1. I la tatou tuuga i le ola, o le ā e manaʻomia ona tatou faia ina ia taunuu ai i le tini? (Eperu 12:1)

 UA FAATUSAINA e le Tusi Paia o tatou olaga o ni Kerisiano i se tuuga. O tagata tamomoʻe e taunuu i le tini, e tauia i le ola e faavavau. (2 Timo. 4:7, 8) E manaʻomia ona tatou faia taumafaiga uma ina ia tumau ai pea i lenei tuuga, aemaise lava ua lata ina faaiʻuina. O le aposetolo o Paulo o se tasi o i latou ua faaiʻuina ma le manuia lana tamoʻega i le ola, ma na ia faailoa mai mea e fesoasoani iā i tatou ina ia manumalo ai i le tuuga. Na ia apoapoaʻi mai ina ia ʻtuu ese mea mamafa uma, ae ia taufetuli ma le onosaʻi i le tuuga o loo i o tatou luma.’​—Faitau le Eperu 12:1.

2. O le ā e uiga atu i ai le ʻtuu ese o mea mamafa uma’?

² Ina ua faapea mai Paulo e tatau ona tatou ʻtuu ese mea mamafa uma,’ po o lona uiga e leai se avega e tatau ona tauave e se Kerisiano? E leai. E lē o le uiga lenā o lana faamatalaga. Nai lo o lea, na ia uiga atu e manaʻomia ona tuu ese so o se mea mamafa e lē manaʻomia. O na mea mamafa e mafai ona faalavelavea ai i tatou, ma iʻu ai ina tatou faavaivai. Ina ia tatou tumau, ia vave ona mātau ma lafoaʻia mea mamafa e lē manaʻomia e ono faalavelave iā i tatou. Ae i le taimi e tasi, e tatou te lē mananaʻo e tuu ese ai ma avega e tatau ona tatou tauaveina ina neʻi o tatou lē agavaa ai i le tuuga. (2 Timo. 2:5) O ā avega e tatau ona tatou tauaveina?

3. (a) I le Kalatia 6:5, o le ā e tatau ona tatou tauaveina? (e) O ā manatu o le a talanoaina i lenei mataupu, ma aiseā?

 ³ Faitau le Kalatia 6:5. Na taʻua e Paulo se mea e tatau ona tatou tauaveina ina ua ia tusi: “E tauave e le tagata lava ia lana avega.” Na faasino atu Paulo i mea e faafinagaloina e le Atua mai i ana auauna taʻitasi, o se avega e tatau ona tauave e le tagata lava ia. O le a iloiloina i lenei mataupu po o ā mea e aofia ai i le ʻavega a le tagata lava ia,’ ma le auala e tauaveina ai. O le a tatou iloa ai foʻi mea mamafa e lē manaʻomia atonu o loo tatou tauaveina ma le auala e tuu ese ai. O le tauaveina o le avega a le tagata lava ia ma tuu ese mea mamafa e lē manaʻomia, o le a fesoasoani iā i tatou e faaiʻuina ai ma le manuia la tatou tuuga i le ola.

4. Aiseā e lē o se avega mamafa ai la tatou tautoga o le tuuina atu? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

⁴ O la tatou tautoga o le tuuina atu. Ina ua tuuina atu i tatou iā Ieova, na tatou tautō ai e tapuaʻi atu iā te ia ma faia lona finagalo. E tatau ona tatou tausisia lenā tautoga. O le ola  e tusa ai ma lo tatou tuuina atu, o se tiute tauave tāua ae e lē o se avega mamafa. O le mea moni na foafoaina i tatou e Ieova e faia lona finagalo. (Faaa. 4:11) Na ia tuuina iā i tatou se faanaunauga mo mea faaleagaga, ma foafoaina i tatou i lona faatusa. O le iʻuga, ua mafai ai ona tatou mafuta vavalalata atu iā te ia ma maua le fiafia i le faia o lona finagalo. (Sala. 40:8) E faaopoopo atu i lenā, pe a tatou faia le finagalo o le Atua ma faaaʻoaʻo i lona Alo, o le a “faafouina ai” i tatou.​—Mata. 11:28-30.

