1, 2. (a) E faapefea ona tatou iloa e mafai ona avea tagata ma uō a le Atua? (e) O le ā o le a iloiloina i lenei mataupu?

E TATOU te manaʻomia le alofa mai lava i le taimi na tatou fananau mai ai seʻia oo i le oti. E manaʻomia e tagata ni faauōga māfana ma alofa, ae lē na o le alofa fetosinaaʻi. Peitaʻi, o le vala e sili ona tatou manaʻomia o le alofa o Ieova. E lē talitonu le toʻatele e mafai ona māfana ma vavalalata se faiā a tagata ma le Atua, ona e lē vaaia ma e silisili ese o ia. Peitaʻi ua tatou iloa le mea moni.

² Ua tatou iloa mai i le Tusi Paia na mafai ona avea tagata ma uō a le Atua, ma e tatau ona tatou manatunatu i a latou faaaʻoaʻoga. Aiseā? Talu ai o le iai o se faauōga ma le Atua, o le sini lea e sili ona tāua i le olaga. O lea seʻi o tatou iloiloina le faaaʻoaʻoga a Aperaamo. (Faitau le Iakopo 2:23.) Na faapefea ona avea o ia ma uō a le Atua? Sa faavae aʻe lana faauōga vavalalata ma le Atua i le faatuatua, ma na taʻua ai o ia o  le “tamā o i latou uma e faatuatua.” (Roma 4:11) A o e iloiloina lana faaaʻoaʻoga ia fesili ifo, ʻE faapefea ona ou faaaʻoaʻo i le faatuatua o Aperaamo, ma faamalosia ai laʻu faauōga ma Ieova?’

3, 4. (a) Faamatala le tofotofoga sili o le faatuatua o Aperaamo. (e) Aiseā na lotomalie ai Aperaamo e ave Isaako e fai ai le taulaga?

³ Seʻi faaata i le mafaufau le toeaina o Aperaamo ua pe tusa ma le 125 ona tausaga, o loo savali lemū i luga o le mauga. ^[1] O loo mulimuli atu iā te ia lona atalii o Isaako e pe tusa ma le 25 ona tausaga. O loo amo e Isaako fafie, ae o loo uu e Aperaamo le naifi ma mea e faamumū ai le afi. Atonu o le faigāmalaga lea na sili ona faigatā i le olaga o Aperaamo. E lē māfua ona o lona tulaga matua auā sa malosi lava o ia. Peitaʻi, sa faigatā ona na faatonuina o ia e Ieova e ave lona atalii e fai ai le taulaga.—Kene. 22:1-8.

⁴ Atonu o le tofotofoga sili lenā o le faatuatua o Aperaamo. Ua faapea mai nisi e agaleaga le Atua ina ua ia talosagaina Aperaamo e fai le taulaga i lona atalii. Ae e manatu nisi na lotomalie Aperaamo e faia lea gaoioiga ona e lē alofa i lona atalii. Ua faia e tagata nei faamatalaga ona e lē faatuatua ma e latou te lē malamalama i le faatuatua moni po o le auala e faatino ai. (1 Kori. 2:14-16) Peitaʻi, e leʻi usiusitaʻi Aperaamo e aunoa ma le muaʻi mafaufau i ai, ae sa ia usitaʻi ona sa iā te ia le faatuatua moni. Sa ia iloa e lē mafai ona talosaga mai le Atua e fai se gaoioiga e tumau ona faaleagaina ai o ia. Sa iloa e Aperaamo pe afai e usiusitaʻi iā Ieova, o le a ia faamanuia iā te ia ma lona atalii peleina. O le ā sa manaʻomia e Aperaamo ina ia maua ai lenā faatuatua malosi? Sa ia manaʻomia le poto, ma le malamalama mai i mea o le a tutupu i lona olaga.

5. O le ā le auala atonu na aʻoaʻoina ai Aperaamo e faatatau iā Ieova, ma o le ā le aafiaga o lenā poto iā te ia?

⁵ Poto. Na soifua aʻe Aperaamo i Uro. Na tapuaʻi tagata i inā i atua sesē ma e faapena foʻi lona tamā. (Iosua 24:2) Na faapefea la ona aʻoaʻoina Aperaamo e faatatau iā Ieova? Ua faailoa mai e le Tusi Paia, o Semu le atalii o Noa o se tauaiga o Aperaamo. Na maliu Semu ina ua pe tusa ma le 150 tausaga o Aperaamo. Sa malosi le faatuatua o Semu ma atonu na ia talanoa i ona tauaiga e faatatau iā Ieova. E tatou te lē mautinoa, ae atonu o le auala lenā na aʻoaʻoina ai Aperaamo e faatatau iā Ieova. Na ia alofa iā Ieova ona o mea na ia aʻoaʻoina, ma o lenā poto na fesoasoani e atiaʻe ai lona faatuatua.

