1, 2. O ā faafitauli o loo taʻua i le tusi o Kenese, ma aiseā e tāua ai?

PE NA e taumānatu ea i feeseeseaʻiga patino o loo taʻua i le Tusi Paia? Seʻi manatu i uluaʻi mataupu o le tusi o Kenese. Na fasiotia e Kaino Apelu (Kene. 4:3-8); na fasiotia e Lameko se tama talavou na fasia o ia (Kene. 4:23); na femisaaʻi leoleo mamoe a Aperaamo (Aperamo) ma leoleo mamoe a Lota (Kene. 13:5-7); na manatu faatauvaa Akara iā Sara (Sarai), ma na lē fiafia ai o ia iā Aperaamo (Kene. 16:3-6); na tetee Isamaeli i tagata uma, ma na tetee mai foʻi tagata uma iā te ia.—Kene. 16:12.

² Aiseā ua taʻua ai e le Tusi Paia nei feeseeseaʻiga? O se tasi o māfuaaga, ina ia fesoasoani i tagata lē lelei atoatoa e iloa le tāua o le tausia o le filemu. O loo faailoa mai ai foʻi le auala e tatou te faia ai faapea. E tatou te maua aogā i le faitauina o tala o le Tusi Paia e faatatau i tagata na tauivi ma faafitauli. E tatou te iloa ai iʻuga o a latou taumafaiga, ma atonu o le a mafai ona tatou faatatauina na manatu i nisi o tulaga e tutupu i le olaga. O le a tatou iloa ai le auala talafeagai pe lē talafeagai foʻi e taulima ai ni faafitauli faapena.—Roma 15:4.

3. O ā mataupu o le a talanoaina i lenei suʻesuʻega?

³ O lenei mataupu o le a iloiloina ai māfuaaga e tatau ai i  auauna a Ieova ona foʻia feeseeseaʻiga, ma le auala e latou te taulau manuia ai. E lē gata i lea, o le a talanoaina ai mataupu silisili faale-Tusi Paia e fesoasoani iā i latou e —taulima ai feeseeseaʻiga, ma faatumau ai ni faiā lelei ma o latou tuaoi ma Ieova le Atua.

4. O le ā le agaga ua taatele i le lalolagi, ma o ā iʻuga ua oo i ai?

⁴ O Satani o le pogai autū o le feitagaʻi ma feeseeseaʻiga i le va o tagata. I Etena, na finau mai o ia e mafai lava e le tagata ona filifili i le mea saʻo ma le mea sesē, e aunoa ma le taʻitaʻiga a le Atua. (Kene. 3:1-5) Ua tatou vaaitino i āuga leaga o le faia faapea. Ua tumu le lalolagi i tagata o loo faaalia le agaga o le fia tutoʻatasi, lea e māfua ai le faamaualuga, faasausili, ma le faatautavā. O so o se tasi lava e taaʻina i lenā agaga, ua ia lagolagoina le finauga a Satani e faapea, e lelei le saʻilia o lou lava lelei e tusa lava pe e afāina ai isi. O lenei uiga manatu faapito e iʻu atu ai i le femisaaʻi. E tāua ona tatou manatua, “o le tagata e itaitagofie e faatupuina misa, ma o se tasi e vave ona ita e tele ana solitulafono.”—Faata. 29:22.

5. Na faapefea ona aʻoaʻoina e Iesu tagata i le auala e taulima ai feeseeseaʻiga?

⁵ I le isi itu, na aʻoaʻo e Iesu tagata ina ia tausia le filemu, e tusa lava pe e iai ni aafiaga lē lelei iā i latou. I lana lauga i le mauga, na aumaia ai e Iesu ni fautuaga sili ona lelei i le auala e taulima ai feeseeseaʻiga po o fevaevaeaʻiga e ono tulaʻi mai. O se faaaʻoaʻoga, na ia faalaeiauina ona soo ina ia faaalia le agamalu, faatupu le filemu, liaʻi ese mea e faapogaia ai le ita, vave faaleleia faafitauli, ma ia alolofa atu i o latou fili.—Mata. 5:5, 9, 22, 25, 44.

6, 7. (a) Aiseā e tāua ai le vave ona foʻia o feeseeseaʻiga? (e) O ā fesili e tatau i auauna uma a Ieova ona fesili ifo ai?

