1-2. Aiseā atonu na fetalai ai Iesu i faaupuga o loo i le Ioane 4:35, 36?

NA UI atu Iesu i fanua e foliga na totō ai fatu karite ia faatoʻā tutupu aʻe. (Ioa. 4:3-6) O nei karite e toe fā masina matua mo le seleselega. Atonu na fou i le faalogo se mea na fetalai atu ai Iesu: “Inā tetepa aʻe ia outou ma vāai atu i le faatoʻaga, ua matua mo le seleselega.” (Faitau le Ioane 4:35, 36.) O le ā na uiga i ai lana fetalaiga?

² E foliga mai na faasino atu Iesu i se seleselega faafaatusa o tagata. Seʻi mātau se mea na faatoʻā uma lava ona tupu. Na talaʻi atu Iesu i se fafine Samaria, e ui e lē masani ona feutagaʻi tagata Iutaia ma tagata Samaria ae na faalogo lenā fafine. A o fetalai atu Iesu e faatatau i le fanua ua “matua mo le seleselega,” ae ō ane le toʻatele o tagata Samaria na faalogo e faatatau iā Iesu mai i le fafine, ina ia aʻoaʻo atili mai iā te ia. (Ioa. 4:9, 39-42) Na taʻua e se tagata e suʻesuʻeina le Tusi Paia e faatatau i lenei mataupu e faapea: “O le naunau tele o tagata . . . na pei ai i latou o karite ua matua mo le seleselega.”

3. E faapefea ona avea oe ma tagata talaʻi uigā pe a e vaai i tagata e pei o le silasila a Iesu?

³ Ae e faapefea i latou o loo e talaʻi atu i ai le tala lelei? Pe e te vaai iā i latou o ni fatu ua matua mo le seleselega? Pe afai o lea, e tolu ni mea e mafai ona tupu. Muamua, o le a e talaʻi atu i se uiga faanatinati. E itiiti le taimi e fai ai le seleselega, ma e lē manaʻomia ona faamaʻimau le taimi. Lua, o le a e fiafia i le tali lelei mai o tagata i le tala lelei. Ua faapea mai le Tusi Paia: “Ua latou olioli . . . i le taimi o le seleselega.” (Isa. 9:3) Tolu, o  le a e vaai i tagata taʻitoʻatasi o ni ē e mafai ona avea ma soo o Iesu, o lea, o le a fetuutuunaʻi ai au taulimaga e fua i mea e fiafia i ai le tagata.

4. O le ā o le a tatou aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a le aposetolo o Paulo i lenei mataupu?

⁴ E leʻi iā Iesu le manatu sa iai i ona soo, e lē mafai ona avea tagata Samaria ma ona soo. Nai lo o lea, na ia silasila iā i latou o ni ē e mafai ona avea ma ona soo. E manaʻomia foʻi ona tatou vaai i tagata o la tatou oganuu o ni ē e mafai ona avea ma soo o Keriso. Na faataatia e le aposetolo o Paulo se faaaʻoaʻoga mataʻina e tatou te mulimuli ai. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai iā te ia? I lenei mataupu, o le a tatou talanoaina ai pe na faapefea ona ia (1) iloa se mea e faatatau i talitonuga o i latou na ia talaʻi i ai, (2) malamalama i mea e fiafia i ai tagata, ma le (3) vaai iā i latou o ni ē e mafai ona avea o ni soo o Iesu.

5. Aiseā na malamalama ai Paulo i ē na talaʻi atu ai i sunako?

⁵ Na masani ona talaʻi atu Paulo i sunako a tagata Iutaia. O se faaaʻoaʻoga, i le sunako i Tesalonia “e tolu . . . sapati o fetufaaʻi o ia ma i latou [tagata Iutaia] i Tusitusiga Paia.” (Galu. 17:1, 2) E foliga mai na iā Paulo le uiga mautinoa e talaʻi ai i sunako. Na ola aʻe o se tagata Iutaia. (Galu. 26:4, 5) Na malamalama la Paulo i tagata Iutaia, o le māfuaaga lea na ia talaʻi atu ai ma le mautinoa iā i latou.​—Fili. 3:4, 5.

