1. O le ā se vala e sili atu ai tagata nai lo o manu?

O SE tasi o vala e sili atu ai tagata nai lo o manu, ona o tagata e iai o latou lotofuatiaifo. O le mea moni lenā e faatatau i le tagata talu mai le amataga. Ina ua solia e Atamu ma Eva le tulafono a Ieova, na lalafi i laʻua mai iā te ia. O lenā gaoioiga e faailoa mai ai na taʻusalaina i laʻua e o la lotofuatiaifo.

2. E faapefea ona pei o tatou lotofuatiaifo o se tapasā? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

² O i latou e lē lelei ona toleni o latou lotofuatiaifo, e mafai ona faatusaina i se vaa o loo folau ae e faalētonu lona tapasā. E lē saogalemu se folauga pe a aunoa ma se tapasā e saʻo lelei. E faigofie ona felafoaʻiina e matagi ma peau o le sami se vaa mai i le ala saʻo. O se tapasā ua saʻo lelei ona faatonutonuina, e mafai ona fesoasoani i le kapeteni ina ia faatumau le vaa i le ala saʻo. O o tatou lotofuatiaifo e mafai ona faatusaina i se tapasā e faatonutonu ai a tatou amioga. O le lotofuatiaifo o se lagona i totonu o i tatou e iloa ai le mea saʻo ma le mea sesē, lea e mafai ona taʻitaʻia i tatou i le ala saʻo. Ae ina ia lelei ona taʻitaʻia i tatou e o tatou lotofuatiaifo, e tatau ona faatonutonuina lelei.

3. O le ā e iʻu i ai pe a lē lelei ona toleni o tatou lotofuatiaifo?

 ³ Pe afai e lē lelei ona toleni le lotofuatiaifo o se tasi, e lē gaoioi la e taofiofia o ia mai i le faia o mea leaga. (1 Timo. 4:1, 2) Pe a faapena o tatou lotofuatiaifo, e tatou te ono manatu ai e “lelei” mea “leaga.” (Isa. 5:20) Na lapataʻia e Iesu ona soo: “E oo mai le aso e manatu ai so o se tasi na fasiotia outou, ua ia faia se auaunaga paia i le Atua.” (Ioa. 16:2) O le tulaga moni lenā o tagata na fasiotia le soo o Setefano, ma na faapena foʻi isi e pei o i latou. (Galu. 6:8, 12; 7:54-60) A o faagasolo taimi, na faia ai e le toʻatele o tagata mapolotu amioga leaga e pei o le fasioti tagata, ma faapea mai na latou faia mo le Atua. Ae o le mea moni, o a latou gaoioiga sa solia ai tulafono a le Atua. (Eso. 20:13) E manino mai, na taʻitaʻi sesē i latou e o latou lotofuatiaifo.

4. E faapefea ona tatou leoleoina o tatou lotofuatiaifo mai i le lē gaoioi?

⁴ E faapefea la ona tatou leoleoina o tatou lotofuatiaifo mai i le lē gaoioi? O tulafono ma mataupu silisili i le Afioga a le Atua “e aogā e aʻoaʻo ai, e aʻoaʻi ai, e faasaʻo ai mea, e faatonu ai i le amiotonu.” (2 Timo. 3:16) O lea, o le filigā e suʻesuʻe le Tusi Paia, manatunatu loloto i mea o loo taʻua ai, ma faatatau i o tatou olaga, o le a mafai ai ona toleni o tatou lotofuatiaifo ina ia ōgatusa ma manatu o le Atua. O le faia faapea, e tatou te mautinoa ai o le a lelei le auala e taʻitaʻia ai i tatou e o tatou lotofuatiaifo. Seʻi o tatou tilofaʻia pe e faapefea ona fesoasoani tulafono ma mataupu silisili a Ieova e toleni ai o tatou lotofuatiaifo.