5. O le ā e fesoasoani iā te oe e faataunuu ai lau tautoga o le tuuina atu? (1 Ioane 5:3)

⁵ E faapefea ona e tauave lenā avega? E lua ni mea e mafai ona fesoasoani iā te oe. Muamua, ia faaauau ona faamalosia lou alofa mo Ieova. E mafai ona e faia faapea, e ala i le manatunatu loloto i mea lelei uma ua ia faia mo oe, ma faamanuiaga ua ia saunia mo oe i le lumanaʻi. O le malosi o lou alofa mo le Atua, o le faigofie foʻi lenā ona e usitaʻia o ia. (Faitau le 1 Ioane 5:3.) Lua, ia faaaʻoaʻo iā Iesu. Na ia taulau manuia i le faia o le finagalo o le Atua, auā na ia tatalo atu iā Ieova mo le fesoasoani ma taulaʻi atu pea i lona taui. (Epe. 5:7; 12:2) I le pei o Iesu, ia e tatalo atu iā Ieova mo le malosi ma taulaʻi atu pea i le faamoemoe o le ola e faavavau. A o faamalosia lou alofa mo le Atua ma faaaʻoaʻo i lona Alo, o le a mafai ai ona faataunuu lau tautoga o le tuuina atu.

6. Aiseā e tatau ai ona faataunuu o tatou tiute tauave i le aiga? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

⁶ O tatou tiute tauave i le aiga. I la tatou tuuga i le ola, e tatau ona sili atu lo tatou alolofa iā Ieova ma Iesu nai lo o tatou aiga. (Mata. 10:37) Peitaʻi, e lē faapea ai e tatou te faatalalē i o tatou tiute tauave i le aiga, e peiseaʻī o nei tiute o loo taofia ai i tatou mai i le faafiafiaina o le Atua ma Keriso. Nai lo o lea, ina ia faafiafiaina le Atua ma Keriso e manaʻomia ona faataunuu o tatou tiute tauave i le aiga. (1 Timo. 5:4, 8) O le faia faapea o le a atili ai ona tatou fiafia. Na foafoaina e Ieova aiga ina ia maua le fiafia pe a faaalia e le tane ma le avā le alofa ma le faaaloalo o le tasi i le isi, pe a alolofa mātua ma toleni a latou fanau, ma pe a usiusitaʻi fanau i o latou mātua.​—Efe. 5:33; 6:1, 4.

7. E faapefea ona e taulimaina ou tiute i le aiga?

⁷ E faapefea ona e tauave lenā avega? Po o le ā lava lou tulaga i le aiga, ia maufaatuatuaina fautuaga atamai o loo i le Tusi Paia nai lo o le faalagolago i ou lava faalogona, aganuu, po o faamatalaga a i latou ua faapea mai e atamamai. (Faata. 24:3, 4) Ia faaaogā lelei a tatou lomiga faale-Tusi Paia lea o loo iai fautuaga aogā i auala e faatatauina ai mataupu silisili o le Tusi Paia. O se faataʻitaʻiga, o loo iai i le faasologa o mataupu “Fesoasoani mo le Aiga” mataupu o loo talanoaina ai luʻi e patino i ulugalii, mātua, ma talavou i aso nei. b Ia e maumauaʻi e faatatau mea o loo taʻua i le Tusi Paia, e tusa lava pe e lē o faia faapea e isi sui o le aiga. O le faia faapea, o le a maua ai e lou aiga le tele o aogā ma o le a e olioli ai i faamanuiaga a Ieova.​—1 Pete. 3:1, 2.

8. E faapefea ona tatou aafia ona o a tatou filifiliga?

⁸ Talia āuga o a tatou filifiliga. Ua tuuina mai e Ieova iā i tatou le meaalofa o le filifiliga saʻoloto, ma e finagalo ia tatou maua aogā mai i le faia o filifiliga lelei. Ae e na te lē puipuia i tatou mai i iʻuga o a tatou filifiliga lē lelei. (Kala. 6:7, 8) O le māfuaaga lenā e tatou  te talia ai āuga o a tatou filifiliga lē lelei, faamatalaga faatigā, ma le vavevave e faia se gaoioiga. Atonu e taʻusalaina i tatou e o tatou lotofuatiaifo ona o ni filifiliga lē lelei na tatou faia. Peitaʻi, o le talia o āuga o a tatou filifiliga o le a uunaʻia ai i tatou e taʻutino a tatou agasala, faasaʻo a tatou mea sesē, ma ʻalofia le toe faia o na mea sesē. O le faia o na vala, e fesoasoani iā i tatou ina ia faaauau ai pea i le tuuga i le ola.

