1. Aiseā e tatou te talisapaia ai i latou e faaalia le onosaʻi?

 E TATOU te talisapaia i latou e faaalia le onosaʻi. Aiseā? E tatou te faaaloalo iā i latou e mafai ona faatalitali ma le onosaʻi. E tatou te talisapaia le onosaʻi o isi iā i tatou, pe a tatou faia se mea sesē. E tatou te talisapaia foʻi le onosaʻi o a tatou faiaʻoga, a o fesoasoani mai ina ia tatou aʻoaʻoina, talia, pe faatatauina upu moni o le Tusi Paia. Ae o le mea e sili ona tatou lotofaafetai ai, o le onosaʻi o Ieova le Atua iā i tatou.​—Roma 2:4.

2. O ā taimi e ono faigatā ai ona tatou faaalia le onosaʻi?

² Peitaʻi, e ui lava e tatou te talisapaia le onosaʻi o isi, ae atonu e lē o taimi uma e faigofie ai ona tatou faaalia le onosaʻi. O se faataʻitaʻiga, a o ave le taavale atonu e lē lava lo tatou onosaʻi pe a poloka le auala, aemaise lava pe a tatou tuai. Atonu e tatou te feita pe a faatigā mai isi iā i tatou. E iai foʻi taimi atonu e faigatā ai ona tatou onosaʻi, a o faatalitali i le lalolagi fou ua folafola mai e Ieova. E faapefea ona faateleina lo tatou onosaʻi? O le a iloiloina i lenei mataupu, po o le ā e uiga atu i ai le onosaʻi ma māfuaaga e matuā tāua ai. O le a talanoaina ai foʻi, po o le ā e fesoasoani iā i tatou e faaleleia atili ai le auala e tatou te faaalia ai le onosaʻi.

3. O le ā le auala e tali atu ai se tagata e onosaʻi pe a faatigā mai isi?

³ Seʻi mātau auala e fā e mafai ona tatou faaalia ai le onosaʻi. Muamua, o le tagata e onosaʻi e telegese lona ita. E taumafai e toʻafilemu pea ma ʻalofia le toe taui atu, pe a faatigā mai isi pe lofitūina i popolega. O le taimi muamua na aliaʻe ai le faaupuga “e telegese lona toʻasā” i le Tusi Paia, ina ua faamatalaina Ieova “o le Atua e alofa mutimutivale ma tigā  alofa, e telegese lona toʻasā ae e tele lona alofa faamaoni ma tausisi i ana fetalaiga.”​—Eso. 34:6.

4. O le ā le auala e tali atu ai se tagata e onosaʻi pe a manaʻomia ona ia faatalitali?

⁴ Lua, o le tagata e onosaʻi e faatalitali ma le toʻafilemu. Ia taumafai e ʻalofia le itaitagofie po o le ʻinaʻinā, pe afai ua fiu e faatali se mea ae e lē faataunuuina i le taimi na faatalitalia. (Mata. 18:26, 27) E tele tulaga e manaʻomia ai ona tatou faatalitali ma le toʻafilemu. O se faataʻitaʻiga, e manaʻomia ona tatou faalogologo ma le onosaʻi e aunoa ma le faasalavei atu a o talanoa mai se tasi. (Iopu 36:2) E manaʻomia foʻi ona tatou onosaʻi, pe a fesoasoani i a tatou tagata aʻoga e malamalama i se aʻoaʻoga o le Tusi Paia pe foʻia se masaniga lē lelei.

5. O le ā le isi auala e faaalia ai le onosaʻi?

⁵ Tolu, o le tagata e onosaʻi e lē vavevave e faia se faaiʻuga. O le mea moni, o nisi taimi e manaʻomia ona tatou vave gaoioi. Peitaʻi, pe a iai se galuega tāua e manaʻomia ona fai, o le tagata e onosaʻi e lē faatopelau ona ia faia lenā galuega. Nai lo o lea, e na te faatulaga le taimi e manaʻomia ina ia faatino ai lenā galuega, ona faamautinoa lea e faia ma le māeʻaeʻa.

