1. O le ā e ono fesiligia ai i tatou i galuega po o le aʻoga?

 O Ā NI ou faalogona pe a fesiligia oe e se tasi e lua te faigaluega pe aʻoʻoga faatasi e faatatau i ou talitonuga? Pe e te lagona le popole? O le toʻatele o i tatou e oo i ai lenā faalogona. Ae atonu o lenā fesili e ono fesoasoani iā i tatou e malamalama ai i manatu po o talitonuga o lenā tagata, ma tatou maua le avanoa e talaʻi atu ai. Peitaʻi, i nisi taimi atonu e fai mai ai e se tasi se fesili e ono amata ai se finauga. E masani ona tupu lenā mea, ona o faamatalaga sesē na latou faalogo i ai e faatatau i o tatou talitonuga. (Galu. 28:22) E lē gata i lea, o loo tatou ola i “aso e gata ai,” lea e toʻatele i latou “e mumusu i maliega” ma “sauā.”—2 Timo. 3:​1, 3.

2. Aiseā e tāua ai le faaalia o le agamalu?

² E te ono fesili ifo, ʻE faapefea ona ou tali atu ma le filemu pe a luʻia e se tasi oʻu talitonuga?’ O le ā e fesoasoani iā te oe? O le agamalu. O se tagata e agamalu e lē itaitagofie, ae e mafai ona pulea o ia lava pe a faatigā mai se tasi pe lagona foʻi le lē mautonu. (Faata. 16:32) Peitaʻi, e faigofie ona fai atu ia agamalu, ae e faigatā ona faatino. E faapefea ona e atiaʻe le agamalu? E faapefea ona e tali atu ma le agamalu pe a luʻia e se tasi ou talitonuga? Pe afai o oe o se matua, e faapefea ona e fesoasoani i lau fanau e faamatala atu o latou talitonuga i se auala agamalu? O le a taliina na fesili i lenei mataupu.

3. Aiseā e faapea atu ai o le agamalu o se uiga malosi, ae e lē o se vaivaiga? (2 Timoteo 2:​24, 25)

³ O le agamalu o se uiga e malosi. E manaʻomia ai e se tasi ona pulea o ia lava, ina ia toʻafilemu pea pe a feagai ma se tulaga faigatā. O le agamalu, o se tasi o vala o “le fua o le agaga.” (Kala. 5:​22, 23) O le upu Eleni ua faaliliuina mo le “agamalu,” na faaaogā e faamatalaina ai se solofanua ulavale ua mafai ona faafilemu. Seʻi mafaufau i lenā faamatalaga. E ui e malosi le solofanua, ae e mafai ona faafilemu. E faapefea la i se tagata ona atiaʻe le agamalu ae i le taimi e tasi e malosi? E lē mafai i ana lava taumafaiga. E manaʻomia ona tatou tatalo atu mo le agaga o le Atua, ma talosaga atu iā te ia mo le fesoasoani ina ia tatou atiaʻe lenei uiga matagofie. E toʻatele i latou ua mafai ona faaalia le agamalu. O se faataʻitaʻiga, pe a feagai le toʻatele o o tatou uso ma tuafāfine ma teteega, e latou te tali atu ma le agamalu ma ua avea o se molimau lelei i isi. (Faitau le 2 Timoteo 2:​24, 25, fpl.) E faapefea ona avea le agamalu o se tasi o ou uiga malosi?

4. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le agamalu o Isaako?

⁴ O loo iai i le Tusi Paia le tele o tala ua faamatilatila ai le tāua o le agamalu. O se faaaʻoaʻoga, o Isaako. A o nofo o ia i Kira o se oganuu o Filisitia, na tanu e tagata Filisitia ma faatumu i palapala vaieli na eli e auauna a lona tamā. Nai lo o le finau atu o ia e saʻo, na ō ese Isaako ma lona aiga i se isi vaipanoa mamao ese ma toe eli isi vaieli. (Kene. 26:​12-18) Peitaʻi, na finau mai tagata Filisitia o i latou foʻi e ana vai i lenā vaipanoa. E ui i lea, na tali atu ma le filemu Isaako. (Kene. 26:​19-25) O le ā na fesoasoani iā te ia e faaalia ai pea le agamalu e ui na maumauaʻi isi e faatigā iā te ia? E mautinoa na ia mātauina le faaaʻoaʻoga a ona mātua, ma e tele mea na ia aʻoaʻoina mai i uiga toʻafilemu o Aperaamo, ma “le agaga agamalu ma le filemu” o Sara.—1 Pete. 3:​4-6; Kene. 21:​22-34.

