1. Na faapefea ona faailoa mai e se tamaitiiti le malosi o lona faatuatua i le toetū?

 NA AAFIA se tamaitiiti e igoa iā Matthew i se maʻi tugā, ma e tele ona taotoga na manaʻomia ona faia. I le fitu o ona tausaga, na latou matamata ai ma lona aiga i se polokalame i le TV i le Initaneti a Molimau a Ieova. b A o lata ina faaiʻu le polokalame, na latou matamata ai i se vitiō o musika e faatatau i le faafeiloaʻia o ē pele ua maliliu ua toetutū mai. Ina ua uma le polokalame, na alu atu Matthew i ona mātua ma uu o la lima ma faapea atu: “Mom, Dad, aua e te lua faanoanoa, e tusa po ou te oti ae o le a ou toetū mai. Faatali atu.” Seʻi mafaufau i le matuā fiafia o na mātua i le iloa na matuā moni i le la tama le faamoemoe o le toetū.

2-3. Aiseā e tāua ai ona tatou manatunatu i le folafolaga e faatatau i le toetū?

² E tāua ona tatou manatunatu i le folafolaga a le Tusi Paia e faatatau i le toetū i le lumanaʻi. (Ioa. 5:28, 29) Aiseā? Talu ai e tatou te lē iloa le taimi e tatou te aafia ai i se maʻi tugā, pe faafuaseʻi ona maliu se tasi e pele iā i tatou. (Fai. 9:11; Iako. 4:13, 14) O lo tatou faamoemoe o le toetū, e mafai ona fesoasoani iā i tatou e onosaia ai na tulaga faigatā. (1 Tesa. 4:13) Ua faamautinoa mai e le Tusi Paia e silafia lelei i tatou e lo tatou Tamā i le lagi, ma e alofa faapelepele iā i tatou. (Luka 12:7) Seʻi manatu i le silafia lelei e Ieova le Atua o ē ua maliliu, lea e na te faatūina mai ai i latou i o latou uiga ma manatu sa iai a o leʻi maliliu. Maʻeu le alofa tele o Ieova iā i tatou ua ia tuuina mai ai le avanoa e tatou te ola ai e faavavau! E tusa lava foʻi pe e tatou te feoti, ae o le a ia faatūina mai i tatou.

³ Muamua, o le a iloiloina māfuaaga e tatou te talitonu ai i le folafolaga e faatatau i le toetū. Lua, o le a talanoaina ai se tala mai i le Tusi Paia lea e faamalosia ai lo tatou faatuatua ma o loo  iai nisi o upu o le mau autū: “O le a toetū lou tuagane.” (Ioa. 11:23) Tolu, o le a aʻoaʻoina ai po o le ā e tatou te faia ina ia atili ai ona moni le faamoemoe o le toetū iā i tatou.

4. Ina ia tatou talitonu i se folafolaga, o le ā e tatau ona tatou mautinoa i ai? Ia faataʻitaʻi.

⁴ Ina ia talitonu i se folafolaga, e tatau ona tatou mautinoa e iai i lē e faia le folafolaga le faanaunauga ma le malosi po o le tomai e faataunuu ai. O se faataʻitaʻiga: Seʻi faapea ua matuā faaleagaina lou fale i se afā. Ae ua alu atu sau uō ma folafola atu, ʻE mafai ona ou fesoasoani iā te oe e toe fausia lou fale.’ E manaʻo moni lava o ia e fesoasoani atu, ma ua e mautinoa e naunau o ia e faia faapea. Pe afai o ia o se kamuta tomai ma e iai ni ana meafaigaluega e faatino ai le galuega, ua e iloa la e mafai ona ia fesoasoani atu ma ua e talitonu ai i lana folafolaga. Ae e faapefea le folafolaga a le Atua e faatatau i le toetū? Pe e iai moni iā te ia le faanaunauga ma le mana e faataunuu ai lenā folafolaga?

5-6. Aiseā e tatou te mautinoa ai e iai iā Ieova le faanaunauga e faatutūina ai ē ua maliliu?

