1-2. (a) O le ā le auala o loo faamatalaina ai Mose, ma o ā mea na ia faia? (e) O le ā se māfuaaga lelei e tatau ai ona tatou atiaʻe le agamalu?

O LOO faamatalaina Mose i le Tusi Paia “o le tagata e sili ona agamalu i tagata uma ua i luga o le fogāeleele.” (Nu. 12:3) Po o lona uiga la o ia o se tagata e agavaivai, lē mautonu, ma e fefe pe a feagai ma tagata tetee? Atonu o le auala lenā e faamatalaina ai e nisi se tagata e agamalu. Ae e lē moni lenā manatu. O Mose o se tagata e malosi, maumauaʻi, ma o se auauna lototele a le Atua. O le fesoasoani a Ieova na mafai ai ona ia feagai ma le tupu malosi o Aikupito, taʻitaʻiina tagata e pe ā ma le 3,000,000 i se toafa, ma fesoasoani i le nuu o Isaraelu e faatoʻilalo o latou fili.

² E lē tutusa luʻi o loo tatou fesagaʻia ma luʻi sa feagai ma Mose. Peitaʻi, i aso taʻitasi e tatou te feagai ai ma tagata po o tulaga e tofotofoina ai lo tatou agamalu. E ui i lea, e iai se māfuaaga lelei e tatau ai ona tatou atiaʻe lea uiga. I le Salamo 37:11, ua folafola mai ai e Ieova: “O ē e agamalu, e fai mo i latou le lalolagi.” Pe e te manatu iā te oe o se tagata agamalu? Po o le manatu lenā o isi e faatatau iā te oe? A o leʻi taliina na fesili tāua, e manaʻomia ona tatou iloa po o le ā e uiga i ai le agamalu.

3-4. (a) O le ā e mafai ona faatusaina i ai le agamalu? (e) O ā uiga e fā e tatou te manaʻomia ina ia mafai ai ona tatou faaalia le agamalu, ma aiseā?

³ E mafai ona faatusaina le agamalu * i se ata tusi matagofie. I le ā le itu? E pei lava ona maua se ata manaia pe a faaaogā e  se tusiata ni lanu eseese, e faatoʻā mafai foʻi ona tatou faaalia le agamalu pe afai e tatou te faaalia isi uiga matagofie. O nisi o na uiga o le lotomaulalo, gauaʻigofie, toʻafilemu, ma le lototele. Aiseā e tatou te manaʻomia ai na uiga pe afai e tatou te mananaʻo e faafiafia le finagalo o Ieova?

⁴ E na o tagata lotomaulalo e gauaʻigofie i le finagalo o le Atua. E finagalo le Atua ina ia tatou faaalia le agamalu po o le toʻafilemu. (Mata. 5:5; Kala. 5:23) Pe a tatou faia le finagalo o le Atua, e matuā ita Satani iā i tatou. E ui lava e tatou te lotomaulalo ma agamalu, ae e inosia i tatou e le toʻatele o tagata o le lalolagi a Satani. (Ioa. 15:18, 19) O lea, e tatou te manaʻomia ai le lototele ina ia tetee atu iā Satani.

5-6. (a) Aiseā e ʻinoʻino ai Satani i tagata agamalu? (e) O ā fesili o le a tatou talanoaina?

⁵ O le tuufaafeagai o le agamalu o le faasausili, o le lē pulea o le ita, ma le lē usiusitaʻi iā Ieova. E fetaui lelei na faamatalaga iā Satani. E lētioa la ʻinoʻino o ia i tagata agamalu, ona o o latou uiga lelei e faaalialia ai ona uiga leaga. Ae e sili atu i lenā, e latou te faamaonia ai o ia o sē e pepelo. Aiseā? Talu ai po o ā lava faamatalaga po o gaoioiga a Satani e fai, e lē mafai ona ia taofia tagata agamalu mai i le auauna atu iā Ieova.​—Iopu 2:3-5.

