Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

SUʻESUʻEGA 1

Ia Mautinoa Atoatoa ʻe Moni le Afioga’ a le Atua

Ia Mautinoa Atoatoa ʻe Moni le Afioga’ a le Atua

O LE MAU O LE TAUSAGA MO LE 2023: “E moni lava lau afioga atoa.”​—SALA. 119:160.

PESE 96 Le Tusi a le Atua​—O se Oloa Tāua

AOTELEGA a

1. Aiseā e lē maufaatuatuaina ai e le toʻatele i aso nei le Tusi Paia?

 O LE toʻatele o tagata i aso nei, ua latou lē iloa po o ai e mafai ona latou maufaatuatuaina. E latou te taumānatu pe e naunau moni lava le ʻaufaipolotiki, saienitisi, ma le ʻaufaipisinisi mo lo latou lelei. E latou te lē faaaloalogia foʻi taʻitaʻi lotu ua faapea mai o ni Kerisiano. O lea, e lē o se mea e faateʻia ai lo latou lē maufaatuatuaina o le Tusi Paia, o se tusi o loo faapea mai taʻitaʻi lotu o loo latou mulimuli i ai.

2. E tusa ai ma le Salamo 119:160, o le ā e tatau ona tatou talitonu i ai?

2 I le avea ai o i tatou ma auauna a Ieova, e tatou te talitonu o ia o “le Atua faamaoni” ma e finagalo o ia i le mea e sili ona lelei mo i tatou. (Sala. 31:5; Isa. 48:17) E mafai ona tatou maufaatuatuaina mea e tatou te faitau i ai i le Tusi Paia, auā “e moni lava [le] afioga atoa [a le Atua].” (Faitau le Salamo 119:160.) E tatou te ioe i le manatu na taʻua e se faitofā o le Tusi Paia: “E leai se fetalaiga a le Atua e lē moni pe e lē faataunuuina. E mafai ona maufaatuatuaina e tagata o le Atua ana fetalaiga, ona e latou te maufaatuatuaina o ia.”

3. O ā manatu o le a tatou tilofaʻia i lenei mataupu?

3 E faapefea ona tatou fesoasoani i isi ina ia latou maufaatuatuaina foʻi le Afioga a le Atua? Seʻi o tatou tilofaʻia māfuaaga e tolu e mafai ai ona tatou maufaatuatuaina le Tusi Paia: saʻo aʻiaʻi o faamatalaga i le Tusi Paia, faataunuuga o valoaga o le Tusi Paia, ma le mana o loo i le Tusi Paia e suia ai olaga.

NA MAFAI ONA FAASAOINA LE FEʻAU O LE TUSI PAIA

4. Aiseā e masalosalo ai nisi tagata i le saʻo aʻiaʻi o le Tusi Paia?

4 E pe ā ma le 40 tane faamaoni na faaaogā e Ieova le Atua e tusia le Tusi Paia. Peitaʻi, e lē o toe maua na uluaʻi manusikulipi b i aso nei. Ae ua na o kopi o kopi o na manusikulipi o loo iai. O le māfuaaga lenā ua masalosalo ai nisi tagata, pe e saʻo aʻiaʻi faamatalaga o loo i le Tusi Paia e tusa ai ma uluaʻi manusikulipi. Ae e faapefea ona tatou mautinoa e moni faamatalaga o loo iai i le Tusi Paia?

Na faia e i latou na tusia kopi o Tusitusiga Paia Eperu taumafaiga uma ina ia faamautinoa e saʻo aʻiaʻi le kopiina o le Afioga a le Atua (Tagaʻi i le palakalafa e 5)

5. O le ā na aofia ai i le tusiaina o kopi o Tusitusiga Paia Eperu? (Tagaʻi i le ata i le faavaa.)

5 Ina ia faasaoina le feʻau faagaeeina a Ieova, na ia faatonuina ai ona tagata e faia ni kopi. Na ia faatonuina tupu o Isaraelu e tusia ni a latou lava kopi o le Tulafono, ma na ia tofia le ʻau sa Levī e aʻoaʻoina tagata i lenā Tulafono. (Teu. 17:18; 31:24-26; Nee. 8:7) Ina ua faasaʻoloto tagata Iutaia mai i le ave faapagota i Papelonia, na faia ai e i latou na tusia kopi o le Tusi Paia le tele o kopi o Tusitusiga Paia Eperu. (Esera 7:6) Na tusia ma le faaeteete e nei tane kopi o nei tusi. Mulimuli ane, na amata ai ona faitau e i latou na tusia kopi o le Tusi Paia le aofaʻi o upu ma mataʻitusi, ina ia faamautinoa e saʻo aʻiaʻi le kopiina o nei tusitusiga. E ui i lea, ona o le tulaga lē lelei atoatoa, na iai lava ni nai mea sesē i na kopi. Ae ona e tele kopi na tusiaina, sa faigofie ai ona maua na mea sesē. E faapefea?