5, 6. E faapefea ona tatou maua aogā mai i le mulimuli i tulafono a le Atua?

⁵ Ina ia tatou maua aogā mai i tulafono a le Atua, e lē lava le tau ina faitau i ai pe iloa lelei foʻi. E tatau ona tuputupu aʻe lo tatou naunau i ana tulafono ma ia amanaʻia na tulafono. Ua faapea mai le Afioga a le Atua: “Ia ʻinoʻino i le leaga ae naunau i le lelei.” (Amo. 5:15) E faapefea ona tatou faia lenā mea? O le vala tāua, o le vaai lea i mea e pei ona silasila i ai Ieova. O se faataʻitaʻiga: Seʻi faapea ua faigatā ona e moe lelei. Ua fautuaina nei oe e le fomaʻi e sui ituaiga meaʻai e te taumafa ai ma le auala e te ola ai, ma ia fai au faamalositino. Ina ua uma ona e faataʻitaʻia ana fautuaga, na e iloa ai le aogā iā te oe. E lē taumatea o le a e matuā lotofaafetai i lau fomaʻi, ona o lana fesoasoani ina ia faaleleia lenei vala o lou olaga.

⁶ I se tulaga talitutusa, ua saunia mai e Lē na foafoaina i tatou tulafono e puipuia ai i tatou mai i aafiaga o le agasala, ma faaleleia ai o tatou olaga. Seʻi manatu i aogā ua tatou maua mai i le mulimuli i tulafono a le Tusi Paia e faatatau i le pepelo, faufau leaga, gaoi, faitaaga, faiga sauā, ma faiga faaagaga. (Faitau le Faataoto 6:16-19; Faaa. 21:8) Pe a tatou tofo i le anoanoaʻi o faamanuiaga e maua mai i le usiusitaʻi iā Ieova, o le a tuputupu aʻe ai i o tatou loto le alofa ma le talisapaia o ia faapea ana tulafono.

7. O le ā le iʻuga o le faitau ma manatunatu loloto i tala o olaga o tagata i le Tusi Paia?

⁷ E tatou te lotofaafetai foʻi, ona e tau lē manaʻomia ona tatou tofo i āuga o le solia o tulafono a le Atua, ina ia aʻoaʻoina mai ai ni lesona tāua. E mafai ona tatou aʻoaʻoina ni lesona mai i mea sesē na faia e isi o loo faamauina i le Afioga a le Atua. Ua faapea mai le Faataoto 1:5: “O le tagata atamai e faalogo ma ave i fale faatonuga.” O le mea moni, o loo tatou maua faatonuga e sili ona lelei mai i le Atua, pe a tatou faitau ma manatunatu loloto i tala o mea moni na tutupu i olaga o tagata i le Tusi Paia. O se faataʻitaʻiga, seʻi manatu i tigā na oo i le tupu o Tavita ina ua lē usiusitaʻi i le poloaʻiga a Ieova, ma la faia ai le mulilua ma Patesepa. (2 Samu. 12:7-14)  A o faitau ma manatunatu loloto i lenei tala, ia fesili ifo iā i tatou lava: ʻNa ono mafai faapefea ona ʻalofia e le tupu o Tavita tigā ona o lona faia o le mulilua ma Patesepa? Pe a ou fesagaʻia foʻi se tofotofoga faapea, po o le a ou maua le malosi e tetee atu ai? Po o le a ou sola ese e pei o Iosefa, po o le mea o le a ou lolo atu e pei o Tavita?’ (Kene. 39:11-15) O le manatunatu i āuga leaga o le faia o le agasala, e mafai ona faamalosia ai o tatou loto ina “ia ʻinoʻino i le leaga.”

8, 9. (a) O le ā le aogā o o tatou lotofuatiaifo? (e) O le ā le aogā o mataupu silisili a Ieova i o tatou lotofuatiaifo?