9. O le ā e mafai ona e faia pe a e faia se filifiliga lē lelei? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

⁹ E faapefea ona e tauave lenā avega? Pe afai ua e faia se filifiliga lē lelei, ia talia le tulaga ua iai. E lē mafai ona e suia mea ua tutupu. Aua le faamaʻimaua lou taimi ma le malosi e taumafai ai e faamaonia o oe e saʻo, pe taumafai foʻi e tuuaʻia oe lava po o isi ona o au filifiliga lē lelei. Nai lo o lea, ia talia le mea moni o oe e sesē ma taumafai e faia le mea e sili e tusa ma le tulaga ua iai. Pe afai e te lagona le nofosala ona o se mea sesē na e faia, ia tatalo atu ma le lotomaulalo iā Ieova, taʻutino atu lau mea sesē, ma talosaga atu mo lana faamagaloga. (Sala. 25:11; 51:3, 4) Ia faatoese atu i ē na aafia ona o lau mea sesē, ma pe afai e manaʻomia, ia saʻili mo le fesoasoani a toeaina. (Iako. 5:14, 15) Ia aʻoaʻoina se lesona mai i au mea sesē, ma taumafai e aua le toe faia. O lou faia faapea, e mautinoa o le a faaalia e Ieova le alofa mutimutivale iā te oe ma saunia mai le fesoasoani e te manaʻomia.​—Sala. 103:8-13.

10. Aiseā e avea ai o se avega mamafa faamoemoega e lē taunuu? (Kalatia 6:4)

¹⁰ Faamoemoega e lē taunuu. E mafai ona avea o se avega mamafa pe afai e tatou te faatusatusa i tatou i isi. (Faitau le Kalatia 6:4.) Pe a fai ma masani le faatusatusa o i tatou i isi, o le a tatou matauʻa ma faatautavā ai i isi. (Kala. 5:26) Pe a tatou taumafai e faia mea ua ausia e isi, ua tatou taumafai la e faia le mea e sili atu nai lo o mea e gata ai o tatou tomai ma tulaga. Pe afai “o le faamoemoe ua tuai ona taunuu e maʻi ai le loto,” o le a sili atu la ona tatou lotovaivai ona o se mea atonu e lē mafai ona tatou ausia. (Faata. 13:12) O le iʻuga, o le a faaitiitia ai lo tatou malosi ma faavaivai ai i la tatou tuuga i le ola.​—Faata. 24:10.

11. O le ā e fesoasoani iā te oe ina ia ʻalofia ai faamoemoega e lē taunuu?

¹¹ E faapefea ona e tuu ese lenā avega? Aua neʻi e taumafai e faia mea e sili atu nai lo o mea e faatalitalia e Ieova mai iā te oe. E na te lē faatalitalia se mea e sili atu nai lo o le mea e te gafatia. (2 Kori. 8:12) Ia e mautinoa e lē faatusatusa e Ieova mea e te faia i mea e faia e isi. (Mata. 25:20-23) E tautele iā te ia lau auaunaga ma le lotoatoa, lou faamaoni, ma lou tumau. Ia lotomaulalo ma talia ua faatapulaa mea ua mafai ona e faia ona o le tulaga matua, soifua mālōlōina, ma le tulaga o mea ua iai. I le pei o Pasili, ia lotomalie e lē talia faaeaga ona ua lē talafeagai ma le malosi. (2 Samu. 19:35, 36) I le pei o Mose, ia talia le fesoasoani ma faasafua atu tiute tauave i isi pe a talafeagai. (Eso. 18:21, 22) O le lotomaulalo, e te lē faia ai mea e te lē gafatia lea e mafai ona faavaivaia ai oe i le tuuga i le ola.

12. Pe e tatau ona tuuaʻia i tatou ona o filifiliga lē lelei e faia e isi? Ia faamatala.

¹² Tuuaʻia oe lava ona o filifiliga lē lelei a isi. E lē mafai ona tatou faia filifiliga mo isi, pe puipuia i latou i taimi uma mai i āuga o a latou filifiliga lē lelei. O se faataʻitaʻiga, atonu e filifili se atalii po o se afafine e lē toe auauna iā Ieova. O lenā filifiliga o le a matuā mafatia  ai mātua. Peitaʻi, o mātua e tuuaʻia i latou lava ona o filifiliga lē lelei a latou fanau, ua latou tauave se avega mamafa. Ae e lē o se avega lenā e faatalitalia i latou e Ieova e tauaveina.​—Roma 14:12.

13. E faapefea ona taulima e se matua se filifiliga lē lelei e faia e lona alo?

¹³ E faapefea ona e tuu ese lenā avega? Ua tuuina e Ieova iā i tatou uma le filifiliga saʻoloto, lea e mafai ai e le tagata lava ia ona fai lana filifiliga. E aofia ai le filifiliga e auauna iā te ia pe e leai. E silafia e Ieova e leai se matua e lelei atoatoa, ma e finagalo o ia e te faia le mea e sili e te mafaia. O le filifiliga e faia e lou alo, o lana lava matafaioi lenā ae e lē o oe. (Faata. 20:11) Ae atonu e te mafaufau pea i mea na e lē taulau ai o se matua. Pe afai o lea, ia sasaa atu iā Ieova ou popolega ma ōle atu mo lana faamagaloga. E na te silafia e lē mafai ona e toe suia mea ua uma ona tutupu. I le taimi e tasi, e na te lē faatalitalia foʻi oe e puipuia lou alo mai i le tofo i āuga o ana mea sesē. Ia manatua, pe a faia e lou alo so o se taumafaiga e toe foʻi mai ai iā Ieova, o le a ia talia ma le fiafia o ia.​—Luka 15:18-20.

