1-3. (a) Aiseā e tatou te mautinoa ai e mafai ona avea i tatou ma uō a le Atua? (e) O ai tagata taʻitoʻatasi o le a iloiloina i lenei mataupu?

E FAATOLU ona taʻua i le Tusi Paia Aperaamo o le uō a le Atua. (2 No. 20:7, LT; Isa. 41:8; Iako. 2:23) E na o ia le tagata o loo taʻua patino i le Tusi Paia o le uō a le Atua. Po o lona uiga la e na o Aperaamo le tagata na avea ma uō a Ieova? E leai. Ua faailoa mai e le Tusi Paia e mafai ona tatou maua uma lenā faaeaga.

² E tele tala i le Afioga a le Atua e faatatau i le toʻatele o tane ma fafine faamaoni na matataʻu iā Ieova, faatuatua iā te ia, ma avea ma ana uō vavalalata. (Faitau le Salamo 25:14.) Ua avea i latou ma “vaega e toʻatele o molimau” na taʻua e Paulo. Na avea nei tagata taʻitoʻatasi ma uō a le Atua.—Epe. 12:1.

³ Seʻi o tatou iloiloina la nisi o uō e toʻatolu a Ieova o loo faamatalaina i le Tusi Paia: (1) o Ruta, le fafine talavou mai i Moapi ua maliu lana tane, (2) Esekia, se tupu faamaoni o Iuta, ma le (3) Maria le tinā lotomaulalo o Iesu. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le auala na avea ai i latou ma uō a le Atua?

4, 5. O le ā le filifiliga faigatā na feagai ma Ruta, ma aiseā na faigatā ai? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

⁴ E mamao le faigāmalaga mai i Moapi agaʻi i Isaraelu a Naomi ma avā a lana fanau, o Ruta ma Orepa. A o alu le faigāmalaga, na filifili Orepa e toe foʻi i lona aiga i Moapi. Peitaʻi na maumauaʻi lava Naomi e toe foʻi i lona atunuu moni o Isaraelu. Ae o le ā na faia e Ruta? E faigatā tele lana filifiliga. Po o le a ia toe foʻi i lona aiga i Moapi, po o le faimalaga pea ma le tinā o lona toʻalua i Ierusalema?—Ruta 1:1-8, 14.

⁵ Sa nonofo le aiga o Ruta i Moapi. Sa mafai ona ia toe foʻi atu iā i latou ma tausia ai o ia. Sa ia masani i tagata, le gagana, ma le aganuu a Moapi. E leʻi folafola atu e Naomi iā Ruta o le a ia maua nei mea i Peteleema. Sa popole foʻi Naomi neʻi lē mafai ona ia maua se tane po o se mea e nofo ai Ruta. O lea, na ia faatonuina ai Ruta e toe foʻi i Moapi. Sa toe foʻi Orepa “i lona nuu ma ona atua.” (Ruta 1:9-15) Peitaʻi, e leʻi filifili Ruta e toe foʻi i lona nuu ma ona atua sesē.

6. (a) O le ā le filifiliga atamai na faia e Ruta? (e) Aiseā na taʻua ai e Poasa le sulufaʻi o Ruta i lalo o apaʻau o Ieova?

⁶ E foliga mai na aʻoaʻoina e Ruta mea e faatatau iā Ieova e ala mai i lana tane po o Naomi. Sa ia iloaina e lē pei Ieova o atua o Moapi. Sa alofa o ia iā Ieova ma iloa e talafeagai ona alofa iā te ia ma tapuaʻi i ai. O lea, sa faia e Ruta le filifiliga atamai. Na ia faapea atu iā Naomi: “O lou nuu e fai ma oʻu nuu, ma o lou Atua, o loʻu Atua foʻi lea.” (Ruta 1:16) E pāʻia o tatou loto pe a mafaufau i le alofa o Ruta iā Naomi. Ae o le vala e sili ona mataʻina o le alofa lea o Ruta iā Ieova. E iloa lea i faamatalaga a Poasa ina ua ia viiviia Ruta i lona ʻsulufaʻi i lalo o apaʻau’ o Ieova. (Faitau le Ruta 2:12.) O upu a Poasa e faamanatu mai ai le auala e sulufaʻi ai se tamaʻi manulele i lalo o apaʻau o lona tinā mo le puipuiga. (Sala. 36:7; 91:1-4) I se tulaga talitutusa, na maua e Ruta le puipuiga alofa a Ieova ma na tauia o ia ona o lona faatuatua. E mautinoa e leʻi salamō Ruta i lana filifiliga.