6. E faapefea ona iloa mea sesē na tusia i kopi o le Tusi Paia?

6 Na maua e le ʻaufaitofā o le Tusi Paia i aso nei, se auala e sili ona lelei e iloa ai mea sesē na tusia e i latou na kopiina le Tusi Paia. O se faataʻitaʻiga, seʻi faapea na tofia ni tane e toʻa 100 e tusia ni kopi o se tusitusiga. Atonu e iai se mea sesē na tusia e se tasi o na tane i lana kopi. O se tasi o auala e mafai ai ona tatou iloa lenā mea sesē, o le faatusatusa lea o lana kopi i kopi a isi. I se tulaga talitutusa, e mafai e le ʻaufaitofā o le Tusi Paia ona iloa mea sesē po o faaupuga na aveese e se tagata e toʻatasi, pe a faatusatusa le tele o manusikulipi o le Tusi Paia.

7. Na faapefea ona iloa na saʻo lelei le tusiaina o kopi o le Tusi Paia?

7 Na faia e i latou na tusiaina kopi o manusikulipi o le Tusi Paia taumafaiga fitā, ina ia faamautinoa e saʻo lelei le kopiina. Mātau se faataʻitaʻiga e faamaonia ai lenā manatu. O le manusikulipi atoa aupito i tuai, na tusia i le 1008 po o le 1009 T.A. ma e taʻua o le Leningrad Codex. Peitaʻi i se taimi e leʻi leva tele atu, o le tele o manusikulipi o le Tusi Paia ma ni toega o manusikulipi na maua, ua 1,000 tausaga talu ona iai nai lo o le Leningrad Codex. Ona o le tele o kopi na faia i le silia ma le 1,000 tausaga, e ono manatu ai se tasi o le a tele mea e eseese ai le Leningrad Codex mai i uluaʻi manusikulipi. Ae e lē o le tulaga lenā. Ina ua faatusatusa e le ʻaufaitofā uluaʻi manusikulipi ma kopi fou, na latou iloa ai e iai ni nai eseesega i upu ma e lē o aafia ai le feʻau o le Tusi Paia.

8. O le ā le eseesega o kopi o Tusitusiga Paia Eleni ma kopi o isi tusi anamua?

8 Na faia foʻi e uluaʻi Kerisiano kopi o Tusitusiga Paia Eleni. Na latou tusia ma le faaeteete kopi o tusi e 27 o Tusitusiga Paia Eleni, lea na latou faaaogāina i a latou sauniga ma talaʻiga. Ina ua māeʻa ona faatusatusa manusikulipi o Tusitusiga Paia Eleni na faasaoina i isi tusitusiga na iai i lenā vaitaimi, na faapea mai se faitofā o le Tusi Paia: “E tele atu kopi o manusikulipi o Tusitusiga Paia Eleni o loo iai i aso nei nai lo o isi tusi, . . . ma e atoa lelei na tusitusiga.” Ua taʻua i le tusi Anatomy of the New Testament: “E mautinoa e tutusa lelei le feʻau o loo aumaia i faaliliuga o Tusitusiga Paia Eleni i aso nei ma mea na tusia i uluaʻi manusikulipi.”

9. E tusa ai ma le Isaia 40:8, o le ā le mea moni e faatatau i le feʻau o le Tusi Paia?

9 O taumafaiga maumauaʻi a le toʻatele o i latou na tusiaina kopi o le Tusi Paia, ua saosaolaumea i le saʻo aʻiaʻi o le Tusi Paia i aso nei. c E lē taumatea o Ieova lava ia na faasaoina lana feʻau mo tagata. (Faitau le Isaia 40:8.) Atonu e faapea mai nisi o le faasaoina o le feʻau o le Tusi Paia, e lē faapea ai ua faagaeeina e le Atua. Seʻi tatou iloiloina nisi o faamaoniga e iloa ai o le Tusi Paia na faagaeeina e le Atua.