6. Na faapefea ona ese tagata Atenai na talaʻi i ai Paulo i le maketi mai i tagata sa i le sunako?

⁶ Ina ua sauāina Paulo i Tesalonia ma Perea, na sola atu o ia i Atenai. Na toe alu foʻi Paulo i le sunako ma ʻfetufaaʻi ma tagata Iutaia, ma isi tagata o ē e tapuaʻi i le Atua.’ (Galu. 17:17) Ae ina ua talaʻi atu Paulo i le maketi, na ese foʻi tagata na ia talaʻi i ai. Na aofia ai tagata faifilosofia ma isi tagata o Nuu Ese o ē na manatu o se “aʻoaʻoga fou le feʻau a Paulo.” Na latou faapea atu iā te ia: “Ua e aʻoaʻoina mai mea e ese i la matou faalogo.”​—Galu. 17:18-20.

7. E tusa ai ma le Galuega 17:22, 23, na faapefea ona fetuunaʻi le taulimaga a Paulo?

⁷ Faitau le Galuega 17:22, 23. Na ese le auala na talaʻi atu ai Paulo i tagata o Nuu Ese i Atenai, mai i le auala na ia talaʻi atu ai i tagata Iutaia sa i sunako. Atonu na ia fesili ifo, ʻO ā mea e talitonu i ai tagata Atenai?’ Na ia vaavaai totoʻa i le siʻomaga ma mātau lelei tū faalotu a tagata. Na saʻili loa e Paulo se mea mai i o latou talitonuga, ma upu moni o loo i  Tusitusiga Paia e mafai ona latou ioe faatasi i ai. Na taʻua e se tagata e na te suʻesuʻeina le Tusi Paia, “O Paulo o se Kerisiano Iutaia, na ia iloa la e lē tapuaʻi tagata Eleni faapaupau i le Atua ʻmoni’ o tagata Iutaia ma Kerisiano, ae na ia taumafai e taʻu atu, o le Atua lea e na te talaʻia e lē fou i tagata Atenai.” Na lotomalie Paulo e fetuunaʻi lana taulimaga. Na ia taʻu atu i tagata Atenai o lana feʻau e mai i le “Atua e Lē Iloa,” lea o loo latou taumafai e tapuaʻi i ai. E ui e lē masani tagata o Nuu Ese i Tusitusiga Paia, ae e leʻi manatu ai Paulo e lē mafai ona avea nei tagata ma Kerisiano. Nai lo o lea, na ia vaai iā i latou e pei o ni fatu ua matua mo le seleselega, ma na fetuunaʻi lana taulimaga o le tala lelei.

8. (a) E faapefea ona e iloa talitonuga faalotu a tagata o lau oganuu? (e) Pe a faapea mai se tasi e iai foʻi lana lotu, atonu o le ā le auala e te tali atu ai?

⁸ Ia mataalia e pei o Paulo. Ia mātau mea e talitonu i ai tagata o lau oganuu. E faapefea ona teu e tagata o latou fale ma taavale? Pe e faamata e tatou te iloa lana lotu mai i lona igoa, le auala e lāʻei ai po o le auala foʻi e talanoa ai? Atonu na ia taʻu atu iā te oe e iai foʻi lana lotu. Ina ua tali atu faapena se tagata iā Flutura o se paeonia faapito, na ia faapea atu, “Ou te leʻi sau e faamalosia oe e talitonu i oʻu talitonuga, ae na ou sau e ta te talanoa i le mataupu lenei . . . ”

9. O ā talitonuga e mafai ona tatou ioe faatasi ai ma se tagata lotu?

⁹ O ā mataupu e te ono talanoa ai ma se tagata lotu? Ia taumafai e talanoa i se mea e te lua ioe faatasi ai. Atonu e na o le toʻatasi le Atua o loo ia tapuaʻi i ai, atonu o loo ia iloa o Iesu o le Faaola o tagata, pe atonu foʻi e talitonu o loo tatou ola i lenei taimi e sili ona leaga ma ua toeitiiti faaiʻuina. Ia tatou faaaogā talitonuga e tatou te ioe faatasi i ai, e faailoa atu ai le feʻau o le Tusi Paia i se auala e faaoso naunau.

