1. O le ā ua tatou mautinoa i ai?

 I LE avea ai ma auauna a Ieova, ua tatou iloa e alofa o ia iā i tatou ma e finagalo ia tatou olioli i se olaga e sili ona lelei. (Roma 8:35-39) Ua tatou mautinoa foʻi, e tatou te mauaina pea aogā pe a faatatauina mataupu silisili o le Tusi Paia. (Isa. 48:17, 18) Ae e faapefea pe a tatou feagai ma ni luʻi e tutupu faafuaseʻi?

2. O ā faafitauli atonu e tatou te fesagaʻia, ma o ā fesili e tatou te ono tuufesili ai?

² E feagai auauna uma a Ieova ma faafitauli. O se faataʻitaʻiga, atonu e faia e se tasi o le aiga se mea e tatou te lē fiafia ai. Atonu e tatou te feagai ma se maʻi tugā, lea e faatapulaa ai mea e mafai ona tatou faia i le auaunaga iā Ieova. Atonu e tatou te feagai ma aafiaga ogaoga ona o se mala faalenatura. Pe atonu foʻi e sauāina i tatou ona o o tatou talitonuga. Pe a tatou feagai ma na faafitauli, atonu e tatou te tuufesili ai: ʻAiseā ua tupu ai lenei mea iā te aʻu? Pe na ou faia se mea sesē? Pe e māfua ona e lē fiafia Ieova iā te aʻu?’ Pe afai na oo iā te oe na faalogona, aua e te lotovaivai ai. E toʻatele foʻi auauna faamaoni a Ieova na tauivi ma na faalogona.​—Sala. 22:1, 2; Sapa. 1:2, 3.

3. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le Salamo 34:19?

³ Faitau le Salamo 34:19. Ia mātau ni manatu tāua se lua  mai i lenā salamo: (1) E feagai tagata amiotonu ma faafitauli. (2) E laveaʻiina e Ieova i tatou mai i faafitauli. E faapefea? O se tasi o auala, e na te fesoasoani iā i tatou ina ia iai se vaaiga saʻo i mea o loo tutupu i le lalolagi. E ui ua folafola mai e Ieova e tatou te maua le olioli i le auaunaga iā te ia, ae e lē faapea ai e tatou te lē feagai ma ni faafitauli. (Isa. 66:14) Ua ia augani mai ina ia tatou taulaʻi i le lumanaʻi lea o le a tatou maua ai se olaga fiafia e faavavau. (2 Kori. 4:16-18) Ae i le taimi lenei, ua ia fesoasoani mai ina ia tatou auauna pea iā te ia i aso taʻitasi.​—Aue. 3:22-24.

4. O le ā o le a tatou talanoaina i lenei mataupu?

⁴ Seʻi o tatou talanoaina po o le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i faaaʻoaʻoga a auauna faamaoni a Ieova, i taimi o le Tusi Paia ma aso nei. O le a tatou iloa mai i lenei mataupu, atonu e tatou te feagai ma faafitauli e tutupu faafuaseʻi. Ae pe a tatou faalagolago iā Ieova, e na te tausia lava i tatou. (Sala. 55:22) A o tatou iloiloina nei faaaʻoaʻoga, ia fesili ifo: ʻO le ā ou te faia pe a tulaʻi mai se tulaga faapea? E faapefea i nei faaaʻoaʻoga ona faamalosia ai loʻu maufaatuatuaina o Ieova? O ā ni lesona e mafai ona ou faatatauina i loʻu olaga?’

5. O ā luʻi na feagai ma Iakopo ona o Lapana? (Tagaʻi i le ata i le faavaa.)

⁵ Na feagai auauna a Ieova i taimi o le Tusi Paia ma luʻi e latou te leʻi faatalitalia. Seʻi iloilo le faaaʻoaʻoga a Iakopo. Na poloaʻia o ia e lona tamā ina ia faaipoipo i se afafine o Lapana, o se tauaiga e tapuaʻi iā Ieova, ma na faamautinoa atu foʻi iā te ia o le a matuā faamanuia o ia e Ieova. (Kene. 28:1-4) Na usitaʻi Iakopo i lona tamā. Na ia tuua Kanana ae malaga atu i le aiga o Lapana. E toʻalua afafine o Lapana, o Lea ma Rasela. Na alofa tele Iakopo iā Rasela le afafine laʻitiiti o Lapana, ma na ia lotomalie e galue mo Lapana mo tausaga e fitu a o leʻi faaipoipo iā Rasela. (Kene. 29:18) Peitaʻi, e lē o le mea lenā na tupu. Na ʻolegia o ia e Lapana ina ia faaipoipo iā Lea lona afafine matua. I le vaiaso na sosoo ai, na faataga e Lapana Iakopo e faaipoipo iā Rasela pe afai e toe galue mo ia mo le isi fitu tausaga. (Kene. 29:25-27) E leʻi tonu foʻi le auala na faia ai e Lapana le totogi o Iakopo e tusa ai ma le la maliega. O lea, e 20 tausaga na feagai ai Iakopo ma faiga lē tonu.​—Kene. 31:41, 42.

