1. O le ā le auala e masani ona tali ai e Ieova tatalo a ana auauna?

 E MAFAI ona faaaogā oe e Ieova e tali se tatalo faatauanau a se tasi. E mafai ona e fesoasoani e tusa lava po o oe o se toeaina, se auauna o le faiva, se paeonia, po o se tagata talaʻi o le faapotopotoga. E tusa lava foʻi po o oe o se talavou, se tagata matua, se uso po o se tuafafine. Pe a ōle atu se auauna faamaoni iā Ieova mo se fesoasoani, e masani ona Ia faaaogā toeaina ma isi auauna faamaoni, e avea ma “puna o faamāfanafanaga tele” mo lenā tagata. (Kolo. 4:11) Maʻeu se faaeaga o le auauna iā Ieova ma o tatou uso i lenā auala! Atonu e mafai foʻi ona tatou faia faapea pe a latou feagai ma faamaʻi pipisi, mala po o sauāga.

2. Aiseā e ono avea ai o se luʻi le fesoasoani i isi i taimi o faamaʻi pipisi?

² E faigatā ona fesoasoani le tasi i le isi, ona o se faamaʻi pipisi. O se faataʻitaʻiga, atonu e tatou te mananaʻo e asiasi atu i a tatou uō, ae e lē saogalemu lo tatou faia o lenā mea. Atonu e tatou te mananaʻo e valaaulia i latou e utiuti le faasoa mo se taumafataga, ae e lē mafai foʻi ona tatou faia faapea. Atonu foʻi e tatou te mananaʻo e fesoasoani i isi, ae e mafai ona avea o se luʻi pe afai o loo mafatia o tatou aiga. E ui i na tulaga, ae e tatou te mananaʻo e fesoasoani i o tatou uso, ma e faafiafiaina Ieova pe a tatou faia le mea e tatou te mafaia mo i latou. (Faata. 3:27; 19:17) O le ā e mafai ona tatou faia?

3. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a toeaina o le faapotopotoga a Desi? (Ieremia 23:4)

³ Mea e mafai ona faia e toeaina. Pe afai o oe o se toeaina, ia  taumafai e iloa lelei mamoe. (Faitau le Ieremia 23:4.) Ua faapea mai Desi lea na taʻua i le suʻesuʻega ua mavae, “E masani ona matou galulue faatasi ma toeaina faapea isi o le matou vaega i taimi o le talaʻiga, ma faifaimea faatasi i faatasitasiga faasamasamanoa.” b O na masaniga na faigofie ai i toeaina ona fesoasoani iā Desi, ina ua pipisi le faamaʻi o le KOVITI-19 ma maliliu ai nisi o lona aiga.

4. Aiseā na mafai ai ona fesoasoani toeaina iā Desi, ma o le ā le lesona?

⁴ Ua faapea mai Desi, “Talu ai e pei toeaina o ni uō iā te aʻu, na faigofie ai ona ou faamatalaina atu iā i latou oʻu faalogona ma oʻu popolega.” O le ā le lesona mo toeaina? Ia fai ma au masani le faia o asiasiga faaleoleo mamoe, a o leʻi tutupu ni faigatā. Ia avea o ni uō i uso ma tuafāfine. Pe afai e lē mafai ona e asiasi atu iā i latou ona o se faamaʻi pipisi, ia faaaogā nisi auala e fesootaʻi ai ma i latou. Ua faapea mai Desi, “O nisi taimi e eseese toeaina e vili mai pe lafo mai se feʻau tusitusia i le aso e tasi. E matuā pāʻia loʻu loto i mau e latou te faasoaina mai e ui lava o mau e masani ona ou faitau i ai.”

