1-3. (a) Aiseā na alofa ai Ieova iā Solomona, ma o ā faamanuiaga na maua e Solomona? (e) O ā fesili o le a taliina i lenei mataupu?

NA AVEA Solomona ma tupu o Isaraelu a o talavou. I le amataga o lana pulega, na faaali mai ai Ieova iā te ia e ala i se miti, ma fetalai mai: “Inā talosaga mai ia i se mea ou te avatua iā te oe.” Na tali atu Solomona: “Ua na o aʻu o se tamaitiiti. Ou te lē iloa ona ulufafo ma ulufale. . . . O lenei, ia e foaʻi mai i lau auauna se loto usiusitaʻi e faamasino ai lou nuu.” (1 Tu. 3:5-10) Ioe, na ia talosaga mo se “loto usiusitaʻi.” Maʻeu lona lotomaulalo! E lētioa la alofa Ieova iā Solomona! (2 Samu. 12:24) Na faafiafiaina le Atua i le talosaga a lenei tupu talavou, ma na ia foaʻi iā Solomona “se loto e atamai ma malamalama.”​—1 Tu. 3:12.

² Na maua e Solomona le tele o faamanuiaga i le taimi a o faamaoni iā Ieova. Na ia maua le faaeaga e fausia ai le malumalu “mo le suafa o Ieova le Atua o Isaraelu.” (1 Tu. 8:20) Na lauiloa o ia ona o le atamai na foaʻi i ai e le Atua. Na faamauina foʻi i tusi e tolu o le Tusi Paia ana faamatalaga sa fai ina ua faagaeeina o ia e le Atua, ma o se tasi o nei tusi o le Faataoto.

³ E pe ā ma le 100 taimi o loo taʻua ai le upu loto i le tusi o Faataoto. O se faaaʻoaʻoga, ua faapea mai le Faataoto 4:23: “O le mea e sili ona leoleoina o mea uma, ia leoleoina lou loto.” I lenei fuaiupu, o le ā e uiga i ai le “loto”? O le a taliina lenā fesili i lenei mataupu. O le a taliina ai foʻi isi fesili nei e lua: E faapefea ona taumafai Satani e faaleagaina o tatou loto? O le ā e tatau ona tatou faia ina ia leoleoina ai o tatou loto? Ina ia tatou tumau faamaoni, e manaʻomia ona tatou malamalama i tali o na fesili tāua.

4-5. (a) E faapefea i le Salamo 51:6 ona fesoasoani iā i tatou ina ia malamalama po o le ā e faasino i ai le upu “loto”? (e) E faapefea i lo tatou soifua mālōlōina faaletino ona faataʻitaʻi mai ai le tāua o lo tatou tagata lilo i totonu?

⁴ I le Faataoto 4:23, o loo faaaogā ai le upu “loto” e faasino atu i le “tagata lilo” i totonu. (Faitau le Salamo 51:6.) I nisi faaupuga, o le “loto” e uiga atu i o tatou mafaufauga, faalogona, uunaʻiga, ma faanaunauga. E faasino atu i lo tatou tagata moni lava i totonu, ae e lē na o le foliga mai i fafo.

⁵ Seʻi o tatou iloiloina le auala e faatusatusa ai lo tatou soifua mālōlōina faaletino i le tāua o lo tatou tagata lilo i totonu. Muamua, ina ia maua le soifua mālōlōina, e tatau ona tatou aai i meaʻai paleni ma faamalositino e lē aunoa. I se tulaga talitutusa, ina ia faatumauina lo tatou malosi faaleagaga, e tatau ona tatou aai i meaʻai paleni faaleagaga, ma faaalia pea lo tatou faatuatua iā Ieova. O le faaalia o lo tatou faatuatua e aofia ai le faatatauina o mea ua tatou aʻoaʻoina, ma talanoa atu i isi e faatatau i o tatou talitonuga. (Roma 10:8-10; Iako. 2:26) Lua, e iai taimi e tatou te manatu ai o loo tatou ola mālōlōina ona e foliga atu o loo tatou malolosi. Peitaʻi, o le tulaga moni o loo tatou mamaʻi. I se tulaga talitutusa, e iai taimi e tatou te manatu ai o loo malosi lo tatou faatuatua ona o la tatou faasologa faaleagaga, peitaʻi ua amata ona tuputupu aʻe iā i tatou ni faanaunauga sesē. (1 Kori. 10:12; Iako. 1:14, 15) E tatau ona tatou manatua, e manaʻo Satani e faaleagaina o tatou mafaufauga. O ā ni auala patino ua ia taumafai ai e faia faapea? E faapefea ona tatou puipuia i tatou lava?