⁵ Pe e iai iā Ieova le faanaunauga e faatutū ai ē ua maliliu? E mautinoa o lona faanaunauga lenā. Na ia faagaeeina nisi o tusitala o le Tusi Paia e tusia lana folafolaga e faatatau i se toetū i le lumanaʻi. (Isa. 26:19; Ho. 13:14; Faaa. 20:11-13) Pe a faia e Ieova se folafolaga, e na te faataunuuina lava. (Iosua 23:14) O le mea moni, e naunau Ieova e faatutūina mai ē ua maliliu. Aiseā e tatou te mautinoa ai i lenā mea?

⁶ Seʻi mafaufau i faamatalaga a le augātamā o Iopu. Na ia mautinoa e tusa lava pe e maliu o ia, ae e matuā naunau Ieova e faatūina mai o ia. (Iopu 14:14, 15) O le faanaunauga foʻi lenā o Ieova mo ona tagata tapuaʻi uma ua maliliu. E matuā naunau o ia e faatutūina mai i latou i se olaga soifua mālōlōina ma fiafia. Ae e faapefea le faitau piliona ua maliliu ae e latou te leʻi maua se avanoa e aʻoaʻoina ai e faatatau iā Ieova? E finagalo foʻi lo tatou Atua alofa e faatutūina i latou. (Galu. 24:15) E finagalo o ia e latou te maua le avanoa e avea ai ma ana uō, ma ola e faavavau i le lalolagi. (Ioa. 3:16) E manino mai la, e naunau Ieova e faatutūina mai ē ua maliliu.

7-8. Aiseā e tatou te mautinoa ai e iai iā Ieova le mana e faatutūina ai ē ua maliliu?

⁷ Pe e iai iā Ieova le mana e faatutūina ai ē ua maliliu? Ioe! Auā o ia “o Lē e ona le malosi uma lava.” (Faaa. 1:8) O lea la, e matuā malosi Ieova ua mafai ai ona ia faatoʻilaloina so o se fili e aofia ai ma le oti. (1 Kori. 15:26) E faamalosia ma faamāfanafanaina ai i tatou i le iloaina o lenā mea. Seʻi mātau le mea na tupu i le tuafafine o Emma Arnold. Na ia fesagaʻia ma lona aiga ni tofotofoga ogaoga o le faatuatua i le vaitaimi o le Taua Lona Lua a le Lalolagi. Na ia faamāfanafana atu i lana tama teine ona o le maliliu o ē pele iā i laʻua i nofoaga o faasalaga a le ʻau Nasi, e ala i le faapea atu: “Pe afai e tumau pea ona iai le tagata oti i le tuugamau, o lona uiga la ua malosi atu le oti nai lo o le Atua. Peitaʻi, e lē o le mea moni lenā.” E mautinoa, e leai se mea e sili atu le malosi nai lo o Ieova. E mafai e le Atua o Lē e ona le malosi uma lava na foafoaina le ola, ona toe faafoʻisia le ola i ē ua maliliu.

⁸ O se isi māfuaaga e tatou te mautinoa ai e mafai e le Atua ona faatutūina mai ē ua maliliu, ona e na te manatuaina mea uma. E na te valaau fetu taʻitasi i o latou igoa. (Isa. 40:26) E na te manatua foʻi ē ua maliliu. (Iopu 14:13; Luka 20:37, 38) E faigofie ona ia manatua mea uma e faatatau i ē o le a ia faatutūina, e aofia ai o latou foliga ma uiga, o mea na tutupu i o latou olaga, ma mea e latou te manatuaina.

9. Aiseā e te talitonu ai i le folafolaga a Ieova e faatatau i le toetū i le lumanaʻi?

 ⁹ E mautinoa e mafai ona tatou talitonu i le folafolaga a Ieova e faatatau i le toetū i le lumanaʻi, ona e tatou te iloa e iā te ia le faanaunauga ma le mana e faataunuu ai. Seʻi iloilo se isi māfuaaga e tatou te talitonu ai i le folafolaga a le Atua i le toetū: Na iai nisi na faatutūina e Ieova i le taimi ua teʻa. I taimi o le Tusi Paia, na ia tuuina atu ai le mana i nisi o tane faamaoni e aofia ai ma Iesu e faatutūina ē ua maliliu. Seʻi o tatou iloiloina se tala i se toetū na faia e Iesu, e pei ona taʻua i le Ioane mataupu e 11.