⁶ O ā tulaga e ono tofotofoina ai lo tatou agamalu? Aiseā e tatau ai ona tatou saʻili pea le agamalu? Ina ia taliina na fesili, o le a tatou iloiloina faaaʻoaʻoga a Mose, talavou Eperu e toʻatolu na ave faapagota i Papelonia, ma Iesu.

7-8. O le ā le auala na tali atu ai Mose ina ua lē faaaloalo isi tagata iā te ia?

⁷ Pe a tatou maua le pule: O se luʻi mo i latou e iai le pule le faaalia pea o le agamalu, aemaise pe a lē faaaloalo atu se tasi iā i latou pe e fesiligia foʻi a latou faaiʻuga. Pe na tupu se mea faapena iā te oe? Ae e faapefea pe a faaalia atu e se sui o lou aiga na uiga iā te oe? O le ā le auala o le a e tali atu ai? Seʻi mātau le auala na taulimaina ai e Mose se tulaga faapena.

⁸ Na tofia e Ieova Mose e avea ma taʻitaʻi o Isaraelu, ma tuuina atu iā te ia le faaeaga e tusia ai tulafono mo le nuu. E mautinoa sa lagolagoina o ia e Ieova. E ui i lea, na faitioina  o ia e lona tuafafine o Miriama ma lona uso o Arona, ma fesiligia le auala na ia filifilia ai lana avā. Pe ana faapea o se isi tane lea sa iai i le tulaga o Mose, atonu e ita ma manaʻo e toe tauimasui atu. Ae e leʻi faapena Mose. E leʻi vave ona ita o ia, ma sa ia ʻaiʻoi atu foʻi iā Ieova ina ia taofia le faasalaga na oo i lona tuafafine. (Nu. 12:1-13) Aiseā na tali atu ai faapena Mose?

9-10. (a) O le ā le mea na fesoasoani Ieova iā Mose ina ia malamalama ai? (e) O le ā e mafai ona aʻoaʻoina e ulu o aiga ma toeaina mai iā Mose?

⁹ Na lotomalie Mose ina ia toleniina o ia e Ieova. Pe tusa o le 40 tausaga muamua atu a o avea o ia ma sui o le aigātupu o Aikupito, e na te leʻi faaalia le agamalu. I se tasi taimi, o le vave o le ita o Mose na ia fasiotia ai se tagata na ia manatu sa faia se mea e lē tonu. Na ia manatu e faapea, o le a lagolagoina o ia e Ieova. E 40 tausaga na fesoasoani ai Ieova iā Mose ina ia malamalama, e lē na o le lototele sa ia manaʻomia e taʻitaʻia ai le nuu, ae na ia manaʻomia foʻi le agamalu. Ina ia mafai ona ia faaalia le agamalu, sa manaʻomia ona ia lotomaulalo, gauaʻi, ma toʻafilemu. Sa ia atiaʻe na uiga, ma avea ai o ia o se taʻitaʻi mataʻina.​—Eso. 2:11, 12; Galu. 7:21-30, 36.

¹⁰ E tatau i ulu o aiga ma toeaina ona mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Mose. Pe a faaalia mai e isi le lē faaaloalo, aua neʻi vave ona tatou lē fiafia. Ia amanaʻia ma le lotomaulalo e iai foʻi o tatou masei. (Fai. 7:9, 20) Ia gauaʻi i le taʻitaʻiga a Ieova i le auala e taulimaina ai faafitauli. Ia tali atu foʻi i se auala filemu i taimi uma. (Faata. 15:1) Pe a mulimuli ulu o aiga ma toeaina i na fautuaga, o le a faafiafiaina ai Ieova, faatupuina le filemu, ma faataatia ai se faaaʻoaʻoga i le auala e faaalia ai le agamalu.

11-13. O le ā le faaaʻoaʻoga na faataatia e talavou Eperu e toʻatolu mo i tatou?

