1. O ā fesili e ono oso aʻe i o tatou mafaufau pe a tatou manatunatu i mea na foafoaina e Ieova?

PE A tatou manatunatu i le mataʻina o le vateatea na foafoaina e Ieova, atonu e tutusa o tatou faalogona ma faalogona o le faisalamo o Tavita i lana tatalo: “Ina ua ou vaai atu i lou lagi, o galuega a ou tamatamaʻilima, o le masina ma fetu na e saunia, o ai ea le tagata faatauvaa ua e manatu mai i ai, ma le atalii o le tagata ua e tausia ai o ia?” (Sala. 8:3, 4) Atonu e tatou te vaavaai i le vateatea e pei o Tavita ma lagona ai lo tatou faatauvaa, ma maofa pe aiseā ua naunau mai ai Ieova iā i tatou. E ui lea, o le a tatou aʻoaʻoina e lē gata na tausia e Ieova le uluaʻi tagata o Atamu ma Eva, ae na ia faaaofia foʻi i laʻua i lona aiga.

2. O le ā le fuafuaga a Ieova mo lana uluaʻi fanau i le lalolagi?

² O Atamu ma Eva o uluaʻi fanau a Ieova i le lalolagi, ma na avea Ieova ma o la Tamā alofa i le lagi. Na faatalitalia e Ieova i laʻua ina ia avea ma tagata aogā i lona aiga. Na fetalai le Atua iā i laʻua: “Ia fanafanau ma ia matuā faatoʻateleina, ia tumu ai le lalolagi ma ia galueaʻiina.” (Kene. 1:28) Na faatalitalia foʻi i laʻua e fai ni a la fanau ma tausia lelei le lalolagi. Pe ana usiusitaʻi Atamu ma Eva i le fuafuaga a Ieova mo i laʻua, semanū e avea i laʻua ma a la fanau ma aiga o le Atua e faavavau.

3. Aiseā e tatou te faapea atu ai na iai se tulaga tāua o Atamu ma Eva i le aiga o Ieova?

³ Na iai se tulaga tāua o Atamu ma Eva i le aiga o Ieova. O loo taʻua i le Tusi Paia ina ua foafoaina e le Atua le tagata, na Ia ʻfaamaulaloina teisi o ia i agelu; ma faapaleina o ia i le mamalu ma le viiga.’ E moni e sili atu le malolosi, atamamai ma tomai o agelu i lo o tagata. (Epe. 2:7) Peitaʻi, ua “faamaulaloina teisi” ifo tagata i nei foafoaga agaga malolosi. Maʻeu le matagofie o le  olaga na tuuina atu e Ieova i o tatou uluaʻi mātua!

4. O le ā na tupu i le tulaga o Atamu ma Eva i le aiga o Ieova, ma o le ā o le a tatou talanoaina i lenei mataupu?

 ⁴ O le mea e faanoanoa ai, ona na melea e Atamu ma Eva o la tulaga i le aiga o Ieova. O lo la lē faamaoni ua oo ai iʻuga leaga i a la fanau, lea o le a tatou iloa mai i lenei mataupu. Peitaʻi, e leʻi suia ai le fuafuaga a Ieova. O lona finagalo, ia avea tagata usiusitaʻi ma ana fanau e faavavau. Seʻi o tatou talanoaina muamua auala o loo faamamaluina ai i tatou e Ieova. O le a tatou talanoaina foʻi mea e mafai ona tatou faia i le taimi lenei, e faaalia ai e tatou te mananaʻo e avea i tatou ma vaega o le aiga o le Atua. Mulimuli ane, o le a tatou talanoaina faamanuiaga o le a olioli ai e faavavau le fanau a Ieova i le lalolagi.