5. O le ā se faaaʻoaʻoga e iloa ai e mafai e mātua Kerisiano ona aʻoaʻoina a latou fanau i le tāua o le agamalu?

⁵ Mātua Kerisiano, ia outou mautinoa e mafai foʻi ona aʻoaʻoina a outou fanau i le tāua o le agamalu. Mātau le faaaʻoaʻoga a Maxence e 17 tausaga. Na ia feagai ma tagata maitaita i le aʻoga ma le talaʻiga. Na onosaʻi ona mātua ma fesoasoani iā te ia ina ia atiaʻe le agamalu. Ua la faapea mai, “Ua iloa e Maxence pe a faatigā se tasi iā te ia, e sili atu ona faigatā le pulea o le ita nai lo o le tali atu i se auala filemu.” O le mea e faafetai ai, ua avea le agamalu o se uiga malosi o Maxence.

6. E faapefea ona fesoasoani le tatalo iā i tatou e faaleleia ai le auala e faaalia le agamalu?

⁶ O le ā e mafai ona tatou faia pe a faaita e se tasi i tatou? O se faaaʻoaʻoga, e latou te tauemu i le suafa o le Atua po o le Tusi Paia. Ia talosaga atu iā Ieova mo lona agaga ma lona atamai e tali atu ai i se auala agamalu. Ae e faapefea pe a tatou iloa mulimuli ane, e leʻi lelei le auala na tatou tali atu ai? Ia toe tatalo ma mafaufau i auala e faaleleia ai, pe a toe tulaʻi se tulaga faapena. O le a foaʻi mai e Ieova lona agaga paia, ina ia mafai ona pulea lo tatou ita ma faaalia le agamalu.

7. E faapefea i le taulotoina o mau ona fesoasoani iā i tatou e pulea ai la tatou tautala? (Faataoto 15:​1, 18)

⁷ E fesoasoani mau o le Tusi Paia iā i tatou e pulea ai la tatou tautala, pe a feagai ma tulaga faigatā. E mafai e le agaga o le Atua ona faamanatu mai iā i tatou na mau. (Ioa. 14:26) O se faataʻitaʻiga, o loo iai i le tusi o Faataoto mataupu silisili e fesoasoani iā  i tatou e faaalia ai le agamalu. (Faitau le Faataoto 15:​1, 18.) Ua faailoa mai ai foʻi aogā o le faaalia pea o le toʻafilemu pe a feagai ma tulaga faigatā.—Faata. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

8. Aiseā e tatau ai ona tatou iloilo le māfuaaga ua fesiligia ai o tatou talitonuga?

⁸ E mafai foʻi ona fesoasoani le tofā mamao iā i tatou. (Faata. 19:11) O se tagata e iai le tofā mamao, e na te pulea ona faalogona pe a fesiligia ona talitonuga. O isi fesili e mafai ona faatusaina i ni poloka aisa tetelē i le sami. O se faataʻitaʻiga, pe a tatou vaaia ni poloka aisa tetelē, e na o sina vaega itiiti o na poloka aisa e iloa atu ae o le tele o le aisa o loo i lalo o le sami. I se tulaga talitutusa, e ono fesili mai se tasi ae e tatou te lē iloa po o le ā tonu le māfuaaga ua ia fesili ai. O lea a o leʻi tali atu, e tāua ona tatou manatua lenā manatu.—Faata. 16:23.

9. Na faapefea ona faaalia e Kitiona le tofā mamao ma le agamalu ina ua feutagaʻi ma tagata o Efaraima?

⁹ Seʻi mātau le auala na tali atu ai Kitiona i tagata o Efaraima. Na latou feita ma fesili atu pe aiseā na lē amia ai i latou, e latou te tau faatasi e faasaga i fili o Isaraelu. Peitaʻi, o le ā tonu le māfuaaga na latou matuā feita ai? Atonu na latou manatu faamaualuga iā i  latou lava. Po o le ā lava le māfuaaga, ae na amanaʻia e Kitiona o latou faalogona ma tali atu i se auala agamalu. O le ā le iʻuga? “Ona teʻa ai lea o lo latou ita.”—Faama. 8:​1-3.