5. O le ā le auala e iloa ai e toeaina manaʻoga o uso ma tuafāfine ma fesoasoani ai iā i latou?

⁵ O se tasi o auala e mafai ona e iloa ai mea o loo manaʻomia e o tatou uso ma tuafāfine, o le fai atu lea o ni fesili faautauta iā i latou. (Faata. 20:5) Po o lava a latou meaʻai, fualaau ma vailaau faafomaʻi ma isi mea e manaʻomia? Po o latou popole neʻi vāea mai i a latou galuega, ma lē lava tupe e totogi ai fale e nonofo ai? Po o latou manaʻomia la tatou fesoasoani e talosagaina ai se fesoasoani mai i le malo? Na maua e Desi le fesoasoani faaletino mai i uso ma tuafāfine. Ae na ia maua mai i toeaina le fesoasoani i le itu faaleagaga ma le itu tau faalogona, ma na matuā fesoasoani iā te ia e feagai ai ma faigatā. Na ia faapea mai, “Na tatalo toeaina mo aʻu. E ui lava ou te lē o manatua a latou faamatalaga na fai mai, ae ou te manatua oʻu faalogona na iai i lenā taimi. O le auala lenā na faapea mai ai Ieova, ʻOu te faatasi ma oe.’”​—Isa. 41:10, 13.

6. O le ā e mafai ona faia e le toʻatele ina ia fesoasoani ai i isi? (Tagaʻi i le ata.)

⁶ Mea e mafai ona faia e isi. E tatou te faatalitalia o toeaina e taʻimua i le faapotopotoga. Ae ua valaaulia i tatou uma e Ieova e faalaeiau ma fesoasoani le tasi i le isi. (Kala. 6:10) E tusa  lava pe itiiti mea e tatou te faia e faailoa atu ai lo tatou alofa, ae e mafai ona iai se aafiaga malosi i se tasi o loo maʻi. Atonu e lafoina atu e se tamaitiiti se card po o se ata na ia tusiaina e faalaeiauina ai se uso. Atonu e mafai ona fesoasoani se talavou i se tuafafine i le faia o faatau ma isi mea. Atonu e mafai foʻi e isi i le faapotopotoga ona kukaina se meaʻai mo se tagata o loo maʻi. O le mea moni e manaʻomia e tagata uma o le faapotopotoga faalaeiauga pe a pipisi se faamaʻi. E mafai ona tatou faaaluina sina taimi e talatalanoa ai ma uso ma tuafāfine, pe a māeʻa le sauniga i le Maota mo Sauniga po o le sauniga i le Initaneti. E manaʻomia foʻi e toeaina faalaeiauga. O le pisi tele o toeaina i le taimi e pipisi ai se faamaʻi, e lafoina atu ai e nisi uso ma tuafāfine se tusi faafetai mo i latou. O se mea lelei le faia o sa tatou vaega e ʻfefaalaeiauaʻi ai pea ma atiaʻe e le tasi le isi’!​—1 Tesa. 5:11.

7. Atonu o ā ni luʻi e tulaʻi mai pe a māeʻa se mala?

⁷ E pei o le emo o le mata le suia faafuaseʻi o le olaga o se tagata pe a tupu se mala. E ono iʻu ai i le leiloloa o a latou meafaitino, faaleagaina ai o latou fale, e oo lava ina maliliu ai ē pele iā i latou. E tutupu foʻi na mea mataʻutia i o tatou uso ma tuafāfine Kerisiano. O le ā e mafai ona tatou faia ina ia fesoasoani atu ai iā i latou?

8. O le ā e mafai ona faia e toeaina ma ulu o aiga a o leʻi tupu se mala?

⁸ Mea e mafai ona faia e toeaina. Toeaina e, ia fesoasoani i o outou uso e sauniuni a o leʻi tupu se mala. Ia faamautinoa e iloa uma e tagata o le faapotopotoga mea e manaʻomia ona faia ina ia saogalemu ai, ma ia faafesootaʻi toeaina. Ua faapea mai Margaret lea na taʻua i le mataupu ua mavae, “Na faia e toeaina le manaʻoga o le faapotopotoga lea na lapataʻia ai i matou i le iai o ni mū tetele i lo matou vaipanoa. Na latou faapea mai, pe a faatonuina i matou e tuua o matou fale po ua oo i se tulaga lamatia, ua tatau loa ona matou vave ō ese.” Na talafeagai lelei le taimi na fai ai lenā manaʻoga, ona e lima vaiaso mulimuli ane ai ae sasao loa le mū. Pe a faia tapuaʻiga a le aiga, e mafai e ulu o aiga ona toe autalu mea e mafai ona faia e tagata taʻitoʻatasi. Pe a sauniuni lelei mātua ma a latou fanau, o le a faigofie ona latou maua le toʻafilemu pe a tulaʻi mai se mala.

