Na ou fanau iā Tesema 22, 1929, i Noville o se tamaʻi aai e latalata i Bastogne, i le Belgian Ardennes. Ou te manatua pea taimi fiafia na ou faaaluina faatasi ma oʻu mātua, a o oʻu laʻitiiti. O i maʻua ma loʻu uso laʻitiiti o Raymond na tatauina susu o povi, ma fesoasoani i le tele o isi galuega i le matou faatoʻaga. Na tele ina faifaimea faatasi tagata o lo matou aai ma fesoasoani le tasi i le isi.

Sa matuā malolosi oʻu mātua o Emile ma Alice i le lotu Katoliko. I Aso Sa uma, na la auai ai i Misasā. Peitaʻi i le 1939, na ō mai ai ni paeonia mai i Egelani i lo matou aai ma ofo atu i loʻu tamā le tusiga o le Consolation (lea ua taʻua nei o le Awake!). Na vave ona iloa e loʻu tamā le moni o mea ua ia aʻoaʻoina, ma amata loa ona ia faitauina le Tusi Paia. Ina ua lē toe auai loʻu tamā i le Misasā, na vave lava ona suia uiga o o matou tuaoi ma matuā tetee iā te ia. Na latou taumafai e faamalosia o ia e toe foʻi i le Katoliko, ma na iʻu ai i le tele o finauga.

Na ou matuā faanoanoa i le vaai atu i teteega ogaoga na oo i loʻu tamā. O le māfuaaga lenā na ou ʻaiʻoi atu ai i le Atua mo lana fesoasoani e ala i le tatalo, lea na taʻua i le amataga o lenei tala. Na ou lagona lava le fiafia ina ua lē toe tetee mai tuaoi. O lea, na ou talitonu ai o Ieova o le “Faafofoga tatalo.”

Iā Me 10, 1940, na osofaʻia ai Peleseuma e le ʻau Nasi mai i Siamani, ma na iʻu ai i le sosola ese o le toʻatele o tagata. Na sulufaʻi atu lo matou aiga i le itu i saute o Falani. A o alu le matou solaaga, na iai taimi na lamatia ai o matou ola ona o fetauaʻiga i le vā o fitafita Siamani ma fitafita Falani.

 Ina ua matou toe foʻi i lo matou fale, na iloa ai ua gaoia le tele o a matou mea. E na o le matou taʻifau o Bobbie e leʻi gaoia. Ona o mea na tutupu, na ou manatunatu ai, ʻAiseā ua tele ai taua ma mafatiaga?’

I lenā taimi, na matou maua le tele o faalaeiauga mai i asiasiga a le uso o Emile Schrantz, o se toeaina ma o se paeonia faamaoni foʻi. Na ia faaaogā le Tusi Paia e faamatala mai ai le māfuaaga o mafatiaga, ma tali ai le tele o aʻu fesili e faatatau i le olaga. Na ou atiaʻe se faiā māfana ma Ieova, ma mautinoa ai o ia o se Atua alofa.

A o faagasolo pea le taua, na faafiafiaina lo matou aiga i asiasiga e lē aunoa a uso. Iā Aokuso 1943, na oo atu ai le uso o José-Nicolas Minet i lo matou fale ma fai ai se lauga. Na ia fesili mai, “O ai e fia papatiso?” Na sii o ma lima ma loʻu tamā, ma na papatisoina i maʻua i se vaitafe e latalata ane i lo matou fale.

Iā Tesema 1944, na alu ai le osofaʻiga mulimuli a Siamani i le itu i sisifo o Europa, ma na lauiloa lenā taua o le Battle of the Bulge. Na latalata lo matou fale i le mea na fai ai le taua, ma na atoa le masina o matou lalafi i le pito i lalo o lo matou fale. I se tasi o aso ina ua ou alu e fafaga meaola, na pā ai se pomu ma faaleagaina ai ʻapa o le fale e tuu ai manu. Na valaau mai se fitafita Amerika ina ia ou faapaʻū i lalo. Na ou tamoʻe atu loa ma faapaʻū i ona autafa, ma na ia tago tuu lona pulou i loʻu ulu.