5. E faapefea ona tatou faamamaluina le Atua ona o lona faia o i tatou i lona faatusa?

⁵ Ua faamamaluina i tatou e Ieova i le faia o tatou i lona faatusa. (Kene. 1:26, 27) Talu ai ua faia i tatou i le faatusa o le Atua, ua mafai la ona tatou atiaʻe ma faaali atu le tele o ona uiga matagofie e pei o le alofa, alofa mutimutivale, faamaoni ma le amiotonu. (Sala. 86:15; 145:17) Pe a tatou atiaʻe na uiga, o le a tatou faamamaluina Ieova, ma faaalia ai lo tatou lotofaafetai iā te ia. (1 Pete. 1:14-16) O le faia e Ieova o i tatou i lona faatusa, ua ia tuuina ai iā i tatou tomai ina ia avea ma tagata e finagalo i ai mo lona aiga.

6. Na faapefea ona faamamaluina e Ieova le tagata ina ua ia saunia le lalolagi?

⁶ Na saunia e Ieova se lalolagi matagofie e tatou te nonofo ai. A o leʻi taitai foafoaina le uluaʻi tagata, na saunia e Ieova le lalolagi ina ia mafai ona ola fiafia ai. (Iopu 38:4-6; Iere. 10:12) Talu ai e magafagafa ma agalelei Ieova, na ia saunia ai le anoanoaʻi o mea lelei e tatou te maua ai le fiafia. (Sala. 104:14, 15, 24) Na faaalu e le Atua se taimi e iloilo ai ana galuega o le foafoaga, ma na silasila atu i ai ua lelei lava. (Kene. 1:10, 12, 31) Na faamamaluina foʻi e Ieova le tagata ina ua ia tuuina atu i ai le “pule” i ana galuega ofoofogia uma i le lalolagi. (Sala. 8:6) O le fuafuaga a le Atua mo tagata lelei atoatoa, ia olioli i le tausia o ana galuega matagofie e faavavau. Pe e masani ona e faafetai atu iā Ieova mo lenā fuafuaga matagofie?

7. E faapefea ona faaalia i le Iosua 24:15, e iai i le tagata le saʻolotoga e filifili ai?

⁷ Ua tuuina mai e Ieova iā i tatou le meaalofa, o le saʻolotoga e filifili ai. O lenā meaalofa ua mafai ai ona filifili e i tatou lava mea e fai i o tatou olaga. (Faitau le Iosua 24:15.) O le tomai e tatou te faia ai filifiliga, e taʻua o le saʻolotoga e filifili ai. E matuā faafiafiaina lo tatou Atua alofa, pe a tatou filifili e auauna iā te ia. (Sala. 84:11; Faata. 27:11) E mafai ona faaaogā tatau lo tatou saʻolotoga e filifili ai, e fai ai filifiliga lelei. Seʻi o tatou talanoaina le faaaʻoaʻoga a Iesu.

8. O le ā se auala na faaaogā ai e Iesu lona saʻolotoga e filifili ai?

⁸ O lo tatou faaaʻoaʻo iā Iesu, e tatou te filifili ai e faamuamua manaʻoga o isi nai lo o i tatou. I se tasi aso, na matuā lē lavavā ai Iesu ma ona soo, o lea na latou malaga ai i se nofoaga tuufua ma le manatu e maua ai sina mālōlōga. Peitaʻi, e leʻi mafai ona latou mālōlō. Na maua i latou e le motu o tagata e toʻatele na naunau e aʻoaʻo i latou e Iesu. Ae e leʻi faapea na lē fiafia ai Iesu. Na ia lagona le alofa mutimutivale mo tagata. O le ā na faia e Iesu? ʻNa ia aʻoaʻo i latou i le tele o mea.’ (Mare. 6:30-34) O lea, pe a tatou faaaʻoaʻo iā Iesu e ala i le faataulaga o o tatou taimi ma le malosi e fesoasoani ai i isi, o le a tatou avatu ai le viiga i lo tatou Tamā i le  lagi. (Mata. 5:14-16) E tatou te faaali atu ai foʻi iā Ieova, e tatou te mananaʻo e avea i tatou ma vaega o lona aiga.