6. O ā isi faafitauli na onosaia e Iakopo?

⁶ Na onosaia foʻi e Iakopo isi faafitauli. E toʻatele lona aiga, ae e lē o taimi uma na nonofo fealofani ai ona atalii. Na latou faatauina foʻi lo latou uso o Iosefa e fai ma pologa. Na faalumaina e atalii e toʻalua o Iakopo o Simeona ma Levi, lo latou aiga ma le suafa o Ieova. Mulimuli ane, na maliu le avā pele a Iakopo o Rasela a o fanauina le la tama lona lua. Ona o se oge tele, na tuua ai e Iakopo lona atunuu e ui e leʻi manaʻo ai, ma malaga atu i Aikupito ae ua matua lona soifua.​—Kene. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. Na faapefea ona faailoa atu e Ieova iā Iakopo Lona fiafia iā te ia?

⁷ E ui i na faafitauli uma, ae na faatuatua pea Iakopo iā Ieova ma ana folafolaga. Na faailoa atu e Ieova iā Iakopo Lona fiafia iā te ia. O se faataʻitaʻiga, e ui i le taufaaʻoleʻole o Lapana, ae na faamanuia e Ieova Iakopo e ala i le faateleina o ana meafaitino. Seʻi manatu i le lotofaafetai o Iakopo iā Ieova ina ua toe feiloaʻi ma lona atalii o Iosefa, lea na ia manatu ua leva ona maliu! O le māfana o le faauōga a Iakopo ma Ieova, na mafai ai ona ia taulau i le onosaia o faafitauli. (Kene. 30:43;  32:9, 10; 46:28-30) Pe a māfana la tatou faauōga ma Ieova, o le a mafai foʻi ona tatou taulau i le fesagaʻia o faafitauli e tutupu faafuaseʻi.

8. O le ā na manaʻo le tupu o Tavita e na te faia?

⁸ E leʻi mafai e le tupu o Tavita ona faia mea uma na manaʻo i ai e auauna ai iā Ieova. O se faataʻitaʻiga, na matuā naunau Tavita e fausia le malumalu mo lona Atua. Na ia faailoa atu i le perofeta o Natano lona faanaunauga. Na tali mai Natano e faapea: “O mea uma ua e finagalo i ai, inā faia ia, auā o loo faatasi le Atua moni ma oe.” (1 No. 17:1, 2) Seʻi mafaufau i le matuā faalaeiauina o Tavita i na upu! Atonu na vave ona ia faia fuafuaga mo lenā galuega tele.

9. Na faapefea ona tali atu Tavita ina ua ia maua se tala faanoanoa?

⁹ Peitaʻi, e leʻi umi ae toe foʻi mai le perofeta a Ieova ma se tala faanoanoa. “I lenā lava pō” na fetalai ai Ieova iā Natano, e lē fausia e Tavita le malumalu ae e fausia e se tasi o ona atalii. (1 No. 17:3, 4, 11, 12) O le ā le auala na tali atu ai Tavita ina ua ia maua lenā feʻau? Na sui le mea na ia taulaʻi i ai. Na ia taulaʻi atu i le aoaoina o tupe ma mea na manaʻomia e lona atalii o Solomona e faatino ai le galuega.​—1 No. 29:1-5.