10. O le ā na tupu a o talaʻi Iesu i le isi itu o le vaitafe o Ioritana, ma o le ā na ia faia? (Ioane 11:1-3)

¹⁰ Faitau le Ioane 11:1-3. Seʻi faaata le mea na tupu i Petania a o lata i le iʻuga o le 32 T.A. E iai ni uō mamae a Iesu e nonofo i lenā nuu, o Lasalo ma ona tuafāfine e toʻalua o Maria ma Mareta. (Luka 10:38-42) Peitaʻi, na maʻi Lasalo ma na popole ai ona tuafāfine. Na la auina atu se feʻau iā Iesu a o iai i le isi itu o le vaitafe o Ioritana, lea e pe ā ma le lua aso e savali ai mai i Petania. (Ioa. 10:40) Peitaʻi, e taunuu atu le avefeʻau iā Iesu ae ua maliu Lasalo. E ui na silafia e Iesu o lea faatoʻā maliu lana uō, ae na ia nofo ai pea i inā mo isi aso e lua ona malaga ai lea i Petania. E taunuu atu Iesu ua fā aso talu ona maliu Lasalo. Na naunau Iesu e faia se mea lelei mo ana uō ma faamamaluina ai le Atua.​—Ioa. 11:4, 6, 11, 17.

11. O le ā le lesona e faatatau i faauōga e tatou te aʻoaʻoina mai i lenei tala?

¹¹ Ua tatou aʻoaʻoina mai i lenei tala se lesona e faatatau i faauōga. Ina ua auina atu e Maria ma Mareta le feʻau iā Iesu, e la te leʻi talosaga atu iā te ia e sau i Petania. Ae na la faapea atu ua maʻi lana uō pele. (Ioa. 11:3) Ina ua maliu Lasalo, na mafai lava e Iesu ona faatūina o ia mai i le nofoaga na talaʻi ai. Ae na filifili Iesu e alu i Petania ina ia faatasi ma ana uō o Maria ma Mareta. Pe e iai sau uō e fia fesoasoani mai e aunoa ma le tau talosaga i ai? E mautinoa e mafai ona e faalagolago i lenā uō i “taimi o puapuaga.” (Faata. 17:17) Ia tatou faaaʻoaʻo iā Iesu i le avea ma uō lelei i isi. Seʻi o tatou iloiloina atili lenā tala ma iloa le mea o le a sosoo ai.

12. O le ā na folafola atu e Iesu iā Mareta, ma aiseā e mafai ai ona ia talitonuina lenā folafolaga? (Ioane 11:23-26)

¹² Faitau le Ioane 11:23-26. Ina ua iloa e Mareta ua latalata atu Iesu i Petania, na vave ona alu atu o ia e faafeiloaʻi Iesu ma faapea atu: “Le Alii e, ana e iai i inei, semanū e lē oti loʻu tuagane.” (Ioa. 11:21) E moni sa mafai ona faamālōlō e Iesu Lasalo i le taimi na maʻi ai. Ae na ia manaʻo e faia se isi mea e sili atu ona ofoofogia. Na ia folafola atu: “O le a toetū lou tuagane.” Na ia faailoa atu foʻi iā Mareta se isi māfuaaga e tatau ai ona ia talitonu i lenā folafolaga, e ala i le faapea atu: “O aʻu o le toetū ma le ola.” Ioe, na tuuina atu e le Atua iā Iesu le mana e faatutūina ai ē ua maliliu. Muamua atu, na ia faatūina ai se teineitiiti ina ua faatoʻā  maliu lava, ma na ia faatūina foʻi se tama talavou i le aso na maliu ai. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Ae pe e mafai ona ia faatūina se tasi ua fā aso talu ona maliu ma ua amata ona pala lona tino?