¹¹ Pe a sauāina i tatou: Na amata mai lava i aso anamua ona sauāina e taʻitaʻi o malo auauna a Ieova. E latou te molia i tatou i le faia o solitulafono, ae o le māfuaaga autū e latou te feita ai ona e tatou te filifili e “usiusitaʻi i le Atua o le pule, nai lo o tagata.” (Galu. 5:29) E ono ulagia, faafalepuipuiina, pe e sauāina foʻi i tatou. Peitaʻi, o le fesoasoani a Ieova e tatou te lē tauimasui ai, ae e tatou te toʻafilemu pea.

¹² Seʻi mātau le faaaʻoaʻoga a talavou Eperu e toʻatolu na ave faapagota i Papelonia, o Hanania, Mesaelu, ma Asaraia. * Na faatonuina i latou e le tupu o Papelonia ina ia ifo i se tupua auro telē. Ae na latou faamatala atu i se auala toʻafilemu le māfuaaga e latou te lē ifo ai i le tupua. Na latou gauaʻi pea i le Atua e ui  i faamataʻuga a le tupu e faapea o le a lafo i latou i le ogaumu aasa. Na filifili Ieova e laveaʻi nei talavou i le taimi lava lea. Peitaʻi, e latou te leʻi manatu o le a faia e Ieova lenā mea. Nai lo o lea, na latou lotomalilie e talia po o le ā lava le mea e faataga e Ieova e tupu iā i latou. (Tani. 3:1, 8-28) O la latou faaaʻoaʻoga ua faaalia ai o tagata e agamalu e lototetele, ma e lē mafai e se tupu, se faamataʻuga, po o se faasalaga ona taofia i tatou mai i le ʻtapuaʻi atu tau lava o Ieova.’—Eso. 20:4, 5.

¹³ E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo i na talavou Eperu, pe a tofotofoina lo tatou faamaoni i le Atua? E tatou te lotomaulalo ma faatuatua o le a tausia i tatou e Ieova. (Sala. 118:6, 7) E tatou te tali atu i se auala agamalu ma faaaloalo i ē e molia i tatou i le faia o solitulafono. (1 Pete. 3:15) E tatou te maumauaʻi foʻi ina ia aua neʻi faia se mea e faaleagaina ai la tatou faiā, ma lo tatou Tamā alofa.

14-15. (a) O le ā e mafai ona tupu pe a tatou lagona le popole? (e) E tusa ai ma le Isaia 53:7, 10, aiseā e faapea atu ai o Iesu o le faaaʻoaʻoga sili o sē na faaalia le agamalu e ui na lofitūina i popolega?

¹⁴ Pe a tatou lagona le popole: E tele māfuaaga e tatou te popole ai. Atonu na tatou lagona le popole a o leʻi faia se suʻega i le aʻoga, pe a o leʻi faatinoina foʻi se galuega i le fale faigaluega. E tatou te ono popole foʻi pe a mafaufau i se togafitiga faafomaʻi e manaʻomia ona fai. Pe a lofitūina i tatou i popolega, e faigatā ona tatou faaalia le agamalu. O mea e masani ona tatou lē popole ai ae ua oso ai lo tatou ita. E tatou te ono soona lafo ni faaupuga ma tautatala i se auala inainā. Pe a tatou lagona le popole, ia manatunatu i le faaaʻoaʻoga a Iesu.

¹⁵ I masina mulimuli o lona soifuaga i le lalolagi, na lofitūina ai Iesu i popolega. Na ia silafia o le a fasiotia ma matuā faapuapuagatia o ia. (Ioa. 3:14, 15; Kala. 3:13) I ni nai masina a o leʻi maliu Iesu, na ia faapea mai ua ia matuā mafatia lava. (Luka 12:50) A o toe o ni nai aso oo i lona maliu, na ia faapea mai: “Ua popole tele loʻu loto.” E tatou te iloa lona lotomaulalo ma lona gauaʻi i le Atua ina ua sasaa atu ona faalogona i le tatalo e faapea: “Loʻu Tamā e, ia e faaola mai iā te aʻu i lenei itula. Ae ui i lea, o le mea lava lenei ua ou oo mai ai i lenei itula. Loʻu Tamā e, ia faamamaluina lou suafa.” (Ioa. 12:27, 28) O lea, ina ua oo i le taimi o le a fasiotia ai Iesu, na ia tuu atu ai ma le lototele o ia lava i lima o fili o le Atua, o ē na fasiotia o ia i se auala e sili ona tigā ma faalumaina ai. Ae e ui lava i na tulaga ogaoga ma le lofitūina o ia i faalogona popole, ae na faaalia pea e Iesu le agamalu ma faataunuu le finagalo o le Atua. E mafai ona tatou faapea atu ma le mautinoa, o Iesu o le faaaʻoaʻoga e sili ona mataʻina o se tagata na faaalia le agamalu e ui na lofitūina i popolega.​—Faitau le Isaia 53:7, 10.