10. Na faapefea ona faamanuia e Ieova Tavita?

¹⁰ O le taimi lava na uma ai ona fetalai atu Ieova iā Tavita e na te lē fausia le malumalu, na osia loa e Ieova se feagaiga ma ia. Na folafola atu e Ieova iā Tavita, o le a avea se tasi e tupuga mai iā te ia ma Tupu e faavavau. (2 Samu. 7:16) I le lalolagi fou i le Pulega a Iesu i le Afe Tausaga, o le a matuā fiafia Tavita i le iloaina, o se tasi na tupuga mai iā te ia o le Tupu o Iesu. Ua tatou aʻoaʻoina mai i lenei tala, e tusa lava pe e lē mafai ona tatou faia mea uma e tatou te mananaʻo e fai mo Ieova, ae ua Ia saunia isi faamanuiaga mo i tatou e tatou te leʻi faatalitalia.

11. Na faapefea ona faamanuiaina Kerisiano i le uluaʻi senituri, e ui lava e leʻi oo mai le Malo e pei ona latou faatalitalia? (Galuega 6:7)

¹¹ Na feagai Kerisiano i le uluaʻi senituri ma faafitauli e latou te leʻi faatalitalia. O se faataʻitaʻiga, na latou naunau ia oo mai le Malo o le Atua, ae e latou te lē iloa le taimi e tupu ai lenā mea. (Galu. 1:6, 7) O le ā la na latou faia? Na latou matuā maelega i le galuega talaʻi. A o faalautele atu le talaʻia o le tala lelei, na latou vaaia ai faamaoniga manino o le faamanuia a Ieova i a latou taumafaiga.​—Faitau le Galuega 6:7.

12. O le ā na faia e Kerisiano i le uluaʻi senituri i le taimi na tupu ai le oge?

¹² Na iai le taimi na tupu ai se oge tele “i le lalolagi uma.” (Galu. 11:28) Na aafia ai foʻi Kerisiano i le uluaʻi senituri. Seʻi manatu i aafiaga o lenei oge tele iā i latou. E mautinoa na popole ulu o aiga pe e faapefea ona tausia o latou aiga. Ae e faapefea talavou na mananaʻo e faalautele atu la latou faiva? Atonu na latou manatu e faatali seʻi uma le oge. Po o ā lava o latou tulaga, ae na faia e na Kerisiano fetuunaʻiga. Na latou talaʻi pea i le tele e mafai ai, ma na latou fiafia foʻi e tufa atu a latou meafaitino i Kerisiano i Iutaia.​—Galu. 11:29, 30.

13. O ā faamanuiaga na tofo i ai Kerisiano i le uluaʻi senituri i le taimi o le oge?

¹³ O ā faamanuiaga na tofo i ai Kerisiano i le taimi o le oge? Na vāaitino i latou na mauaina fesoasoani laveaʻi i le lagolagosua a Ieova. (Mata. 6:31-33) Atonu na latou lagona le māfana i o latou uso talitonu lea na fesoasoani atu iā i latou. Na tofo foʻi i latou na faia foaʻi pe fesoasoani atu, i le fiafia e maua mai i le  foaʻi atu. (Galu. 20:35) Na faamanuia e Ieova i latou uma a o latou faamasani i le suiga o tulaga o mea.

14. O le ā na tupu iā Panapa ma le aposetolo o Paulo, ma o ā iʻuga? (Galuega 14:21, 22)

¹⁴ Na masani ona sauāina Kerisiano i le uluaʻi senituri. O isi taimi na sauāina ai i latou i taimi e latou te leʻi faatalitalia. Seʻi mafaufau i le mea na tupu iā Panapa ma le aposetolo o Paulo a o talaʻi i Lusa. I le taimi muamua, na faafeiloaʻi ma le māfana i laʻua e tagata na faalogo i le la talaʻiga. Ae mulimuli ane, na “faaoso” ai e tagata tetee “le motu o tagata,” ma o nisi mai i le motu o tagata na fetogia Paulo ma tuua o ia ina ia oti. (Galu. 14:19) Peitaʻi na faaauau pea ona talaʻi Panapa ma Paulo i isi vaipanoa. O ā iʻuga? Na la maua “le tele o soo,” ma na faalaeiauina o la uso tapuaʻi i a la upu ma faaaʻoaʻoga. (Faitau le Galuega 14:21, 22.) Na maua e le toʻatele aogā, talu ai e leʻi faamaamulu Panapa ma Paulo a o feagai ma sauāga. Pe a tatou lē faamaamulu i le galuega ua tofia ai i tatou e Ieova, e na te faamanuia i tatou.

