UA VAAVAAI atu Repeka i le gaoā o le laufanua a o lafoia mai ata o le afiafi. Ua faitau vaiaso o alu le malaga, ma ua masani i le salutulutu o le kamela a o saofaʻi faaseuapa ai. Ua mamao ese o ia mai i lona aiga i Karana, lea e i le faitau selau o maila i le itu i mātū i sasaʻe. Atonu o le a lē toe vaai i lona aiga. E mautinoa e tele fesili e faatatau i lona lumanaʻi ua fetuleni ifo i lona mafaufau, aemaise lava o lea ua lata ina taunuu le faigāmalaga.

Ua oo atu le solo a le ʻaumalaga i le taufaasiʻusiʻuga o Kanana, ma ua lata atu i laufanua gaoā o Nekepi. (Kenese 24:62) Na ono vaai Repeka i ni mamoe. Atonu e faigatā ona fai se faatoʻaga i lea atunuu ona e malō le palapala ma e lē ola ai ni meatotō. Peitaʻi, e telē le laufanua e mafai ona tausia ai ni lafumanu. Sa masani le toeaina na taʻitaʻia le malaga i lea laufanua. Sa matuā naunau o ia e taʻu atu le tala fiafia i lona matai o Isaako, o le a avea Repeka ma ana avā! Ae atonu sa taumānatu Repeka po o le a faapeʻī lona olaga i lea nuu. E faapeʻī Isaako, o lē o le a avea ma ana tane? E la te leʻi feiloaʻi muamua lava! Po o le a fiafia Isaako pe a vaai mai iā te ia, ma o ā ni ona faalogona pe a vaai atu iā Isaako?

I le tele o vaega o le lalolagi i aso nei, e lē o se faiga masani le filifilia e mātua o paaga a fanau. Ae i isi vaipanoa, o se faiga masani. Po o le ā lava lou tulaga, ae e te ono ioe e leʻi iloa e Repeka po o le ā tonu le mea o le a tupu. E mautinoa o ia o se tamaʻitaʻi e mataʻina lona lototele ma le faatuatua. O nei uiga e tatou te manaʻomia pe a feagai ma suiga i le olaga. E lē gata sa faatuatua Repeka, ae e iai foʻi isi uiga matagofie ma lē au maua sa ia faaalia.

O le suiga tāua lea na tupu i le olaga o Repeka, na amata mai i se auala atonu na masani ai o ia. Sa ola aʻe o ia i Karana pe lata foʻi i Karana, o se aai i Mesopotamia. Sa ese ona mātua mai i le toʻatele o tagata i Karana. E leʻi tapuaʻi lo latou aiga i le atua masina o Sina, ae na tapuaʻi iā Ieova le Atua.—Kenese 24:50.

Sa tuputupu aʻe Repeka ma avea o se tamaʻitaʻi lalelei tele, ae e leʻi faamaualuga ai i lona aulelei. Sa tiotio o ia ma tumau ona mamā tau amio. Sa tele tupe a lo latou aiga e totogi ai ni auauna, peitaʻi e leʻi faamatanana pe fai o ia e pei o se purinisese. Sa tausia aʻe o ia o sē e galue malosi. I le pei foʻi o le toʻatele o fafine i lenā taimi, sa iai ni feʻau mamafa a Repeka na fai, e aofia ai le asuina mai o vai mo lona aiga. I le tau afiafi, ona amo lea o lana fagu asu vai ma alu atu i le vaieli.—Kenese 24:11, 15, 16.

I se tasi afiafi ina ua uma ona faatumu lana faguvai, sa tamoʻe atu se toeaina ma faafeiloaʻi o ia. Na faapea atu le toeaina: “Faamolemole, aumai sina vai soʻu inu ai mai i lau faguvai.” O se talosaga talafeagai ma faaaloalo le auala na fai ai. Sa mātauina e Repeka e mamao le mea na faimalaga mai ai le toeaina. O lea, sa vave ona tuu i lalo lana faguvai ma tuu atu e inu ai le tamāloa. E lē na o sina vai, ae o se vai mālū na malie lelei ai. Sa ia iloa atu kamela e sefulu a le tamāloa o loo taooto latalata ane, ma e lē o iai ni vai i le faatanoa vai ina ia faafeinu ai. Sa ia mātauina o loo mataʻi mai ma le alofa o ia e le toeaina, ma sa manaʻo e agalelei atu i ai i le tele e na te mafai ai. O lea na faapea atu ai Repeka: “Ou te asu mai foʻi ni vai ma faainu i au kamela seʻia malilie.”—Kenese 24:17-19.