6. O le ā le auala e tali atu ai se tagata e onosaʻi pe a feagai ma faafitauli?

⁶ Fā, o le tagata e onosaʻi e taumafai malosi e lavātia faafitauli e aunoa ma le faitio. E tusa ai ma lenei manatu, o le onosaʻi e fesootaʻi atu i le tutumau. O le mea moni, e lē sesē le faailoa atu i se uō vavalalata o o tatou faalogona e faatatau i se faafitauli. Peitaʻi, o le tagata e onosaʻi, o le a ia taumafai malosi e faaauau ona tumau ma ia iai pea se vaaiga saʻo. (Kolo. 1:11) I le avea ai ma Kerisiano, e manaʻomia ona tatou faaalia le onosaʻi i vala  e fā sa tatou talanoaina. Aiseā? Seʻi o tatou iloiloina nisi o māfuaaga.

7. E tusa ai ma le Iakopo 5:7, 8, aiseā e matuā tāua ai le onosaʻi? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

⁷ E manaʻomia ona tatou onosaʻi ina ia faasaoina ai i tatou. I le pei o auauna faamaoni i taimi ua mavae, e manaʻomia ona tatou faatalitali ma le onosaʻi i le faataunuuga o folafolaga a le Atua. (Epe. 6:11, 12) Ua faatusaina e le Tusi Paia i tatou i se faifaatoʻaga. (Faitau le Iakopo 5:7, 8.) E galue mamafa se faifaatoʻaga e totō ma faasūsū ana mea totō, ae e na te lē iloa le taimi tonu e fua mai ai. O lea, e na te faatalitali ai ma le onosaʻi ma mautinoa, e iai le taimi o le a ia seleseleina ai fua o ana faaeleeleaga. I se tulaga talitutusa, e tatou te galulue mamafa i galuega faaleagaga, e ui e tatou te “lē iloa po o le ā le aso e sau ai lo [tatou] Alii.” (Mata. 24:42) E tatou te faatalitali ma le onosaʻi ma mautinoa, e faataunuuina e Ieova ana folafolaga i lana taimi atofaina. Pe a tatou lē onosaʻi, atonu o le a tatou faavaivai ai ma amata ona tafetafea ese mai i le upu moni. Atonu o le a tatou taulaʻi atu foʻi i mea e tatou te manatu e maua ai le fiafia i le taimi lenei. Ae pe afai e tatou te onosaʻi, o le a mafai ona tatou tumau seʻia oo i le iʻuga ma faaolaina ai.​—Mika 7:7; Mata. 24:13.

8. E faapefea ona fesoasoani le onosaʻi i le auala e tatou te feutagaʻi ai ma isi? (Kolose 3:12, 13)

⁸ O le onosaʻi e mafai ona fesoasoani iā i tatou i le auala e feutagaʻi ai ma isi. E fesoasoani iā i tatou e faalogologo lelei ai a o talanoa mai isi. (Iako. 1:19) E mafai foʻi e le onosaʻi ona faatupuina ai le filemu. E puipuia ai i tatou mai i le vave ona gaoioi ma faia ni faamatalaga faatigā ona o le tele o omiga. Pe afai foʻi e tatou te onosaʻi, o le a lē vave ona tatou feita pe a faatigā mai se tasi. Nai lo o le tauimasui atu, ae o le a “faaauau ona [tatou] faapalepale le tasi i le isi, ma ia fefaamagaloaʻi ma le lotoatoa.”​—Faitau le Kolose 3:12, 13.

9. E faapefea ona fesoasoani le onosaʻi pe a manaʻomia ona tatou faia ni filifiliga? (Faataoto 21:5)

⁹ E fesoasoani foʻi le onosaʻi iā i tatou e faia ai filifiliga lelei. Nai lo o le vavevave e faia se faaiʻuga, ia faaalu se taimi e faia ai ni saʻiliʻiliga ma iloilo po o fea le filifiliga e sili ona lelei. (Faitau le Faataoto 21:5.) O se faataʻitaʻiga, pe a saʻili se galuega atonu e tatou te talia le avanoa muamua e ofoina mai, e tusa lava pe e aafia ai la tatou faasologa faaleagaga. Ae pe afai e tatou te onosaʻi, o le a tatou faaalu se taimi e iloilo ai vala e pei o le mamao o le galuega, itula faigaluega, ma aafiaga i le aiga ma la tatou faasologa faaleagaga. Ioe, o lo tatou onosaʻi, atonu o le a tatou ʻalofia ai le faia o ni filifiliga lē lelei.

