I VAITAUSAGA o le 1930, na siitia mai ai oʻu mātua o James ma Jessie Sinclair i le Bronx, o se itumalo o le aai o Niu Ioka. O se tasi o a la aumea fou o Willie Sneddon, na siitia mai foʻi i le Bronx mai i Sikotilani e pei o oʻu mātua. Ina ua latou faatoʻā feiloaʻi, na talanoa e faatatau i o latou aiga. O le mea lenā na tupu i ni tausaga muamua atu ae ou te leʻi fanau.

Na faamatala e loʻu tinā iā Willie, a o toeitiiti gāpā le Taua Muamua a le Lalolagi, na malelemo lona tamā ma lona tuagane matua ma maliliu ai, ina ua soʻa e le la vaafagota se pomu na tatao i le Vasa i Mātū. Na tali mai Willie, “O loo iai la lou tamā i seoli!” Na faateʻia loʻu tinā i le tala a Willie, ma o Willie o se Molimau a Ieova. O le taimi muamua lenā na faalogo ai loʻu tinā i upu moni o le Tusi Paia.

Na lē fiafia loʻu tinā i le faamatalaga a Willie ona e na te iloa o lona tamā o se tagata lelei. Ae na faapea atili mai Willie, “O le ā la sou manatu pe a ou fai atu na alu foʻi Iesu i seoli?” Na manatua e loʻu tinā le aʻoaʻoga muamua a lana lotu e faapea, na alu ifo Iesu i seoli ma toe faatūina mai i le aso lona tolu. Sa taumānatu loʻu tinā, ʻPe afai o seoli o se nofoaga e faapuapuagatia ai i le afi tagata amioleaga, aiseā la na alu ai Iesu i seoli?’ O i inā na amata ai ona naunau loʻu tinā i le upu moni. Na amata loa ona auai o ia i sauniga i le faapotopotoga i le Bronx ma na papatiso i le 1940.

I le taimi lenā, e leʻi matuā faalaeiauina mātua ina ia suʻesuʻe le Tusi Paia ma a latou fanau. A o oʻu laʻitiiti, na vaai aʻu e loʻu tamā a o alu loʻu tinā i sauniga ma le galuega talaʻi i faaiʻuga o vaiaso. Ina ua mavae ni nai tausaga, na matou auai uma loa i sauniga. Na matuā maelega loʻu tinā i le talaʻiga ma faia le tele o suʻesuʻega faale-Tusi Paia ma tagata fiafia. E iai taimi na fai faatasi ai ana suʻesuʻega faale-Tusi Paia o se vaega, ona na felataʻi mea na nonofo ai tagata na latou suʻesuʻe. Na ma auai ma loʻu tinā i le talaʻiga i taimi o tuuaga o le aʻoga. O le auala lenā na ou iloa ai le tele o mea e faatatau i le Tusi Paia ma aʻoaʻo atu ai i isi.

A o oʻu laʻitiiti, ou te leʻi talisapaia atoatoa le upu moni ma ou te leʻi naunau tele i  ai. Peitaʻi, pe tusa o le 12 o oʻu tausaga, na avea ai aʻu ma tagata talaʻi o le Malo ma na ou auai loa e lē aunoa i le talaʻiga. Ina ua 16 oʻu tausaga, na tuuina atu loʻu ola iā Ieova ma na ou papatiso iā Iulai 24, 1954, i se tauaofiaga i Toronto, i Kanata.

O nisi o uso sa i le faapotopotoga o ni sui o le aiga Peteli pe na auauna muamua foʻi i le Peteli. Na telē so latou aafiaga iā te aʻu. Na ou maofa i o latou tomai e faia ai lauga ma faamatala upu moni o le Tusi Paia. E ui na mananaʻo oʻu faiaʻoga ou te alu i le iunivesite, ae o loʻu sini na iai o le auauna i le Peteli. O lea na ave ai laʻu pepa talosaga mo le auaunaga i Peteli i le tauaofiaga i Toronto. Na toe ave foʻi le isi aʻu pepa talosaga i le 1955 i se tauaofiaga i Yankee Stadium, i le aai o Niu Ioka. E leʻi umi ae ou maua loa le valaaulia e auauna ai i le Peteli i Brooklyn iā Setema 19, 1955 ina ua 17 oʻu tausaga. I loʻu aso lona lua i Peteli, na amata ai ona ou galue i le matagaluega e tuufaatasia ai tusi lea sa i le 117 Adams Street. E leʻi umi ae ou galue i se masini faapitoa e tuufaatasia ai vaega taʻi 32 itulau o tusi, e sauni ai mo le masini e suʻi ai tusi.

