1-2. (a) O ā o tatou faalogona pe a manatunatu i le soifuaga ma le faiva a Iesu? (e) O le ā o le a talanoaina i lenei mataupu?

 PE A maliu sē e pele iā i tatou, e tatou te matuā misia o ia. Atonu i le taimi muamua, e tatou te lagona le tigā pe a toe mafaufau i ona toe taimi aemaise lava pe afai na tigāina a o leʻi maliu. Ae a o faagasolo taimi, e tatou te toe lagona le fiafia pe a mafaufau i se mea na ia aʻoaʻoina ai i tatou, se gaoioiga po o se faamatalaga na ia faia e faalaeiau pe faafiafia ai i tatou.

² E tatou te matuā lagona foʻi le faanoanoa pe a faitau i mafatiaga ma le maliu o Iesu. I le vaitaimi o le Faamanatuga, e tatou te faaalu se taimi e manatunatu ai i le tāua o lana taulaga togiola. (1 Kori. 11:24, 25) Peitaʻi, e tatou te matuā olioli pe a manatunatu i fetalaiga ma gaoioiga uma na faia e Iesu a o iai i le lalolagi. E faalaeiauina foʻi i tatou pe a mafaufau i mea o loo ia faia i le taimi lenei, ma mea o le a ia faia mo i tatou i le lumanaʻi. O le manatunatu i na mea faapea lona alofa iā i tatou, e uunaʻia ai i tatou e faia gaoioiga e faaalia ai le lototalisapaia, lea o le a talanoaina i lenei mataupu.

3. O ā māfuaaga e tatou te faaalia ai le lototalisapaia mo le togiola?

³ E tatou te lagona le lototalisapaia pe a manatunatu i le soifuaga ma le maliu o Iesu. I le taimi atoa o lana faiva i le lalolagi, na ia aʻoaʻoina ai tagata e faatatau i faamanuiaga o le  a aumaia e le Malo o le Atua. E tatou te matuā talisapaia na upu moni e faatatau i le Malo. E tatou te lotofaafetai mo le togiola, ona ua tatou maua ai le avanoa e olioli ai i se faiā māfana ma Ieova ma Iesu. O le a maua foʻi e i latou e faaalia le faatuatua iā Iesu, le faamoemoe e ola ai e faavavau ma toe feiloaʻi i ē e pele iā i latou ua maliliu. (Ioa. 5:28, 29; Roma 6:23) E leai se mea ua tatou faia e tatau ai ona tatou maua nei faamanuiaga. E lē mafai foʻi ona tatou taui atu mea ua faia e le Atua ma Keriso mo i tatou. (Roma 5:8, 20, 21) Peitaʻi, e mafai ona tatou faaalia atu le matuā lototalisapaia iā i laʻua. E faapefea?

4. Na faapefea ona faaalia e Maria le Makatala le lototalisapaia mo mea na faia e Iesu mo ia? (Tagaʻi i le ata.)

⁴ Mātau le faaaʻoaʻoga a se fafine Iutaia e igoa iā Maria le Makatala. Na matuā faataugā o ia e temoni e toʻafitu, ma atonu na ia lagona e leai se tasi e mafai ona fesoasoani iā te ia. Ae seʻi faaata lona lotofaafetai ina ua faasaʻoloto o ia e Iesu mai i taaʻiga a na temoni. O lona lototalisapaia na uunaʻia ai o ia e avea ma soo o Iesu, ma faaaogā lona taimi, malosi, ma ana meafaitino e lagolagoina ai le faiva a Iesu. (Luka 8:1-3) E ui na matuā lotofaafetai Maria i le mea na faia e Iesu mo ia, ae atonu e na te leʻi malamalama i le meaalofa sili o le a faia e Iesu mo ia. O le a faataulaga e Iesu lona ola mo tagata, ina ia mafai ai e “tagata uma e faatuatua iā te ia” ona maua le ola e faavavau. (Ioa. 3:16) Ae na faaalia pea e Maria lona lototalisapaia iā Iesu e ala i le faamaoni pea iā te ia. A o mafatia Iesu i le laau e faapuapuagatia ai, na tū latalata ane Maria, ona o lona alofa iā Iesu ma na manaʻo e faamāfanafana i isi na latou iai faatasi i inā. (Ioa. 19:25) Ina ua maliu Iesu, na avatu ai e Maria ma isi fafine e toʻalua mea manogi i le tuugamau mo lona tanuga. (Mare. 16:1, 2) Na matuā tauia le faamaoni o Maria. Na ia mauaina le faaeaga e leʻi maua e le toʻatele o soo o Iesu, o le feiloaʻi ma  talanoa iā te ia ina ua toe faatūina mai.​—Ioa. 20:11-18.

