1-2. O ā ni faiga lē tonu e tatou te ono fesagaʻia?

 NA FAAMATALA e Iesu se talafaatusa i se fafine ua oti lana tane, o lē na talosaga atu pea i se faamasino ina ia faia le faamasinogatonu mo ia. E mautinoa na malamalama le toʻatele o soo o Iesu i lenā talafaatusa, ona o le toʻatele na aafia i faiga lē tonu i na aso. (Luka 18:​1-5) E tatou te malamalama foʻi i lenā talafaatusa, ona e iai taimi e tatou te aafia ai i faiga lē tonu.

² E lē faateʻia i tatou pe a feagai ma faiga lē tonu, ona ua taatele i le lalolagi le faailogalanu, faailoga tagata ma sauāga. (Fai. 5:8) Ae e tatou te lē faatalitalia e agaleaga mai se uso po o se tuafafine iā i tatou. Peitaʻi, o le mea lenā e ono tupu ona o le tulaga lē lelei atoatoa. O le mea moni, e lē mananaʻo o tatou uso ma tuafāfine e faia se mea e faatigā ai iā i tatou. E tele lesona e tatou te aʻoaʻoina mai i le auala na tali atu ai Iesu, i faiga lē tonu mai i tagata tetee. Pe afai e tatou te onosaʻi i tagata tetee e faia faiga lē tonu iā i tatou, pe e lē tatau la ona sili atu ona tatou onosaʻi i o tatou uso talitonu? O ā faalogona o Ieova pe a tatou feagai ma faiga lē tonu, mai i tagata i fafo o le faapotopotoga, po o i latou i totonu o le faapotopotoga? Pe e manatu mamafa mai o ia?

3. Pe e manatu mamafa mai Ieova pe a tatou mafatia i faiga lē tonu, ma e faapefea ona tatou iloa?

³ E manatu mamafa mai Ieova i le auala e feutagaʻi ai isi ma i tatou. “E fiafia Ieova i le faamasinogatonu.” (Sala. 37:28) Ua faamautinoa mai e Iesu, “e vave ona ia [Ieova] faia le faamasinogatonu” i le taimi tatau. (Luka 18:​7, 8) Ua toe o se aga ona  Ia aveesea lea o o tatou mafatiaga uma, ma tafiesea so o se faiga lē tonu.—Sala. 72:​1, 2.

4. O le ā le fesoasoani ua saunia e Ieova mo i tatou i aso nei?

⁴ E fesoasoani mai Ieova iā i tatou e onosaia faiga lē tonu, a o faatalitali atu i le taimi e tupu lauolaola ai ē e amiotonu. (2 Pete. 3:13) Ua aʻoaʻoina i tatou e Ieova i le auala e ʻalofia ai le faia o se gaoioiga lē atamai, pe a tatou fetaiaʻi ma faiga lē tonu. E ala i lona Alo, ua saunia e Ieova se faaaʻoaʻoga lelei atoatoa i le auala e tatou te feagai ai ma faiga lē tonu. Ua ia saunia foʻi fautuaga aogā e mafai ona tatou faatatauina, pe a feagai ma faiga lē tonu.

FAAETEETE PE A TALI ATU I FAIGA LĒ TONU

5. Aiseā e tatau ai ona tatou faaeteete i le auala e tali atu ai i faiga lē tonu?

⁵ Pe a fetaiaʻi ma faiga lē tonu, e tatou te matuā mafatia ma tigā o tatou faalogona. (Fai. 7:7) E faapena foʻi faalogona na oo i auauna faamaoni e pei o Iopu ma Sapakuka. (Iopu 6:​2, 3; Sapa. 1:​1-3) E ui o nei faalogona e oo i tagata uma, ae e ao ona tatou faaeteete i le auala e tatou te tali atu ai, ina neʻi o tatou faia ni gaoioiga e lē atamai.

6. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le mea na tupu iā Apisaloma? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

⁶ E tatou te ono tali atu i se faiga lē tonu, e ala i le taumafai e taulima le mataupu i la tatou lava auala. Peitaʻi, o le tali atu faapena o le a telē ai le faafitauli. Seʻi mātau le faaaʻoaʻoga a le atalii o le tupu o Tavita o Apisaloma. Na matuā ita o ia ina ua faaleaga e lona ʻafa uso o Amanono, lona tuafafine o Tamara. E tusa ai ma le Tulafono a Mose, na tatau ona fasiotia Amanono ona o lana mea na fai. (Levi. 20:17) E ui lava na saʻo le māfuaaga na ita ai Apisaloma, ae sa lē tatau ona ia taulimaina le mataupu i lana ia lava auala.—2 Samu. 13:​20-23, 28, 29.

7. O le ā se aafiaga o faiga lē tonu i le faisalamo?

⁷ Pe a foliga mai e lē o faasalaina i latou o loo faia faiga lē tonu, atonu e tatou te mafaufau ai pe e iai se aogā o le fai pea o le mea saʻo. O se faaaʻoaʻoga, na mātauina e le faisalamo le taulau manuia o tagata amioleaga, ae o loo faileagaina tagata amiotonu. Na ia faapea mai: “O tagata amioleaga nei, ua toʻafilemu o latou olaga i taimi uma.” (Sala. 73:12) Na matuā lotovaivai foʻi o ia i faiga lē tonu, ma mafaufau ai e leai se aogā o le auauna iā  Ieova. Na ia faapea mai: “Ina ua ou taumafai e malamalama i lenei mea, sa ou atuatuvale ai.” (Sala. 73:​14, 16) Na ia taʻutino mai: “A o aʻu, na toetoe ina a liliuese oʻu vae; na toetoe foʻi ina a see oʻu vae.” (Sala. 73:2) E tai faapena foʻi se mea na tupu i se uso e igoa iā Alberto. a

8. O le ā le aafiaga o faiga lē tonu i se tasi o uso?

⁸ Na tuuaʻia sesē Alberto i lona gaoia o tupe a le faapotopotoga. O le iʻuga, na aveesea ona faaeaga ma sesē ai le vaai a le toʻatele o le faapotopotoga na faalogo i le mea na tupu iā te ia. Na ia faapea mai: “Na ou lagona le lē fiafia ma le ita.” Na ia faataga ona faalogona tigā e aafia ai lona itu faaleagaga, ma na oo lava ina lē toe talaʻi mo le lima tausaga. O lenei faaaʻoaʻoga ua tatou iloa ai le mea e tupu, pe a iā i tatou faalogona tigā ona o faiga lē tonu.

FAAAʻOAʻO IĀ IESU I LE ONOSAIA O FAIGA LĒ TONU

9. O ā faiga lē tonu na onosaia e Iesu? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

⁹ Na faataatia e Iesu se faaaʻoaʻoga lelei atoatoa i le auala e onosaia ai faiga lē tonu. Na tofo Iesu i faiga lē tonu e lē gata mai i lona aiga, ae o isi foʻi tagata. Na faapea mai ona  tauaiga lē talitonu ua faalētonu lona mafaufau, tuuaʻia o ia e taʻitaʻi lotu o lona mana e mai i temoni, na tauemua, sauāina, ma oo lava ina fasiotia o ia e fitafita Roma. (Mare. 3:​21, 22; 14:55; 15:​16-20, 35-37) Peitaʻi, na onosaia e Iesu nei faiga lē tonu uma e aunoa ma le toe tauimasui atu. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai ai?

10. Na faapefea ona onosaia e Iesu faiga lē tonu? (1 Peteru 2:​21-23)

¹⁰ Faitau le 1 Peteru 2:​21-23. b Na faataatia e Iesu se faaaʻoaʻoga lelei atoatoa mo i tatou e mulimuli ai, pe a feagai ma se faiga lē tonu. Na ia silafia le taimi e filemu ai ma le taimi e tali atu ai. (Mata. 26:​62-64) E leʻi tali atu o ia i tuuaʻiga sesē uma e faatatau iā te ia. (Mata. 11:19) Ae ina ua ia tali atu, e na te leʻi faalumaina pe faamataʻu atu i ē na tuuaʻia o ia. Na pulea e Iesu le auala e tali atu ai, ona “na ia tuuina atu pea o ia lava i Lē e faamasinotonu.” Na silafia e Iesu e sili atu ona tāua le silafaga a Ieova. Na ia mautinoa, o le a taulimaina e Ieova faiga lē tonu uma i lana taimi talafeagai.