16-17. (a) Na faapefea ona tofotofoina e uō a Iesu lona agamalu? (e) E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo iā Iesu?

¹⁶ I le pō mulimuli o le soifuaga o Iesu i le lalolagi, na tofotofoina ai lona agamalu e ana uō vavalalata po o ona aposetolo. Seʻi mafaufau i lagona mafatia o Iesu i lenā pō. Po o le a ia faamaoni pea seʻia oo i lona maliu? O loo faalagolago ola o le faitau piliona o tagata iā te ia. (Roma 5:18, 19) E sili atu i lenā, o lona faamaoni o le a iai se aafiaga i le talaaga lelei o lona Tamā. (Iopu 2:4) I la latou talisuaga mulimuli ma ona aposetolo, na latou ʻfefinauaʻi ai po o ai o i latou e sili.’ E tele taimi na faasaʻo ai i latou e Iesu i lea lava mataupu e aofia ai ma se taimi muamua atu i lea lava pō. Peitaʻi, o le mea e mataʻina ai, e leʻi ita Iesu. Nai lo o lea, na ia tali atu i se auala toʻafilemu. Na toe faamamafa atu e Iesu i se auala agalelei ma le maumauaʻi le uiga e  tatau ona latou faaalia. Ina ua māeʻa lenā, ona ia faamālō atu lea i ona aposetolo i le lagolagoina ma le faamaoni o ia.​—Luka 22:24-28; Ioa. 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Faamata o le ā le auala e te tali atu ai pe ana tupu se mea faapena iā te oe? E mafai ona tatou faaaʻoaʻo iā Iesu ma faaalia pea le agamalu, e tusa pe e lofitūina i tatou i popolega. Ia gauaʻi atu i le poloaʻiga a Ieova ina “ia faaauau ona onosaʻi le tasi i le isi.” (Kolo. 3:13) O le a tatou usitaʻia lenā poloaʻiga pe a tatou manatua, o i tatou uma lava e faia faamatalaga ma gaoioiga e faatigā ai i isi. (Faata. 12:18; Iako. 3:2, 5) Ia faamālō atu foʻi i isi i o latou uiga lelei o loo faaalia.​—Efe. 4:29.

18. E faapefea ona fesoasoani Ieova i tagata agamalu ina ia faia ni filifiliga lelei, ae o le ā e tatau ona latou faia?

¹⁸ O le a tatou faia ai ni filifiliga lelei. Pe a tatou feagai ma filifiliga faigatā i le olaga, e fesoasoani mai Ieova ina ia tatou faia ni filifiliga lelei pe afai e tatou te faaalia le agamalu. Ua ia folafola mai o le a ia faafofoga mai “i tatalo a ē e agamalu.” (Sala. 10:17) E sili atu i lenā, ua faapea mai le Salamo 25:9: “E taʻitaʻi e ia o ē e agamalu i iʻuga o ana faamasinoga, e aʻoaʻo foʻi e ia o ē e agamalu i lona ala.” Ua saunia mai e Ieova lenā taʻitaʻiga e ala mai i le Tusi Paia, lomiga, * ma polokalame mai i “le pologa faamaoni ma le faautauta.” (Mata. 24:45-47) Ae ina ia tatou maua aogā mai i na sauniuniga, e tatau ona tatou lotomaulalo ma talia le taʻitaʻiga a Ieova, e ala i le suʻesuʻe i lomiga ma lotomalilie e faatatau mea ua tatou aʻoaʻoina.

