1, 2. Faamatala pe aiseā e tāua ai faalaeiauga.

UA FAAPEA mai Cristina o lē e 18 tausaga: ^[1] “E seāseā faalaeiau mai oʻu mātua, ae e tele lava ina la faitioina aʻu, ma e ese le tigā o a la faamatalaga. E fai mai e laʻitiiti loʻu mafaufau, e fiu e aʻoaʻo aʻu, ma ou te lapoʻa. E tele lava la ina ou tagi ma ou te lē fia talanoa atu iā i laʻua. Ou te lagona e leai soʻu aogā.” Seʻi manatu i le faigatā o le olaga pe a aunoa ma ni faalaeiauga!

² I le isi itu, e telē se aafiaga lelei o a tatou faalaeiauga. Ua faapea mai Rubén: “E tele tausaga o oʻu tauivi ma faalogona o le lē aogā. Ae i se tasi taimi, na ma talaʻi ai ma se toeaina na ia mātauina i lenā aso e lē o lelei oʻu faalogona. Sa faalogologo ma le agalelei o ia a o faailoa atu oʻu faalogona. Ina ua uma, sa ia faamanatu mai mea lelei ua ou ausia. Sa ia faamanatu mai foʻi upu a Iesu e faapea, e sili atu ona tāua i tatou taʻitoʻatasi nai lo o tamaʻi manulele e tele. Ou te manatua i le tele o taimi lenā mau ma o loo pāʻia ai pea loʻu loto. Na telē se aafiaga lelei o upu a le toeaina iā te aʻu.”​—Mata. 10:31.

3. (a) O le ā na taʻua e le aposetolo o Paulo e faatatau i faalaeiauga? (e) O le ā o le a tatou iloiloina i lenei mataupu?

³ E lē tatau ona faateʻia i tatou ona o loo faamatilatila i le Tusi  Paia e manaʻomia e lē aunoa faalaeiauga. Na tusi le aposetolo o Paulo i Kerisiano Eperu: “Le ʻauuso e, ia faaeteete ina neʻi iai i se tasi o outou se loto ua leaga e lē faatuatua, ona ua ia tuulafoaʻia le Atua soifua; a ia apoapoaʻi [faalaeiau] pea le tasi i le isi i aso taʻitasi, . . . ina neʻi faamaaa se tasi o outou ona o le malosi taufaasesē o le agasala.” (Epe. 3:12, 13) E te iloa le tāua o le fautuaga ia faalaeiau le tasi i le isi, pe afai e te toe mafaufau i se taimi na faalaeiauina ai oe i upu faalaeiau. O lea seʻi o tatou iloilo fesili nei: Aiseā e tāua ai faalaeiauga? O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le auala na faalaeiau ai e Ieova, Iesu, ma Paulo isi? E faapefea ona tatou avatu faalaeiauga e aogā?

4. O ai e manaʻomia faalaeiauga, ae aiseā ua seāseā maua ai i aso nei?

⁴ O i tatou uma lava e manaʻomia faalaeiauga. E moni lenā manatu aemaise lava i taimi a o tatou tuputupu aʻe. Ua taʻua e se faiaʻoga e igoa iā Timothy Evans, ʻE manaʻomia e fanau faalaeiauga e pei lava ona manaʻomia e laau le vai. Pe a avatu faalaeiauga, e lagona e se tamaitiiti e tāua o ia ma o loo talisapaia e ona mātua.’ Peitaʻi ua tatou ola i aso e sili ona faigatā. Ua manatu faapito tagata, leai se lotoaiga, ma ua seāseā maua ni faalaeiauga. (2 Timo. 3:1-5) O nisi mātua e lē faamālō atu i a latou fanau ona e leʻi faalaeiauina foʻi i latou e o latou mātua. O le toʻatele o tagata faigaluega e latou te lē mauaina se faamālō, ma ua latou faitio e faapea e leai ni faalaeiauga e maua i fale faigaluega.