 Ia mātau, e leʻi tau ina ofo atu e Repeka ni nai vai mo kamela, ae na ofo atu e na te faafeinu kamela seʻia malilie. Pe afai e matuā fiainu se kamela, e silia i le 25 kalone (95 L) o vai e na te inuina. Pe afai la sa matuā fia feinu uma kamela e sefulu, e mautinoa la e tele ni itula na galue malosi ai Repeka. Peitaʻi e foliga mai e leʻi matuā fia feinu kamela. * Pe na iloa e Repeka lenā tulaga ina ua ofo atu e fai lenā galuega? E leai. Sa naunau ma lotomalie o ia e galue malosi i le tele e mafai ai, ina ia faaalia le talimālō i lea toeaina e lē masani ai. Sa talia e le toeaina lana ofo. O lea, sa ia matuā mataʻi Repeka a o fefoʻifoʻiaʻi e asu mai vai ma sasaa i le faatanoa vai.—Kenese 24:20, 21.

E iai se aafiaga lelei o le faaaʻoaʻoga a Repeka i aso nei. Ua tatou ola i se vaitaimi ua matuā taatele ai le uiga o le manatu faapito. E pei ona valoia, e avea tagata ma “ē e alolofa iā i latou lava,” ma e lē fia fesoasoani i isi. (2 Timoteo 3:1-5) E ao i Kerisiano o loo tauivi e ʻalofia le aafia i le uiga manatu faapito, ona manatunatu i le faaaʻoaʻoga o loo i le Tusi Paia a lenei tamaʻitaʻi talavou, o loo fefoʻifoʻiaʻi e asu mai vai i le vaieli.

E mautinoa sa iloa atu e Repeka o loo mataʻi o ia e le toeaina. E lē i se uiga leaga, ae ona o le ofo, faateʻia, ma le fiafia o le toeaina. Ina ua uma le galuega a Repeka, sa tuu atu i ai e le toeaina ni meaalofa, o se mama ma taulima mananaia e lua. Sa fesili atu loa le toeaina: “O oe o se afafine o ai? Faamolemole taʻu mai iā te aʻu. Pe e avanoa le fale o lou tamā matou te momoe ai nanei?” Ina ua faamatala atu e Repeka lona aiga, sa atili ai ona fiafia le toeaina. Atonu ona o le fiafia tele o Repeka na toe faapea atu ai: “Ua iā i matou o vao mamago ma le tele o meaʻai a manu, ma se mea e momoe ai i le pō.” Sa matuā telē lenei ofo auā e iai isi sa malaga faatasi atu ma le toeaina. Sa tamoʻe atu loa Repeka e muamua i le toeaina ma faamatala i lona tinā le mea na tupu.—Kenese 24:22-28, 32.

E manino mai, sa tausia aʻe Repeka o sē e talimālō. O se tasi lea o uiga tāua e foliga mai ua mou atu i aso nei, ma o se isi māfuaaga lea e ao ai ona faaaʻoaʻo i le faatuatua o lenei tamaʻitaʻi lotoalofa. O le faatuatua i le Atua e uunaʻia ai i tatou e faaalia le uiga talimālō. O Ieova o sē e talimālō auā e limafoaʻi o ia i tagata uma, ma e finagalo ia faia  faapea e ona tagata tapuaʻi. Pe a tatou talimālō e oo lava i ē atonu e lē toe tauia mai lo tatou agalelei, ua tatou faafiafia lo tatou Tamā i le lagi.—Mataio 5:44-46; 1 Peteru 4:9.

O ai le toeaina lea sa i le vaieli? O ia o le auauna a Aperaamo le uso o le tamā o le tamā o Repeka. O le mea lea na talia ai le auauna i le fale o Petueli le tamā o Repeka. Atonu o le igoa o le auauna a Aperaamo o Elisara. * Sa laulau atu e le aiga o Petueli se meaʻai mo ia, ae na ia teena seʻiloga ua faailoa muamua atu le māfuaaga o lana malaga. (Kenese 24:31-33) Seʻi faaata lona talanoa fiafia, auā ua ia molimauina faamaoniga malolosi, o le faamanuia a lona Atua o Ieova i lana malaga tāua. E faapefea?