6, 7. Na faapefea i mea na tutupu iā Aperaamo ona faamalosia ai lona faatuatua?

⁶ Mea na tutupu. Na faapefea i mea na tutupu iā Aperaamo ona faamalosia ai lona faatuatua iā Ieova? E manatu nisi o mafaufauga e faapogaia ai faalogona ma iʻu atu ai i gaoioiga. Sa pāʻia le loto o Aperaamo i mea na ia aʻoaʻoina e faatatau i le Atua, lea na māfua ai ona ia faaaloalo loloto iā ʻIeova le Atua Silisili Ese, o Lē na faia le lagi ma le lalolagi.’ (Kene. 14:22) Ua taʻua e le Tusi Paia lenā faaaloalo loloto o le “mataʻu i le Atua.” (Epe. 5:7) E tatau ona tatou matataʻu i le Atua ina ia maua ai se faauōga vavalalata ma ia. (Sala. 25:14) O le uiga lenā na uunaʻia ai Aperaamo e usiusitaʻi iā Ieova.

⁷ Na faatonu e le Atua Aperaamo ma Sara e tuua Uro ae ō atu i se atunuu ese. Ua matutua i laʻua ma o le a nonofo i  faleʻie mo le olaga atoa. E ui na iloa e Aperaamo e tele mea e lamatia ai, ae na ia maumauaʻi e usiusitaʻi iā Ieova. O lona usiusitaʻi na faamanuia ma puipuia ai o ia e le Atua. O se faaaʻoaʻoga, ina ua aveesea lana avā aulelei o Sara ma lamatia ai le ola o Aperaamo, e lē faatasi ona puipuia faavavega i laʻua e Ieova. (Kene. 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) O na mea na tutupu na faamalosia ai le faatuatua o Aperaamo.

8. E faapefea ona tatou maua le (a) poto (e) malamalama i mea na tutupu, lea e faamalosia ai la tatou faauōga ma Ieova?

⁸ Pe e mafai ona avea i tatou ma uō vavalalata a Ieova? Ioe, e mafai. E pei o Aperaamo, e manaʻomia ona tatou aʻoaʻoina e faatatau iā Ieova. E mafai foʻi ona tatou maua le poto, ma le malamalama mai i mea na tutupu. I aso nei, e tele atu mea ua tatou iloa nai lo o Aperaamo. (Tani. 12:4; Roma 11:33) Ua tumu le Tusi Paia i le poto e faatatau i “Lē na faia le lagi ma le lalolagi.” O mea ua tatou aʻoaʻoina ua uunaʻia ai i tatou e alolofa iā Ieova ma faaaloalo loloto iā te ia. O lenei alofa ma le faaaloalo i le Atua ua uunaʻia ai i tatou e usiusitaʻi iā te ia. Pe a tatou faia faapea, o le a tatou tofo ai i lana puipuiga ma lana faamanuiaga ona o mea e tutupu i o tatou olaga, lea e faamalosia ai lo tatou faatuatua. Pe a tatou auauna iā Ieova ma le lotoatoa o le a tatou maua le faamalieina, filemu ma le olioli. (Sala. 34:8; Faata. 10:22) O le tele o lo tatou poto, ma le malamalama i mea na tutupu, o le atili faamalosia foʻi lenā o la tatou faauōga ma Ieova.

9, 10. (a) O le ā e manaʻomia ina ia faamalosia ai se faauōga? (e) Na faapefea ona faatāua ma faatumauina e Aperaamo lana faauōga ma Ieova?

⁹ O se faauōga vavalalata e tai pei o se ʻoa tautele. (Faitau le Faataoto 17:17.) E lē faatusaina i se fagu tuu teu taugatā e na o le teuteuga e faaaogā ai. Ae e tai pei o ni fugālaau matagofie e manaʻomia le vai ma le tausiga ina ia ola ai. Na faatāua ma faatumauina e Aperaamo la laʻua faauōga ma Ieova. Na faapefea ona ia faia faapea?