E MAUFAATUATUAINA VALOAGA O LE TUSI PAIA

Itu agavale: C. Sappa/DeAgostini/Getty Images; itu taumatau: Image © Homo Cosmicos/Shutterstock

Na faataunuu valoaga o le Tusi Paia i le taimi ua teʻa ma ua faataunuuina i aso nei (Tagaʻi i palakalafa e 10-11) e

10. Aumai se faataʻitaʻiga o se valoaga ua faataunuuina, e faamaonia ai le moni o le 2 Peteru 1:21. (Tagaʻi i ata.)

10 O loo iai i le Tusi Paia le tele o valoaga ua faataunuuina, ma o nisi o na valoaga na tusia i le faitau selau tausaga muamua atu a o leʻi faataunuuina. Ua vaaia le faataunuuga o na valoaga a o faagasolo taimi. E lē faateʻia ai i tatou ona ua tatou iloa o Ieova o le Puna o valoaga. (Faitau le 2 Peteru 1:21.) Seʻi mafaufau i valoaga e faatatau i le faaumatiaga o le aai anamua o Papelonia. I le senituri lona valu T.L.M., na faagaeeina ai le perofeta o Isaia e valoia o le a osofaʻia le aai malosi o Papelonia. Na ia faailoa mai foʻi o Kuresa le igoa o lē o le a faatoʻilaloina le aai, ma le auala o le a ia faia ai faapea. (Isa. 44:27–45:2) Na valoia foʻi e Isaia o le a faaumatia ma e lē toe ʻaināina lenā aai. (Isa. 13:19, 20) O le mea tonu lenā na tupu. I le 539 T.L.M., na faaumatia ai Papelonia e Metai ma Peresia, ma ua avea lenā aai malosi ma faupuʻega o mea ua faaleagaina.​—Tagaʻi i le vitiō Na Valoia Mai e le Tusi Paia le Faaumatiaga o Papelonia i le lomiga i lau masini i le tusi Se Olaga Fiafia e Faavavau!, lesona 03, manatu 5.

11. Faamatala le auala ua faataunuuina ai i aso nei le Tanielu 2:41-43.

11 E lē na o le taimi ua teʻa na faataunuuina ai valoaga o le Tusi Paia, ae ua tatou vaaia foʻi lona faataunuuga i aso nei. O se faataʻitaʻiga, o le faataunuuga mataʻina o le valoaga a Tanielu e faatatau i le Malo Malosi o le Lalolagi o Amerika ma Peretania. (Faitau le Tanielu 2:41-43.) Ua faailoa manino mai i lenā valoaga, o lenei malo malosi fuifuilua o le lalolagi, o le a iai “le vaega malosi” e pei o le uʻamea ma “le vaega e vaivai” e pei o le omea. Na iloa le moni o lenā manatu i le auala ua faaalia ai e Amerika ma Peretania le malosi e pei o le uʻamea, i le sao tāua na latou faia e manumalo ai i Taua e Lua a le Lalolagi, ma o loo faaauau pea lenā malosi faavaegaʻau. Peitaʻi ua faavaivaia lo latou malosi e o latou lava tagatānuu, o ē e faamuamua mea e latou te mananaʻo i ai, e ala i iuni a tagata faigaluega, faatāua naʻuā o aiā tatau, ma solo tetee. Na faapea mai se tagata e tomai i faiga faapolotiki: “E leai se malo faatemokalasi i le lalolagi e sili ona fevaevaeaʻi nai lo o Amerika.” I tausaga talu ai nei, ua sili ona fevaevaeaʻi Peretania le isi vaega o lenā malo malosi, ona o le eseese o manatu po o lē fea o atunuu i le Iuni o Malo o Europa e latou te lagolagoina. O nei fevaevaeaʻiga, ua faigatā ai i le Malo Malosi o le Lalolagi o Amerika ma Peretania ona gaoioi ma le maumauaʻi.