7. O le ā e mafai ona fesoasoani iā i latou o loo faatalatū e tuuina atu o latou ola iā Ieova?

⁷ E toʻatele tagata ua aʻoaʻoina e faatatau iā Ieova, peitaʻi ua lē mananaʻo e sulufaʻi atu iā te ia. Ua latou faatalatū e tuuina atu o latou ola iā Ieova ma papatisoina. Pe afai e faapena ou lagona, ia mafaufau i le māfuaaga ua e faatalatū ai. E eseese uma atua o loo tapuaʻia e tagata. (Iosua 24:15) O le filifiliga atamai e fai, o le auauna lea i le Atua moni. Pe a tuuina atu lou ola iā Ieova, e faaalia ai lou faatuatua o le a avea o Ia ma ou sulufaʻiga. O le a ia fesoasoani iā te oe ina ia faaauau ona e auauna iā te ia e ui i le tele o faafitauli. O le mea lenā sa faia e le Atua iā Ruta.

8. Faamatala le tupuaga o Esekia.

⁸ Sa matuā eseese le tupuaga o Esekia mai iā Ruta. Sa ola aʻe o ia i se nuu na tuuina atu i le Atua. Peitaʻi, e lē o tagata Isaraelu uma sa tumau faamaoni. O Aasa le tamā o Esekia, o ia o se tupu leaga. Sa ia lē faaaloalo i le malumalu o le Atua, ma taumafai e liliu tagata e tapuaʻi i isi atua. Sa susunuolaina foʻi e Aasa isi uso o Esekia e fai ai taulaga i se atua sesē. Na matuā faigatā le siʻomaga na ola aʻe  ai Esekia.—2 Tu. 16:2-4, 10-17; 2 No. 28:1-3.

9, 10. (a) Aiseā na ono faigofie ai ona ita Esekia iā Ieova? (e) Aiseā e lē tatau ai ona tatou feita i le Atua? (i) Pe e avea talaaga o o tatou aiga ma māfuaaga e tatou te faia ai mea lelei po o mea leaga?

⁹ O le faaaʻoaʻoga leaga a Aasa, na ono uunaʻia ai lona atalii e ita iā Ieova. I aso nei, o loo tauivi isi ma faafitauli e lē taitai tutusa ma mea na fesagaʻia e Esekia. Peitaʻi, ua latou manatu ua iai māfuaaga talafeagai e ʻmatuā ita ai o latou loto iā Ieova,’ po o lana faalapotopotoga. (Faata. 19:3) Ua manatu nisi o le leaga o le talaaga o o latou aiga, e ono leaga ai o latou olaga pe faaaʻoaʻo ai foʻi i mea leaga ua faia e o latou mātua. (Eseki. 18:2, 3) Pe e saʻo nei ituaiga o mafaufauga?

¹⁰ O le olaga o Esekia ua faamaonia ai le sesē o na ituaiga o mafaufauga. E matuā leai lava se māfuaaga talafeagai e ita ai o tatou loto iā Ieova. E lē faapogaia e Ieova mea leaga e tutupu i tagata. (Iopu 34:10) E moni e mafai e mātua ona aʻoaʻo a latou fanau i mea lelei po o mea leaga. (Faata. 22:6; Kolo. 3:21) Ae e lē faapea ai e fua le ituaiga o tagata o le a tatou iai i talaaga o o tatou aiga. Aiseā? Talu ai ua tuuina mai e Ieova iā i tatou le meaalofa o le filifiliga saʻoloto, o lona uiga e mafai ona tatou filifili i le mea lelei po o le mea leaga. (Teu. 30:19) Na faapefea ona faaaogā e Esekia lenā meaalofa tautele?