5. O le ā e aofia ai i faalaeiauga?

⁵ O faalaeiauga e masani ona aofia ai le faamālō atu i se tagata mo se mea lelei na ia faia. E mafai foʻi ona tatou faalaeiau i isi e ala i le faamautinoa atu i ai o o latou uiga lelei, pe “ia faamāfanafana i ē mafatia.” (1 Tesa. 5:14) O le upu Eleni e masani ona faaliliu i le “faalaeiau,” o lona uiga “o le valaaulia ia iai faatasi ma se isi.” A o tatou auauna faatasi ma o tatou uso ma tuafāfine, e tatou te maua avanoa e fai atu ai se tala faalaeiau. (Faitau le Failauga 4:9, 10.) Pe e tatou te faaaogā avanoa talafeagai, ina ia faailoa atu ai i isi māfuaaga e tatou te alolofa ma talisapaia ai i latou? A o leʻi taliina lenei fesili, e lelei ona tatou mafaufau i le faataoto lenei: “E maʻeu le matagofie o le upu e fai i le taimi talafeagai!”​—Faata. 15:23.

6. Aiseā e manaʻo ai le Tiapolo e faalotovaivaia i tatou? Aumai se faaaʻoaʻoga.

⁶ E manaʻo Satani le Tiapolo e faalotovaivaia i tatou, ona ua ia iloa pe a tatou lotovaivai o le a tatou vaivai i le itu faaleagaga ma isi itu. Ua taʻua i le Faataoto 24:10: “Po ua e lotovaivai ea i le aso o le puapuaga? O le a itiiti lou malosi.” Na faaaogā e Satani mala ma tuuaʻiga ina ia faalotovaivaia ai le tagata amiotonu o Iopu, peitaʻi e leʻi taulau lenā togafiti leaga. (Iopu 2:3; 22:3; 27:5) E mafai ona tatou tau faasaga i galuega a le Tiapolo, e ala i le faalaeiau o sui o o tatou aiga ma le faapotopotoga. O le a fesoasoani lea e avea ai o tatou aiga ma le Maota mo Sauniga, o ni nofoaga e tatou te lagona ai le fiafia ma le saogalemu.

7, 8. (a) O ā faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia e iloa ai e tāua iā Ieova le avatu o faalaeiauga? (e) E faapefea i mātua ona mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Ieova? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

⁷ Ieova. Na pese le faisalamo: “E latalata mai Ieova iā i latou o ē e loto momomo; ma e faaola e ia i latou o ē ua loto nutimomoia.” (Sala. 34:18) Ina ua fefe ma lotovaivai Ieremia, sa faamalosia e Ieova lenā perofeta faamaoni. (Iere. 1:6-10) Seʻi mafaufau i le faalaeiauina o le perofeta matua o Tanielu,  ina ua auina mai e le Atua se agelu ina ia faamalosia o ia. Na taʻua e le agelu Tanielu o se “tagata faapelepeleina.” (Tani. 10:8, 11, 18, 19) Pe e mafai ona e faalaeiauina faapena tagata talaʻi, paeonia, ma uso ma tuafāfine matutua ua faasolo ina mou atu lo latou malosi?

⁸ E leʻi manatu le Atua e lē manaʻomia ona faamālō ma faalaeiau atu iā Iesu a o iai i le lalolagi, ona ua tele tausaga o la galulue faatasi ma lona Alo pele i lagi. Nai lo o lea, e lua taimi na faalogo ai Iesu o fetalai mai lona Tamā i le lagi: “O loʻu Atalii pele lenā, o lē ua malie i ai loʻu loto.” (Mata. 3:17; 17:5) O lea, sa faamālō atu le Atua ma faamautinoa atu iā Iesu sa ia faia mea lelei. E mautinoa na faalaeiauina Iesu i taimi e lua na faalogo atu ai i na upu, i le amataga o lana faiva ma le tausaga mulimuli o lona soifuaga i le lalolagi. Sa auina mai foʻi e Ieova se agelu ina ia faamalosia Iesu, ina ua atuatuvale i le pō a o lumanaʻi lona maliu. (Luka 22:43) Pe afai o i tatou o ni mātua, seʻi o tatou mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Ieova e ala i le faalaeiau e lē aunoa i a tatou fanau, ma faamālō atu i ai mo a latou taumafaiga lelei. E tatau foʻi ona tatou fesoasoani atili iā i latou, pe a feagai ma tofotofoga o le faamaoni i aso taʻitasi i le aʻoga.

9. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le auala na feutagaʻi ai Iesu ma ona aposetolo?

⁹ Iesu. O se tasi o uiga lē lelei na vaaia e Iesu i ona aposetolo i le pō na ia faavaeina ai le Faamanatuga, o le faamaualuga. Sa mulumulu ma le lotomaulalo e Iesu vae o ona aposetolo, ae sa faaauau ona finau po o ai o i latou e sili; ma na mautinoa naʻuā Peteru. (Luka 22:24, 33, 34) Peitaʻi, na faamālō atu Iesu i ona aposetolo faamaoni ona o le tumau iā te ia i taimi o ona puapuaga. Sa ia faapea atu o le a latou faia galuega e sili atu i galuega na ia faia, ma faamautinoa atu e alofa le Atua iā i latou. (Luka 22:28; Ioa. 14:12; 16:27) E tatou te ono fesili ifo, ʻPe e lē tatau ona ou faaaʻoaʻo iā Iesu, e ala i le faamālō atu i laʻu fanau ma isi mo mea lelei na latou faia, nai lo o le taulaʻi atu i o latou vaivaiga?’

10, 11. E faapefea ona faaalia sa tāua tele i le aposetolo o Paulo le avatu o faalaeiauga i isi?

¹⁰ Le aposetolo o Paulo. Sa viiviia e Paulo ona uso Kerisiano i ana tusi. Sa faimalaga o ia faatasi ma nisi o i latou mo le tele o tausaga, ma e mautinoa sa ia iloa o latou vaivaiga, peitaʻi sa ia taʻua mea lelei e faatatau iā i latou. O se faataʻitaʻiga, na faamatala e Paulo Timoteo o lona “atalii pele ma le faamaoni i le Alii,” o lē e manatu mamafa i popolega o isi Kerisiano. (1 Kori. 4:17; Fili. 2:19, 20) Na viiviia e le aposetolo o Paulo Tito i le faapotopotoga i Korinito ʻo le auauna e pei o ia, e la te galulue faatasi mo lo latou lelei.’ (2 Kori. 8:23) E mautinoa na faalaeiauina Timoteo ma Tito ina ua la iloa manatu o Paulo e faatatau iā i laʻua!

¹¹ Sa tuua e Paulo ma Panapa o la ola i se tulaga lamatia, e ala i le toe foʻi i nofoaga na matuā sauāina ai i laʻua. O se faaaʻoaʻoga, na toe foʻi i laʻua i Lusa e ui i teteega mai i ē e maelega vālea, ina ia faalaeiau i soo fou ia tumau i le faatuatua. (Galu. 14:19-22) Sa fetaiaʻi Paulo ma se motu o tagata e feita i Efeso. Ua taʻua i le Galuega 20:1, 2: “Ua uma le vāvāō, ona aami lea e Paulo o le ʻausoo, ua faalaeiau ma faamavae atu iā i latou, ona alu atu ai lea o lana malaga i Maketonia. Ua alu atu o ia i nisi o nuu ma faalaeiau i le ʻausoo i le tele o upu, ona alu atu lea o ia i Eleni.” E mautinoa sa tāua tele iā Paulo le avatu o faalaeiauga.