6. O le ā le sini o Satani, ma ua faapefea ona ia taumafai e ausia lenā sini?

⁶ E manaʻo Satani e tatou te faataʻitaʻi iā te ia e ala i le teena o tapulaa a Ieova ona o uunaʻiga manatu faapito. E lē mafai e Satani ona faamalosia i tatou ina ia mafaufau ma gaoioi e pei o ia. Ae e iai nisi o auala ua ia faaaogāina ina ia taulau ai lona sini. O se faaaʻoaʻoga, ua siʻomia i tatou e tagata ua faasesēina e Satani. (1 Ioa. 5:19) E naunau o ia ina ia tatou faaalu le taimi e faifaimea  faatasi ai ma na tagata, e ui ua tatou iloa o aumea leaga e “faaleagaina” ai le auala e tatou te mafaufau ma gaoioi ai. (1 Kori. 15:33) Na taulau lenā auala a Satani i le tupu o Solomona. Na ia faaipoipo i le tele o fafine faapaupau, ma na telē lo latou aafiaga iā te ia, ma iʻu ai ina ʻfaasolosolo mālie ona faaliliuina ai lona loto’ mai iā Ieova.​—1 Tu. 11:3.

7. O le ā se tasi o auala ua faaaogā e Satani e faaauiluma ai ona mafaufauga, ma aiseā e tāua ai ona tatou mataala?

⁷ Ua faaaogā e Satani ata tifaga ma polokalame i le televise e faaauiluma ai ona mafaufauga. E na te iloa lelei, o le faamatalaina o se tala e tele mea e mafai ona faataunuuina ai nai lo o le tau ina faafiafiaina ai i tatou. E mafai ona aʻoaʻoina ai i tatou i le auala e mafaufau ma gaoioi ai. Na faaaogā lelei e Iesu lenā auala e aʻoaʻo ai, o le faamatalaina lea o se tala. O se faaaʻoaʻoga, o ana talafaatusa i le Samaria agalelei ma le atalii faamaumauʻoa. (Mata. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Peitaʻi, e mafai e tagata ua faasesēina i mafaufauga o Satani ona faamatalaina ni tala e faasesēina ai i tatou. O lea, e manaʻomia ai ona tatou paleni. E mafai i ata tifaga ma polokalame i le televise ona aumaia ai faafiafiaga ma aʻoaʻoga e aunoa ma le faaleagaina ai o o tatou mafaufau. Peitaʻi, e tatau ona tatou mataala. Pe a filifili a tatou faafiafiaga, ia fesili ifo, ʻPo o aʻoaʻoina mai i lenei ata tifaga po o lenei polokalame i le televise e leai se afāina o le lolo atu i tuʻinanauga o le tino?’ (Kala. 5:19-21; Efe. 2:1-3) O le ā e tatau ona e faia pe a iloa o lenā polokalame o loo faaauiluma ai mafaufauga o Satani? Ia ʻalofia na lamatiaga, e pei ona e ʻalofia o se faamaʻi pipisi!

