□ Fai māeʻa feʻau

□ Fai māeʻa meaaʻoga

□ Faatoese pe a sesē

□ Ma isi mea ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

Pe afai ua faamoemoeina lau tama talavou i na vala, faamata o ā nisi vala e tuu atu ai se saʻolotoga iā te ia?

[Ata i le itulau 7]

Ia tuu i ai e faamatala mai o latou lagona, a o leʻi avatu se faasaʻoga po o se fautuaga

[Ata i le itulau 8]

E manaʻomia ona aʻoaʻo e mātua fanau ia iloa amo a latou avega tauave