14. Aiseā e avea ai faalogona o le matuā nofosala o se avega e tatau ona tuu ese?

¹⁴ Faalogona o le matuā nofosala. Pe a tatou agasala, e masani ona tatou lagona le nofosala. Peitaʻi, o faalogona o le matuā nofosala o se avega mamafa e lē tatau ona tatou tauaveina ae e tatau ona tuu ese. E faapefea ona iloa ua tatou aafia i faalogona o le matuā nofosala? Pe afai na taʻutino le tatou agasala, salamō, ma faia gaoioiga uma e ʻalofia ai le toe faia o lenā agasala, e mafai ona tatou mautinoa ua faamagaloina i tatou e Ieova. (Galu. 3:19) Pe a māeʻa ona tatou uia na laasaga, e lē finagalo Ieova ina ia faaauau ona tatou lagona le nofosala. E na te silafia le telē o le aafiaga lē lelei pe a faaauau ona iā i tatou faalogona nofosala. (Sala. 31:10) Pe afai e lofitūina i tatou e le faanoanoa, atonu o le a tatou faamaamulu ai loa i le tuuga i le ola.​—2 Kori. 2:7.

15. E faapefea ona e feagai ma faalogona o le matuā nofosala? (1 Ioane 3:19, 20) (Tagaʻi foʻi i le ata.)

 ¹⁵ E faapefea ona e tuu ese lenā avega? Pe a faaauau ona e lagona le matuā nofosala, ia taulaʻi atu i le mea moni e matuā “faamagaloina lava” oe e le Atua. (Sala. 130:4) Pe a ia faamagaloina i latou ua salamō moni, ua ia folafola mai: “Ou te lē toe manatuaina a latou agasala.” (Iere. 31:34) O lona uiga, e lē teulotoina e Ieova a tatou agasala na faia i le taimi ua teʻa. O lea, aua e te manatu o lou feagai ma āuga o au agasala, o se faamaoniga lenā e leʻi faamagaloina oe e Ieova. ʻAlofia le mafaufau pea i mea sesē na e faia i le taimi ua teʻa, lea atonu e faatapulaa ai mea e mafai ona e faia i le auaunaga iā Ieova i le taimi lenei. E lē o faaauau ona teuloto e Ieova au agasala, ma o le mea foʻi lenā e tatau ona e faia.​—Faitau le 1 Ioane 3:19, 20.

16. I le avea ai o i tatou o ni tagata tamomoʻe, o le ā e tatau ona tatou iloa?

¹⁶ A o tatou tamomoʻe i le tuuga i le ola, e tatau “ona [tatou] tamomoʻe ina ia maua le faailoga.” (1 Kori. 9:24) Ina ia faia faapea, e tatau ona tatou iloa le eseesega o avega e tatau ona tauaveina ma avega e tatau ona tuu ese. Na talanoaina i lenei mataupu nisi o faaaʻoaʻoga o avega e tatau ona tauaveina, ma avega e tatau ona tuu ese. Peitaʻi, e iai foʻi isi avega. O se faataʻitaʻiga, na fetalai Iesu e mafai ona “faamamafaina o [tatou] loto i le ʻai tele, ma le inu tele, ma le popole i mea o le olaga nei.” (Luka 21:34) E mafai ona fesoasoani lenei mau faatasi ma isi mau, ina ia e iloa ai fetuunaʻiga e ono manaʻomia ona e faia a o e tamoʻe i le tuuga i le ola.

17. Aiseā e tatou te mautinoa ai o le a tatou manumalo i le tuuga i le ola?

¹⁷ E tatou te mautinoa o le a tatou manumalo i le tuuga i le ola, ona o le a foaʻi mai e Ieova le malosi e tatou te manaʻomia. (Isa. 40:29-31) O lea, aua le faavaivai! Ia faaaʻoaʻo i le aposetolo o Paulo o lē na tausinio ina ia maua lona taui. (Fili. 3:13, 14) E lē mafai ona tausinio le isi tagata mo oe, ae o le fesoasoani a Ieova e mafai ona e taulau ai. E mafai ona fesoasoani Ieova iā te oe e tauave au avega ma tuu ese mea mamafa e lē manaʻomia. (Sala. 68:19) O le fesoasoani a Ieova o le a mafai ai ona e tumau i le tuuga o le ola, seʻia oo lava ina taunuu i le tini.