10. O le ā e tatau ona tatou taumafai e fai, ma aiseā?

¹⁰ Ia manatua, atonu e lē talitonu tagata i mea uma e aʻoaʻo e lana lotu. O lea, e tusa po ua e iloa le lotu a le tagata, ia taumafai e iloa ona talitonuga. Na faapea mai David o se paeonia faapito i Ausetalia, “Ua palu faatasi e le toʻatele filosofia ma o latou talitonuga faalotu.” Ae ua faapea mai Donalta mai i Alapania, “E faapea mai nisi e matou te feiloaʻi ai, e iai a latou lava lotu ae mulimuli ane taʻutino mai e latou te lē talitonu i le Atua.” Na mātauina e se uso misionare i Anitenitina nisi e faapea mai e talitonu i le Tolutasi, ae atonu e latou te lē talitonu o le Tamā, le Alo ma le agaga paia o se Atua e tasi. Na ia faapea mai, o le iloaina o lenā mea ua faafaigofie ai ona  maua se mea e ioe faatasi ai ma le tagata. O lea, ia taumafai e saʻili po o le ā tonu lava e talitonu ai tagata. E mafai ona e pei o Paulo, i le avea o oe “ma mea uma i tagata o ituaiga uma.”​—1 Kori. 9:19-23.

11. E pei ona faamatalaina i le Galuega 14:14-17, na faapefea ona faailoa atu e Paulo lana feʻau i se auala faaoso naunau i tagata na nonofo i Lusa?

¹¹ Faitau le Galuega 14:14-17. Na iloa e Paulo mea e fiafia ai tagata na talaʻi i ai, o lea na fetuunaʻi ai lana taulimaga. O se faaaʻoaʻoga, o le toʻatele o tagata na ia talanoa i ai i Lusa, e itiiti pe e leai foʻi so latou iloa i Tusitusiga Paia. O lea, na talanoa atu ai Paulo i se auala e latou te malamalama ai. Na ia talanoa atu i le fua tele mai o fuata, ma le tomai e mafai ai ona tatou olioli i le olaga. Na ia faaaogā faaupuga ma faaaʻoaʻoga e malamalamagofie ai tagata na ia talaʻi i ai.

12. E faapefea ona e iloa mea e fiafia i ai se tasi ma e faapefea ona fetuutuunaʻi lau taulimaga?

¹² Ia faaaogā le tofā mamao e iloa ai mea e fiafia i ai tagata o lau oganuu, ma fetuutuunaʻi lau taulimaga. E faapefea ona e iloa se mea o loo fiafia ai se tasi a o e agaʻi atu i lona fale? Manatua, ia e mataalia. Atonu o loo fai sana togālaau, faitau se tusi, fai se taavale, po o nisi galuega. Pe a talafeagai, aiseā e lē faaaogā ai lana galuega o loo fai e amata ai se talanoaga? (Ioa. 4:7) E ono mafai foʻi e laʻei o le tagata ona taʻu mai iā i tatou le ituaiga tagata e iai o ia, atonu o lona atunuu, lana galuega, po o se ʻautaalo e fiafia i ai. Ua faapea mai Gustavo, “Na amata se ma talanoaga ma se tama talavou e 19 tausaga na ia ofuina se mitiafu o loo iai le ata o se tagata pese lauiloa. Na ou fesili i ai, ma na ia faamatala mai mea e fiafia ai i lenei tagata pese. O lenā talanoaga na iʻu atu ai i le faia o se suʻesuʻega faale-Tusi Paia, ma ua avea o ia ma uso i le taimi nei.”

