Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Fesili Mai le ʻAufaitau

Fesili Mai le ʻAufaitau

O ai Ē e Limafoaʻi na faatatau i ai le fetalaiga a Iesu i le pō mulimuli a o leʻi maliu o ia, ma aiseā na taʻua ai i latou o Ē e Limafoaʻi?

Na fetalai o ia: “E pulepuletutū tupu o malo iā i latou, ma o ē e pule iā i latou ua taʻua o Ē e Limafoaʻi. Ae e lē faapena outou.”​—Luka 22:25, 26.

O ai Ē e Limafoaʻi na faatatau i ai le fetalaiga a Iesu? Ua faaalia i tusitusiga na vaneina, tupe siliva, ma faamaumauga, o se tū masani i Eleni ma Roma le faamamaluina o tane ma pule maualuluga i le taʻu Euergetes, po o Lē e Limafoaʻi. O le māfuaaga, ona sa faia e nei tane ni auaunaga lelei mo le lautele.

Na iai foʻi tupu na taʻua o Ē e Limafoaʻi. O se faataʻitaʻiga, o taʻitaʻi o Aikupito e pei o Ptolemy III Euergetes (pe tusa 247-222 T.L.M.) ma Ptolemy VIII Euergetes II (pe tusa 147-117 T.L.M.). E faapena foʻi ē sa pulea Roma e pei o Iulio Kaisara (48-44 T.L.M.) ma Aokuso (31 T.L.M.–14 T.A.), faapea Herota le Sili, le tupu o Iutaia. E foliga mai sa maua e Herota le taʻu o Lē e Limafoaʻi, ona sa ia aumaia saito i le taimi na feagai ai ona tagata ma le oge, ma saunia lavalava mo ē matitiva.

E tusa ai ma le faamatalaga a Adolf Deissmann, o se faitofā o le Tusi Paia mai i Siamani, na taatele i aso anamua le faaaogāina o le taʻu o Lē e Limafoaʻi. Na faapea mai o ia: “Na faigofie ona maua lenei taʻu, ona e silia ma le selau taimi na faaaogāina ai i tusitusiga na vaneina.”

O le ā la na uiga i ai Iesu ina ua ia faapea atu i ona soo: “Ae e lē faapena outou”? Pe sa faapea atu Iesu e aua neʻi o latou manatu mamafa i manaʻoga o tagata lautele? E leai. E foliga mai sa faamatilatila atu e Iesu le uunaʻiga e tatau ai ona faaalia le limafoaʻi.

I aso o Iesu, na taumafai tagata taualoa ina ia taʻuleleia i latou, e ala i le faatupeina o faaaliga ma taaloga i malae o mataaga, fausia malumalu ma togālaau tetele, ma lagolagoina isi galuega lelei. Peitaʻi, na latou faia nei mea ina ia viiviia ma taʻutaʻua ai, pe ina ia palota ai foʻi tagata iā i latou. Ua taʻua i se tasi tusi, “E ui o nisi o i latou na lelei uunaʻiga na latou faaalia ai le limafoaʻi, ae o le toʻatele na masani ona faia na gaoioiga ona o māfuaaga faapolotiki.” Sa ʻaiʻoi atu Iesu i ona soo ina ia ʻalofia na uiga manatu faapito ma le fia taʻutaʻua.

I tausaga mulimuli ane, na toe faamamafa mai ai e le aposetolo o Paulo lenā manatu tāua e faatatau i le saʻo o le uunaʻiga e faaalia ai le limafoaʻi. Na tusi atu o ia i ona uso talitonu i Korinito e faapea: “Ia taʻitoʻatasi ma faia e tusa ma le mea ua filifili i lona loto, aua le faia ma le tigā, aua foʻi le faia faamalosi, auā e alofa le Atua i lē e foaʻi ma le lotofiafia.”​—2 Kori. 9:7.