15. O le ā e te aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a le uso o A. H. Macmillan?

¹⁵ A o leʻi oo i le 1914, na faatalitalia e tagata o Ieova ni mea o le a tutupu. O se faataʻitaʻiga, o le uso o A. H. Macmillan. E pei o le toʻatele i lenā taimi, na manatu le uso o Macmillan e lē o toe umi ona maua lea o lona taui faalelagi. Na ia taʻua i lana lauga na faia iā Setema i le 1914: “Atonu o le lauga i le lautele mulimuli lea o le a ou faia.” Ae o le mea moni, e lē o lana lauga mulimuli lenā. Mulimuli ane na tusi o ia: “Atonu e iai nisi o i tatou na vave ona manatu o le a tatou ō i le lagi.” Na ia toe faapea mai: “O le mea e ao ona tatou faia, ia pisi pea i le galuega a le Alii.” O le mea lenā na faia e le uso o Macmillan. Na ia maelega i le galuega talaʻi. Na ia maua le faaeaga o le faalaeiauina o le toʻatele o uso na faafalepuipuiina ona o lo latou solitū. Sa ia auai foʻi ma le faamaoni i sauniga a le faapotopotoga, e oo lava i le taimi ua matua lona soifua. Na faapefea ona aogā i le uso o Macmillan le pisi pea i le auaunaga iā Ieova a o faatalitali mo lona taui? A o leʻi maliu o ia i le 1966, na tusi o ia: “O loo malosi pea loʻu faatuatua i le taimi lenei e pei o le taimi muamua.” Maʻeu se uiga matagofie e tatou te faaaʻoaʻo i ai, aemaise lava pe afai ua umi se taimi o tatou onosaia faafitauli nai lo o le mea na tatou faatalitalia!​—Epe. 13:7.

16. O le ā le luʻi e leʻi faatalitalia na feagai ma Herbert Jennings ma lana avā? (Iakopo 4:14)

¹⁶ E toʻatele tagata o Ieova o loo tauivi ma maʻi e leʻi faatalitalia. O se faataʻitaʻiga, i le talaaga o le soifuaga o le uso o Herbert Jennings, b na ia faamatala ai lo la olioli ma lana avā a o galulue o ni misionare i Ghana. Peitaʻi, a o faagasolo taimi na aafia o ia i se maʻi tugā. Na ia taʻua upu o loo i le Iakopo 4:14, ma na ia faamatalaina lona tulaga ua iai “o se ʻtaeao’ e ma te leʻi faatalitalia.” (Faitau.) Na tusi o ia: “O le mea moni, na ma fuafua e tuua Ghana ma le toʻatele o a ma uō mamae ae toe foʻi atu i Kanata [mo togafitiga faafomaʻi].” Na fesoasoani Ieova i le uso o Jennings ma lana avā, ina ia faaauau ona auauna ma le faamaoni iā te ia e ui i le luʻi na la fesagaʻia.

17. Sa faapefea ona aogā i isi uso ma tuafāfine le faaaʻoaʻoga a le uso o Jennings?

 ¹⁷ O faamatalaga faamaoni a le uso o Jennings o loo i le talaaga o lona soifuaga, na iai se aafiaga lelei i isi. Na tusi se tuafafine: ʻNa matuā pāʻia loʻu loto ina ua ou faitauina lenei tala. O le faitauina o le tala e faatatau i le uso o Jennings, lea na tuu lona tofiga ae malaga e saʻili se togafitiga faafomaʻi, sa fesoasoani iā te aʻu ina ia maua ai se vaaiga paleni i loʻu tulaga.’ Na tusi foʻi se uso: ʻIna ua mavae le sefulu tausaga o oʻu auauna o se toeaina i la matou faapotopotoga, na ou tuua ai loʻu faaeaga ona o se maʻi o le mafaufau na ou aafia ai. Sa ou matuā lotovaivai lava ona o oʻu faalogona o le lē taulau, ma na faigatā iā te aʻu ona faitau i talaaga o soifuaga o auauna a Ieova. Ae o le tumau o le uso o Jennings na matuā faamalosia ai aʻu.’ O lea, ua faamanatu mai ai, pe a tatou onosaia faafitauli e tutupu faafuaseʻi, e mafai ona faalaeiauina ai isi. E tusa lava pe e tutupu mai ni mea e tatou te leʻi faatalitalia, ae e mafai lava ona avea i tatou ma faaaʻoaʻoga o le faatuatua ma le tumau.​—1 Pete. 5:9.

18. E pei ona faaalia i ata, o le ā e te aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a se fafine mai i Nigeria ua oti lana tane?