Ina ua uma le taua, na matou maua pea fesootaʻiga ma se faapotopotoga i Liège, lea e pe ā ma le 90 kilomita (56 maila) le mamao i le itu i mātū mai i lo matou vaipanoa. A o faagasolo taimi, na amata ai se vaega toʻaitiiti i Bastogne. Na amata ona ou faigaluega i le vaega o lafoga ma maua ai le avanoa e aʻoga ai i mataupu tau tulafono. Mulimuli ane, na ou faigaluega i se ofisa o le malo. I le 1951, na faia ai se fonotaga matagaluega i Bastogne, ma e pe ā ma le toʻa 100 tagata na auai, e aofia ai ma se paeonia maelega, o le tuafafine o Elly Reuter. E 50 kilomita (31 maila) le mamao na vili atu ai lana uila vilivae ina ia auai i le fonotaga. E leʻi umi ae ma feoaʻi, ma fai ai ma le ma faamau. Ae o le taimi foʻi lenā na maua ai e Elly le valaaulia e auai i le  Aʻoga o Kiliata i Amerika. Na ia tusi i le ofisa ulu e faamatala ai le māfuaaga ua lē mafai ai ona ia auai i le aʻoga. O le taimi lenā na taʻimua ai le uso o Knorr i le faamaopoopoina o le galuega talaʻi. Na ia tali mai i le tusi a Elly e faapea, atonu e iai se aso o le a mafai ai ona ia auai faatasi ma lana tane i le Aʻoga o Kiliata. Na ma faaipoipo iā Fepuari i le 1953.

O le tausaga lava lenā na ma auai ai i le fonotaga o le New World Society, na faia i le Yankee Stadium i Niu Ioka. Na ou feiloaʻi ai i se uso na ofoina mai se galuega e lelei le totogi, ma faapea mai e ma te siitia atu i Amerika. Ina ua uma ona faailoa atu lenei mataupu iā Ieova, na ma filifili ai ma Elly e lē talia le fesoasoani a le uso. Na ma toe foʻi i Peleseuma e fesoasoani i le vaega toʻaitiiti i Bastogne, e pe ā ma le toʻasefulu le ʻautalaʻi. I le tausaga na sosoo ai, na faamanuiaina i maʻua i le mauaina o se pepe tama e igoa iā Serge. O le mea e faanoanoa ai, i le fitu masina mulimuli ane, na maʻi ai Serge ma maliu ai. Na faailoa atu iā Ieova o ma mafatiaga, ma na faamalosia i maʻua i le faamoemoe o le toetū.

Iā Oketopa 1961, na maua ai laʻu galuega faavaitaimi e fesoasoani ina ia faaauau ai laʻu paeonia. I le aso lava lenā, na vili mai ai le uso na vaaia le lālā i Peleseuma, ma fesili mai pe mafai ona ou galue o se auauna o le matagaluega (lea ua taʻua nei o le ovasia o le matagaluega). Na ou tali atu, “E mafai ona ma auauna muamua o ni paeonia?” Na talia e uso laʻu talosaga, ma ina ua māeʻa le valu masina o le ma paeonia, na amata ai loa le ma auaunaga i le galuega femalagaaʻi iā Setema 1962.

E atoa ane le lua tausaga o ma galulue i le galuega femalagaaʻi, ae valaaulia loa i maʻua e galulue i le Peteli i Brussels. Na amata le ma auaunaga i le Peteli iā Oketopa 1964. Na ma olioli i le tele o faamanuiaga ona o lenei tofiga fou. E leʻi umi ae asia e le uso o Knorr le Peteli i le 1965, ma na faateʻia aʻu ina ua tofia aʻu e vaaia le lālā. Mulimuli ane, na valaaulia i maʻua ma Elly e auai i le vasega lona 41 o le Aʻoga o Kiliata. Ua taunuu le faamatalaga a le uso o Knorr na faia i le 13 tausaga na muamua atu. Ina ua māeʻa le faauuga, na ma toe foʻi i le Peteli i Peleseuma.