Ina ua mavae le masina talu ona ou galue i le tuufaatasia o tusi, na ou galue loa i le Matagaluega o Mekasini ona na ou iloa faaaogā le masini lomitusi. O le taimi lenā na faaaogā ai e uso ma tuafāfine masini lomitusi e lolomi ai i luga o uʻamea manifinifi, tuatusi a tagata faatoʻā fai tusiga mo Le Olomatamata ma le Ala Mai! I ni masina mulimuli ane, na ou galue ai i le Matagaluega o Felaʻuaʻiga. Na fesili mai Klaus Jensen o le ovasia o le matagaluega, po ou te lotomalie e toʻalua ma le aveloli e laʻu pusa o lomiga i le uafu mo le auina atu i isi vaega o le lalolagi. Sa iai foʻi taga mekasini e tatau ona ave i le falemeli ina ia lafo i faapotopotoga i totonu o le Iunaite  Setete. Na fai mai le uso o Jensen o le a aogā le galuega lea iā te aʻu e toleni ai loʻu tino. Sa ou matuā paee i le taimi lenā ma e na o le 125 pauna (57 kilokalama) loʻu mamafa. Na matuā fesoasoani na malaga i le uafu ma le falemeli e faamalosi ai loʻu tino. Na iloa lelei e le uso o Jensen le mea e lelei mo aʻu!

Na faatumu foʻi i le Matagaluega o Mekasini talosaga mo mekasini mai i faapotopotoga. O i inā na ou iloa ai gagana ia na lomia ai mekasini i Brooklyn ma auina atu i na atunuu. Ou te leʻi faalogo lava i le tele o na gagana, ae na ou fiafia i le iloaina e faitau sefulu afe mekasini na auina atu i na atunuu mamao. Ou te leʻi iloa i lenā taimi o le a ou maua le faaeaga e asiasi ai i le tele o na atunuu i tausaga mulimuli ane.

I le 1961, na tofia ai aʻu e galue i le Ofisa o le Teutupe i lalo o le vaavaaiga a Grant Suiter. Ina ua mavae ni nai tausaga, na talosagaina aʻu ou te alu i le ofisa o Nathan Knorr, lea na taʻimua i la tatou galuega i le lalolagi aoao i lenā taimi. Na taʻu mai e le uso o Knorr, o se tasi o uso na galue i lana matagaluega o le a auai i le Aʻoga o le Faiva o le Malo mo le masina, ma a māeʻa le aʻoga o le a galue i le Matagaluega o le Auaunaga. Na tofia loa aʻu e suitulaga i lenā uso ma na ma galulue faatasi ma Don Adams. Na faateʻia aʻu auā o le uso o Don lea na ave i ai laʻu pepa talosaga mo le Peteli i le tauaofiaga i le 1955. O isi uso e toʻalua na galulue foʻi i le matagaluega lea na iai le uso o Knorr, o Robert Wallen ma Charles Molohan. Na matou galulue faatasi ma na uso e toʻatolu mo le silia i le 50 tausaga. Maʻeu le olioli i le galulue faatasi ai ma na tane faaleagaga faamaoni!​—Sala. 133:1.

Na amata i le 1970 ona tofia aʻu ou te malaga mo ni vaiaso i tausaga taʻitasi pe taʻilua, e asiasi i ni ofisa o lālā o le Sosaiete o le Olomatamata, e faia asiasiga lea na taʻua o asiasiga o le sone. Na aofia ai le asia o aiga  Peteli ma misionare i le lalolagi aoao, e ave i ai ni faalaeiauga ma siaki faamaumauga i ofisa o lālā. Maʻeu loʻu olioli ina ua ou feiloaʻi i nisi na faauu mai i uluaʻi vasega o Kiliata, ma na auauna pea ma le faamaoni i o latou tofiga! O se faaeaga ma o se fiafiaga iā te aʻu le asiasi i le silia i le 90 atunuu.

O sui uma o le aiga Peteli i Brooklyn na tofia i faapotopotoga i le aai o Niu Ioka. Sa tofia aʻu i se faapotopotoga i le Bronx. O le faapotopotoga muamua na iai i lenā itumalo na faasolo ina toʻatele ma iʻu ai ina vaelua. Na taʻua le uluaʻi faapotopotoga o le faapotopotoga i le Upper Bronx, ma o i inā na ou auai ai.