13. E mafai faapefea ona e ofo atu se suʻesuʻega faale-Tusi Paia i se auala faaoso naunau?

¹³ Pe a e ofo atu se suʻesuʻega faale-Tusi Paia i se tasi, ia fai i se auala faaoso naunau, ia  faailoa atu iā te ia le auala e aogā ai le suʻesuʻega iā te ia. (Ioa. 4:13-15) O se faaaʻoaʻoga, na valaaulia e se fafine na faaalia le fiafia se tuafafine i totonu o le fale. Ina ua vaaia e le tuafafine se tusipasi a le fafine i le puipui, na ia iloa ai o lenei fafine o se polofesa i mataupu tauaʻoaʻoga. Na ia faamatala atu e tatou te aʻoaʻoina foʻi tagata e ala i a tatou suʻesuʻega faale-Tusi Paia ma sauniga. Na talia e le fafine se suʻesuʻega faale-Tusi Paia, auai i le sauniga i le aso na sosoo ai, ma na auai foʻi i se fonotaga matagaluega na sosoo ai. Na papatiso le fafine ina ua mavae le tausaga. Ia fesili ifo iā te oe: ʻO ā mea e fiafia i ai aʻu toe asiga? Pe e mafai ona ou faamatala atu la tatou polokalame o le faia o suʻesuʻega faale-Tusi Paia i se auala faaoso naunau?’

14. E faapefea ona fetuutuunaʻi le auala e fai ai suʻesuʻega faale-Tusi Paia a tagata aʻoga taʻitasi?

¹⁴ Pe afai ua amata sau suʻesuʻega faale-Tusi Paia, ia sauniuni lelei mo suʻesuʻega taʻitasi, ia mafaufau i le talaaga ma mea e fiafia i ai lau tagata aʻoga. A o e sauniuni, ia filifili mau o le a e faitauina, vitiō e faaalia, ma talafaatusa e faamatala ai upu moni o le Tusi Paia. Ia fesili ifo iā te oe, ʻO ā mea e sili ona faaoso naunau ma pāʻia ai le loto o lenei tagata aʻoga?’ (Faata. 16:23) I Alapania, na maumaututū se fafine na suʻesuʻe ma se paeonia e igoa iā Flora ma faapea mai, “Ou te lē talia le aʻoaʻoga o le toetū.” E leʻi faamalosia e Flora le fafine e talitonu i le toetū. Na faapea mai Flora, “Na ou mafaufau e tatau ona ia iloa muamua le Atua na folafolaina mai le toetū.” Na amata mai i le taimi lenā ona faamatilatila e Flora le alofa o Ieova, lona atamai ma lona malosi i suʻesuʻega taʻitasi. Mulimuli ane, na faigofie ona talitonu le tagata aʻoga i le toetū. Ua avea nei o ia o se Molimau maelega.

15. E tusa ai ma le Galuega 17:16-18, o ā amioga a tagata Atenai anamua na avea ma faafitauli iā Paulo, ae aiseā na ia talaʻi atu ai pea iā i latou?

¹⁵ Faitau le Galuega 17:16-18. Na talaʻi atu pea Paulo i tagata Atenai, e ui lava o la latou masaniga le ifo i tupua, fai feusuaʻiga lē mamā, ma talitonu i filosofia faapaupau. E na te leʻi faatagaina foʻi le faalumaina o ia e lotovaivai ai. Na avea Paulo ma Kerisiano e ui na ia ʻupuleaga ma faasauā, ma o se tagata fiasili.’ (1 Timo. 1:13) Na silasila Iesu iā Paulo o sē e mafai ona avea ma soo, na vaai foʻi Paulo i tagata Atenai o ni ē e mafai ona avea ma soo o Iesu. E leʻi sesē le faatuatuaina e Paulo o tagata Atenai.​—Galu. 9:13-15; 17:34.

16-17. O le ā e faaalia ai e mafai ona avea so o se ituaiga tagata ma soo o Keriso? Aumai se faaaʻoaʻoga.