9. E faapefea ona faamaopoopo e toeaina la latou fesoasoani a o leʻi tupu ma pe a uma foʻi ona tupu se mala?

⁹ Pe afai o oe o se ovasia o se vaega aua e te faatali seʻi tupu se mala, ae ia faamautinoa ua e mauaina faamatalaga saʻo e faafesootaʻi ai tagata talaʻi o lau vaega. Ia faia se lisi ma ia faamautinoa mai i lea taimi i lea taimi o loo saʻo. Pe a tupu la se mala, o le a mafai ona e faafesootaʻi tagata talaʻi o lau vaega ma faamautinoa po o ā mea e latou te manaʻomia. Ia vave ona faailoa atu o latou manaʻoga i le sooupu a le ʻautoeaina, ina ia mafai ona ia faafesootaʻi le ovasia o le matagaluega. Pe a galulue faatasi nei uso, o le a mafai ona latou faia le mea e sili e fesoasoani atu ai. Ina ua uma le mū, e leʻi moe le ovasia o le matagaluega e iai Margaret mo le 36 itula, i le faamaopoopoina o toeaina ina ia faafesootaʻi ma fesoasoani i uso ma tuafāfine e pe ā ma le toʻa 450 na tuua o latou fale. (2 Kori. 11:27) O lea, na mafai ai ona saunia fale mo i latou uma na manaʻomia ni mea e nonofo ai.

10. Aiseā e tāua ai i toeaina asiasiga faaleoleo mamoe? (Ioane 21:15)

¹⁰ O le saunia o le fesoasoani i le itu faaleagaga ma le itu tau faalogona, o se vaega o le galuega o loo faia e toeaina Kerisiano. (1 Pete. 5:2) Pe a tupu se mala, e latou te faamautinoa muamua o loo saogalemu uma uso ma tuafāfine ma lava meaʻai, o lavalava ma mea e nonofo ai. Ae pe a mavae le tele o masina, o le a manaʻomia pea e o tatou uso le fesoasoani faaleagaga  ma le itu tau faalogona. (Faitau le Ioane 21:15.) Ua faapea mai Harold e auauna i se Komiti o le Lālā ma na feiloaʻi i le toʻatele o uso ma tuafāfine na aafia i se mala, “E umi se taimi o tau faaleleia le tulaga o mea na aafia. Atonu e tau amata ona faaleleia le tulaga o mea, ae e mafai ona toe aafia o latou faalogona pe a toe manatua sē e pele ua maliu, se meatotino e sili ona tāua ua faaleagaina, po o se tulaga matuā leaga na ono lamatia ai o latou ola. O le toe manatuaina o na mea na tutupu, e ono toe mapuna aʻe ai faalogona mafatia. E lē faapea ona ua lē lava le faatuatua ae o se faalogona masani.”

11. O ā fesoasoani e ono manaʻomia pea e aiga?

¹¹ E faatatauina e toeaina le fautuaga lenei, “ia fetagisi faatasi ma ē o loo fetagisi.” (Roma 12:15) Atonu e manaʻomia ona faamautinoa iā i latou na aafia e alofa pea Ieova, uso ma tuafāfine iā i latou. E mananaʻo toeaina e fesoasoani i aiga, ina ia faaauau pea a latou faasologa faaleagaga e aofia ai le tatalo, suʻesuʻe, auai i sauniga, ma le galuega talaʻi. E faalaeiau foʻi e toeaina mātua, ina ia fesoasoani i a latou fanau e taulaʻi i mea e lē mafai ona faaleagaina e se mala. E faamanatu atu e mātua i a latou fanau e avea pea Ieova ma a latou Uō, ma e faatasi pea o ia ma i latou i taimi uma. E latou te faamautinoa atu foʻi i a latou fanau, e mafai ona avea pea i latou ma vaega o se aiga i le lalolagi aoao, o uso ma tuafāfine ua nofosauni e fesoasoani iā i latou.​—1 Pete. 2:17.