⁶ O a tatou taumafaiga e auauna i le Atua e ala i le tatalo, auai i sauniga, galuega talaʻi, ma isi vala o la tatou tapuaʻiga, o le a lē aogā uma pe a tatou mumusu e tausia le filemu ma isi. (Mare. 11:25) E faatoʻā mafai ona avea i tatou ma uō a le Atua, pe a tatou lotomalilie e faamagalo masei o isi.—Faitau le Luka 11:4; Efeso 4:32.

⁷ E tatau i Kerisiano uma ona mafaufau lelei ma mafaufau ma le faamaoni e faatatau i le faamagalo atu i isi, ma le iai o ni faiā filemu ma i latou. Po o faigofie ona e faamagalo i ou uso tapuaʻi? Po o e fiafia e faifaimea faatasi ma i latou? E faatalitalia e Ieova ana auauna e faaalia le lotofaamagalo. Pe afai o loo lagona e lou lotofuatiaifo e manaʻomia ona faaleleia lenei tulaga, ia tatalo mo le fesoasoani a Ieova ina ia faaleleia ai. E faafofoga ma tali mai lo tatou Tamā o i le lagi i tatalo lotomaulalo faapena.—1 Ioa. 5:14, 15.

8, 9. O le ā e tatau ona tatou faia pe a faatigā mai se tasi?

⁸ Talu ai o tagata uma e lē lelei atoatoa, e iai taimi e faia ai e se tasi se tala po o se gaoioiga e faatigā ai iā te oe. E lē maʻalofia lenā tulaga. (Fai. 7:20; Mata. 18:7) O le ā le auala e te tali atu ai? Seʻi mafaufau i le tulaga lenei: Na auai ni Molimau i se faatasiga, ma na faafeiloaʻi ai e se tuafafine ni uso se toʻalua i se auala na manatu le isi uso e lē talafeagai. Ina ua iai na o uso e toʻalua, na amata ona faitio le uso na lē fiafia i le tala a le tuafafine. Peitaʻi, na faamanatu  atu e le isi uso, o le tuafafine lenei sa auauna faamaoni iā Ieova e ui i tulaga faigatā i le 40 tausaga. Sa ia faamautinoa atu iā te ia, e leai se leaga o le tala a le tuafafine. Ina ua mafaufau i ai le uso na faitio, na ia faapea atu, “E saʻo lelei oe.” O le iʻuga, na uma ai lava i inā le mataupu.

⁹ O le ā ua faaalia ai i lenei tulaga? E faalagolago lava iā te oe le auala e te tali atu ai i tulaga e ono māfua ai ni faalogona tigā. O le tagata alofa e na te ufiufi mea sesē lāiti. (Faitau le Faataoto 10:12; 1 Peteru 4:8.) E “matagofie” i le silafaga a Ieova lou “lē manatua o le agaleaga.” (Faata. 19:11; Fai. 7:9) O le fesili muamua e tatau ona e mafaufau i ai pe a agaleaga, pe lē faaaloalo mai se isi iā te oe, ʻPe e mafai ona ou faagaloina? Po o le a ou faamamafa naʻuā lea faafitauli i loʻu mafaufau?’

10. (a) O ā ni faalogona o se tuafafine i faitioga i le taimi muamua? (e) O le ā le manatu faale-Tusi Paia na fesoasoani i le tuafafine ina ia toʻafilemu ai pea?

¹⁰ O se luʻi le lē ano i faitioga. Seʻi manatu i le tulaga o se paeonia o le a tatou faaigoa iā Mele. Sa faitio nisi i lana faiva ma le faaaogāina o lona taimi. Sa lē fiafia o ia, o lea na ia saʻili atu ai i se fautuaga mai i uso taʻumatuaina. Sa ia faapea mai: “Sa fesoasoani mai a latou fautuaga faale-Tusi Paia iā te aʻu, ina ia iai pea se vaaiga saʻo i manatu o isi, ma taulaʻi atu iā Ieova, o Lē e sili ona tāua.” Na faalaeiauina Mele ina ua faitau i le Mataio 6:1-4. (Faitau.) Na faamanatu atu e lenā mau iā te ia, o le faafiafiaina o Ieova o le mea lenā e sili ona tāua. Na ia faapea mai: “E tusa lava pe faitio mai nisi i aʻu gaoioiga, e tumau pea ona ou fiafia ona o loo oʻu taumafai malosi e maua le finagalo malie o Ieova.” O le iʻuga, na filifili ai ma le atamai Mele e faagalo nei faitioga.