11. Aiseā na avea ai Esekia ma se tasi o tupu e sili ona lelei o Iuta?

¹¹ E ui na avea Aasa ma se tasi o tupu e sili ona leaga o Iuta, peitaʻi na avea lona atalii o Esekia ma se tasi o tupu e sili ona lelei. (Faitau le 2 Tupu 18:5, 6.) E leʻi filifili o ia e mulimuli i le faaaʻoaʻoga leaga a lona Tamā. Nai lo o lea, na ia filifili e faalogologo lelei i perofeta a Ieova e pei o Isaia, Mika, ma Hosea. Sa ia uaʻi totoʻa atu i a latou fautuaga ma faasaʻoga. O lea, na uunaʻia ai o ia e toe faaleleia le tele o faafitauli na māfua mai i lona Tamā. Na ia faamamāina le malumalu,  talosaga atu i le Atua e faamagalo agasala a ona tagata, ma faatamaʻia tupua i le atunuu. (2 No. 29:1-11, 18-24; 31:1) Mulimuli ane, ina ua faamataʻu ane Sanerivi le tupu o Asuria e osofaʻia Ierusalema, na faaalia e Esekia lona lototele ma le faatuatua. Na ia maufaatuatuaina le puipuiga a Ieova ma faamalosia ona tagata. (2 No. 32:7, 8) E iai le taimi na faamaualuga ai Esekia. Peitaʻi, na ia faaalia le lotomaulalo ina ua faasaʻo o ia e Ieova. (2 No. 32:24-26) O Esekia o se faaaʻoaʻoga lelei e tatou te faaaʻoaʻo i ai. E na te leʻi faatagaina le talaaga o lona aiga e faaleagaina ai lona olaga. Nai lo o lea, na ia faailoa mai o ia o se uō a Ieova.

12. E pei o Esekia, ua faapefea ona faamaonia atu e le toʻatele i aso nei o i latou o uō a Ieova?

¹² Ua leaga le lalolagi i aso nei ma ua mou atu le alofa. O lea, o le toʻatele o tamaiti ua ola aʻe e aunoa ma se tausiga alofa a mātua. (2 Timo. 3:1-5) E ui e faigatā talaaga o le toʻatele o Kerisiano i aso nei, ae ua latou filifili e atiaʻe se faauōga ma Ieova. E pei o Esekia, ua latou faailoa mai e lē fuaina le ituaiga o tagata o le a latou iai i le lumanaʻi i talaaga o o latou aiga. Ua tuuina mai e le Atua iā i tatou le meaalofa o le filifiliga saʻoloto, ma e mafai ona tatou filifili e auauna ma faamamaluina o ia e pei ona faia e Esekia.

13, 14. Aiseā na ono matuā faigatā ai le faaeaga na maua e Maria, ae o le ā le auala na ia tali atu ai?

¹³ I le tele o tausaga talu ona mavae atu Esekia, na iai se tamaʻitaʻi lotomaulalo e igoa iā Maria. Sa iai sa laʻua faauōga faapitoa ma Ieova ma na ia mauaina se faaeaga tutasi. O le a tō o ia ma tausia aʻe le Alo o le Atua. E mautinoa na alofa ma maufaatuatuaina e Ieova Maria, auā sa tuuina atu iā te ia lenā faaeaga mataʻina. Ae o le ā le auala na ia tali atu ai i le taimi muamua na faalogo ai i lenā faaeaga?

¹⁴ E masani ona tatou talanoa i le faaeaga mamalu na tuuina atu iā Maria. Ae o ā ni ona popolega sa iai? O se faaaʻoaʻoga, na faailoa mai e le agelu o Kaperielu iā te ia, o le a tō o ia ae e leʻi momoe ma se tamāloa. Peitaʻi, e leʻi faapea mai Kaperielu o le a ia faamatalaina atu i le aiga o Maria ma ona tuaoi le auala o le a tō ai o ia. O ā ni o latou mafaufauga o le a iai? O le a faapefea ona ia faatalitonuina Iosefa e la te leʻi momoe ma se isi tamāloa? E lē gata i lea, o le a ia faia se tiute tauave telē o le tausia aʻe lea o le Alo o le Atua. E tatou te lē iloa uma popolega o Maria, peitaʻi ua tatou iloa le  mea na ia faia ina ua uma ona talanoa ma Kaperielu. Na ia faapea atu: “Faauta! O aʻu o le teine pologa a Ieova! Ia faia iā te aʻu le mea ua e folafolaina mai.”—Luka 1:26-38.