5. E faapefea ona tatou faaalia le lototalisapaia mo mea uma ua faia e Ieova ma Iesu mo i tatou?

⁵ E mafai foʻi ona tatou faaalia le lototalisapaia mo mea uma ua faia e Ieova ma Iesu mo i tatou, e ala i le faaaogā o lo tatou taimi, malosi, ma meafaitino e faaauiluma ai galuega o le Malo. O se faataʻitaʻiga, e mafai ona faaavanoa atu i tatou e fesoasoani i le fausia ma le tausia lelei o nofoaga mo le tapuaʻiga mamā.

6. Aiseā e faapea atu ai o le togiola o se meaalofa mo i tatou taʻitoʻatasi?

⁶ Pe a tatou manatunatu i le tele o le alofa ua faaalia e Ieova ma Iesu mo i tatou, e uunaʻia ai i tatou e faaalia le alofa mo i laʻua. (1 Ioa. 4:10, 19) E faamalosia foʻi lo tatou alofa mo i laʻua, i le iloaina na maliu Iesu mo i tatou taʻitoʻatasi. Na faailoa mai e le aposetolo o Paulo lenā mea ma faaalia lona lototalisapaia, ina ua ia tusi atu i Kerisiano i Kalatia e faapea: “[O] le Alo o le Atua, o lē na alofa mai iā te aʻu ma foaʻiina mai lona ola mo aʻu.” (Kala. 2:20) O le togiola ua mafai ai e Ieova ona tosina atu oe iā te ia ina ia avea ma ana uō. (Ioa. 6:44) Pe e lē pāʻia ai ea lou loto i le iloaina na silafia e Ieova se mea lelei iā te oe, ma na ia totogiina se tau e sili ona taugatā ina ia avea ai oe ma ana uō? Pe e lē faamalosia ai ea lou alofa mo Ieova ma Iesu? E lelei ona tatou fesili ifo, ʻO le ā ua uunaʻia aʻu e fai ona o lenā alofa?’

7. I le ata, e faapefea ona tatou faaalia le alofa iā Ieova ma Iesu? (2 Korinito 5:14, 15; 6:1, 2)

⁷ O lo tatou alofa mo le Atua ma Keriso e uunaʻia ai i tatou e faaalia le alofa i isi. (Faitau le 2 Korinito 5:14, 15; 6:1, 2.) O se tasi o auala e tatou te faaalia ai lenā alofa, o le faia o se sao maelega i le galuega talaʻi. E  tatou te talanoa i so o se tasi e feiloaʻi i ai. E tatou te lē faailogaina tagata ona o o latou lanu, ituaiga, tulaga tau tamaoaiga po o tulaga tauaʻoaʻoga. O le faia faapea, ua tatou gaoioi ai e ōgatusa ma le finagalo o Ieova “ina ia faaolaina ituaiga uma o tagata, ma ia maua le poto saʻo i le upu moni.”​—1 Timo. 2:4.

8. E faapefea ona tatou faaalia le alofa i o tatou uso ma tuafāfine?

⁸ E tatou te faaalia foʻi le alofa i le Atua ma Keriso, e ala i le faaalia o le alofa i o tatou uso ma tuafāfine. (1 Ioa. 4:21) E tatou te naunau iā i latou ma lagolagoina i latou i taimi faigatā. E tatou te faamāfanafana atu i ai pe a maliu sē e pele iā i latou, asiasi i ai pe a mamaʻi, ma faia le mea e sili e faalaeiau ai pe a latou lotovaivai. (2 Kori. 1:3-7; 1 Tesa. 5:11, 14) E tatou te tatalo pea mo i latou, ona e tatou te iloa “e matuā malosi le aafiaga o le tatalo faatauanau a le tagata amiotonu.”​—Iako. 5:16.

9. O le ā se isi auala e tatou te faaalia ai le alofa i o tatou uso ma tuafāfine?

⁹ E tatou te faaalia foʻi le alofa i o tatou uso ma tuafāfine, e ala i le taumafai malosi e tausia le filemu ma i latou. E tatou te taumafai foʻi e faaaʻoaʻo i le lotofaamagalo o Ieova. Pe afai na finagalo malie Ieova e maliu lona Alo mo a tatou agasala, pe e lē tatau ai ea ona tatou nofosauni e faamagalo o tatou uso ma tuafāfine pe a agasala mai iā i tatou? E tatou te lē fia pei o le pologa leaga o loo taʻua i se tasi o talafaatusa a Iesu. E ui lava na faamagalo e lona matai lana aitalafu telē, ae e leʻi faamagaloina e lenā pologa le aitalafu laʻitiiti a lona uso a pologa. (Mata. 18:23-35) Pe afai o lua feeseeseaʻi ma se tasi i le faapotopotoga, pe e mafai ona e tausolomua e faia se faaleleiga ma lenā tagata a o leʻi auai i le Faamanatuga? (Mata. 5:23, 24) O le faia faapea, ua faailoa mai ai le malosi o lou alofa mo Ieova ma Iesu.

