Ia Magafagafa ma Fuafua Lelei le Faaaogāina o Mea Faaonapōnei

O Katerina, ua luasefulu ma ona tupu ona tausaga, e na te faaaogā le komepiuta i lana galuega. Ae a alu i le fale, e tele lona taimi e alu i le Initaneti, e fai ai ana faatauga ma tali ai ana imeli. Peitaʻi, a fua i le taimi e faaaogā ai e le ʻautalavou e latou te faigaluega faatasi le komepiuta, e lē o tele sona faaaogāina o le komepiuta. Ua fai mai o ia: “E ese le faalavelave o text a le vaega lea. E sili pe ana telefoni mai i lo le alu o le taimi i feʻau lē aogā.”

E ESE foʻi le uiga o le fesili a Katerina ia, ona o le telefoni, o se auala foʻi e fesootaʻi ai e aunoa ma le fevāaiaʻi. Ae i se isi itu e saʻo lona manatu, ona ua fai le tele o mea faaonapōnei ina ia faafaigofie ona fesootaʻi tagata, ae ua leai ai se mafutaga. Ina ia fesoasoani iā te oe e fuafua lelei le faaaogāina o mea faaonapōnei, ia iloilo taʻiala mai le Tusi Paia.

▪ “O lenei, o mea uma tou te mananaʻo e faia mai e tagata iā te outou, ia faapea lava ona outou faia iā i latou.” (Mataio 7:12) Pe a tatou utagia fetalaiga a Iesu Keriso i le faaaogāina o a tatou telefoni feaveaʻi ma komepiuta, e faaalia ai le faaaloalo ma le manatunatu i isi. Na faamatala e se fafine e igoa iā Ane e faapea: “Sa ma aai ma loʻu toʻalua i se faleʻaiga. I le laulau e sosoo ma i maʻua, sa aai ai ni alii se toʻalua. O le isi alii, na alu lona taimi o talanoa i lana telefoni, e ʻai ma talanoa. Ua ma alolofa lava i le alii lea na la toʻalua, ona e pei lava o loo ʻai na o ia.” Faamata o ā ni ou faalogona pe ana o oe lea e toʻalua ma le alii lea? E te lē fiafia, a ea? Ioe, e lē faapea a iai sau telefoni feaveaʻi, ona pule lava lea o oe i le taimi ma le nofoaga e faaaogā ai. E ao ona avea fetalaiga a Iesu ma taʻiala i le auala e faaaogā ai.

▪ “Ia outou matuā faautauta ina neʻi outou savavali e pei o ē e vālea, ae ia pei o ē e atamamai, ia outou faaaogā tatau le taimi.” (Efeso 5:15, 16) O le taimi o se mea tāua mai le Atua, aua le faamaʻimauina. E moni, e mafai ona sefe le taimi e mea faaonapōnei. O se faataʻitaʻiga e vave ona maua mea o saʻili, pe teuina tupe ma fai faatauga i le Initaneti. Ae e  mafai ona faamaʻimau ai le taimi pe afai e faaaogā e matamata ai i mea eseese.

O le isi mea e maʻimau ai le taimi, o le tele o mea e fai i le taimi e tasi—o se faataʻitaʻiga e galue i le komepiuta ae matamata foʻi i le TV ma talanoa i le telefoni, pe fai imeli ma faaaogā foʻi isi polokalame. E faapefea ona maʻimau ai le taimi i le faia faapea?

Ua taʻua e Dr. Jordan Grafman, o se saienitisi o le mafaufau: “E faigatā ona e malamalama lelei i se mea o e faia pe a tele mea e fai faatasi.” E lē mafai ona uaʻi lelei atu i se mea e tasi, e iai lava le mea o le a faalētonu. O le mea e tupu, e lē manatua ai se mea na fai. Ma ua avea le fesuisuiaʻi o mea o loo faia ma mea e sasi ai, ma e “faaluaina pe sili atu ona umi le taimi e alu e fai uma ai ia galuega, i lo le taimi pe ana fai auauaʻi,” e tusa ai ma le lipoti mai le Time. O lea, ia toe mafaufau pe a e taumafai e fai ni mea se tele i le taimi e tasi, atonu e uma lava le aso e leʻi uma ona fai na mea!