A o faagasolo le tele o tausaga, o se faaeaga le faaaogāina o loʻu tomai i mataupu tau tulafono e puipuia ai lo tatou saʻolotoga e tapuaʻi ai i Europa ma isi vaipanoa. (Fili. 1:7) O lea, na ou maua ai le avanoa e feiloaʻi ai ma tagata maualuluga o le malo mai i atunuu e silia i le 55, o loo faasāsā pe taofia ai la tatou galuega. Nai lo o le faamatilatila o oʻu tomai i mataupu tau tulafono, ae na ou faailoa atu o aʻu “o se tagata o le Atua.” Ou te saʻilia le taʻitaʻiga a Ieova i taimi uma e ala i le tatalo, ona ou te iloa “o le loto o le  tupu [po o le faamasino] ua pei o alāvai i le aao o Ieova. E na te faatonutonuina e tusa ma so o se mea ua Ia finagalo i ai.”—Faata. 21:1.

E iai se mea na tupu na telē se aafiaga iā te aʻu. O le ma feiloaʻiga ma se sui o le palemene i Europa. E tele taimi na ou talosagaina ai se ma feiloaʻiga, ma na mulimuli ane ioe mai e ma te feiloaʻi. Na ia faapea mai: “E na o le lima au minute.” O lea, na ou punou ai ma amata ona ou tatalo. Ae na fesili mai le tamāloa po o le ā laʻu mea o loo fai. Na ou ea aʻe ma faapea atu, “Na ou faafetai i le Atua, ona o oe o se tasi o ana auauna.” Na ia fesili mai, “O le ā le uiga o lau tala?” Talu ai o ia o se tagata lotu Porotesano, na ia fiafia ina ua ou faitau atu i ai le Roma 13:4. O le ā na iʻu i ai? Na atoa le ʻafa itula o ma talanoa, ma na iʻu lelei le ma talanoaga i aiā faaletulafono e tapuaʻi ai. Na ia faailoa mai foʻi lona talisapaia o la tatou galuega.

Ua tele tausaga o feagai tagata o Ieova i Europa ma faamasinoga i mataupu e aafia ai le solitū, iloiloina o aiā a sui o le aiga po o ai e tausia le fanau, totogiina o lafoga, ma isi mataupu. O se faaeaga le faia o soʻu sao i le tele o na faamasinoga, ma molimauina ai taimi na tatou manumalo ai ona o le fesoasoani a Ieova. E silia i le 140 mataupu ua manumalo ai Molimau a Ieova i le Faamasinoga o Aiā Tatau a Tagata i Europa.

Mulimuli ane, na ma galulue ma le uso o Philip Brumley mai i le ofisa ulu ma le uso o Valter Farneti mai i Italia. Talu ai na faasāsā le galuega i Cuba, na matou galulue faatasi ai ina ia maua e uso i inā le tele o le saʻolotoga e tapuaʻi ai. Na ou tusi i le amepasa o Cuba i Peleseuma ma maua ai le avanoa e feiloaʻi ai ma le sui o la latou ofisa. I uluaʻi feiloaʻiga, e leʻi maua se iʻuga o talanoaga sa faia i māfuaaga na faasāsā ai e le malo le galuega talaʻi.

Ina ua māeʻa ona matou tatalo iā Ieova mo lana taʻitaʻiga, na talia ai la matou talosaga e auina atu Tusi Paia e 5,000 i Cuba. Na taunuu le ota Tusi Paia ma na tufaina atu i le ʻauuso. Na matou vaai i ai o se faamaoniga lea o le faamanuia a Ieova. Na matou toe talosaga e auina atu isi Tusi Paia e 27,500, ma na toe talia foʻi lenā talosaga. Na ou lagona le fiafia i le fesoasoani i uso ma tuafāfine pele i Cuba e maua ni a latou kopi o le Tusi Paia.