¹⁶ I le uluaʻi senituri, na mafai ona avea so o se ituaiga tagata ma soo o Iesu. Ina ua tusi atu Paulo i Kerisiano na nonofo i Korinito o se aai o Eleni, na ia taʻua ai o nisi o le faapotopotoga, na avea muamua ma tagata solitulafono a o nisi na ola i ni olaga e matuā lē mamā. Na ia taʻu atu foʻi: “Sa faapena foʻi nisi o outou. A ua faamamāina outou.” (1 Kori. 6:9-11) Pe ana o oe o Paulo, faamata e te manatu e mafai ona sui nei tagata ma avea ma soo?

¹⁷ I aso nei, e toʻatele ua lotomalilie e fai suiga manaʻomia ina ia avea ai ma soo o Iesu. O se faaaʻoaʻoga i Ausetalia, na iloa ai e se paeonia faapito e igoa iā Yukina, e mafai e so o se ituaiga tagata ona talia le feʻau o le Tusi Paia. Na ia taʻua, i se tasi aso a o iai i se ofisa e faatau ai fanua ma fale, na ia mātauina ai se tamaʻitaʻi talavou e tatā peʻa i le tino ma na ia laʻeiina ofu e matuā ʻōʻō. Na ia faapea mai, “Na ou faatalatū ou te talanoa i ai, ae ina ua amata ona ou talanoa i ai, na ou iloa ai e fiafia tele lenei tamaʻitaʻi i le Tusi Paia, ona o nisi o  ana peʻa o fuaiupu mai i tusi o Salamo.” Na fai lana suʻesuʻega ma auai i sauniga. *

18. Aiseā e lē tatau ai ona tatou faamasinoina tagata?

¹⁸ Pe na manatu Iesu ua matua le fanua mo le seleselega ona na ia faatalitalia o le toʻatele o tagata o le a mulimuli iā te ia? E leai. Na valoia i Tusitusiga Paia e toʻaitiiti o le a faatuatua iā te ia. (Ioa. 12:37, 38) Na iai foʻi le mana iā Iesu e silafia ai mea i o latou loto. (Mata. 9:4) E ui i lea, na ia uaʻi atu i ē e toʻaitiiti e mafai ona talitonu, ma na ia maelega e talaʻi atu i tagata uma. Talu ai e lē mafai ona tatou iloa mea i loto o tagata, o lea e tatau ai ona teena le faamasinosino o tagata o le oganuu po o tagata taʻitoʻatasi. Nai lo o lea, ia vaai i tagata o ni ē e mafai ona avea ma soo. Na faapea mai Marc o se misionare i Burkina Faso: “O tagata ou te mafaufau i ai o le a agaʻigaʻi i luma, e masani lava e lē toe suʻesuʻe. Ae o tagata ou te mafaufau e lē mafai ona agaʻigaʻi i luma, o i latou na e masani ona agaʻigaʻi i luma. O lea na ou aʻoaʻoina ai, e sili pe a faataga le agaga paia o Ieova e taʻitaʻia i tatou.”

19. O le ā la tatou vaaiga e tatau ona iai i tagata o la tatou oganuu?

¹⁹ I le taimi muamua, atonu e foliga mai e lē toʻatele nisi i le oganuu e pei o ni fatu ua matua mo le seleselega. Ae manatua le fetalaiga a Iesu i ona soo. Ua matua le fanua, o lona uiga ua oo i le taimi e selesele ai. E mafai ona sui tagata ma avea ma soo o Keriso. E silasila Ieova iā i latou e mafai ona avea ma soo o ni “mea ua manaʻomia” po ua faapelepeleina. (Ha. 2:7) Pe a tatou vaai i tagata e pei ona silasila i ai Ieova ma Iesu, o le a tatou malamalama ai i o latou talaaga ma mea e fiafia i ai. O le a tatou vaai iā i latou o ni ē e mafai ona avea ma o tatou uso ma tuafāfine, ae e lē o ni tagata ese.