⁸ O le mea moni, e tatou te matuā faamamao ese mai i gaoioiga e inosia e le Atua. Peitaʻi, e iai isi vala o le olaga e lē o iai ni poloaʻiga patino a le Tusi Paia. I tulaga faapena, e faapefea ona tatou iloilo le mea e talafeagai ma fiafia i ai le finagalo o le Atua? O le taimi lenā e tāua ai ona faaaogā o tatou lotofuatiaifo ua uma ona toleniina i le Tusi Paia.

⁹ Ua saunia mai ma le alofa e Ieova ni mataupu silisili e mafai ona taʻitaʻia ai o tatou lotofuatiaifo. Ua fetalai mai o ia: “O aʻu o Ieova, lou Atua, o Lē o loo aʻoaʻo oe i mea e aogā iā te oe, o Lē e taʻitaʻiina oe i le ala e ao ona e ui ai.” (Isa. 48:17, 18) Pe a faaaogā o tatou mafaufau ma loto e manatunatu ai i mataupu silisili o le Tusi Paia, o le a mafai la ona tatou faasaʻo, taʻitaʻia, ma faatonutonu o tatou lotofuatiaifo. O le iʻuga, o le a mafai ai ona tatou faia ni filifiliga atamai.

10. E faapefea ona faamatala mataupu silisili, ma na faapefea ona faaaogā e Iesu mataupu silisili i lana aʻoaʻo atu?

¹⁰ O mataupu silisili o ni upu moni faavae e taʻitaʻia ai o tatou mafaufauga, e fesoasoani iā i tatou e faia filifiliga lelei. O le malamalama i se mataupu silisili e aofia ai le malamalama i manatu o Lē e Faitulafono, ma māfuaaga ua ia aumaia ai ni tulafono maʻoti. A o faagasolo le faiva a Iesu, na ia aʻoaʻoina ni upu moni tāua e fesoasoani i ona soo e iloa ai āuga o ni uiga ma gaoioiga na latou faia. O se faataʻitaʻiga, na ia aʻoaʻo atu o le ita e iʻu atu ai i faiga sauā, ma o le manaʻonaʻo i se isi tagata e iʻu atu ai i le mulilua. (Mata. 5:21, 22, 27, 28) Ina ia fesoasoani iā i tatou e maua se lotofuatiaifo ua toleni lelei, e tatau ona taʻitaʻia i tatou i mataupu silisili mai i le Tusi Paia ma tatou faamamaluina ai le Atua.​—1 Kori. 10:31.

11. O ā vala e ono eseese ai lotofuatiaifo?

¹¹ E iai nisi o mataupu e eseese ai faaiʻuga e faia e ni Kerisiano se toʻalua ua toleniina lelei o la lotofuatiaifo i le Tusi Paia. Seʻi manatu i le faaaogāina o le ʻava malosi. E lē o faasāina i le Tusi Paia le faaaogā tatau o le ʻava malosi. E ui i lea, o loo lapataʻi mai e faatatau i le inu tele ma le onā. (Faata. 20:1; 1 Timo. 3:8) Po o lona uiga la e leai se isi mea e popole i ai se Kerisiano pe afai o loo ia faaaogā tatau le ʻava malosi? E leai. E ui atonu o loo lelei lona lotofuatiaifo, ae e tatau ona ia amanaʻia foʻi lotofuatiaifo o isi.