12. O le ā le tāua o sauniga i le avatuina ma le mauaina o faalaeiauga?

¹² O se tasi o māfuaaga ua poloaʻia ai ma le agalelei e lo tatou Tamā i le lagi le auai e  lē aunoa i sauniga, ina ia tatou avatu ma maua mai ai faalaeiauga. (Faitau le Eperu 10:24, 25.) E pei lava o uluaʻi soo o Iesu, e tatou te faapotopoto faatasi ina ia aʻoaʻoina ma faalaeiauina i tatou. (1 Kori. 14:31) Ua faapea mai Cristina lea na taʻua i le amataga: “O le mea e sili ona ou fiafia ai i sauniga, o le alofa ma faalaeiauga ou te maua mai ai. O nisi taimi ou te lagona le faanoanoa pe a taunuu i le Maota mo Sauniga. Peitaʻi e faafeiloaʻi aʻu e tuafāfine, fusi iā te aʻu, ma fai mai ou te aulelei. E latou te fai mai e alolofa iā te aʻu ma e fiafia i le vaai mai i loʻu agaʻigaʻi i luma faaleagaga. Ou te matuā lagona le fiafia ona o a latou faalaeiauga!” Maʻeu le faafouina pe afai e fai uma sa tatou vaega i le “fefaalaeiauaʻi” o le tasi i le isi!​—Roma 1:11, 12.

13. Aiseā e manaʻomia ai e i latou ua loa tausaga o auauna i le Atua ni faalaeiauga?

¹³ E oo lava i ē ua loa tausaga o auauna i le Atua, e latou te manaʻomia foʻi faalaeiauga. Seʻi manatu iā Iosua. Sa auauna ma le faamaoni o ia i le Atua i le tele o tausaga. Peitaʻi na taʻu atu e Ieova iā Mose ia faalaeiau Iosua, ina ua ia fetalai: “Ia tofia Iosua e fai ma taʻitaʻi, ia faalaeiauina ma faamalosia o ia, auā o ia e alu atu i luma o lenei nuu, o ia foʻi e taʻitaʻiina i latou i le laueleele e fai ma o latou tofi lea e te vaai atu i ai.” (Teu. 3:27, 28) O le taimi lea o le a faia ai e Iosua se tiute tauave tāua, o le taʻitaʻia lea o tagata Isaraelu i le faatoʻilaloina o tagata na iai i le Nuu Folafolaina. O le a ia feagai ma le tele o luʻitau, ma atonu e faatasi ona faatoʻilaloina lana ʻautau. (Iosua 7:1-9) E lētioa a manaʻomia ona faalaeiau ma faamalosia Iosua! O lea, seʻi o tatou faalaeiau i toeaina, e aofia ai ma ovasia o matagaluega, o ē o loo galulue mamafa e tausia le lafu a le Atua. (Faitau le 1 Tesalonia 5:12, 13.) Na faapea mai se ovasia o le matagaluega: “O nisi taimi e aumai e uso ni tusi faafetai iā i maʻua e faailoa mai ai lo latou fiafia tele i la ma asiasiga. E ma te teuina pea nei tusi ma faitau i ai pe a ma lagona le lotovaivai. O nei tusi ua avea moni lava ma puna o faalaeiauga.”

14. O le ā e faaalia ai e aogā le faamālō ma faalaeiauga a o avatu fautuaga ?

¹⁴ Ua iloa e toeaina ma mātua e aogā le faamālō ma faalaeiauga, ina ia uunaʻia ai se tasi e faatatau fautuaga a le Tusi Paia. Ina ua faamālō atu Paulo i Kerisiano i Korinito mo le faatatauina o lana fautuaga, e mautinoa na faalaeiauina ai i latou ina ia faaauau ona fai le mea saʻo. (2 Kori. 7:8-11) Ua faapea mai Andreas o lē e toʻalua lana fanau: “E fesoasoani faalaeiauga i fanau ina ia tuputupu aʻe ai faaleagaga ma le itu tau faalogona. E te faamalosia le tāua o fautuaga e ala i le avatu faatasi ma faalaeiauga. E tusa lava pe iloa e a tatou fanau le mea saʻo, ae o a tatou faalaeiauga i taimi uma, o le a avea  ai le faia o le mea saʻo ma vala masani i o latou olaga.”

15. O le ā se tasi auala e mafai ona tatou faalaeiauina ai isi?

¹⁵ Ia taʻu atu lou talisapaia o taumafaiga aogā ma uiga lelei o uso ma tuafāfine. (2 No. 16:9; Iopu 1:8) E tāua tele iā Ieova ma Iesu mea e faia e i tatou uma ina ia lagolagoina ai manaʻoga o le Malo, e tusa pe tapulaa a tatou taumafaiga ma foaʻi ona o o tatou tulaga. (Faitau le Luka 21:1-4; 2 Korinito 8:12.) O se faataʻitaʻiga, o loo taumafai malosi o tatou uso ma tuafāfine pele ua matutua, ina ia auai ma fai se sao e lē aunoa i sauniga ma le faiva. Pe e lē tatau la ona tatou faamālō atu ma faalaeiau iā i latou?