9. O le ā e tatau ona teu i loto o mātua?

⁹ Ua faamanuiaina e Ieova tagata ina ia mafai ona fanauina ni fanau, ma tuu atu iā i latou le tiute tauave e aʻoaʻo fanau ia alolofa ma auauna iā te ia. Pe afai o oe o se matua, pe e te talisapaia lenei meaalofa tāua? E ui e tele mea e mafai ona fai e agelu, ae e leʻi tuuina i ai e Ieova lenei faaeaga. O lea la, e tatau i mātua o loo tausia aʻe fanau, ona faatāua lenei faaeaga. Ua tuuina atu i mātua se tofi, o se tiute tauave mai i le Atua, ia tausia aʻe le fanau “i aʻoaʻiga ma apoapoaʻiga a Ieova.” (Efe. 6:4; Teu. 6:5-7; Sala. 127:3) Ua saunia e le faalapotopotoga a le Atua le tele o meafaigaluega faale-Tusi Paia, e pei o lomiga, vitiō, musika ma fesoasoani i luga o le Initaneti, ina ia fesoasoani i mātua i le tausia aʻe o fanau. E mautinoa la le matuā tāua o fanau i lo tatou Tamā i le lagi ma lona Alo. (Luka 18:15-17) E faafiafiaina Ieova, pe a faalagolago mātua iā te ia ma faia le mea sili e latou te mafaia i le tausia aʻe o a latou fanau pele. O lea la, ua mafai e na mātua ona avatu i a latou fanau se faamoemoe matagofie, o le avea ma aiga o Ieova e faavavau.

10-11. O ā mea ua faia e Ieova mo i tatou ona o le taulaga togiola?

¹⁰ Na foaʻi mai e Ieova lona Alo pele e toʻatasi, ina ia mafai ai ona toe avea i tatou ma vaega o Lona aiga. E pei ona taʻua i le  palakalafa e fā, na melea e Atamu ma Eva o la tulaga i le aiga o Ieova, ma lē mafai ai ona avea le la fanau ma aiga o Ieova. (Roma 5:12) Na lē usiusitaʻi ma le loto i ai Atamu ma Eva, ma na talafeagai ai le aveesea o i laʻua mai i le aiga o Ieova. Ae faapefea le la fanau? Na faia e Ieova se sauniuniga alofa mo fanau usiusitaʻi, ina ia mafai ai ona avea i latou ma vaega o lona aiga. Na faia lenā sauniuniga, e ala i le taulaga togiola a lona Alo pele e toʻatasi, o Iesu Keriso. (Ioa. 3:16; Roma 5:19) O le taulaga a Iesu, ua mafai ai ona avea ni tagata faamaoni e 144,000 ma ataliifai o le Atua.​—Roma 8:15-17; Faaa. 14:1.

¹¹ E faitau miliona foʻi isi tagata faamaoni o loo usiusitaʻi i le faia o le finagalo o le Atua, o le a mafai ona avea atoatoa ma aiga o le Atua pe a uma le tofotofoga mulimuli i le iʻuga o le afe tausaga. (Sala. 25:14; Roma 8:20, 21) O lenā faamoemoe, ua mafai ai i le taimi lenei ona latou taʻua Ieova Lē na foafoaina mea, o le “Tamā.” (Mata. 6:9) O ē o le a toe faatutūina mai o le a maua le avanoa e aʻoaʻo ai le finagalo o Ieova. O i latou la o le a usiusitaʻi i lana taʻitaʻiga, o le a avea foʻi ma vaega o lona aiga.

12. O le ā le fesili o le a tatou taliina?

¹² E pei ona tatou aʻoaʻoina, na muamua saunia e Ieova le tele o auala e faamamaluina ai tagata. Ua vaetamaina e Ieova le ʻaufaauuina e avea ma ona ataliifai, ma ua ia tuuina atu i le “motu o tagata e toʻatele” le avanoa o le avea atoatoa ma ana fanau i le lalolagi fou. (Faaa. 7:9) O le ā e tatou te faia i le taimi lenei, e faailoa atu ai iā Ieova e tatou te mananaʻo e avea i tatou ma ona aiga e faavavau?