¹⁰ Sa faaauau ona faatumauina e Aperaamo lona mataʻu ma le usiusitaʻi i le Atua. O se faaaʻoaʻoga, ina ua ia faimalaga ma lona aiga ma ana auauna i Kanana, sa faaauau ona ia faalagolago iā Ieova i le faia o filifiliga tetele pe lāiti. A o toe tasi le tausaga fanau Isaako, o le taimi lea ua 99 tausaga o Aperaamo, na faatonu ai o ia e Ieova e peritome tane uma o lona aiga. Pe na masalosalo Aperaamo iā Ieova ma taumafai e fai se faamolemolega e ʻalofia ai le faia o lea faatonuga? E leai, sa ia maufaatuatuaina  Ieova ma usitaʻi iā te ia “i le aso lava lenā.”—Kene. 17:10-14, 23.

11. Aiseā na popole ai Aperaamo iā Sotoma ma Komoro, ma na faapefea ona fesoasoani Ieova iā te ia?

¹¹ Na faamalosia e Aperaamo lana faauōga ma Ieova e ala i le usiusitaʻi iā te ia e oo lava i mea lāiti. Na ia manatu e mafai ona ia talanoa iā Ieova i so o se mea, e oo lava i fesili faigatā sa ia mafaufau i ai. O se faaaʻoaʻoga, sa popole Aperaamo ina ua fetalai Ieova o le a ia faaumatia Sotoma ma Komoro. Aiseā? Sa ia atuatuvale ina neʻi faaumatia faatasi tagata lelei ma tagata leaga. Atonu sa ia popole i lona tauaiga o Lota ma lona aiga lea sa nonofo i Sotoma. Na maufaatuatuaina e Aperaamo Ieova, “le Faamasino o le lalolagi uma.” O lea, na ia talanoa atu ai ma le lotomaulalo iā Ieova e faatatau i ona popolega. Sa onosaʻi Ieova i lana uō ma faaali mai iā te ia lona alofa mutimutivale. Na faailoa mai e Ieova pe a ia aumaia se faasalaga, e na te saʻili mo tagata lelei ina ia faasaoina i latou.—Kene. 18:22-33.

12, 13. (a) Na faapefea i le poto ma mea na tutupu iā Aperaamo ona fesoasoani iā te ia i se taimi mulimuli ane? (e) E faapefea ona iloa sa maufaatuatuaina e Aperaamo Ieova?

¹² O le poto na aʻoaʻoina e Aperaamo ma mea na tutupu iā te ia, na fesoasoani e faamalosia ai pea la laʻua faauōga ma Ieova. Mulimuli ane, ina ua talosaga mai Ieova iā Aperaamo e fai le taulaga i lona atalii, sa ia iloaina o Ieova o sē e faapalepale, alofa mutimutivale, maufaatuatuaina, ma saunia le puipuiga. Sa matuā mautinoa foʻi e Aperaamo, e lē faafuaseʻi ona agaleaga Ieova iā te ia. E faapefea ona tatou iloa?

¹³ A o leʻi tuua e Aperaamo ana auauna, na ia faapea atu: “Faatali atu i inei ma le asini, ae seʻi ma ō atu ma le tama i o e tapuaʻi ai i le Atua, ona ma toe ō mai ai lea.” (Kene. 22:5) O le ā na uiga i ai Aperaamo? Pe na pepelo o ia o le a la toe foʻi mai ma Isaako, ae na ia iloa o le a osi le taulaga iā Isaako? E leai. Ua faapea mai le Tusi Paia na iloa e Aperaamo e mafai e Ieova ona toe faatū mai Isaako mai i le oti. (Faitau le Eperu 11:19.) O lea, na iloa e Aperaamo o Ieova na māfua ai ona maua la laʻua tama e ui ua la matutua. (Epe. 11:11, 12, 18) Na iloa e Aperaamo e leai se mea e faigatā iā Ieova. E leʻi iloa e Aperaamo le mea o le a tupu i lenā aso. Ae o lona faatuatua, na ia iloa ai o le a toe faatū e Ieova lona atalii, ina ia mafai ona faataunuu ai folafolaga uma a le Atua. O le māfuaaga lenā ua taʻua ai Aperaamo o le “tamā o i latou uma e faatuatua.”