10-11. E faapefea ona faaalia e toeaina e latou te alolofa iā Ieova ma Iesu? (1 Peteru 5:1, 2)

¹⁰ E faapefea ona faaalia e toeaina e latou te alolofa iā Ieova ma Iesu? O se tasi o auala tāua, o le tausia o manaʻoga o mamoe a Iesu. (Faitau le 1 Peteru 5:1, 2.) Na faamanino e Iesu lenā manatu i le aposetolo o Peteru. Ina ua uma ona faafitia faatolu e Peteru Iesu, na matuā naunau o ia e faamaonia atu lona alofa iā Iesu. Ina ua toe faatūina Iesu, na ia fesili atu iā Peteru: “Simona e, le atalii o Ioane, pe e te alofa iā te aʻu?” E tatou te mautinoa e faia e Peteru mea uma e faamaonia atu ai lona alofa i lona Matai. Na fetalai Iesu iā Peteru: “Ia e leoleo i aʻu tamaʻi mamoe.” (Ioa. 21:15-17) E mai i lenā taimi, na tausia faapelepele e Peteru mamoe a le Alii, ma na faamaonia atu ai lona alofa iā Iesu.

¹¹ Toeaina e, e faapefea ona outou faamaonia i le vaitaimi o le Faamanatuga e tāua iā te outou fetalaiga a Iesu iā Peteru? E mafai ona faaalia le malosi o lo outou alofa iā Ieova ma Iesu, e ala i le faia e lē aunoa o asiasiga faaleoleo mamoe, ma faia taumafaiga uma e fesoasoani ai i ē e lē o toe talaʻi ma auai i sauniga e toe foʻi mai iā Ieova. (Eseki. 34:11, 12) E mafai foʻi ona e faaalia le naunau moni i tagata suʻesuʻe ma ē fou e auai i le Faamanatuga, i le faia o taumafaiga uma e faafeiloaʻi ma le māfana i latou, ona e tatou te iloa e mafai ona avea i latou ma soo o Iesu.

12. E faapefea ona tatou maua le lototele i le manatunatu loloto i fetalaiga a Iesu i le pō a o lumanaʻi lona maliu? (Ioane 16:32, 33)

¹² I le pō a o lumanaʻi le maliu o Iesu, na ia fetalai ai i ona soo: “O le a puapuagatia  outou i le lalolagi, ae ia lototetele! Ua ou manumalo i le lalolagi.” (Faitau le Ioane 16:32, 33.) Na faapefea ona faaalia e Iesu le lototele ina ua faamataʻuina o ia e ona fili, ma tumau faamaoni seʻia oo i lona oti? Na ia faalagolago iā Ieova. Na talosaga Iesu iā Ieova ina ia leoleo i ona soo, ona na ia silafia o le a latou fesagaʻia foʻi tofotofoga faapena. (Ioa. 17:11) E faapefea i lenei mea ona faalototeleina ai i tatou? Talu ai e sili atu le malosi o Ieova nai lo o tatou fili. (1 Ioa. 4:4) E silafia e Ieova mea uma. Ua tatou mautinoa pe afai e tatou te faalagolago iā Ieova, e mafai ona foʻia ai lo tatou fefe ma maua ai le lototele.

13. Na faapefea ona faaalia e Iosefa mai i Arimataia le lototele?

¹³ Seʻi mātau le faaaʻoaʻoga a Iosefa mai i Arimataia. O ia o se tagata e faaaloalogia e tagata Iutaia, ma o se faamasino i le Saniterini, le Faamasinoga Sili a Iutaia. Peitaʻi e leʻi faaalia e Iosefa le lototele, a o faia le faiva a Iesu i le lalolagi. Ua faapea mai Ioane, o Iosefa “o se soo o Iesu, ae sa faalilolilo ona o lona fefe i tagata Iutaia.” (Ioa. 19:38) E ui na fiafia Iosefa i le feʻau o le Malo, ae e na te leʻi faailoa atu i isi o ia o se soo o Iesu. E lē taumatea na fefe o ia ina neʻi lē toe avea ma faamasino, ma lē toe faaaloalogia o ia e tagata. Po o le ā lava le mea na tupu, ae o loo taʻua i le Tusi Paia ina ua maliu Iesu, ʻna alu atu ma le lototele Iosefa iā Pilato ma talosaga atu mo le tino o Iesu.’ (Mare. 15:42, 43) Ua faailoa atu nei e Iosefa i le lautele lona lagolagoina o Iesu.