13. O le ā e tatou te faia ina ia avea ai i tatou ma vaega o le aiga o le Atua? (Mareko 12:30)

¹³ Ia faaalia lou alofa iā Ieova, e ala i le auauna iā te ia ma lou lotoatoa. (Faitau le Mareko 12:30.) I le tele o mea ua foaʻi mai ma le agalelei e le Atua iā i tatou, atonu o se tasi o meaalofa sili ua ia foaʻi mai, o le tomai e tapuaʻi atu ai iā te ia. E tatou te faaali atu iā Ieova e tatou te alolofa iā te ia, pe a tatou ʻtausia ana poloaʻiga.’ (1 Ioa. 5:3) Na faaleo mai e Iesu le finagalo o lona Tamā ina ua ia faatonuina i  tatou e fai isi ma soo ma papatisoina i latou. (Mata. 28:19) Na ia faatonuina foʻi i tatou ia alofa le tasi i le isi. (Ioa. 13:35) O le a faaaofia e Ieova tagata usiusitaʻi e avea ma vaega o lona aiga o tagata tapuaʻi i le lalolagi aoao.​—Sala. 15:1, 2.

14. E faapefea ona tatou faaalia le alofa i isi? (Mataio 9:36-38; Roma 12:10)

¹⁴ Ia faaalia le alofa mo isi. O le alofa o le uiga sili lea ona tāua o Ieova. (1 Ioa. 4:8) Na faaalia e Ieova le alofa iā i tatou a o tatou leʻi iloaina o ia. (1 Ioa. 4:9, 10) E tatou te faaaʻoaʻo iā te ia pe a tatou faaalia le alofa i isi. (Efe. 5:1) O se tasi o auala sili e tatou te faaalia ai le alofa i tagata, o le aʻoaʻo lea o i latou e faatatau iā Ieova manū o maua le taimi. (Faitau le Mataio 9:36-38.) O le faia faapea, ua tatou fesoasoani ai iā i latou e iloa mea e tatau ona latou faia ina ia agavaa ai e avea ma vaega o le aiga o le Atua. Pe a uma ona papatiso se tasi, e tatau ona faaauau pea ona tatou alolofa ma faaaloalo i lenā tagata. (1 Ioa. 4:20, 21) E faapefea ona tatou faia lenā mea? E tatau ona tatou talitonuina lenā tagata. O se faaaʻoaʻoga, e tatou te lē manatu e leaga pe manatu faapito le māfuaaga e na te faia ai mea. Ae e tatau ona tatou faaalia le faaaloalo i lo tatou uso, ma manatu e sili atu o ia nai lo o i tatou.​—Faitau le Roma 12:10; Fili. 2:3.

15. O ai e tatau ona tatou faaalia i ai le alofa mutimutivale ma le agalelei?

¹⁵ Ia faaalia le alofa mutimutivale ma le agalelei i tagata uma. Pe a tatou mananaʻo e avea i tatou ma aiga o Ieova e faavavau, e tatau ona tatou faatatauina le Afioga a le Atua i o tatou olaga. O se faataʻitaʻiga, ua aʻoaʻoina i tatou e Iesu, e tatau ona tatou faaalia le alofa mutimutivale ma le agalelei i tagata uma e oo lava i o tatou fili. (Luka 6:32-36) E iai taimi e faigatā ai iā i tatou ona fai lenā mea. Afai o le tulaga lenā, e tatau ona tatou taumafai e mafaufau ma gaoioi e pei o Iesu. Pe a tatou faia le mea sili e usiusitaʻi iā Ieova ma faaaʻoaʻo iā Iesu, ua tatou faailoa atu ai i lo tatou Tamā i le lagi, e tatou te mananaʻo e avea i tatou ma vaega o lona aiga e faavavau.