12. O ā mea e mafai ona faia e isi e fesoasoani atu ai pe a tupu se mala? (Tagaʻi i le ata.)

¹² Mea e mafai ona faia e isi. Pe a tupu se mala e latalata ane i lou vaipanoa, ia fesili atu i toeaina i le auala e mafai ona e fesoasoani atu ai. E mafai ona faaavanoa lou fale e nonofo ai mo sina taimi i latou ua faaleagaina o latou fale ona o se mala, po o tagata tauofo mo faugāfale. Atonu e mafai foʻi ona e tufaina atu meaʻai ma isi mea e manaʻomia i uso ma tuafāfine o loo manaʻomia le fesoasoani. Pe afai foʻi e mamao se nofoaga o loo tupu ai se mala, e mafai lava ona e fesoasoani. E faapefea? E ala i le tatalo mo i latou o loo aafia. (2 Kori. 1:8-11) Atonu e mafai foʻi ona e fesoasoani i galuega laveaʻi e ala i foaʻi tauofo i le galuega i le lalolagi aoao. (2 Kori. 8:2-5) Pe afai e mafai ona e malaga atu i le vaipanoa na aafia, ia fesili atu i toeaina i le auala e mafai ona e fesoasoani atu ai. Pe a valaaulia oe e faia faapea, o le a e maua toleniga i le auala ma le taimi e te fesoasoani atu ai.

13. O ā luʻi e fesagaʻia e o tatou uso i vaipanoa o loo faasā ai la tatou galuega?

¹³ I vaipanoa o loo faasā ai la tatou galuega, ua atili ona faigatā le olaga ona o sauāga. E fesagaʻia foʻi e o tatou uso i na vaipanoa luʻi tau tamaoaiga, o maʻi, ma le maliu o sē e pele iā i latou. O na faasāsāaga atonu e lē mafai ai e toeaina ona asiasi, pe maua le saʻolotoga e fesootaʻi atu ai iā i latou o loo manaʻomia faalaeiauga. O le mea lenā na tupu iā Andrei lea na taʻua i le mataupu ua mavae. Na iai se tuafafine i la latou vaega mo le talaʻiga na feagai ma se faafitauli tautupe. Na aafia foʻi o ia i se faalavelave tau taavale. Na ia manaʻomia ni taotoga ma iʻu ai ina lē mafai ona faigaluega. E ui lava i faasāsāaga ma le pipisi o le faamaʻi, ae na faia e o tatou uso mea na mafai ona latou faia e fesoasoani atu ai, ma na silafia e Ieova le mea na tupu.

14. E faapefea i toeaina ona faataatia le faaaʻoaʻoga o le faalagolago iā Ieova?

¹⁴ Mea e mafai ona faia e toeaina. Na tatalo Andrei ma fai le mea na mafai ona ia faia. Na faapefea ona tali mai Ieova? Na ia uunaʻia uso ma tuafāfine o ē e iai le saʻolotoga e mafai ona asiasi atu ai ina ia avatu le fesoasoani. O nisi na latou aveina le tuafafine i le falemaʻi ina ia vaai le fomaʻi. O nisi na saunia le fesoasoani tautupe. Na uunaʻia e Ieova i latou e faia le mea e mafai ona latou faia, ma na ia faamanuia i a latou taumafaiga autasi ma le lototetele. (Epe. 13:16) Toeaina e, pe a taofiofia la tatou galuega, ia tāpā le fesoasoani a isi. (Iere. 36:5, 6) A o le mea e sili ona tāua o le faalagolago iā Ieova. E mafai ona ia fesoasoani iā te outou ina ia avatu mea o loo manaʻomia e o tatou uso ma tuafāfine.