14. O le ā e tatau ona e faia pe afai o loo e tauivi ma le fefe i tagata?

¹⁴ Pe e te pei o Iosefa le fefe i tagata? Pe e iai se taimi e te māsiasi ai e faailoa atu i tagata i le galuega po o le aʻoga, o oe o se Molimau a Ieova? Pe e te faatalatū e avea ma tagata talaʻi pe papatiso ona e te popole i manatu o tagata? Aua e te faatagaina na faalogona e taofia ai oe mai i le faia o le mea ua e iloa e saʻo. Ia tatalo faatauanau iā Ieova, ma talosaga atu iā te ia mo le lototele e faia ai lona finagalo. A o e molimauina le tali mai o Ieova i au tatalo, o le a matuā faamalosia ai oe ma faateleina ai lou lototele.​—Isa. 41:10, 13.

15. Ina ua uma ona faaali atu Iesu i ona soo, o le ā na uunaʻia i latou e fai ona o le olioli? (Luka 24:52, 53)

¹⁵ Na matuā faanoanoa le ʻausoo ina ua maliu Iesu. Seʻi tuu oe i lo latou tulaga. E lē  gata ua maliu la latou uō pele, ae na latou lagona foʻi le leai o se faamoemoe. (Luka 24:17-21) Peitaʻi ina ua faaali atu Iesu iā i latou, na ia fesoasoani iā i latou ina ia malamalama i lana matafaioi i le faataunuuina o valoaga o le Tusi Paia. Na tuuina atu foʻi e Iesu iā i latou se galuega tāua e fai. (Luka 24:26, 27, 45-48) I le 40 aso mulimuli ane ai ina ua afio Iesu i le lagi, na suia ai le faanoanoa o le ʻausoo i le matuā olioli. Na latou fiafia i le iloaina o loo soifua lo latou Matai, ma na ia nofosauni e fesoasoani iā i latou e faataunuu lo latou tofiga. O lo latou olioli na uunaʻia ai i latou e vivii e lē aunoa iā Ieova.​—Faitau le Luka 24:52, 53; Galu. 5:42.

16. E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo i soo o Iesu?

¹⁶ E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo i soo o Iesu? E mafai ona tatou tapuaʻi ma le olioli iā Ieova, e lē gata i le vaitaimi o le Faamanatuga ae i taimi uma. O lenā mea e manaʻomia ai ona faamuamua le Malo o le Atua i o tatou olaga. O se faataʻitaʻiga, e toʻatele ua toe fetuunaʻi itula faigaluega ina ia auai e lē aunoa i le talaʻiga, sauniga, ma le faia o le tapuaʻiga a le aiga. Ua lotomalilie nisi e ola e aunoa ma meafaitino ia e manatu i ai nisi o ni mea e manaʻomia, ina ia faatele ai so latou sao i le faapotopotoga, pe ina ia auauna ai foʻi i se vaipanoa o loo tele ai le manaʻoga. E ui e manaʻomia ona tatou tumau ina ia auauna ai pea iā Ieova, ae ua ia folafola mai o le a ia matuā faamanuia iā i tatou, pe a faamuamua manaʻoga o le Malo i o tatou olaga.​—Faata. 10:22; Mata. 6:32, 33.

17. O le ā ua e maumauaʻi e fai i le vaitaimi o le Faamanatuga? (Tagaʻi i le ata.)

¹⁷ E tatou te tulimataʻia le faamanatuina o le Faamanatuga i le Aso Lua, Aperila 4. Peitaʻi, aua neʻi o tatou faatali seʻiloga e oo i lenā aso, ona tatou manatunatu lea i le soifuaga ma le maliu o Iesu, faapea lo la alofa ma Ieova iā i tatou. Ia faaaogā tatau le vaitaimi o le Faamanatuga e faia ai faapea. O se faataʻitaʻiga, ia sema se taimi e faitau ma manatunatu loloto ai i mea na tutupu, o loo taʻua i le siata “Vaiaso Faaiʻu o le Soifuaga o Iesu i le Lalolagi,” i le Faaopoopoga E12 o le faaliliuga ua toe teuteuina O le Tusi Paia​—O le Faaliliuga a le Lalolagi Fou. A o e faia faapea, ia tilofaʻia mau o le Tusi Paia e faamalosia ai lou lototalisapaia, alofa, lototele, ma le olioli. Ona taumafai lea e mafaufau i ni auala patino e faaalia ai lou lototalisapaia. Ia e mautinoa e matuā tāua iā Iesu au taumafaiga uma e manatua ai o ia i le vaitaimi o le Faamanatuga.​—Faaa. 2:19.