14. O ā luʻi o loo e fesagaʻia i le auaunaga iā Ieova, ma e faapefea ona fesoasoani le faaaʻoaʻoga a Aperaamo iā te oe?

¹⁴ I aso nei, e lē o talosaga mai Ieova e  fai ni taulaga i a tatou fanau, ae ua ia talosaga mai ia usiusitaʻi i ana faatonuga. O nisi taimi, atonu tatou te lē malamalama i le māfuaaga o ana faatonuga, pe faigatā foʻi ona tatou usiusitaʻi i ai. Pe e faapena ou lagona? O nisi e faigatā iā i latou le galuega talaʻi. Atonu e matamumuli ma faigatā ona talanoa i tagata e lē masani ai. Ae o nisi e fefefe e matilatila ese i latou i totonu o galuega po o aʻoga. (Eso. 23:2; 1 Tesa. 2:2) Pe a talosagaina oe e faia se mea faigatā, ia mafaufau i le faaaʻoaʻoga mataʻina o le faatuatua ma le lototele o Aperaamo. O le manatunatu loloto i faaaʻoaʻoga a tane ma fafine faamaoni, o le a uunaʻia ai i tatou e faaaʻoaʻo iā i latou ma mafuta vavalalata atu ai i la tatou Uō, o Ieova.—Epe. 12:1, 2.

15. Aiseā e tatou te mautinoa ai, e leʻi salamō lava Aperaamo i lona usitaʻi ma le faamaoni iā Ieova?

¹⁵ Pe na salamō Aperaamo i lona usitaʻi i faatonuga a Ieova? Ua faapea mai le Tusi Paia na maliu Aperaamo “ina ua matuā toeaina lava, ua matua tele ma ua faamalieina o ia i le olaga.” (Kene. 25:8) E ui ua 175 ona tausaga, ae na faamalieina Aperaamo pe a toe mafaufau i lona olaga. Aiseā? Talu ai o lana faauōga ma Ieova, o le mea lenā sa sili ona tāua pea iā te ia. E ui sa matua tele Aperaamo ma faamalieina o ia i le olaga, ae pe faapea ai e leʻi iai sona faanaunauga e ola i le lumanaʻi?

16. O ā mea o le a fiafia ai Aperaamo i le Parataiso?

¹⁶ Ua faapea mai le Tusi Paia, na faatalitali Aperaamo “i se aai e iai ona faavae moni, o le tufuga ma o lē na fausia lea aai, o le Atua lea.” (Epe. 11:10) Na talitonu Aperaamo e iai le aso o le a vaai ai i lenā aai, po o le Malo o le Atua i le taimi e pule ai i le lalolagi. Seʻi faaata i le mafaufau le fiafia o Aperaamo, pe a ola i le lalolagi parataiso ma faaauau ona faamalosia la laʻua faauōga ma le Atua! O le a fiafia o ia i le iloaina na fesoasoani lana faaaʻoaʻoga o le faatuatua i auauna a le Atua mo le faitau afe o tausaga. O le a ia iloaina i le Parataiso, o lana taulaga i le mauga o Moria, na faaata ai se mea e sili atu ona tāua. (Epe. 11:19) O le a ia iloaina ai foʻi o ona tigā i le taimi na sauni ai Isaako mo le taulaga, na fesoasoani i le faitau miliona o tagata faamaoni e malamalama i le tigā o faalogona o Ieova, ina ua auina mai lona Alo o Iesu Keriso e fai ai le togiola mo tagata. (Ioa. 3:16) Ua fesoasoani le faaaʻoaʻoga a Aperaamo iā i tatou e matuā talisapaia ai le togiola, o le faailoaga silisili o le alofa.

17. O le ā ua e maumauaʻi e fai, ma o le ā o le a iloiloina i le mataupu o loo sosoo mai?

¹⁷ Seʻi o tatou maumauaʻi e faaaʻoaʻo i le faatuatua o Aperaamo. E pei o Aperaamo, e tatou te manaʻomia le poto ma le malamalama mai i mea e tutupu i le olaga. A o faaauau ona tatou aʻoaʻoina e faatatau iā Ieova ma usiusitaʻi iā te ia, o le a tatou vāai i ana faamanuiaga ma lana puipuiga. (Faitau le Eperu 6:10-12.) Tau ina ia avea Ieova ma a tatou Uō e faavavau. I le mataupu o loo mulimuli mai, o le a iloiloina ai isi faaaʻoaʻoga e tolu o auauna faamaoni na avea ma uō vavalalata a le Atua.