10. O le ā e fesoasoani iā i tatou e iloa ai le auala e tali atu ai pe a fesiligia o tatou talitonuga? (1 Peteru 3:15)

¹⁰ Atonu e fesiligia e se tasi e tatou te faigaluega pe aʻoʻoga faatasi le māfuaaga e tatou te tausia ai tapulaa tauamio a le Tusi Paia. E tatou te faia le mea sili e tali atu ai, ae i le taimi e tasi e tatou te faaaloalogia manatu o le tagata. (Faitau le 1 Peteru 3:15.) Nai lo o le manatu i ai o ni fesili tofotofo, ae ia mafaufau pe e faapefea i na fesili ona fesoasoani iā te oe e iloa ai se mea e tāua i lenā tagata. Po o le ā lava le māfuaaga e fesiligia ai e tagata o tatou talitonuga, ae ia taumafai e tali atu i se auala logolelei ma agalelei. Atonu o le a uunaʻia ai le tagata e toe iloilo ona manatu. E tusa lava pe e lē faaaloalo pe aamu mai, ae o lo tatou sini ia tali atu i se auala filemu.—Roma 12:17.

11-12. (a) O ā manatu e tatou te ono iloiloina a o leʻi tali atu i se fesili faigatā? (Tagaʻi foʻi i le ata.) (e) Ia faataʻitaʻi le auala e mafai ai e se fesili ona amata ai se talanoaga.

¹¹ Pe a fesili mai se tasi i le fale faigaluega pe aiseā e tatou te lē faamanatuina ai aso fanau, ia iloilo manatu nei: Po o ia mafaufau e lē mafai ona tatou auai i ni faafiafiaga? Po o ia manatu o loo tatou taumafai e faaesea i tatou lava mai i isi tagata o le kamupani? E mafai ona tatou faamālō atu iā te ia ona o lona naunau i isi tagata faigaluega, ma faamautinoa atu i ai o lo tatou faanaunauga o le galulue faatasi ma le fiafia. O le faia faapea, o le a sologa lelei ai le lua talanoaga e faatatau i le manatu o le Tusi Paia i aso fanau.

¹² E tatou te ono faaaogā foʻi lenā auala pe a lāgā e se tasi ni mataupu e fefinauaʻi ai. Atonu e finau mai se tamaitiiti e lua te aʻoʻoga faatasi, e tatau ona sui manatu o Molimau a Ieova e faatatau i le tauatane ma le tauafafine. Pe e māfua ona e lē o malamalama atoatoa i talitonuga o Molimau a Ieova? Pe atonu e iai sana uō po o se tauaiga e tauatane pe tauafafine? Pe e manatu e tatou te lē alolofa i tagata e faia na amioga? Atonu e manaʻomia ona faamautinoa atu iā te ia e tatou te alolofa i tagata uma, ma e tatou te faaaloalo i aiā tatau a tagata e fai ai a latou lava filifiliga. b (1 Pete. 2:17) Atonu o le a mafai ai ona tatou faailoa atu aogā o le tausisia o tapulaa tau amio a le Tusi Paia.

13. E faapefea ona e fesoasoani i se tasi e lē talitonu i le Atua?

¹³ Pe a matuā maumaututū se tasi i ona talitonuga, e lē tatau ona tatou vave manatu e tatou te iloa ona talitonuga. (Tito 3:2) O se faataʻitaʻiga, e faapefea ona e tali atu pe a faapea mai se tasi e lua te aʻoʻoga e lē talitonu i le Atua? Pe e tatau ona e manatu e talitonu o ia i le evolusione ma e tele lona iloa e faatatau i lenā mataupu? O le mea moni, atonu e leʻi tele se taimi na ia mafaufau ai i lenā mataupu. Nai lo o le finau e faatatau i le evolusione, ae e mafai ona e faasoa atu i ai se manatu e mafai ona ia mafaufau i ai. E mafai ona faasino i ai mataupu e faatatau i le foafoaga o loo i le jw.org. Atonu i se taimi mulimuli ane, o le a manaʻo e talanoa i se mataupu po o se vitiō o loo iai. Pe a tatou talanoa atu i se auala faaaloalo, atonu o le a uunaʻia ai o ia e toe iloilo ona manatu.

14. Na faapefea ona faaaogā e Niall la tatou Upega tafaʻilagi, e faamaonia atu ai i se tamaitiiti e la te vasega le sesē o manatu e faatatau i Molimau a Ieova?

¹⁴ Na faaaogā e le talavou o Niall la tatou  Upega tafaʻilagi e faamaonia atu ai le sesē o manatu o tagata e faatatau i Molimau a Ieova. Ua ia faapea mai, “E masani ona fai mai le isi tamaitiiti e ma te vasega iā te aʻu, ou te lē ioe i le faasaienisi ona ou te talitonu i le Tusi Paia, o se tusi e tumu i talafatu.” E leʻi manaʻo lenā tamaitiiti e faamatala atu e Niall ona talitonuga. O lea, na faasino e Niall iā te ia le vaega “Faasaienisi ma le Tusi Paia” i le jw.org. Mulimuli ane, na iloa e Niall na faitau e le tamaitiiti lenā mataupu ma na lotomalie e talanoa e faatatau i le amataga o le ola. Atonu e taitutusa foʻi se iʻuga e te maua pe afai e te mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Niall.