12. E faapefea i upu o loo i le Roma 14:21 ona uunaʻia ai i tatou e amanaʻia lotofuatiaifo o isi?

¹² Na tusi Paulo e faatatau i le tāua o le amanaʻia o lotofuatiaifo o isi e faapea: “E sili ona lelei pe a lē ʻai i aano o manu pe inu i le uaina, po o le faia o so o se mea e tausuai ai lou uso.” (Roma 14:21) Po o le a e lotomalie e faataulaga au aiā tatau ina ia lē tausuai ai se uso e eseese o oulua lotofuatiaifo? E lē taumatea o le mea lenā o le a e faia. A o leʻi maua le upu moni, na pulea nisi uso e le ʻava malosi, ae o lea ua latou maumauaʻi e lē toe tagofia le ʻava malosi. O le mea mautinoa, e leai se isi o i tatou e manaʻo e faia se mea e toe paʻū atu ai se uso i se ala e iʻu atu ai i ni iʻuga leaga. (1 Kori. 6:9, 10) O lea, o se gaoioiga lē alofa i se tagata o loo talimālō lona  tauanauina o se uso e inu i le ʻava malosi, pe afai e lē o manaʻo o ia e faia faapea.

13. Na faapefea ona faataatia e Timoteo se faaaʻoaʻoga lelei o le faamuamua o manaʻoga o le Malo?

¹³ E foliga mai a o latalata po ua silia teisi ma le 20 tausaga o Timoteo, na lotomalie ai o ia e tofo i le tigā o le peritomeina ina ia lē tausuai tagata Iutaia o le a ia talaʻi atu i ai. Na faapena foʻi faalogona o le aposetolo o Paulo. (Galu. 16:3; 1 Kori. 9:19-23) I le pei o Timoteo, po o le a e lotomalie e faia ni faataulaga auā le lelei o isi?

14, 15. (a) O le ā e aofia ai i le tuputupu aʻe e avea ma tagata matua faaleagaga? (e) O le ā le fesootaʻiga o lo tatou faaalia o le alofa i isi ma le matutua faaleagaga?

¹⁴ E tatau i Kerisiano uma ona naunau e “tuua aʻoaʻoga muamua e uiga iā Keriso” ae ʻfinafinau ina ia avea ma tagata matutua.’ (Epe. 6:1) E lē otometi ona tupu lenā mea. E manaʻomia ona tatou “finafinau,” pe ia faaauau ona galulue ia avea ma tagata matutua faaleagaga. E aofia ai i lenei mea le faateleina o lo tatou poto ma le malamalama. O le māfuaaga lenā e faalaeiauina ai e lē aunoa i tatou ina ia faitau se vaega o le Tusi Paia i aso taʻitasi. (Sala. 1:1-3) Po ua e ausia lenā sini? O le faia faapea, o le a faateleina ai lou malamalama e faatatau i tulafono ma mataupu silisili a Ieova, ma faalolotoina ai lou malamalama i le Afioga a le Atua.

¹⁵ O le tulafono silisili mo Kerisiano o le tulafono o le alofa. Na fetalai atu Iesu i ona soo: “O le mea lea e iloa ai e tagata uma o oʻu soo outou, pe afai ua outou alolofa o le tasi i le isi.” (Ioa. 13:35) Na taʻua e Iakopo le ʻafa uso o Iesu lenā alofa o “le tulafono a le tupu.” (Iako. 2:8, fpl.) Na faapea mai Paulo: “O le alofa o le taunuuga lea o le tulafono.” (Roma 13:10) E lē faateʻia ai i tatou i le faamamafa mai o lenei uiga o le alofa, auā o loo taʻua i le Tusi Paia “o le Atua o le alofa lava ia.” (1 Ioa. 4:8) O le alofa o le Atua e lē faaalia tau na o upu. Na tusi Ioane: “O le mea lenei ua faaalia mai ai le alofa o le Atua iā i tatou, auā na auina mai e le Atua lona Atalii e toʻatasi i le lalolagi, ina ia tatou maua ai le ola e ala iā te ia.” (1 Ioa. 4:9) Ioe, o le alofa o le Atua na uunaʻia ai o ia e gaoioi. O lea, o le tele e tatou te faaalia ai le alolofa iā Ieova, o lona Alo, o uso Kerisiano, faapea ma isi tagata, e faamaonia atu ai lo tatou matutua faaleagaga.​—Mata. 22:37-39.