15. E faapefea ona faatumauina lo tatou autasi o ni Kerisiano pe a feagai ma sauāga?

¹⁵ Mea e mafai ona faia e isi. Pe a tatou iai i faasāsāaga, atonu e manaʻomia ona faaitiitia le aofaʻi o tagata e faatasitasi i se vaega. O lea o le mea e sili ona tāua nai lo o se isi lava taimi, o le faatumauina o se faiā filemu ma isi. Aua le faatagaina Satani e lepetia lo tatou autasi. Aua le amanaʻia masei o o tatou uso, ae ia taumafai e vave ona foʻia ni feeseeseaʻiga. (Faata. 19:11; Efe. 4:26) Ia tausolomua e fesoasoani le tasi i le isi. (Tito 3:14) O le fesoasoani na avatu e isi i le tuafafine, na iai se aafiaga lelei i le vaega mo le talaʻiga. Na iʻu ina matuā māfana la latou faiā e pei o se aiga.​—Sala. 133:1.

16. E tusa ai ma le Kolose 4:3, 18, e faapefea ona tatou fesoasoani i o tatou uso ma tuafāfine o loo sauāina?

 ¹⁶ E faitau afe o tatou uso ma tuafāfine Kerisiano o loo auauna iā Ieova e ui i faasāsāaga mai i malo. O nisi o i latou o loo faafalepuipui ona o lo latou faatuatua. E mafai ona tatou tatalo mo i latou ma o latou aiga. E mafai foʻi ona tatou tatalo mo ē o loo lamatia lo latou saʻolotoga, i le sauniaina o le fesoasoani faaleagaga ma le faaletino mo o tatou uso ma tuafāfine, ma lagolagoina i latou i taimi o faamasinoga. c (Faitau le Kolose 4:3, 18.) Aua neʻi o tatou manatu māmā i aafiaga o a tatou tatalo i isi!​—2 Tesa. 3:1, 2; 1 Timo. 2:1, 2.

17. E faapefea ona e sauniuni i le taimi lenei mo sauāga?

¹⁷ O le taimi lenei e sauniuni ai lou aiga mo sauāga. (Galu. 14:22) E lē tatau ona tatou taumafai e mafaufau i faafitauli uma e ono tutupu. Nai lo o lea, ia faamalosia la oulua faiā ma Ieova ma fesoasoani i lau fanau ina ia faia faapea. Pe a e lagona le popole, ia sasaa atu lou loto i le Atua. (Sala. 62:7, 8) Ia talanoa faatasi o se aiga māfuaaga e mafai ai ona outou maufaatuatuaina o ia. d O au sauniuniga lelei ma lou maufaatuatuaina o Ieova i taimi o mala, o le a fesoasoani i lau fanau e maua ai le lototele ma le toʻafilemu.

18. O le ā le lumanaʻi ua folafola mai mo i tatou?

¹⁸ O le filemu mai i le Atua e tatou te lagona ai le malupuipuia. (Fili. 4:6, 7) O lenā filemu, ua mafai ai e Ieova ona faatoʻafilemu o tatou loto e ui i faamaʻi pipisi, mala, ma sauāga ua tatou aafia ai i aso nei. Ua ia faaaogāina toeaina galulue mamafa e leoleoina i tatou. Ua ia tuuina mai foʻi iā i tatou se faaeaga o le fesoasoani o le tasi i le isi. O le filemu ua tatou olioli ai i le taimi lenei, o le a faaauupegaina ai i tatou e feagai ai ma faafitauli e sili atu ona ogaoga, faapea foʻi ma “le puapuaga tele.” (Mata. 24:21) I lenā taimi, e manaʻomia pea ona tausia lo tatou filemu ma fesoasoani i isi ina ia faia faapea. Pe a māeʻa lenā taimi, o le a tatou lē toe feagai ma faafitauli lea e faapopoleina ai i tatou. O le a tatou olioli i le filemu moni e oo i le faavavau, lea na finagalo Ieova e tatou te mauaina i le amataga.​—Isa. 26:3, 4.