13. I le Ioane 11:32-35, o ā faalogona o Iesu ina ua ia silasila atu o loo fetagisi Maria ma isi? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

¹³ Faitau le Ioane 11:32-35. Seʻi faaata le mea na sosoo ai. Ua alu atu Maria le isi tuafafine o Lasalo e faafeiloaʻi Iesu. Ua ia toe taʻua upu na fai atu e lona uso e faapea: “Le Alii e, ana e iai i inei, semanū e lē oti loʻu tuagane.” Ua matuā faavauvau o ia ma i latou na faatasi ma ia. Ina ua vaai atu Iesu ma faalogo atu i lo latou fetagisi, ona matuā faanoanoa ai lea o ia. O le tigā alofa o Iesu mo ana uō, na tagi ai o ia. Na malamalama o ia i le tigā pe a maliu sē e pele. E mautinoa na naunau o ia e aveesea māfuaaga uma na latou faanoanoa ai.

14. O le ā e tatou te aʻoaʻoina e faatatau iā Ieova mai i faalogona na faaalia e Iesu ina ua tagi Maria?

¹⁴ O faalogona na faaalia e Iesu ina ua tagi Maria, ua tatou aʻoaʻoina mai ai o Ieova o le Atua e tigā alofa. Aiseā e moni ai lenā manatu? E pei ona tatou aʻoaʻoina mai i le mataupu ua mavae, ua faaata atoatoa mai e Iesu manatu ma faalogona o lona Tamā. (Ioa. 12:45) O lea, pe a tatou faitau i le tagi o Iesu ona o lona tigā alofa mo ana uō lotofaavauvau, e tatou te iloa ai e lagona foʻi e Ieova le tigā alofa pe a tatou faanoanoa. (Sala. 56:8) Pe e lē uunaʻia ai ea oe i lenā manatu, ina ia atili mafuta vavalalata atu i lo tatou Atua e tigā alofa?

15. I le Ioane 11:41-44, o le ā le mea na tupu i le tuugamau o Lasalo? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

¹⁵ Faitau le Ioane 11:41-44. Ina ua taunuu atu Iesu i le tuugamau o Lasalo, ona ia faatonuina lea e aveese le maa na punitia ai. Ae e leʻi manaʻo i ai Mareta, ona na manatu o ia ua tatau ona manogi le tino o Lasalo. Ua tali atu Iesu: “Po ou te leʻi fai atu ea iā te oe, afai e te talitonu, e te vaai i le mamalu o le Atua?” (Ioa. 11:39, 40) Ona tepa aʻe lea o Iesu i le lagi ma tatalo i luma o tagata e toʻatele. Na manaʻo o ia e avatu le viiga uma iā Ieova ona o le mea o le a tupu. Ona alaga atu lea o Iesu: “Lasalo e, inā sau ia i fafo!” Ona sau ai lea o ia i fafo mai i le tuugamau. O le mea moni, ua faia  e Iesu se vavega na manatu nisi e lē mafai ona tupu. c

16. E faapefea i le tala o loo i le Ioane mataupu e 11 ona faamalosia ai lo tatou faatuatua i le faamoemoe o le toetū?

¹⁶ O le tala o loo i le Ioane mataupu e 11, e faamalosia ai lo tatou faatuatua i le faamoemoe o le toetū. E faapefea? Ia manatua le folafolaga a Iesu iā Mareta: “O le a toetū lou tuagane.” (Ioa. 11:23) I le pei o lona Tamā, na iā Iesu le faanaunauga ma le mana e faataunuu ai lenā folafolaga. O le tagi o Iesu ua faaalia ai, e matuā naunau o ia e aveesea le oti ma faanoanoaga uma. O le taimi lava na sau ai i fafo Lasalo mai i le tuugamau, na toe faamaonia ai e Iesu e iai iā te ia le mana e faatutūina ai ē ua maliliu. Seʻi mafaufau foʻi i le faamanatu a Iesu iā Mareta: “Po ou te leʻi fai atu ea iā te oe, afai e te talitonu, e te vaai i le mamalu o le Atua?” (Ioa. 11:40) Ua iai māfuaaga maumaututū e tatou te talitonu ai, o le a taunuu moni le folafolaga a le Atua e faatatau i le toetū. Ae o le ā e mafai ona tatou faia ina ia atili ai ona moni lenei faamoemoe iā i tatou?

