UA ILOA e le toʻatele, na faaaogā le laau o le kome e fai ai pepa na tusitusi ai tagata anamua o Aikupito. Na tusitusi foʻi tagata Eleni ma tagata Roma i pepa na fai mai i le kome. * Ae e lē iloa e le toʻatele, na faaaogā foʻi le kome e fau ai vaa.

I le silia ma le 2,500 tausaga ua mavae, na tusi ai le perofeta o Isaia e faatatau i tagata na nonofo “i le vaipanoa o le vaitafe o Aitiope,” e latou te “auina atu avefeʻau i luga o le sami, e ala i vaa kome.”​—Isa. 18:1, 2.

E mai le Atua le Tusi Paia, o lea, e lē o se mea e faateʻia ai tagata aʻoga o le Tusi Paia i le mauaina e tagata suʻesuʻe i le eleele o faamaoniga, na faaaogā le laau o le kome e fau ai vaa i taimi o le Tusi Paia. (2 Timo. 3:16) O le ā na latou maua? Na maua e tagata suʻesuʻe i le eleele faamaoniga auʻiliʻili, e iloa ai na fauina vaa kome i Aikupito.

I ata na tusi ma vaneina i tuugamau o tagata Aikupito anamua, na faaalia ai le aoina e tagata o le laau o le kome ma fau ai vaa. Na tātuu e tamāloloa laau, ona saisai lea i faaputuga, ona tuufaatasi lea o na faaputuga ma toe saisai faatasi. E faatafa tolu le ogālaau o le kome. Pe a saisai faatasi, e matuā mau ma pipii faatasi ma malosi ai le fusi kome. O loo faamatalaina e le tusi A Companion to Ancient Egypt, o vaa e fai mai i le kome e oo lo latou uumi i le silia ma le 55 futu (17 m), ae pe ā i le 10 i le 12 foe i le itu e tasi o le vaa.

E tele laau o le kome na ola i le vai o le Naila ma na faigofie foʻi ona fausia vaa kome. E oo lava i le taimi na taatele ai le faaaogāina o laupapa e fau ai vaa tetele, na faaaogā pea e tagata faifaiva ma tagata tulimanu tamaʻi vaa e fau mai i kome.

Na umi se taimi o iai pea vaa kome anamua. E tusa ai ma le faamatalaga a se tusi tala Eleni e igoa iā Plutarch na soifua i le va o le senituri muamua ma le senituri lona lua T.A., na faaaogā pea e nisi vaa kome i lenā taimi.