Seʻi faaāta Elisara o loo faamatala atu lana tala, a o faalogologo ma le totoʻa le tamā o Repeka o Petueli ma lona tuagane o Lapana. Na ia faamatala atu iā i laʻua le matuā faamanuiaina e Ieova o Aperaamo i Kanana. E iai foʻi se la tama ma Sara e igoa iā Isaako, o lē o le a tuu atu i ai e Aperaamo ana mea uma. Na avatu e Aperaamo i lenei auauna se faatonuga e matuā tāua, ia alu e saʻili mai se avā a Isaako mai i aiga o Aperaamo i Karana.—Kenese 24:34-38.

Na faatautō e Aperaamo ia Elisara e na te lē aumaia se fafine mai i Kanana e fai ma avā a Isaako. Aiseā? Talu ai e lē faaaloalo pe tapuaʻi tagata Kanana iā Ieova le Atua. Na iloa e Aperaamo e iai le taimi o le a faasala ai e Ieova na tagata ona o a latou amio leaga. E leʻi manaʻo Aperaamo ia iai se sootaga a si ona atalii ma na tagata ma o latou ala lē mamā. Na iloa foʻi e Aperaamo e iai se vaega tāua a lona atalii i le faataunuuina o folafolaga a Ieova.—Kenese 15:16; 17:19; 24:2-4.

Na faamatala atu e Elisara i le aiga o Petueli, ina ua taunuu i le vaipuna e latalata i Karana, sa tatalo atu iā Ieova le Atua. Na talosaga atu iā Ieova e filifili mai se tamaʻitaʻi talavou e faaipoipo i ai Isaako. E faapefea? Na talosaga atu Elisara i le Atua ia faamautinoa mai o le tamaʻitaʻi e finagalo e faaipoipo i ai Isaako, o le a sau i le vaipuna. Pe a fai atu i le tamaʻitaʻi mo se vai e inu ai, e lē gata e na te aumaia vai mo ia ae e na te faainu foʻi i ana kamela. (Kenese 24:12-14) O ai na sau ma faia nei mea uma? O Repeka! Seʻi faaāta faalogona o Repeka pe afai na faalogo mai i le tala a Elisara na faamatala atu i lona aiga!

Na pāʻia loto o Petueli ma Lapana i le tala a Elisara. Ua la faapea mai: “O lenei mataupu e mai iā Ieova.” E tusa ai ma le tū masani, na latou faia se feagaiga o se faaipoipoga ma tuu atu Repeka iā Isaako. (Kenese 24:50-54) Po o lona uiga la e leʻi iai se manatu o Repeka i lea mataupu?

I vaiaso muamua atu, na fesili ai Elisara iā Aperaamo i lea mataupu: “Ae faapefea pe a lē lotomalie le tamaʻitaʻi ma te ō mai?” Na tali atu Aperaamo: “Ona e saʻoloto ai lea mai i le tausia o le tautoga iā te aʻu.” (Kenese 24:39, 41) I le aiga foʻi o Petueli, sa amanaʻia manatu o tamaʻitaʻi. Sa matuā fiafia Elisara i le taulau manuia o lana malaga. O lea i le aso na sosoo ai, na talosaga atu ai pe mafai ona latou ō loa ma Repeka i Kanana. Peitaʻi na mananaʻo le aiga o Repeka e latou te nonofo mo nisi aso se sefulu. Mulimuli ane, na la foʻia lea mataupu e ala i le faapea mai: “Seʻi o ma valaau i le teine talavou ma fesili iā te ia i sona manatu.”—Kenese 24:57.

O se filifiliga faigatā lenei i le olaga o Repeka. O le ā sana tala o le a fai atu? Po o le a ia faalagolago i faalogona ootia o lona tamā ma lona tuagane, ma fai atu e lē fia alu i lenei malaga e lē o iloa po o fea e alu i ai? Po o le a vaai i ai o se faaeaga le faia o se vaega i mea e tutupu, lea e manino mai o loo taʻitaʻia e Ieova? Ina ua tali atu, sa faaalia mai ai lona manatu i lenei suiga faafuaseʻi ae atonu e faigatā i lona olaga. Na ia faapea atu: “Ua ou lotomalie ma te ō.”—Kenese 24:58.