11, 12. (a) O le ā le gaoioiga e tatau ona fai e se Kerisiano pe a iloa “o loo iai se mea e lē malie ai” lona uso iā te ia? (e) O le ā tatou te aʻoaʻoina mai i le auala na taulima ai e Aperaamo se faafitauli? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

¹¹ “E sesē i tatou uma i mea e tele.” (Iako. 3:2) Seʻi faapea ua e iloa ua tigā se uso ona o sau faamatalaga po o sau gaoioiga. O le ā lau gaoioiga e tatau ona fai? Na fetalai Iesu: “Pe afai . . . e te avatu lau taulaga i le fata faitaulaga, ona e manatua ai lea o loo iai se mea e lē malie ai lou uso iā te oe, inā tuu ia o lau taulaga i luma o le fata faitaulaga, ae ia e alu e muaʻi faalelei ma lou uso, ona e sau ai lea ma avatu lau taulaga.” (Mata. 5:23, 24) E tusa ai ma le fautuaga a Iesu, ia talanoa i lou uso. Ia manatua o lou sini, e lē faapea o le tuuaʻia o lou uso, ae ia taʻutino lau mea sesē ma tausia le filemu. O le tausia o le filemu ma o tatou uso tapuaʻi, o se mea lea e sili ona tāua.

¹² O loo faamatalaina i le Tusi Paia se tala e faatatau i auauna a le Atua, o Aperaamo ma Lota le atalii o lona uso, o ē na foʻia ma le filemu se finauga na ono fevaevaeaʻi ai. Na tofu i laʻua ma lafumanu, ma na fefinauaʻi ē na tausia a laʻua lafumanu i laufanua e fafaga ai manu. O le naunau o Aperaamo ina ia foʻia le faafitauli, na ia tuu atu ai le avanoa iā Lota e filifili muamua ai le laueleele e nonofo ai lona ʻauaiga. (Kene. 13:1, 2, 5-9) Maʻeu se faaaʻoaʻoga lelei! Na saʻilia e Aperaamo le filemu nai lo o lona lava lelei. Pe na melea ai e Aperaamo ni faamanuiaga ona o lona agalelei? E leai. E leʻi umi ae folafola mai e  Ieova iā Aperaamo ni faamanuiaga sili. (Kene. 13:14-17) E lē faatagaina e Ieova ana auauna e faaauau ona mafatia, ona o le usiusitaʻi i ana mataupu silisili ma foʻia feeseeseaʻiga i se auala alofa. ^[1]

13. Na faapefea ona tali atu se ovasia i ni upu faatigā, ma o le ā e tatou te aʻoaʻoina mai ai?

¹³ Seʻi manatu i se mea na tupu. Na vili atu le ovasia fou o se matagaluega o se tauaofiaga i se uso pe e mafai ona ia tauofo, ae na ia lafo mai i ai ni upu faatigā ma tuu i lalo le telefoni. Na lē fiafia le uso i le auala na la feutagaʻi ai ma le ovasia muamua. E leʻi ano i ai le ovasia fou i upu soona lafo a le uso, ae i le taimi e tasi e leʻi manatu māmā i ai. Pe ā ma le itula, na toe vili atu le ovasia i le uso, ma faapea atu e la te leʻi feiloaʻi muamua, ma talosaga atu e la te talanoa ina ia foʻia le faafitauli. I le vaiaso na sosoo ai, na la feiloaʻi ai i se Maota mo Sauniga. Ina ua uma ona la tatalo, ona talanoa lea mo le itula ma faamatala atu e le uso le mea na tupu. Na faalogologo lelei le ovasia, ma na ia avatu ni fautuaga faale-Tusi Paia ma faaleleia ai la laʻua faiā. Mulimuli ane, na auauna lenei uso i le tauaofiaga ma na ia faafetai i le ovasia ona o lona toʻa ma lona agalelei.

14, 15. (a) O le ā le taimi e tatau ai ona tatou faatatauina le fautuaga o loo i le Mataio 18:15-17? (e) O ā laasaga e tolu na taʻua e Iesu, ma o le ā lo tatou sini e tatau ona iai a o faia faapea?