16. E faapefea ona tatou puipuia le talaaga lelei o le aiga o Ieova?

¹⁶ Ia tatou puipuia le talaaga lelei o le aiga o Ieova. I se aiga, e faigofie ona faaaʻoaʻo se tamaitiiti i lona uso matua. Pe a faatatau e le uso matua mataupu silisili i lona olaga, o le a avea o ia ma faaaʻoaʻoga lelei i lona uso laʻitiiti. Ae pe a faia e le uso matua se mea leaga i lona olaga, e ono mulimuli foʻi lona uso laʻitiiti i lana faaaʻoaʻoga leaga. E faapena foʻi le aiga o Ieova. Pe a tosina se Kerisiano faamaoni i manatu o ē ua liliuese mai i le upu moni, pe faia ni amioga lē mamā pe uia ni auala piʻopiʻo i lona olaga, e ono faaosoosoina ai foʻi isi e mulimuli i ana amioga leaga. O lea, e faaleagaina le talaaga o le aiga o tagata tapuaʻi o Ieova e i latou na. (1 Tesa. 4:3-8) E tatau ona tatou ʻalofia le mulimuli i faaaʻoaʻoga leaga, ma ia aua lava neʻi o tatou faatagaina se mea e faaleagaina ai la tatou faiā ma lo tatou Tamā alofa i le lagi.

17. O le ā le manatu e tatau ona tatou ʻalofia, ma aiseā?

¹⁷ Ia maufaatuatuaina Ieova nai lo o meafaitino. Ua folafola mai e Ieova, o le a ia saunia meaʻai, lavalava ma fale pe a tatou saʻili muamua lona Malo ma ola e tusa ai ma ana tapulaa amiotonu. (Sala. 55:22; Mata. 6:33) O lea la, e tatau ona tatou ʻalofia le manatu o meafaitino a le lalolagi e tatou te maua ai le saogalemu ma le fiafia moni. Ua tatou iloa o le faia o le finagalo o Ieova, e na o le pau lenā o le auala e maua ai le filemu moni o le mafaufau. (Fili. 4:6, 7) E tusa lava pe mafai ona tatou faatauina le tele o mea, ae e tatau ona iloilo pe e iai moni lava so tatou taimi ma le malosi e faaaogā ma tausia ai na mea. Pe faamata o avea a tatou  meafaitino ma mea e sili ona tāua i o tatou olaga? E tatau ona tatou manatua, e faatalitalia e le Atua e faia e tagata uma o lona aiga lona finagalo. O lea la, e lē tatau ona iai se mea e faalavelavea ai i tatou, mai i le faia o le finagalo o le Atua. E tatou te lē mananaʻo e pei i tatou o le tama talavou na teena le avanoa e auauna ma avea ai ma atalii o Ieova, ona na pipiimau lona loto i nai meafaitino na iā te ia.​—Mare. 10:17-22.

18. O le ā le faaeaga sili ma faamanuiaga o le a olioli ai e faavavau tagata usiusitaʻi?

¹⁸ Maʻeu se faaeaga sili o le a olioli ai tagata usiusitaʻi, o le faaalia lea o le alofa mo Ieova ma tapuaʻi iā te ia e faavavau! O i latou e faamoemoe e ola i le lalolagi, o le a olioli i le tausiaina o se lalolagi matagofie na saunia e Ieova i se tulaga lelei atoatoa e nonofo ai. E lē o toe umi ae faamatagofie e le Malo o le Atua mea uma i le lalolagi. O le a toe faaleleia e Iesu tulaga leaga uma na tutupu, ina ua tuua e Atamu ma Eva le aiga o le Atua. O le a toe faatutūina e Ieova le faitau miliona o tagata, ma tuuina atu iā i latou le avanoa e ola ai e faavavau i se olaga soifua mālōlōina lelei atoatoa i le lalolagi parataiso. (Luka 23:42, 43) Pe a ausia e le vaega i le lalolagi o le aiga o tagata tapuaʻi o Ieova le tulaga lelei atoatoa, o le a mafai e i latou taʻitoʻatasi ona faasusulu atu le “mamalu ma le matagofie” lea na tusi i ai Tavita.​—Sala. 8:5.

19. O le ā e tatau ona tatou manatunatu i ai?

¹⁹ Pe afai o oe o se vaega o le “motu o tagata e toʻatele,” ua iā te oe la se faamoemoe matagofie. E alofa le Atua iā te oe ma e finagalo ia avea oe ma se tasi o lona aiga. O lea, ia faia mea uma e te mafaia e faafiafiaina ai lona finagalo. Ia manatunatu ma teuloto folafolaga a le Atua i aso uma. Ia talisapaia ma faatāua le faaeaga o le tapuaʻi i lo tatou Tamā pele i le lagi, ma vivii iā te ia e faavavau.