E tele taimi na ou asiasi ai i Cuba, ina ia fesoasoani e faamautū atili faaletulafono la tatou  galuega. O le faia faapea, na ou masani lelei ai i nisi o sui maualuluga o le malo.

I le 1994, e silia i le 1,000,000 tagata na maliliu ona o taumafaiga e fasiotia tagata uma o le ituaiga o Tutsi i Rwanda. O le mea e faanoanoa ai, na maliliu ai nisi o o tatou uso ma tuafāfine. Na tofia se vaega o uso e saunia le fesoasoani mo le ʻauuso i inā.

Ina ua taunuu atu le matou vaega i Kigali, le laumua o Rwanda, na vaaia ai ua pūpū puipui o le ofisa faaliliu ma le fale e teu ai lomiga i pulufana. E tele tala mataʻutia e faatatau i uso ma tuafāfine na fasiotia i sapelu. Ae e tele foʻi tala fiafia i le lotofesoasoani o uso ma tuafāfine. O se faaaʻoaʻoga, na faasaoina e se aiga Molimau a Ieova mai i le ituaiga o Hutu, se uso mai i le ituaiga o Tutsi, e ala i le faalafi o ia i se pū i lalo i le eleele mo le 28 aso. I se sauniga na faia i Kigali, na matou saunia ai faamāfanafanaga faaleagaga mo le ʻauuso e silia ma le toʻa 900.

Na matou sopoʻia le tuaoi e agaʻi atu i Zaire (lea ua taʻua nei o le Democratic Republic of the Congo) e saʻilia le toʻatele o uso ma tuafāfine Rwanda na sosola atu i nofoaga o sulufaʻiga na latalata i le aai o Goma. Ina ua matou fiu e suʻe i latou, ona matou tatalo lea iā Ieova mo lana fesoasoani. O le taimi tonu lenā na savali mai ai se tagata iā i matou, ma na matou fesili i ai pe e na te iloa le mea o loo iai Molimau a Ieova. Na ia tali mai, “O aʻu o se Molimau a Ieova. Tatou ō e faasino atu le komiti mo fesoasoani laveaʻi.” Ina ua māeʻa le matou talanoaga faalaeiau ma le komiti mo fesoasoani laveaʻi, na matou feiloaʻi ai ma tagata sulufaʻi e toʻa 1,600, ma avatu i ai faalaeiauga ma faamāfanafanaga faaleagaga. Na matuā pāʻia loto o le ʻauuso ina ua faasoa atu i ai manatu faalaeiau mai i se tusi a le Vaega Pule: “E manatua pea outou i a matou tatalo, ma ia outou mautinoa, e lē tuulafoaʻia e Ieova outou.” Maʻeu le moni o na upu mai i le Vaega Pule! I aso nei, e silia ma le 30,000 Molimau a Ieova o loo auauna ma le fiafia i Rwanda.

Na toeitiiti atoa le 58 tausaga o le ma faaipoipoga, ae maliu loa si aʻu avā pele o Elly i le 2011. Na faailoa atu iā Ieova oʻu mafatiaga ma na avea o ia ma puna o faamāfanafanaga. Na ou maua foʻi faamāfanafanaga e ala i le faasoa atu i oʻu tuaoi le tala lelei o le Malo.

E ui ua silia i le 90 oʻu tausaga, ae e faia pea soʻu sao i le galuega talaʻi i vaiaso taʻitasi. O se fiafiaga foʻi le fesoasoani i le Matagaluega o Tulafono i le lālā i inei i Peleseuma, faasoa atu i isi mea ua ou aʻoaʻoina, ma faia asiasiga faaleoleo mamoe i le ʻautalavou o le matou aiga Peteli.

O le taimi muamua na ou tatalo ai iā Ieova, e pe ā ma le 84 tausaga ua mavae. O le amataga lenā o le ma faauōga ma Ieova, ma ua atili ai ona ou vavalalata atu iā te ia. Maʻeu loʻu lotofaafetai ona i loʻu olaga atoa na liuliualo mai Ieova i aʻu tatalo!—Sala. 66:19. a