8. E faapefea ona leoleoina e mātua loto o a latou fanau?

⁸ Mātua, o la outou matafaioi faapitoa le leoleoina o loto o a outou fanau mai i le faaleagaina e Satani. E mautinoa e tou te faia taumafaiga uma e puipuia ai a outou fanau  mai i se faamaʻi. E tou te faamamāina le fale ma aveesea so o se mea e māfua ai ona mamaʻi tamaiti. I se tulaga talitutusa, e manaʻomia ona outou puipuia a outou fanau mai i ata tifaga, polokalame i le televise, taaloga vitiō, ma Upega tafaʻilagi e mafai ona latou aafia ai i mafaufauga o Satani. Ua tuuina atu e Ieova iā te outou le pule e tou te tausia ai le itu faaleagaga o a outou fanau. (Faata. 1:8; Efe. 6:1, 4) O lea, aua tou te faatalatū e faia ni tulafono mo le aiga e faavae mai i le Tusi Paia. Ia faailoa atu i a outou fanau lāiti mea e mafai ma mea e lē mafai ona matamata i ai, ma fesoasoani iā i latou ina ia malamalama i le māfuaaga o a outou faaiʻuga. (Mata. 5:37) A o faasolo ina matutua le fanau, ia toleni i latou ina ia iloa le mea saʻo ma le mea sesē e tusa ma tapulaa a Ieova. (Epe. 5:14) Ia manatua foʻi, e ui e tele mea e aʻoaʻoina e le fanau mai i a outou faaupuga, peitaʻi e tele atu mea e latou te aʻoaʻoina mai i a outou gaoioiga.​—Teu. 6:6, 7; Roma 2:21.

9. O le ā se tasi o manatu o loo faaauiluma e Satani, ma aiseā e mataʻutia ai lenā manatu?

⁹ E taumafai foʻi Satani e faaleagaina o tatou loto, e ala i le uunaʻia o i tatou e faatuatuaina le atamai faaletagata nai lo o manatu o Ieova. (Kolo. 2:8) Seʻi mafaufau i se tasi o manatu o loo faaauiluma e Satani, o le avea lea o le fia mauʻoa ma fuafuaga autū o le olaga. O i latou ua aafia i lenā manatu atonu ua mafai ona mauʻoa, ae o nisi ua lē ausiaina lenā sini. Ae po o le ā lava le tulaga, ua latou aafia i se tulaga lamatia. Aiseā? Talu ai o lo latou taumafai e saʻilia le tele o tupe ua aafia ai o latou soifua mālōlōina, faiā faaleaiga, e oo lava i la latou faauōga ma le Atua. (1 Timo. 6:10) E tatou te lotofaafetai ona ua fesoasoani mai lo tatou Tamā i le lagi ina ia tatou maua le vaaiga saʻo e faatatau i tupe.​—Fai. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) O le ā e tatau ona tatou faia ina ia puipuia ai i tatou? (e) O le ā sa faia e se tagata vāai i aso anamua, ma e faapefea ona gaoioi o tatou lotofuatiaifo e pei o se tagata vāai?

¹⁰ Ina ia mafai ona leoleoina o tatou loto, e tatau ona tatou iloa mea e lamatia ai ma vave ona gaoioi e puipuia i tatou. O le upu “leoleoina” o loo taʻua i le Faataoto 4:23, ua faamanatu mai ai le galuega a se tagata vāai. I aso o le tupu o Solomona, e masani ona tutū tagata vāai i luga o pā o le aai, ma faailoa mai se lapataʻiga pe a latou mātauina se tulaga e lamatia ai. O le faaata o lenā mea i o tatou mafaufau, e mafai ona fesoasoani iā i tatou e iloa ai le mea e tatau ona tatou faia, ina ia taofia ai Satani mai i le faaleagaina o o tatou mafaufau.