11. E faapefea ona pulea la tatou tautala? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

¹¹ E mafai ona tatou faaaʻoaʻo iā Iesu, e ala i le pulea o le auala e tatou te tali atu ai pe a faileagaina i tatou. O nisi faiga lē tonu e lē matuiā tele ma e lē manaʻomia ai ona tatou toe tali atu. Pe atonu foʻi e tatou te ʻalofia le toe tali atu i se auala e ono faateteleina ai le faafitauli. (Fai. 3:7; Iako. 1:​19, 20) Ae e iai taimi e ono manaʻomia ai ona tatou tali atu pe a tatou mātauina se faiga lē tonu o loo faia i se isi, pe faasaʻo foʻi se manatu sesē e  faatatau i o tatou talitonuga. (Galu. 6:​1, 2) Pe a tatou tali atu, ia faia i se auala agamalu ma faaaloalo.—1 Pete. 3:15. c

12. E faapefea ona tatou maufaatuatuaina “Lē e faamasinotonu”?

¹² E mafai foʻi ona tatou faaaʻoaʻo iā Iesu e ala i le maufaatuatuaina o “Lē e faamasinotonu.” Pe a faileagaina pe tuuaʻia sesē i tatou e isi, e mafai ona tatou maufaatuatuaina o loo silafia e Ieova le mea moni. O le iloaina e iai le taimi o le a faasaʻo ai e Ieova se faiga lē tonu, o le a fesoasoani lenā iā i tatou e onosaʻi ai. Pe a tatou maufaatuatuaina Ieova, o le a tatou ʻalofia ai le teulotoina o le ita. O lenā faalogona, e māfua ai ona tatou tali atu i se auala lē lelei, aveesea ai lo tatou olioli, ma faaleagaina ai la tatou faiā ma Ieova.—Sala. 37:8.

13. O le ā e fesoasoani iā i tatou e onosaia ai pea faiga lē tonu?

¹³ O le mea moni, e lē mafai ona tatou faaaʻoaʻo atoatoa iā Iesu. E iai taimi e tatou te faia ai se gaoioiga po o se tala e mulimuli ane o tatou salamō ai. (Iako. 3:2) E lē gata i lea, o nisi faiga lē tonu e mafai ona faamanuʻalia ai i tatou i le tino po o le itu tau faalogona i le olaga atoa. Pe afai o le mea lenā o loo tupu iā te oe, ia e mautinoa o loo silafia lelei e Ieova ou faalogona. E malamalama foʻi Iesu i ou faalogona, ona na mafatia foʻi i faiga lē tonu. (Epe. 4:​15, 16) E ese mai i le faaaʻoaʻoga lelei atoatoa a Iesu, ua saunia mai foʻi e Ieova fautuaga aogā mai i lana Afioga, e fesoasoani iā i tatou e onosaia ai faiga lē tonu. Seʻi o tatou iloiloina ni fuaiupu se lua mai i le tusi o Roma, lea e mafai ona fesoasoani iā i tatou.

“IA TUU ATU I LE TOʻASĀ”

14. O le ā le uiga o le faaupuga “ia tuu atu i le toʻasā”? (Roma 12:19)

¹⁴ Faitau le Roma 12:19. O le toʻasā o ai lea na uiga atu i ai le aposetolo o Paulo, ina ua ia augani atu i Kerisiano ina “ia tuu atu i le toʻasā”? E tusa ai ma le siʻomaga o le mau, e faasino atu i le toʻasā o Ieova. E tatou te tuu atu le tauimasui i le toʻasā o Ieova, e ala i le tuu atu iā te ia e faia le faamasinogatonu i le taimi ma le auala e na te faafinagaloina. Ina ua faileagaina se uso e igoa iā John, na ia faapea mai: “Na ou taumafai malosi e ʻalofia le faasaʻo i laʻu lava auala o le mea sesē na tupu. Na fesoasoani le Roma 12:19 iā te aʻu e faatalitali ai iā Ieova.”