¹⁸ E toʻatele auauna a Ieova ua aafia i mala, e pei o le faamaʻi o le KOVITI-19. O se faataʻitaʻiga, o se fafine mai i Nigeria ua oti lana tane ma e lē tagolima. I se tasi taeao, na fesili atu ai lana tama teine po o le ā le la meaʻai e ʻai, pe a uma ona tunu le ipu araisa mulimuli o loo totoe. Na faapea atu le tuafafine ua leai se tupe po o se meaʻai o totoe, ae e tatau ona la faaaʻoaʻo i le fafine Sarefata ua oti lana tane, e ala i le saunia o le la meaʻai o loo totoe ma maufaatuatuaina atoatoa Ieova. (1 Tu. 17:8-16) E leʻi tau mafaufau le tuafafine ma lana tama i se meaʻai mo le aoauli o lenā aso, ae la maua loa se pusa mai i uso ma tuafāfine na iai mea na la manaʻomia. Na lava meaʻai na iai i lenā pusa e tausia ai i laʻua mo le silia ma le lua vaiaso. Na taʻua e le tuafafine, e na te leʻi iloa na matuā faafofoga mai Ieova i mea na ia taʻuina i lana tama. O le mea  moni, pe a tatou faalagolago iā Ieova, o le a atili ai ona tatou vavalalata atu iā te ia, pe a tutupu faafuaseʻi faafitauli i o tatou olaga.​—1 Pete. 5:6, 7.

19. O ā faiga lē tonu na onosaia e Aleksey Yershov?

¹⁹ I tausaga talu ai, e toʻatele o tatou uso ma tuafāfine o loo onosaia sauāga e latou te leʻi faatalitalia. Seʻi mātau le faaaʻoaʻoga a le uso o Aleksey Yershov e nofo i Rusia. Ina ua papatiso le uso o Yershov i le 1994, na maua e tagata o Ieova i lenā atunuu sina saʻolotoga. Ae i tausaga mulimuli ane ai, na suia ai le tulaga o mea i Rusia. I le 2020, na osofaʻia ma saʻilia e leoleo le fale o le uso o Yershov ma aveese faamalosi le tele o ana meatotino. Ina ua mavae le tele o masina, na molia o ia e le malo o se tagata solitulafono. Ae o le mea e sili ona leaga ai, na faavae moliaga i ata na puʻeina i se vitiō e se tasi ua silia ma le tausaga o faafoliga atu e fiafia e suʻesuʻe le Tusi Paia. Pagā le leaga o lenā mea!

20. Na faapefea ona faamalosia e le uso o Yershov lana faiā ma Ieova?

²⁰ Pe na iai ni iʻuga lelei ona o le mea na tupu i le uso o Yershov? Ioe, na matuā faamalosia ai le la faiā ma Ieova. Na ia faapea mai: “Ua tele taimi ua ma tatalo faatasi ai ma laʻu avā. Na ou iloa ai e lē mafai ona ou tumau pe ana leai le fesoasoani a Ieova.” Na ia toe faapea mai: “Na fesoasoani aʻu lava suʻesuʻega e feagai ai ma le lotovaivai. Na ou manatunatu loloto i faaaʻoaʻoga a auauna faamaoni i taimi ua teʻa. E tele tala o loo taʻua i le Tusi Paia, o loo faamatilatila ai le tāua o le nonofo fifilemu pea ma faatuatua iā Ieova.”

21. O ā mea ua tatou aʻoaʻoina i lenei mataupu?

²¹ O ā mea ua tatou aʻoaʻoina i lenei mataupu? E iai taimi e tatou te feagai ai ma faafitauli e tutupu faafuaseʻi. E ui i lea, e fesoasoani mai pea Ieova i ana auauna pe a latou faalagolago iā te ia. E pei ona taʻua i le mau autū o lenei suʻesuʻega: “E tele puapuaga o le tagata amiotonu, ae e laveaʻiina e Ieova o ia mai i na mea uma.” (Sala. 34:19) Tau ina ia faaauau ona tatou taulaʻi i le malosi mai iā Ieova e tumau ai, ae e lē o tatou faafitauli! Ona mafai lea ona tatou faapea atu e pei o le aposetolo o Paulo: “O mea uma lava, ua ou maua le malosi mai i lē na foaʻi maia iā te aʻu le mana.”​—Fili. 4:13.