16. Aiseā e lē tatau ai ona tatou faatalatū ina ia faalaeiau isi?

¹⁶ Ia faaaogā lelei avanoa e faalaeiau ai isi. Pe afai ua tatou iloa se mea ua tatau ai ona faamālō atu, aiseā la e faatalatū ai? Seʻi manatu i le mea na tupu a o iai Paulo ma ana aumea i Anetioka i Pisitia. Na faapea atu pule o le sunako iā Paulo ma Panapa: “Uso e, afai o iā te oulua ni upu faalaeiau mo tagata, ia taʻu mai ia.” Na tali atu Paulo e ala i le faia o se lauga aogā. (Galu. 13:13-16, 42-44) Pe afai e mafai ona tatou fai atu ni upu faalaeiau, aiseā la e lē fai atu ai? Pe afai e avea ma a tatou masani le faalaeiau o isi, o le a faalaeiau mai foʻi isi iā i tatou.​—Luka 6:38.

17. O le ā le auala o le a sili atu ai ona aogā a tatou upu faamālō i isi?

¹⁷ Ia moni ma patino au faalaeiauga. E aogā upu masani o faalaeiauga ma le faamālō. Peitaʻi, ua iloa mai i le feʻau a Iesu na avatu i Kerisiano i Tuatira, e sili atu ona aogā pe a patino a tatou faalaeiauga. (Faitau le Faaaliga 2:18, 19.) O se faataʻitaʻiga, afai o i tatou o ni mātua, e mafai ona taʻu atu i le fanau mea e tatou te talisapaia i lo latou agaʻigaʻi i luma faaleagaga. E tatou te ono taʻu atu i se tinā nofo toʻatasi vala e tatou te fiafia ai i le auala o loo ia tausia aʻe ai lana fanau, e ui lava i tulaga faigatā. O na upu faamālō ma faalaeiau e telē sona aafiaga lelei.

18, 19. E faapefea ona tatou atiaʻe i latou o loo manaʻomia ni faalaeiauga?

¹⁸ O le a lē fetalai tuusaʻo mai Ieova iā i tatou ia fai atu ni upu faalaeiau i se tagata patino, e pei ona ia fai atu iā Mose ia faalaeiau ma faamalosia Iosua. Peitaʻi, e fiafia lona finagalo pe a tatou talanoa faalaeiau atu i uso ma tuafāfine faapea ma isi. (Faata. 19:17; Epe. 12:12) O se faataʻitaʻiga, e tatou te ono taʻu atu i se failauga le auala na tatou maua ai i lana lauga lautele fautuaga na tatou manaʻomia, pe fesoasoani iā i tatou ina ia malamalama ai i se mau. Na tusi atu se tuafafine i se failauga asiasi, “E ui lava e na o ni nai minute na ta talanoa ai, peitaʻi na e iloa loʻu loto mafatia, ma na e faamāfanafana ma faamalosia aʻu. Ou te fia faailoa atu, ina ua e talanoa mai i se auala agalelei, e lē gata mai i le pulelaa ae ina ua ta talanoa foʻi, sa ou lagona o se meaalofa mai iā Ieova.”

¹⁹ E tele avanoa o le a tatou maua ina ia atiaʻe ai isi faaleagaga, pe a tatou maumauaʻi e faatatau le fautuaga lenei a Paulo: “Ia outou fefaamāfanafanaaʻi [fefaalaeiauaʻi] ai pea ma atiaʻe e le tasi le isi, e pei lava ona outou faia nei.” (1 Tesa. 5:11) E mautinoa o le a tatou faafiafiaina uma lava Ieova, pe afai e tatou te “apoapoaʻi [faalaeiau] pea le tasi i le isi i aso taʻitasi.”