19-21. O le ā le mea sesē na faia e Mose i Katesa, ma o ā lesona e tatou te aʻoaʻoina mai ai?

¹⁹ O le a tatou ʻalofia ai le faia o le tele o mea sesē. Seʻi toe mafaufau i le faaaʻoaʻoga a Mose. E tele tausaga na ia faaalia ai le agamalu ma faafiafia le finagalo o Ieova. Ae ina ua lata ina faaiʻu le savaliga a le nuu mo le 40 tausaga i le toafa, na lē faaalia ai e Mose le agamalu. O le taimi lea e leʻi leva ona maliu lona tuafafine. E lē taumatea o ia lea na faasaoina le ola o Mose i Aikupito, ma sa tanu o ia i Katesa. Ua toe faitio foʻi le nuu ma faapea mai e leʻi lelei le auala na tausia ai i latou. Na “misa tagata ma Mose” i le leai o se vai e feinu ai. E ui i vavega uma na faia e Ieova e ala iā  Mose ma le taʻitaʻiga alofa a Mose mo le tele o tausaga, ae na faitio lava le nuu. E lē gata sa latou faitio e faatatau i le leai o se vai, ae sa latou faitioina foʻi Mose, e peiseaʻī o ia ua māfua ai ona latou galala i le fia feinu.​—Nu. 20:1-5, 9-11.

²⁰ O le ita tele o Mose na mou ese ai ona uiga toʻafilemu. Nai lo o le usitaʻia o le faatonuga a Ieova ina ia tautala atu i le papa, ae na ia tautala ma le ita i le nuu ma faapea atu o le a ia faia se vavega. O lea, na ia tā faalua ai le papa ma ua tafe mai ai le vai. Ioe, o le faamaualuga ma le ita o Mose na ia faia ai lenā mea sesē matuiā. (Sala. 106:32, 33) E na o sina taimi e leʻi faaalia ai e Mose le agamalu, ae na lē faatagaina ai o ia ina ia ulu atu i le Nuu Folafolaina.​—Nu. 20:12.

²¹ E iai lesona tāua e tatou te aʻoaʻoina mai i le mea na tupu. Muamua, e tatau ona faia pea a tatou taumafaiga ina ia faatumauina lo tatou agamalu. Pe a tatou lē faia faapea, e vave ona toe aliaʻe o tatou uiga faamaualuga, ma tatou faia ai faamatalaga ma gaoioiga e lē atamai. Lua, pe a lofitūina i tatou i popolega, e faigatā ona tatou faaalia le agamalu. O lea, e tatau ai ona tatou taumafai malosi e faaalia le agamalu, e tusa pe e lofitūina i tatou i popolega.

22-23. (a) Aiseā e tatau ai ona tatou saʻili pea le agamalu? (e) O le ā o loo uiga i ai le Sefanaia 2:3?

²² O le a tatou maua ai le puipuiga. Ua toe o se aga ona aveesea lea e Ieova o tagata amioleaga uma mai i le lalolagi, ma e na o tagata agamalu o le a totoe ai. I lenā taimi, o le a avea ai le lalolagi o se nofoaga e filemu moni. (Sala. 37:10, 11) Po o le a e iai faatasi ma na tagata agamalu? E mafai ona e maua lenā faamanuiaga, pe afai e te talia le valaaulia māfana a Ieova na tusia e le perofeta o Sefanaia.​—Faitau le Sefanaia 2:3.

²³ Aiseā ua faapea mai ai le Sefanaia 2:3: “Atonu e lilo ai outou”? E lē o le uiga o lenā faamatalaga e lē mafai e Ieova ona puipuia i latou e faia lona finagalo ma alolofa iā te ia. Nai lo o lea, e tatau ona fai sa tatou gaoioiga ina ia maua ai lenā puipuiga. E mafai ona faasaoina i tatou “i le aso o le toʻasā o Ieova” ma maua le ola e faavavau, pe a faia a tatou taumafaiga i le taimi lenei ina ia saʻili i le agamalu ma faafiafia Ieova.