15. Aiseā e mataʻina ai le faatuatua o Maria?

¹⁵ E matuā mataʻina le faatuatua o Maria! Sa ia nofosauni e pei o se teine pologa e faatino so o se mea na talosagaina o ia e fai. Sa ia maufaatuatuaina le tausiga ma le puipuiga a Ieova. Na faapefea ona maua e Maria lenā faatuatua malosi? E tatou te lē fananau mai ma le uiga lenei o le faatuatua. Ae e mafai ona tatou mauaina le faatuatua pe a tatou taumafai e atiaʻe lenā uiga, ma talosaga ia faamanuia e Ieova a tatou taumafaiga. (Kala. 5:22; Efe. 2:8) Na galue mamafa Maria e faamalosia lona faatuatua. E faapefea ona tatou iloa? Seʻi o tatou iloiloina le auala na ia faalogologo ma talanoa ai.

16. E faapefea ona tatou iloa sa faalogologo lelei Maria?

¹⁶ Le auala na faalogologo ai Maria. Ua faapea mai le Tusi Paia: “Ia faalogologo lelei tagata uma, ae aua le vave ona tautala.” (Iako. 1:19) Sa faalogologo lelei Maria. Ua faapea mai le Tusi Paia, sa ia faalogologo totoʻa atu aemaise i mea e uiga iā Ieova. Sa ia faaalu le taimi e manatunatu loloto ai i na mea tāua. O se faaaʻoaʻoga, ina ua fanau Iesu sa faalogo atu Maria i le feʻau a se agelu lea na faamatala atu i leoleo mamoe. Mulimuli ane, ina ua 12 tausaga o Iesu sa ia faia se faamatalaga na matuā ofo ai Maria. I na mea na tutupu, sa faalogologo, manatua, ma taofimau pea e Maria mea na ia faalogo i ai.—Faitau le Luka 2:16-19, 49, 51.

17. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le auala na talanoa ai Maria?

¹⁷ O mea na talanoa ai Maria. E lē tele ni faamatalaga a le Tusi Paia e faatatau i upu a Maria. O lana faamatalaga umi na fai o loo faamauina i le Luka 1:46-55. O nei upu e atagia ai sa masani lelei Maria i Tusitusiga Eperu. E faapefea ona tatou iloa? E taitutusa upu a Maria ma upu a le tatalo a Hana le tinā o Samuelu. (1 Samu. 2:1-10) E foliga mai i faamatalaga a Maria, e pe ā ma le 20 taimi na ia siiina mai ai mau. E manino mai sa ia fiafia e tautala e faatatau i mea na ia aʻoaʻoina mai i lana Uō sili o Ieova.

18. O ā auala e tatou te faaaʻoaʻo ai i le faatuatua o Maria?

¹⁸ E pei o Maria, e iai taimi e tatou te maua ai faaeaga mai iā Ieova ma e tatou te manatu e faigatā tele mo i tatou. Seʻi o tatou mulimuli i lana faaaʻoaʻoga, ia talia ma le lotomaulalo le faaeaga, ma maufaatuatuaina le fesoasoani a Ieova. E mafai foʻi ona tatou faaaʻoaʻo i le faatuatua o Maria e ala i le faalogologo totoʻa atu iā Ieova, ma manatunatu loloto i mea e uiga iā te ia ma lona finagalo. O le a tatou olioli ai foʻi e taʻu atu i isi mea ua tatou aʻoaʻoina.—Sala. 77:11, 12; Luka 8:18; Roma 10:15.

19. O le ā ua tatou mautinoa i ai, a o tatou faaaʻoaʻo i faaaʻoaʻoga mataʻina o le faatuatua o loo i le Tusi Paia?

¹⁹ Sa avea Ruta, Esekia ma Maria ma uō a Ieova e pei foʻi o Aperaamo. Sa avea i latou ma “vaega e toʻatele o molimau,” o ē na maua foʻi le faaeaga o le avea ma uō a le Atua. Seʻi faaauau ona tatou faaaʻoaʻo i a latou faaaʻoaʻoga mataʻina o le faatuatua. (Epe. 6:11, 12) O le faia faapea, o le a tatou tulimataʻia ai le taui o le avea ma uō a Ieova seʻia oo i le faavavau!