I vaitausaga o le 1960, na siitia mai ai i le matou faapotopotoga se aiga Latvia na aʻoaʻoina le upu moni i le itu i saute o le Bronx. O le tama teine ulumatua a le ulugalii e igoa iā Livija na avea ma paeonia sauatoa ina ua māeʻa ana aʻoga. Ina ua mavae ni masina, na siitia atu o ia i Massachusetts e galue i le mea na telē ai le manaʻoga mo tagata talaʻi o le Malo. Na amata ona ou tusi i ai e faatatau i tala fiafia i le matou faapotopotoga, ma na tusi mai foʻi e faamatala mai vala na taulau ai i lana faiva i Boston.

I nai tausaga mulimuli ane, na tofia ai Livija e avea ma paeonia faapito. Na manaʻo o ia e fai le mea sili mo le auaunaga iā Ieova, o lea na talosaga ai mo le Peteli ma na valaaulia o ia e amata i le 1971. E foliga mai o le finagalo lea o Ieova mo i maʻua! Iā Oketopa 27, 1973, na ma faaipoipo ai ma o se faaeaga le faia e le uso o Knorr o le lauga o la ma faaipoipoga. Ua taʻua i le Faataoto 18:22: “Po ua maua ea e se tasi se avā lelei? Ua maua e ia le mea lelei, ua maua foʻi e ia le finagalo malie o Ieova.” Ua faamanuiaina i maʻua ma Livija i le silia i le 40 tausaga o ma auauna faatasi i le Peteli. O loo faaauau foʻi ona ma lagolago i se faapotopotoga i le vaipanoa lava lea i le Bronx.

O se matuā faaeaga le galulue faatasi ma le uso o Knorr. Sa galue ma le lē faalogologo tigā o ia mo le upu moni, ma na ia matuā talisapaia misionare i le lalolagi aoao. O le toʻatele o misionare o i latou lava Molimau muamua i atunuu na tofia i ai. O se faanoanoaga le vaai atu o mafatia le uso o Knorr i le kanesa i le 1976. Ina ua faataotolia o ia, na fai mai iā te aʻu e faitau atu nisi o mataupu a o leʻi auina atu e lolomi. Na fai mai foʻi e talosaga atu iā Frederick Franz ina ia sau e faalogologo a o faitau nei mataupu. Na ou iloa mulimuli ane na faaalu e le uso o Knorr le tele o taimi, e faitau atu ai nei mataupu i le uso o Franz ona e leʻi lelei le vaai a Franz.

Na maliu le uso o Knorr i le 1977, ae na faamāfanafanaina ē na iloa ma alolofa iā te ia ona na iʻu lona ola i le lalolagi a o faamaoni pea. (Faaa. 2:10) Na sosoo ai loa ma le avea o le uso o Franz ma taʻimua i la tatou galuega.

 O le taimi lenā na ou faia ai galuega faafailautusi mo Milton Henschel lea na galulue ma le uso o Knorr mo le faitau sefulu o tausaga. Na faailoa mai e le uso o Henschel o laʻu galuega autū i le Peteli, o le fesoasoani lea i le uso o Franz i so o se vala e manaʻomia. Na ou faitauina atu e lē aunoa iā Franz mataupu a o leʻi auina atu e lolomi. Sa maoaʻe le lelei o le tomai o le uso o Franz i le manatuaina o mea ma uaʻi atoatoa mai i se mataupu o loo faitauina. O se fiafiaga le galulue faatasi ma le uso o Franz seʻia oo ina faaiʻuina lona soifua i le lalolagi iā Tesema 1992!

E pei o se taimi puupuu iā te aʻu le 61 tausaga talu ona ou auauna i le Peteli. Na maliliu oʻu mātua a o faamaoni pea iā Ieova, ma ou te tulimataʻia le taimi e toe faafeiloaʻi ai i laʻua i se lalolagi e sili atu ona lelei. (Ioa. 5:28, 29) E leai se mea e ofo mai e lenei faiga tuai o mea e mafai ona faatusalia i le faaeaga matagofie, o le galulue faatasi ma tane ma fafine faamaoni e fesoasoani i tagata o le Atua i le lalolagi aoao. A o ma auai ma Livija i le auaunaga faataimi atoa i nei tausaga e tele, e mafai ona ma faapea atu “o le olioli mai iā Ieova, o lo [maʻua] malosi lea.”​—Nee. 8:10.

E lē faalagolago i se tagata le faalapotopotoga a Ieova, ma o loo faaauau pea le galuega o le faalauiloa atu o upu moni o le Malo. O se fiafiaga ma o se faaeaga le galulue faatasi ma le toʻatele o uso ma tuafāfine faamaoni i le tele o tausaga. O le toʻatele o ē faauuina na matou galulue faatasi e lē o toe iai nei i le lalolagi. Ae ou te talisapaia le avea ai ma aumea a na auauna faamaoni i le auaunaga iā Ieova.