17. O le ā e tatau ona tatou manatua pe a faitau i tala o le toetū o loo taʻua i le Tusi Paia?

¹⁷ Ia faitau ma manatunatu loloto i toetū na faia i le taimi ua teʻa. O loo faamatalaina i le Tusi Paia tagata e toʻavalu na faatutūina i le taimi ua teʻa. d Aiseā e lē faia ai ni au saʻiliʻiliga loloto e faatatau i na toetū? A o e faia faapea, ia manatua o tagata na faatutūina o ni tagata moni lava, e aofia ai tamāloloa, fafine ma tamaiti. Ia mātau lesona e mafai ona e aʻoaʻoina mai ai. Seʻi mafaufau pe e faapefea i na toetū, ona faailoa mai ai le faanaunauga ma le mana o le Atua e toe faafoʻisia le ola i ē ua maliliu. Ae e sili atu, ia manatunatu i le toetū e sili  ona tāua, o le faatūina mai o Iesu. Ia manatua na faamaonia le toetū o Iesu e le faitau selau o molimau na vāaitino i ai, ma ua tatou maua ai se faavae mausalī mo lo tatou faatuatua i le toetū.​—1 Kori. 15:3-6, 20-22.

18. E faapefea ona faaaogā lelei a tatou pese e faatatau i le faamoemoe o le toetū? (Tagaʻi foʻi i le faamatalaga pito i lalo.)

¹⁸ Ia faaaogā lelei “pese faaleagaga” o loo taʻua ai le faamoemoe o le toetū. e (Efe. 5:19) O na pese e atili ai ona moni le toetū iā i tatou, ma faamalosia ai lo tatou faatuatua i lenei faamoemoe matagofie. I le taimi o le tapuaʻiga a le tou aiga, ia faalogologo ma aʻo na pese ma talatalanoa i le uiga o upu. Ia manatua upu o na pese ma ia pāʻia ai lou loto. Pe a e feagai ma se tofotofoga ogaoga pe maliu sē e pele iā te oe, o le a faamanatu mai e le agaga o Ieova upu o na pese, ma faamāfanafanaina ma faamalosia ai oe.

19. O ā ni mea e mafai ona tatou faaataina e faatatau i le toetū? (Tagaʻi i le pusa “ O ā ni Mea o le a E Fesili ai iā i Latou?”)

¹⁹ Ia faaata i o tatou mafaufau le lalolagi fou. Ua tuuina mai e Ieova iā i tatou le tomai e faaata ai lo tatou iai i le lalolagi fou. Na faapea mai se tuafafine: “Na ou faaalu le tele o le taimi e faaata ai loʻu iai i le lalolagi fou e pei lava o loo oʻu sosogiina ni fugālaau o rosa i le Parataiso.” Seʻi faaata le taimi o le a e feiloaʻi ai ma tane ma fafine faamaoni mai i taimi o le Tusi Paia. O ai e te fia feiloaʻi lava i ai? O ā ni mea e te fia fesili i ai i lenā tagata? Seʻi faaata foʻi le taimi e te toe feiloaʻi ai ma ē pele iā te oe ua maliliu. Maʻeu se feiloaʻiga matagofie! O ā ni mea o le a outou talanoa muamua ai? Seʻi faaata le māfana o le opo atu o le tasi e le isi ma loimata o le fiafia.

20. O le ā e tatau ona tatou maumauaʻi e fai?

²⁰ Maʻeu lo tatou lotofaafetai i le folafolaga a Ieova e faatatau i le toetū! E tatou te mautinoa o le a faataunuuina moni lava lenā folafolaga, ona o loo iā Ieova le faanaunauga ma le mana e faataunuu ai. Tau ina ia tatou maumauaʻi e faamalosia pea lo tatou faatuatua i lenei faamoemoe tautele! O le faia faapea, o le a atili ai ona tatou vavalalata atu i le Atua o lē na folafola mai, ʻO le a toetutū ē pele iā te oe!’