15. E faapefea ona fesoasoani mātua i a latou fanau e tali atu ma le agamalu pe a luʻia o latou talitonuga?

¹⁵ E mafai e mātua ona aʻoaʻo a latou fanau i le auala e tali atu ai ma le agamalu pe a luʻia o latou talitonuga. (Iako. 3:13) O nisi mātua e faaaogā le taimi o le tapuaʻiga a le aiga e talanoaina ai mataupu e ono tulaʻi mai i le aʻoga, faataʻitaʻi le auala e tali atu ai, ma aʻoaʻo a latou fanau e tali atu i se auala agamalu ma logolelei.—Tagaʻi i le pusa “ Le Tāua o le Faataʻitaʻi o le Auala e Tali Atu Ai.”

16-17. E faapefea ona fesoasoani i talavou le faataʻitaʻi o le auala e tali atu ai?

¹⁶ O na faataʻitaʻiga e mafai ona fesoasoani i fanau e faailoa atu ai ma le mautinoa o latou talitonuga, ma faamaonia ai e i latou lava e saʻo mea ua aʻoaʻoina ai i latou. O loo maua i le jw.org le faasologa o mataupu “Ua Fesili Mai Talavou” ma Worksheets for Teenagers. E fesoasoani lenā vaega i talavou ina ia atili mautinoa ai i o latou talitonuga, ma sauniunia ai i latou i le auala e tali atu ai. O le talanoaina o nei mataupu i aiga, o le a  mafai ai ona faamatalaina atu o tatou talitonuga i se auala agamalu ma logolelei.

¹⁷ Ua faamatala e le talavou o Matthew le auala ua fesoasoani ai na faataʻitaʻiga iā te ia. E masani ona faaaofia i a latou tapuaʻiga a le aiga mataupu e ono lāgā i le aʻoga. Ua ia faapea mai: “E matou te mafaufau i ni fesili e ono fai mai, ma faataʻitaʻi le auala e tali atu ai e fua i a matou saʻiliʻiliga na fai. Pe a ou malamalama lelei i māfuaaga o oʻu talitonuga, ou te lagona ai le mautinoa ma faigofie ai ona talanoa atu i isi ma le agamalu.”

18. O le ā se fesoasoani o loo aumaia i le Kolose 4:6?

¹⁸ Peitaʻi, atonu e lē lava le tau ina faamatala atu o o tatou talitonuga i se auala manino. Ae e mafai ona fesoasoani, pe afai e faailoa atu o tatou manatu i se auala faautauta ma agamalu. (Faitau le Kolose 4:6.) O le faailoa atu o o tatou talitonuga e mafai ona faatusa atu i le auala e togi ai se polo. E mafai ona togi lemū pe velo atu foʻi se polo. Pe a togi lemū atu, o le a faigofie ona sapo mai e le isi tagata ma faaauau le taaloga. I se tulaga talitutusa, pe afai e faailoa atu o tatou talitonuga i se auala faautauta ma agamalu, o le a faigofie ona faalogologo mai tagata ma faaauau le talanoaga. Peitaʻi pe afai e finau le tagata pe ulagia o tatou talitonuga, e lē manaʻomia la ona faaauau le talanoaga. (Faata. 26:4) Ae e lē faapena le toʻatele o isi tagata.

19. E faapefea ona tatou faaalia le agamalu pe a tali atu e faatatau i o tatou talitonuga?

¹⁹ O lea, e tāua tele le faaalia o le agamalu. Ia tatalo atu iā Ieova mo le malosi e manaʻomia e faaalia ai pea le agamalu, pe a tali atu i fesili e fefinauaʻi ai po o tuuaʻiga e lē tonu. Ia manatua, o lou uiga agamalu e mafai ona ʻalofia ai le finau i ni manatu e eseese ai. O lou tali atu foʻi ma le agamalu ma le faaaloalo, atonu e uunaʻia ai nisi e sui o latou manatu e faatatau iā i tatou ma aʻoaʻoga o le Tusi Paia. “Ia nofosauni pea e tali atu” e faatatau i ou talitonuga, ma “ia faia faapea ma le agamalu ma le matuā faaaloalo lava.” (1 Pete. 3:15) O lea, ia avea le agamalu ma ou uiga malosi!