▪ ‘Ia leoleo iā te outou i le manaʻo tele, auā e lē ola se tasi i le tele o ana mea ua iā te ia.’ (Luka 12:15) E tatou te lē maua le ola po o le fiafia moni i meafaitino, e tusa lava pe taugatā ma mananaia. E na o le Atua e maua ai. Na fetalai Iesu: “E fiafia o ē e naunau i mea faaleagaga.” (Mataio 5:3) A ua faapea mai le ʻaufaipisinisi, e maua le fiafia i meafaitino. Ua faapea mai i latou: ‘Faatau uma mea nei. O mea fou faatoʻā taunuu.’ Ae aua e te seetia ai. Ia e poto. Iloilo ou faalogona ma mea o e manaʻomia moni a o leʻi maʻimau au tupe na e afu ai. Ma ia e manatua, o le tele o mea faaonapōnei, e vave lava ona lē taulia ona ua iai isi mea fou. O lea, afai e te manaʻomia se mea faapena, fesili ifo: ‘Po ou te manaʻomia mea faatoʻā aumai? Po ou te manaʻomia na mea eseese e tele, ae ailoga ou te faaaogāina?

Pe Manuia pe Malaia Ai—Filifili Oe

Ina ua leaga le komepiuta a Katerina lea na taʻua, na popole lava o ia. Fai mai o ia: “Muamua, na ou lagona le popole, ae sa ou faapea seʻi faatau se komepiuta fou i se isi aso. Na mavae le masina ma ua teʻa atu le popole, ae ua ou fiafia e faitau tusi. E faaaogā le komepiuta i laʻu galuega, ma e mafai ona ou fesootaʻi atu i aʻu uō pe a ou mānava. Ae ua lē toe iai soʻu manatu e faafesootaʻia i latou. Ua lē o toe pulea loʻu olaga e mea faaonapōnei.”

Ioe, e tele mea faaonapōnei e aogā ma sefe ai le taimi ma le malosi. O lea, faaaogā pe afai e manaʻomia, ae fuafua lelei ma manatunatu i isi. E ala lea i le faamuamua o tagata ae lē o mea faaonapōnei. ʻAlofia le faamaʻimau o le taimi ma tupe i mea faaonapōnei e te lē o manaʻomia. Aua le faaaogāina le Initaneti ma mea faapena e matamata ai i amioga leaga ma faiga sauā. Ma aua le avea oe ma tagata e fia maua mea fou faaonapōnei. O lona uiga, ia e poto, faaaogā taʻiala maufaatuatuaina o loo i le Afioga a le Atua, le Tusi Paia. Ioe, “o Ieova e na te foaʻi mai le atamai; e mai i lona fofoga foʻi le poto ma le faautaga loloto.”—Faataoto 2:6.

[Pusa i le itulau 17]

IA MANATUNATU I ISI PE A FAAAOGĀ TELEFONI FEAVEAʻI PO O LE KOMEPIUTA

E faapefea ona e faaalia le manatunatu i isi pe a faaaogā le telefoni feaveaʻi po o le komepiuta? Tagaʻi i manatu o loo i lalo.

▪ Aua le taliina lau telefoni pe fai sau telefoni pe afai e faalavelave ai i isi. Tapē lau telefoni pe afai e lē o manaʻomia.

▪ Seʻi vaganā o se mea tāua, tapē le telefoni ia lē faalavelave atu i se talanoaga tāua o fai.

▪ Pe a e talanoa i le telefoni, ia uaʻi lelei atu i le tagata o loo lua talanoa.

▪ Aua le puʻeina le ata o se isi i lau telefoni pe afai e lē manaʻo ai.

▪ Aua le fai ma masani le lafo atu o imeli mālie i isi. Atonu e matuā lē mālie lava iā i latou.