10. E faapefea i se Kerisiano ona atiaʻe ma faatumauina lona onosaʻi?

¹⁰ Ia tatalo ina ia faaleleia atili le auala e faaalia ai le onosaʻi. O le onosaʻi o se vala o le fua o le agaga paia. (Kala. 5:22, 23) O lea, e mafai ona tatou tatalo mo le agaga paia, ma talosaga iā Ieova mo le fesoasoani ina ia atiaʻe vala o le fua o le agaga. Pe a tatou feagai ma se tulaga e tofotofoina ai lo tatou onosaʻi, “ia talosaga atu pea” mo le agaga paia ina ia fesoasoani iā i tatou e faaalia le onosaʻi. (Luka 11:9, 13) E mafai foʻi ona talosaga atu iā Ieova ina ia fesoasoani iā i tatou e vaai i mea e pei o lana silasila. Pe a uma ona tatalo, e manaʻomia ona tatou faia le  mea sili e faaalia ai le onosaʻi i aso taʻitasi. O le tele e tatou te tatalo ai mo le onosaʻi ma taumafai malosi e faaalia lenā uiga, o le telē foʻi lenā o se aafiaga lelei i o tatou loto ma avea ma o tatou uiga masani.

11-12. Ua faapefea ona faaalia e Ieova le onosaʻi?

¹¹ Ia manatunatu loloto i faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia. O loo iai i le Tusi Paia le tele o faaaʻoaʻoga o i latou na faaalia le onosaʻi. O le manatunatu loloto i na faaaʻoaʻoga, e mafai ona tatou aʻoaʻoina mai ai auala e faaalia ai le onosaʻi. A o tatou leʻi talanoaina nisi o faaaʻoaʻoga, seʻi iloilo muamua le faaaʻoaʻoga silisili o le onosaʻi, o Ieova.

¹² I le faatoʻaga o Etena, na taʻuleagaina ai e Satani le suafa o Ieova ma faaleagaina Lona talaaga o se Pule lelei ma alofa. Nai lo o le faaumatia loa o Satani i lenā taimi, ae na faaalia e Ieova le onosaʻi ma le faapalepale, auā ua ia silafia e umi se taimi e faamaonia atu ai e tonu Lana pule. A o ia faatalitali, ua ia onosaia le taʻuleagaina o lona suafa. O le faatalitali foʻi ma le onosaʻi o Ieova, o le a maua ai e le toʻatele o tagata le avanoa e ola ai e faavavau. (2 Pete. 3:9, 15) O le iʻuga, ua faitau miliona tagata ua mafai ona aʻoaʻoina e faatatau iā te ia. Pe a tatou taulaʻi i aogā o le onosaʻi o Ieova, o le a faigofie ai ona tatou faatalitali i lana taimi e faaoo mai ai le iʻuga.

13. Na faapefea ona faaatagia atoatoa mai e Iesu le onosaʻi o lona Tamā? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

¹³ Ua faaatagia atoatoa mai e Iesu le onosaʻi o lona Tamā, ma na ia faaalia lenā uiga a o iai i le lalolagi. E leʻi faigofie i taimi uma ona ia faaalia le onosaʻi, aemaise lava i le ʻautusiupu ma le ʻau Faresaio faafiaamiotonu. (Ioa. 8:25-27) Ae i le pei o lona Tamā, e leʻi vave ona ita Iesu. Ina ua upuleagaina o ia, e leʻi toe tali  atu. (1 Pete. 2:23) Na ia onosaʻi ma tumau i tofotofoga e aunoa ma le faitio. E lētioa faalaeiauina i tatou i le Tusi Paia ina “ia manatunatu lelei i lē na tumau e ui i upu faifai a tagata agasala”! (Epe. 12:2, 3) O le fesoasoani a Ieova, e mafai ai foʻi ona tatou onosaʻi ma tumau i so o se tofotofoga e tulaʻi mai.

14. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le onosaʻi o Aperaamo? (Eperu 6:15) (Tagaʻi foʻi i le ata.)