Maʻeu le mataʻina o le uiga na iai i lenei tamaʻitaʻi! I aso nei, atonu e eseese a tatou tū e tusa ai ma faaipoipoga, ae e tele mea e tatou te aʻoaʻoina mai iā Repeka. O le mea sa sili ona tāua iā te ia, o le finagalo o Ieova ae e lē o mea e manaʻo i ai. E tusa ai ma faaipoipoga i aso nei, o loo i le Afioga a le Atua taʻiala e sili ona aogā e tusa ai o le ituaiga paaga e filifilia, ma le auala e avea ai ma tane po o se avā  lelei. (2 Korinito 6:14, 15; Efeso 5:28-33) O se mea lelei lo tatou mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Repeka ma fai mea i le auala a le Atua.

Sa faamanuia atu le aiga o Petueli i le latou pele o Repeka. Ina ua uma, sa sauni loa Repeka, Tepora o lē na faafaileleina o ia, ma isi auauna teine e ō ma Elisara ma lana ʻaumalaga. (Kenese 24:59-61; 35:8) E leʻi umi ae latou mamao ese mai i Karana. E pe ā ma le 500 maila (800 km) le mamao o le malaga, atonu na ō mo le tolu vaiaso, ma e foliga mai o se malaga faigatā. E tele kamela ua vaai iai Repeka, ae e lē faapea ai o se tagata e poto e tiʻetiʻe i kamela. Ua taʻua i le Tusi Paia le aiga o Repeka o ni leoleo mamoe, ae e lē o ni tagata faatau e feoaʻi i kamela. (Kenese 29:10) E masani ona faitio mai ē faatoʻā tiʻetiʻe i kamela, e lē lelei ona e faigatā ona saofaʻi ai, e tusa lava pe na o se malaga puupuu.

Po o le ā lava le mea na tupu, ae e mautinoa na matuā naunau Repeka e aʻoaʻoina le tele o mea mai iā Elisara, e faatatau iā Isaako ma lona aiga. Seʻi faaāta lenei toeaina o loo talanoa atu iā Repeka a o faamāfanafana i autafa o se afi i le afiafi, ma faamatala atu le folafolaga a Ieova i Lana uō o Aperaamo. E ala mai i le gafa o Aperaamo, o le a aumaia ai e le Atua se fanau o lē o le a maua ai e tagata uma faamanuiaga. Seʻi mafaufau i le ofo tele o Repeka ina ua ia iloa, o le a faataunuu le folafolaga a Ieova e ala iā Isaako o lē o le a avea ma ana tane, ae e aofia ai foʻi ma ia!—Kenese 22:15-18.

Ua oo nei i le aso lea na faamatala i le amataga o lenei mataupu. A o sopoʻia e le ʻaumalaga Nekepi i le tauafiafi, na iloa atu e Repeka se tamāloa o loo savalivali solo i le fanua, e foliga mai o loo manatunatu loloto. Ua taʻua e faapea, “ona ia alu ifo ai lea mai i le kamela,” atonu a o leʻi tootuli lelei le kamela, ma sa fesili atu i le taʻitaʻi malaga: “O ai le tauleʻaleʻa lale e agaʻi mai e faafetaui i tatou?” Ina ua ia iloaina o Isaako, ona ia ufiufi lea o ona foliga i lona ʻie pulupulu. (Kenese 24:62-65) Aiseā? O lenei gaoioiga o se faailoga o le faaaloalo mo lē o le a avea ma ana tane. O lenā ituaiga gauaʻi e ono mafaufau tagata ua lē o toe aogā i aso nei. Peitaʻi, e mafai e tane ma fafine ona aʻoaʻoina se lesona mai i le lotomaulalo o Repeka, auā o i tatou uma lava e manaʻomia lenei uiga matagofie.

O le taimi lea e tusa ua 40 tausaga o Isaako ma o loo faavauvau pea talu mai le maliu o si ona tinā o Sara, i le tolu tausaga ua tuanaʻi. Ua tatou iloa mai ai i inei, o Isaako o sē e māfana ma faapelepele ona uiga. Maʻeu se faamanuiaga mo Isaako i le mauaina o se avā e galue mamafa, talimālō ma lotomaulalo! Pe na faapeʻī mai le la mafutaga? Ua taʻua i le Tusi Paia: “Ua alofa lava Isaako iā te ia.”—Kenese 24:67; 26:8.

E ui lava ua 39 senituri ua mavae, ae e lē o uma lava lo tatou fiafia i uiga o Repeka. E tatou te matuā talisapaia lona lototele, galue mamafa, talimālō ma lona lotomaulalo. E aogā iā i tatou uma, o talavou ma ē e matutua, tane ma fafine, faaipoipo pe nofofua, ona faaaʻoaʻo i lona faatuatua.