15. Aiseā e sili atu ai ona lelei le faatalitali iā Ieova e faasaʻo se mataupu?

¹⁵ E tatou te maua aogā pe a faatalitali iā Ieova e faasaʻo se mataupu. O le faia faapea, o le a tatou ʻalofia ai faalogona lē fiafia pe a taumafai e foʻia se faafitauli i la tatou lava auala. E finagalo Ieova e fesoasoani mai. E tai pei o loo ia fetalai mai: ʻTuu mai iā te aʻu le mataupu. O le a ou faia le faamasinogatonu.’ Pe a tatou maufaatuatuaina le folafolaga a Ieova e faapea “ou te taui atu lava,” o le a tatou lē toe soona mafaufau la i le mea na tupu, ae tuu atu iā Ieova e na te taulimaina i le auala e sili atu ona lelei. O le mea lenā na fesoasoani iā John lea na taʻua muamua. Na ia faapea mai: “Pe a ou faatalitali iā Ieova, o le a ia taulima le mataupu i se auala e sili atu ona lelei, nai lo o se mea na ou mafaufau ai.”

“IA FAATOʻILALOINA PEA LE LEAGA I LE LELEI”

16-17. E faapefea ona fesoasoani le tatalo iā i tatou e ʻfaatoʻilaloina ai pea le leaga i le lelei’? (Roma 12:21)

¹⁶ Faitau le Roma 12:21. Na apoapoaʻi atu foʻi Paulo i Kerisiano ina “ia faatoʻilaloina  pea le leaga i le lelei.” I le lauga a Iesu i le mauga, na ia fetalai atu: “Ia alolofa atu pea i o outou fili ma tatalo pea mo ē ua sauāina outou.” (Mata. 5:44) O le mea tonu lava lenā na ia faia. Atonu e tatou te mafaufau i mafatiaga na onosaia e Iesu, a o tutuʻiina o ia i le laau e faapuapuagatia ai e fitafita Roma. Ae e lē mafai ona tatou malamalama atoatoa i tigā na ia onosaia, ona o le faalumaina ma faiga lē tonu.

¹⁷ E leʻi faatoʻilaloina Iesu i faiga lē tonu na oo iā te ia. Nai lo o le fetuu o fitafita, na ia tatalo: “Loʻu Tamā e, ia e faamagalo iā i latou, auā ua latou lē iloa le mea ua latou faia.” (Luka 23:34) Pe a tatou tatalo mo i latou o loo faileagaina i tatou, e mafai ona faaitiitia ai o tatou faalogona tigā ma suia ai le auala e tatou te vaai ai iā i latou.

18. Na faapefea ona fesoasoani le tatalo iā Alberto ma John e onosaia ai faiga lē tonu?

¹⁸ Na fesoasoani le tatalo i uso e toʻalua lea na taʻua i le amataga, e onosaia ai faiga lē tonu. Ua faapea mai Alberto: “Na ou tatalo mo uso na faileagaina aʻu, ma e tele taimi na ou talosaga ai iā Ieova e fesoasoani mai ina ia ou faagalo le mea na tupu.” O le mea e fiafia ai, ua toe auauna nei ma le faamaoni Alberto iā Ieova. Ua faapea mai John: “E tele taimi na ou tatalo ai mo le uso na faatigā mai iā te aʻu. O na tatalo na fesoasoani e saʻo ai laʻu vaai iā te ia, ua ou lē faamasinoina ai o ia, ma ua ou maua ai foʻi le filemu o le mafaufau.”

19. O le ā e tatau ona tatou faia a o tatou ola ai i lenei lalolagi amioleaga? (1 Peteru 3:​8, 9)

¹⁹ A o tatou ola ai i lenei lalolagi amioleaga, e tatou te lē mautinoa po o ā ni faiga lē tonu e tatou te ono fesagaʻia. Ae po o le ā lava le mea e tupu, ia tatalo pea iā Ieova mo lana fesoasoani. E mafai foʻi ona tatou faaaʻoaʻo i le auala na tali atu ai Iesu i faiga lē tonu, ma faaauau ona faatatau mataupu silisili o le Tusi Paia. O le faia faapea, o le a faamanuia ai i tatou e Ieova.—Faitau le 1 Peteru 3:​8, 9.