¹¹ I aso anamua, e galulue faatasi tagata vāai ma leoleo faitotoʻa o le aai. (2 Samu. 18:24-26) E latou te faamautinoa e tapunia faitotoʻa o le aai i so o se taimi e latalata ane ai se fili. (Nee. 7:1-3) O o tatou lotofuatiaifo ua toleniina i le Tusi Paia, * e mafai ona gaoioi e pei o se tagata vāai ma lapataʻia i tatou pe a taumafai Satani e faaleagaina o tatou loto, e ala i le taaʻina o o tatou mafaufauga, faalogona, uunaʻiga, po o faanaunauga. O so o se taimi lava e aumai ai e o tatou lotofuatiaifo se lapataʻiga, o le taimi loa lenā e tatau ai ona tatou taumafai e ʻalofia le lamatiaga.

12-13. O le ā e ono faaosoosoina i tatou e fai, ae o le ā e tatau ona tatou faia?

¹² Seʻi o tatou iloiloina se faaaʻoaʻoga o le auala e mafai ai ona tatou puipuia i tatou  lava mai i le aafia i mafaufauga o Satani. Ua aʻoaʻoina e Ieova i tatou “o le faitaaga, ma amioga lē mamā uma, [e lē tatau ona] taʻua iā [i tatou].” (Efe. 5:3) Ae o le ā e tatou te faia pe afai o loo talanoa ē e tatou te aʻoʻoga ma faigaluega faatasi e faatatau i amioga lē mamā? Ua tatou iloa e tatau ona tatou “teena amioga faalēmataʻu ma tuʻinanauga o le lalolagi.” (Tito 2:12) Atonu ua faailoa mai e le tagata vāai po o tatou lotofuatiaifo se lapataʻiga. (Roma 2:15) Ae po o le a tatou utagia lenā lapataʻiga? Atonu e faaosoosoina i tatou e faalogologo i a latou talanoaga, pe matamata i se ata o loo latou matamata i ai. Peitaʻi, o le taimi lenā e tatau ai ona ʻalofia le lamatiaga, e ala i le sui o le mataupu e talanoa ai po o le alu ese foʻi.

¹³ E manaʻomia le lototele e teena ai omiga mai i isi ina ia faia mea leaga pe mafaufau foʻi i ai. Ia tatou mautinoa, e silafia e Ieova a tatou taumafaiga o loo fai, ma o le a ia foaʻi mai le malosi ma le atamai ina ia teena ai mafaufauga o Satani. (2 No. 16:9; Isa. 40:29; Iako. 1:5) E faapefea la ona tatou leoleoina pea o tatou loto?

14-15. (a) O le ā e manaʻomia ona tatalaina i ai o tatou loto, ma e faapefea ona tatou faia faapea? (e) E faapefea i le Faataoto 4:20-22 ona fesoasoani ina ia tatou maua aogā mai i la tatou faitauga Tusi Paia? (Tagaʻi foʻi i le pusa “ Auala e Manatunatu Loloto Ai.”)

¹⁴ Ina ia leoleoina o tatou loto, e lē gata e tatau ona tatou teena aafiaga leaga, ae e tatau foʻi ona tatou taliaina aafiaga lelei. Seʻi toe mafaufau i le faataʻitaʻiga i le aai e siʻomia e se pā. E tapunia e le leoleo faitotoʻa o le aai faitotoʻa ina ia taofia ai osofaʻiga a le fili, ae e iai taimi e tatala ai faitotoʻa, ina ia mafai ai ona avatu i totonu o le aai meaʻai ma isi mea e manaʻomia. Pe afai e lē taitai tatalaina faitotoʻa o le aai, o le a iʻu ina galala tagata i le fia aai. I se tulaga talitutusa, e tatau ona tatala e lē aunoa o tatou loto ina ia taaʻina ai i tatou i manatu o le Atua.