16. Aiseā o le a sili atu ai ona tāua mataupu silisili iā i tatou, a o faasolo ina avea i tatou o ni ē e matutua faaleagaga?

 ¹⁶ A o faasolo ina avea oe ma Kerisiano e matua faaleagaga, o le a sili atu la ona tāua mataupu silisili iā te oe. O le māfuaaga, ona o tulafono e ono faatatau atu i se tulaga patino, peitaʻi o mataupu silisili e lautele atu lona faatatauga. O se faataʻitaʻiga, e lē malamalama se tamaitiiti i lamatiaga o aumea leaga. O le mea lea e faia ai e se matua faautauta ni tulafono ina ia puipuia ai le tamaitiiti. (1 Kori. 15:33) Ae a o tuputupu aʻe le tamaitiiti, o le a faaleleia lona tomai e mafaufau ai ma o le a mafai ai ona ia manatunatu loloto i mataupu silisili o le Tusi Paia. O le faia faapea, o le a faasolosolo ai ina faia e le tamaitiiti ni filifiliga atamai e faatatau i aumea. (Faitau le 1 Korinito 13:11; 14:20.) Pe a tatou manatunatu loloto i mataupu silisili a le Atua, o le a faasolosolo ina avea o tatou lotofuatiaifo e pei o se tapasā e tatou te maufaatuatuaina, e ōgatusa ma manatu o le Atua.

17. Aiseā e faapea atu ai ua tatou maua mea e manaʻomia ina ia faia ai filifiliga atamai?

¹⁷ Po ua tatou mauaina mea uma e manaʻomia ina ia faia ai filifiliga atamai e faafiafiaina ai le finagalo o Ieova? O le tulaga moni lenā. O le faatatauina o tulafono ma mataupu silisili o le Afioga a le Atua, o le a tatou ʻmatuā agavaa ai e lava saunia mo galuega lelei uma.’ (2 Timo. 3:16, 17) O lea, ia saʻili mo ni mataupu silisili i le Tusi Paia ina ia “malamalama po o le ā le finagalo o Ieova.” (Efe. 5:17) Ia faaaogā lelei meafaigaluega mo saʻiliʻiliga ua saunia e ala mai i le faapotopotoga Kerisiano, e pei o le Tusi Taʻiala mo Saʻiliʻiliga a Molimau a Ieova, Lomiga Faale-Tusi Paia I LE INITANETI, le polokalame o le JW Library, Watch Tower Publications Index, ma le Watchtower Library. O nei meafaigaluega e fesoasoani iā i tatou ina ia maua ai le tele o aogā mai i suʻesuʻega a le tagata lava ia ma suʻesuʻega a le aiga.

18. O ā faamanuiaga o le tausia o tulafono ma mataupu silisili a Ieova?

¹⁸ O le a faamanuiaina i tatou pe a tausia tulafono ma mataupu silisili a Ieova. Ua faapea mai le Salamo 119:97-100: “Maʻeu lava loʻu naunau i lau tulafono! Ou te mafaufau i ai i le aso atoa. Ua sili atu loʻu atamai i oʻu fili ona o au poloaʻiga, auā ua ou tausia pea au poloaʻiga i aso uma. Ua sili atu le tofā mamao ua iā te aʻu nai lo o oʻu faiaʻoga uma, auā ou te mafaufau pea i au faamanatuga. Ua sili atu loʻu malamalama nai lo o toeaina, auā ua ou tausia au faatonuga.” Pe a tatou faaalu le taimi e “mafaufau” ai i tulafono ma mataupu silisili a le Atua, o le a atili ai ona tatou gaoioi ma le atamai, malamalama, ma le tofā mamao. O a tatou taumafaiga filigā o le a mafai ai ona ʻatoatoa lo tatou matutua e pei o Keriso,’ a o toleni o tatou lotofuatiaifo i tulafono ma mataupu silisili a le Atua.​—Efe. 4:13.