12. O le ā ua tatou mautinoa i ai ona o valoaga o le Tusi Paia?

12 O le tele o valoaga ua faataunuuina, ua faamalosia ai lo tatou mautinoa i folafolaga a le Atua mo le lumanaʻi. E tutusa o tatou lagona ma le faisalamo na tatalo iā Ieova: “Ua ou naunau i lau faaolataga; auā o lau afioga o loʻu faamoemoega lea.” (Sala. 119:81) E ala mai i le Tusi Paia, ua tuuina mai ai e Ieova “se lumanaʻi ma se faamoemoe” mo i tatou. (Iere. 29:11) E lē faalagolago lo tatou lumanaʻi i taumafaiga a tagata, ae e faalagolago i folafolaga a Ieova. Ia faaauau ona faamalosia lo tatou maufaatuatuaina o le Afioga a le Atua, e ala i le tinoū e suʻesuʻe valoaga o le Tusi Paia.

UA FESOASOANI FAUTUAGA A LE TUSI PAIA I LE FAITAU MILIONA O TAGATA

13. E tusa ai ma le Salamo 119:66, 138, o le ā se isi māfuaaga e tatou te maufaatuatuaina ai le Tusi Paia?

13 O se isi māfuaaga e tatou te maufaatuatuaina ai le Tusi Paia, o iʻuga lelei e maua mai ai e tagata pe a latou mulimuli i fautuaga o loo iai. (Faitau le Salamo 119:66, 138.) O se faataʻitaʻiga, o ulugalii na toetoe lava tatala a latou faaipoipoga, ae na toe maua le fiafia ona o le faatatauina o fautuaga a le Tusi Paia. E tausia aʻe a latou fanau i ni aiga Kerisiano e alolofa, lea e latou te lagonaina ai le malupuipuia ma le alofa.​—Efe. 5:22-29.

14. Aumai se faataʻitaʻiga e iloa ai e suia olaga o tagata pe a faatatauina upu moni o le Tusi Paia.

14 E oo lava i tagata solitulafono mataʻutia, e mafai ona suia o latou olaga pe a faatatauina fautuaga atamai o loo i le Tusi Paia. O le mea lenā na tupu i se pagota e igoa iā Jack. d Na lauiloa o ia o se pagota sauā, ma na faasalaina o ia i le oti. Ae i se tasi aso, na ia auai ai i se suʻesuʻega faale-Tusi Paia a se tasi pagota. O le agalelei na faaalia e uso na faia le suʻesuʻega, na matuā pāʻia ai lona loto ma na amata ai foʻi lana suʻesuʻega. Ina ua ia faatatauina mea na ia aʻoaʻoina i lona olaga, na amata ona iai suiga lelei i lana amio ma ona uiga. Na avea Jack o se tagata talaʻi e leʻi papatiso, ma na mulimuli ane papatisoina o ia. Na ia talaʻi ma le maelega i isi pagota e faatatau i le Malo o le Atua, ma e pe ā ma le toʻafā o i latou na ia fesoasoani i ai ina ia aʻoaʻoina le upu moni. E oo ane i le aso e faataunuu ai lona faasalaga oti, ua matuā suia le olaga o Jack. Na faapea mai se tasi o ana lōia: “E lē o le Jack lea na ou iloa i le 20 tausaga ua teʻa. Ua suia lona olaga ona o aʻoaʻoga a Molimau a Ieova.” E ui lava na faataunuu le faasalaga oti o Jack, ae ua faamatilatila mai i lana faaaʻoaʻoga, e mafai ona tatou maufaatuatuaina le mana o le Afioga a le Atua lea e uunaʻia tagata e faia suiga lelei.​—Isa. 11:6-9.

O fautuaga a le Tusi Paia ua suia ai olaga o le toʻatele o tagata mai i so o se atunuu (Tagaʻi i le palakalafa e 15) f

15. E faapefea i le faatatauina o upu moni o le Tusi Paia, ona matilatila ese ai tagata o Ieova i aso nei? (Tagaʻi i le ata.)