¹⁵ O loo faailoa mai i le Tusi Paia manatu o le Atua. O lea, o taimi uma e tatou te faitauina ai le Tusi Paia, e tatou te faatagaina ai manatu o le Atua ina ia taaʻina o tatou mafaufauga, faalogona, ma gaoioiga. E faapefea ona tatou maua aogā mai i la tatou faitauga Tusi Paia? E tāua le tatalo. Ua faapea mai se tasi tuafafine: “A o leʻi faia laʻu faitauga Tusi Paia, ou te tatalo iā Ieova e fesoasoani mai ina ia ou ʻvaai atu i mea ofoofogia’ o loo i lana Afioga.” (Sala. 119:18) E manaʻomia foʻi ona tatou manatunatu loloto i mea e tatou te faitauina. Pe a tatou tatalo, faitau, ma manatunatu loloto, o le a mafai ai ona oo Afioga a le Atua “i totonu o [o tatou] loto,” ma tatou naunau ai i manatu o Ieova.​—Faitau le Faataoto 4:20-22; Sala. 119:97.

16. O ā aogā ua maua e le toʻatele mai i le TV i le Initaneti a Molimau a Ieova?

¹⁶ O se tasi o auala e tatou te faatagaina ai manatu o le Atua e taaʻina ai i tatou, o le matamata lea i le TV i le Initaneti a Molimau a Ieova. Ua faapea mai se tasi ulugalii: “Ua avea polokalame i masina taʻitasi o se tali i a ma tatalo. Ua mafai ona faamalosia ma faalaeiauina ai i maʻua pe a lagona le faanoanoa ma le tuua toʻatasi. E masani foʻi ona ma faalogologo i pese mai i a tatou fatuga pe a fai se kuka, tapena le fale, pe inu foʻi se iputī.” O le mea moni, ua fesoasoani nei polokalame e leoleoina ai o tatou loto. Ua aʻoaʻoina ai foʻi i tatou ina ia mafaufau e pei o Ieova nai lo o le taaʻina i mafaufauga o Satani.

17-18. (a) O le ā e tupu pe a tatou faatatau mea ua tatou aʻoaʻoina mai iā Ieova, e pei ona taʻua i le 1 Tupu 8:61? (e) O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a le tupu o Esekia? (i) E tusa ai ma le tatalo a Tavita o loo i le Salamo 139:23, 24, o le ā e mafai ona tatou tatalo ai?

¹⁷ O le a faamalosia lo tatou faatuatua pe a  tatou vaai i taimi uma i aogā o lo tatou faia o le mea saʻo. (Iako. 1:2, 3) E tatou te lagona ai le fiafia ona ua iai se mea e mitamita ai lo tatou Tamā i le taʻua o i tatou o lana fanau, ma ua faamalosia ai lo tatou faanaunauga ina ia faafiafiaina o ia. (Faata. 27:11) O taimi uma e tatou te feagai ai ma tofotofoga, o se avanoa lenā e faailoa atu ai e tatou te lē faalotolotolua i la tatou auaunaga i lo tatou Tamā alofa. (Sala. 119:113) E faamaonia ai lo tatou alolofa iā Ieova ma le lotoatoa, e ala i le maumauaʻi e usitaʻia ana poloaʻiga ma faia lona finagalo.​—Faitau le 1 Tupu 8:61.

¹⁸ Ae e iai lava taimi e tatou te faia ai mea sesē, ona e tatou te lē lelei atoatoa. Pe a tupu lenā mea, ia manatua le faaaʻoaʻoga a le tupu o Esekia. Na ia faia mea sesē. Peitaʻi, na ia salamō ma faaauau ona auauna iā Ieova “ma le lotoatoa.” (Isa. 38:3-6; 2 No. 29:1, 2; 32:25, 26) O lea, seʻi o tatou teena taumafaiga a Satani e faaleagaina o tatou mafaufauga. Ia tatou tatalo foʻi ina ia tatou atiaʻe “se loto usiusitaʻi.” (1 Tu. 3:9; faitau le Salamo 139:23, 24.) E mafai ona tatou faamaoni iā Ieova, pe a sili ona leoleoina o tatou loto nai lo o isi mea uma.