¹⁴ O le tele o feeseeseaʻiga i le va o Kerisiano, e mafai ma e tatau ona foʻia e na o i latou o loo aafia ai. Peitaʻi, na fetalai Iesu e iai nisi tulaga e tatau ona faaaofia ai ma le faapotopotoga. (Faitau le Mataio 18:15-17.) O le ā e iʻu i ai pe afai e lē fia faalogo le tagata faimea sesē i lona uso, o ni molimau, ma le faapotopotoga? O le a  avea o ia “e pei o se tagata o nuu ese ma se aolafoga.” I aso nei, e talitutusa lenā tulaga ma le faateʻaina o se tasi mai i le faapotopotoga. O le matuiā o lenei tulaga e faaalia ai o le “agasala” e lē o se feeseeseaʻiga laʻitiiti. Peitaʻi, o lenā agasala (1) na mafai lava ona foʻia e tagata ia na aafia ai, ma lona (2) o se agasala matuiā ua tatau i ai le faateʻaina pe afai ua lē foʻiaina. O agasala faapena, atonu na aofia ai ni faiga faatogafalea, pe aofia ai le faaleagaina o le talaaga lelei o se tagata ona o tala taufaaleaga. O laasaga e tolu na taʻua e Iesu, e faatatau atu i na o tulaga e pei ona taʻua muamua. Peitaʻi, e lē aofia ai agasala e pei o le mulilua, faiga faatauatane, fulitua i le upu moni, ifo i tupua, po o nisi agasala matuiā e matuā tatau ona taulima e toeaina o le faapotopotoga.

¹⁵ O le sini o le fautuaga a Iesu, ia fesoasoani i se uso i se auala alofa. (Mata. 18:12-14) Muamua, ia taumafai e foʻia le faafitauli e aunoa ma le faaaofia ai o isi. Atonu e manaʻomia ona sili atu i le faatasi le taimi e talanoa atu ai i le tagata na agasala. Pe afai e te lē taulau, ia talanoa atu i le tagata na agasala faatasi ai ma ni molimau i le mea sesē, po o nisi foʻi e mafai ona la faamautinoa pe e faamata e sesē moni le mea na faia. Pe afai e te taulau i le foʻia o le faafitauli ona o la laʻua fesoasoani, “ua e maua la lou uso.” E faatoʻā faailoa atu le mataupu i toeaina, pe afai e te leʻi taulau e ui lava na tele au taumafaiga na fai e fesoasoani ai i le tagata faimea sesē.

16. O le ā e faaalia e aogā ma o se auala alofa le mulimuli i le fautuaga a Iesu?

¹⁶ E seāseā tulaʻi mai ni tulaga e ono manaʻomia ai e uso ona uia laasaga e tolu o loo taʻua i le Mataio 18:15-17. O se faalaeiauga lenā manatu. E faaalia ai e masani ona foʻia le faafitauli, a o leʻi oo atu i se tulaga matuiā e faateʻaina ai se tagata agasala e lē salamō mai i le faapotopotoga. E masani lava ona iloa e le tagata faimea sesē lona sesē ma faasaʻo le mataupu. O le a iloa ai e le isi tagata na aafia ai, e leai se māfuaaga e toe faitio ai ma filifili ai loa e faamagalo atu. Po o le ā lava le tulaga, ae ua faaalia i le fetalaiga a Iesu e lē tatau ona vave aafia le faapotopotoga i faafitauli. E faatoʻā aafia toeaina i le mataupu pe afai ua uma ona uia laasaga muamua e lua, ma ua iai ni faamaoniga manino o le mea na tupu.

17. O ā faamanuiaga o le a tatou olioli ai pe a “saʻili e maua le filemu” ma isi?

¹⁷ O le a faaauau ona lē lelei atoatoa tagata ma faatigā le tasi i le isi, a o iai pea lenei faiga o mea. O lea, na tusi le soo o Iakopo: “Afai e lē sesē se tasi i lana tautala, o le tagata lea ua lelei atoatoa, auā ua mafai ona ia pulea lona tino atoa.” (Iako. 3:2) Ina ia foʻia feeseeseaʻiga, ia tatou “saʻili e maua le filemu ma tausisi i ai.” (Sala. 34:14) I le avea ai o i tatou o ni ē faatupu le filemu, o le a tatou olioli ai i ni faiā lelei ma uso tapuaʻi, ma faatupu pea le autasi i le faapotopotoga. (Sala. 133:1-3) Ae e sili atu i lenā, o le a tatou maua ai se faiā lelei ma Ieova o “le Atua o lē e foaʻiina mai le filemu.” (Roma 15:33) O na faamanuiaga o le a olioli ai i latou e foʻia feeseeseaʻiga i se auala alofa.