15 E autasi tagata o Ieova ona e latou te faatatauina upu moni o le Tusi Paia. (Ioa. 13:35; 1 Kori. 1:10) E matilatila lo tatou filemu ma le autasi, ona o le toʻatele i aso nei ua fevaevaeaʻi i manatu i faiga faapolotiki, o aganuu, po o le tulaga tau tamaoaiga ma aʻoaʻoga. O le autasi o tagata o Ieova, na iai se aafiaga lelei i se alii talavou e igoa iā Jean. Na ola aʻe o ia i se atunuu i Aferika. Ina ua amata fetauaʻiga i totonu o le atunuu, na ia auai ai i le vaegaʻau, ae mulimuli ane sulufaʻi atu i se atunuu tuaoi. O i inā na ia feiloaʻi ai ma Molimau a Ieova. Na ia faapea mai: “Na ou aʻoaʻoina ai o ē e iai i le tapuaʻiga moni, e lē aafia i faiga faapolotiki ma e lē fevaevaeaʻi. Ae e alofa le tasi i le isi. Na faaaogā loʻu ola e tau ai mo loʻu atunuu. Ae ina ua ou aʻoaʻoina upu moni o le Tusi Paia, na ou filifili ai e faaaogā loʻu ola e auauna ai iā Ieova.” Na suia atoatoa le olaga o Jean. Nai lo o le fetauaʻi ma tagata e ese o latou ituaiga, ae ua ia faasoa atu upu moni o le Tusi Paia i so o se tagata. O aogā e maua mai i fautuaga o loo i le Tusi Paia, o se faamaoniga maumaututū lea e iloa ai e mafai ona tatou maufaatuatuaina le Afioga a le Atua.

IA MAUFAATUATUAINA PEA LE AFIOGA A LE ATUA

16. Aiseā e tāua ai ona faamalosia lo tatou mautinoa i le Afioga a le Atua?

16 A o faasolo ina matuā leaga lenei lalolagi, o le a matuā tofotofoina lo tatou maufaatuatuaina o le Afioga a le Atua. Atonu e taumafai tagata e faatupu ni masalosaloga iā i tatou pe e moni le Tusi Paia, ma pe na tofia e Ieova le pologa faamaoni ma le faautauta e taʻitaʻia ona tagata i aso nei. Ae pe afai e tatou te mautinoa e moni lava le Afioga a Ieova, o le a mafai ona tatou teena mea e ono faavaivaia ai lo tatou faatuatua. O le a tatou “filifili e usitaʻia . . . Tulafono [a Ieova] i taimi uma lava, e oo i le iʻuga.” (Sala. 119:112) O le a tatou lē ʻmamā’ e taʻu i isi le upu moni, ma faalaeiau i latou e faatatau i o latou olaga fautuaga mai i le Tusi Paia. (Sala. 119:46) O le a mafai foʻi ona tatou ʻonosaia ma le olioli’ tulaga e sili ona faigatā, e aofia ai ma sauāga.​—Kolo. 1:11; Sala. 119:143, 157.

17. O le ā ua faamanatu mai iā i tatou e le mau o lenei tausaga?

17 Maʻeu lo tatou lotofaafetai ona ua faailoa mai e Ieova le upu moni iā i tatou! E tatou te lagona ai le toʻafilemu ma le mautinoa, ma e aʻoaʻoina ai i tatou i le auala e tatau ona ola ai i lenei lalolagi ua faateteleina le vevesi ma le lē mautonu. Ua tatou maua ai foʻi se lumanaʻi e sili ona lelei i le pulega a le Malo o le Atua. Tau ina ia fesoasoani le mau o le tausaga 2023 e tatou te mautinoa atoatoa ai, e moni lava le Afioga atoa a le Atua!​—Sala. 119:160.

PESE 94 Fiafia i le Afioga a le Atua

a E faamalosia lo tatou faatuatua i le mau o le tausaga ua filifilia mo le 2023: “E moni lava lau afioga atoa.” (Sala. 119:160) E mautinoa e te talitonu i lenā manatu. Ae e toʻatele tagata e lē talitonu i le Tusi Paia, ma ua lē maufaatuatuaina taʻiala o loo iai. O le a tatou iloiloina i lenei mataupu faamaoniga e tolu e mafai ona tatou faaaogā e faatalitonu ai tagata lotofaamaoni, ina ia maufaatuatuaina le Tusi Paia ma taʻiala o loo iai.

b E faasino atu le upu “manusikulipi” i se tusitusiga anamua na tusilimaina.

c Mo nisi faamatalaga i le auala na faasaoina ai le Tusi Paia, tagaʻi i le jw.org ma tā i totonu le faaupuga “Talafaasolopito ma le Tusi Paia” i le vaega Suʻe.

d Ua suia nisi igoa.

e FAAMATALAGA O ATA: Na valoia e le Atua o le a faaumatia le aai o Papelonia ma e lē toe ʻainā.

f FAAMATALAGA O ATA: Faaataga​—Nai lo o le fetauaʻi ma tagata, ua aʻoaʻoina e se alii talavou mai i le Tusi Paia le auala e ola ai ma le filemu ma fesoasoani i isi e faia faapea.