¹⁴ O nisi ua loa tausaga o faatalitali i le oo mai o le iʻuga, ma e latou te popole ina neʻi feoti e leʻi oo mai lava. O le ā e fesoasoani iā i tatou e faaauau ai ona faatalitali ma le onosaʻi? Seʻi mātau le faaaʻoaʻoga a Aperaamo. Na folafola atu e Ieova iā te ia: “Ou te faia oe ma nuu tele.” I lenā taimi, ua 75 tausaga o Aperaamo ma e leʻi iai sana fanau. (Kene. 12:1-4) Pe na vaai Aperaamo i le faataunuuga atoatoa o lenā folafolaga? E leai. Ina ua ia sopoʻia le vaitafe o Eufirate ma faatalitali mo le 25 tausaga, na ia vaaitino ai i le fanau faavavega mai o lona atalii o Isaako. I le 60 tausaga mulimuli ane ai, na ia molimauina foʻi le fananau mai o Esau ma Iakopo o atalii o lona atalii. (Faitau le Eperu 6:15.) Peitaʻi, e leʻi vaaia e Aperaamo ē e tupuga mai iā te ia ua avea ma nuu tele ma ulu atu i le Nuu Folafolaina. Ae na maua e lenā tane faamaoni se faauōga vavalalata ma Lē na foafoaina o ia. (Iako. 2:23) Pe a toe faatūina Aperaamo, e mautinoa lona matuā fiafia i le iloaina, o lona faatuatua ma lona onosaʻi ua maua ai e atunuu uma faamanuiaga. (Kene. 22:18) O le ā le lesona? Atonu e tatou te lē o vaaitino i le faataunuuga o folafolaga uma a Ieova i le taimi lenei. Peitaʻi, pe a tatou onosaʻi e pei o Aperaamo, e mautinoa o le a tauia i tatou e Ieova i le taimi lenei, ae e sili  atu i le lalolagi fou ua Ia folafolaina mai.​—Mare. 10:29, 30.

15. O ā mea e mafai ona iloiloina pe a faia suʻesuʻega a le tagata lava ia?

¹⁵ O loo iai i le Tusi Paia le tele o isi faaaʻoaʻoga o i latou na faaalia le onosaʻi. (Iako. 5:10) Atonu o se mea lelei le suʻesuʻe atili e faatatau i na faaaʻoaʻoga. b O se faataʻitaʻiga, e ui lava na faauuina Tavita a o talavou e avea ma tupu o Isaraelu, ae na manaʻomia ona ia faatalitali mo le tele o tausaga a o ia leʻi mauaina le tulaga tautupu. Na tapuaʻi ma le faamaoni Simeona ma Ana iā Ieova a o la faatalitali i le Mesia na folafolaina mai. (Luka 2:25, 36-38) A o e suʻesuʻeina na tala, ia taumafai e saʻili tali o fesili nei: O le ā atonu na fesoasoani i lenei tagata ina ia faaalia le onosaʻi? O ā aogā na ia maua ona o lona onosaʻi? E faapefea ona ou faaaʻoaʻo iā te ia? Atonu e te aʻoaʻoina foʻi ni lesona mai iā i latou e leʻi faaalia le onosaʻi. (1 Samu. 13:8-14) E te ono fesili ifo: ʻAiseā e leʻi lava ai lo latou onosaʻi? O ā iʻuga na oo iā i latou?’

16. O ā nisi o aogā o le faaalia o le onosaʻi?

¹⁶ Ia iloilo aogā o le faaalia o le onosaʻi. E tatou te lagona le fiafia ma le toʻafilemu pe a tatou onosaʻi. O lea, e mafai e le onosaʻi ona faaleleia lo tatou soifua mālōlōina i le tino ma le mafaufau. Pe a tatou faaalia le onosaʻi i isi, o le a tatou maua ai ni faauōga lelei ma i latou. O le a atili ai foʻi ona autasi le faapotopotoga. Pe a faatigā mai se tasi, o le lē vave ona tatou feita o le a lē faateteleina ai le faafitauli. (Sala. 37:8, fpl.; Faata. 14:29) Ae o le aogā sili, pe a tatou onosaʻi, ua tatou faaaʻoaʻo ai i lo tatou Tamā i le lagi ma atili vavalalata atu ai iā te ia.

17. O le ā ua tatou maumauaʻi e fai?

¹⁷ Maʻeu le tāua o lenei uiga matagofie o le onosaʻi! E ui e lē faigofie ona faaalia i taimi uma le onosaʻi, ae o le fesoasoani a Ieova e mafai ona tatou atiaʻe ai pea lenei uiga. A o tatou faatalitali ma le onosaʻi i le lalolagi fou, e mafai ona tatou mautinoa “e silasila fofoga o Ieova iā i latou e matataʻu iā te ia, o i latou o loo faatalitali i lona alofa faamaoni.” (Sala. 33:18) Tau ina ia tatou maumauaʻi e faaauau ona oofu i le onosaʻi!