1. O le ā atonu na faateʻia ai oe i le taimi muamua na e faasoa atu ai le feʻau o le Tusi Paia i isi?

PE E te manatua le taimi muamua na e iloa ai ua e maua le upu moni? Na matuā manino ma faigofie iā te oe aʻoaʻoga a le Tusi Paia. Na e manatu o le a talia e tagata uma mea na e talitonu i ai. Na e mautinoa o le feʻau o le Tusi Paia, o le a maua ai e tagata se olaga fiafia i le taimi lenei ma se faamoemoe matagofie i le lumanaʻi. (Sala. 119:105) O lea, na e maelega ai e faasoa atu i ou tauaiga ma uō. Ae o le ā na tupu? Na faateʻia oe ona e toʻatele e leʻi taliaina na upu moni.

2-3. I aso o Iesu, o le ā le manatu o le toʻatele iā te ia?

² E lē tatau ona faateʻia i tatou pe a teena e tagata le feʻau o loo tatou talaʻia. I aso o Iesu, na teena e le toʻatele o ia, e ui na ia faia vavega e faamaonia ai le lagolagoina o ia e le Atua. O se faaaʻoaʻoga, na faatūina e Iesu Lasalo, o se vavega e leʻi mafai ona faafitia e i latou na teenaina Iesu. E ui i lea, e leʻi talia e taʻitaʻi lotu Iutaia Iesu o le Mesia. Ae na oo lava ina latou mananaʻo e fasioti Iesu ma Lasalo.​—Ioa. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Na silafia e Iesu, o le toʻatele o tagata e lē taliaina o ia o le Mesia. (Ioa. 5:39-44) Na ia fetalai atu i nisi o soo o Ioane le Papatiso: “E fiafia le tagata e lē tausuai * ona o aʻu.” (Mata. 11:2, 3, 6) Aiseā na matuā toʻatele ai tagata na teena Iesu?

4. O le ā o le a tatou talanoaina i lenei suʻesuʻega?

⁴ I lenei suʻesuʻega ma le suʻesuʻega e sosoo ai, o le a tatou iloiloina ai ni māfuaaga e leʻi faatuatua ai le toʻatele o tagata i le uluaʻi senituri iā Iesu. O le a tatou talanoaina ai foʻi le māfuaaga ua teena ai e le toʻatele i aso nei la tatou feʻau. Ae o le  mea e sili ona tāua, o le a tatou aʻoaʻoina ai māfuaaga e tatau ai ona malosi lo tatou faatuatua iā Iesu ma lē tausuai ai.

5. Aiseā na ono manatu ai nisi, e lē o Iesu o le Mesia na valoia?

⁵ E toʻatele na teena Iesu ona o lona talaaga. Na latou taʻutino mai o Iesu o se faiaʻoga mataʻina, ma na ia faia vavega. Peitaʻi, na latou vāai iā Iesu ua na o se atalii o se kamuta lē taualoa, ma na sau mai i Nasareta o se aai atonu na manatu i ai nisi e lē tāua. E oo foʻi iā Natanielu o se tasi o soo o Iesu, na faapea mai: “Pe e iai se mea lelei e sau mai i Nasareta?” (Ioa. 1:46) Atonu na manatu faatauvaa Natanielu i le aai na soifua aʻe ai Iesu. Pe atonu foʻi na mafaufau Natanielu i le valoaga i le Mika 5:2, lea na valoia ai le fanau aʻe o le Mesia mai i Peteleema, ae e lē o Nasareta.

6. O le ā na tatau ona fesoasoani i tagata i aso o Iesu, ina ia latou faamaonia ai o Iesu o le Mesia?

⁶ O le ā o loo taʻua i le Tusi Paia? Na valoia e le perofeta o Isaia, o le a lē uaʻi atu fili o Iesu i ʻfaamatalaga uma e uiga i le tupuaga [o le Mesia].’ (Isa. 53:8) E tele faamatalaga auʻiliʻili na valoia e faatatau i le soifuaga o le Mesia. Ae pe ana faaalu e na tagata se taimi e suʻesuʻe ai faamatalaga moni uma, semanū e latou te iloa ai, na fanau Iesu i Peteleema ma e tupuga mai i le gafa o Tavita. (Luka 2:4-7) O lea, o le nofoaga na fanau ai Iesu, na talafeagai lelei ma le valoaga i le Mika 5:2. O le ā le faafitauli? Na vave ona fai faaiʻuga a tagata, ae leʻi faaaluina se taimi e suʻesuʻe ai. E latou te leʻi iloaina faamatalaga moni uma. O le māfuaaga lenā na latou teena ai le Mesia.

7. Aiseā ua teena ai e le toʻatele i aso nei tagata o Ieova?

⁷ Po o tupu i aso nei lenā faafitauli? Ioe. E lē taualoa tagata o Ieova, ma ua manatu ai le toʻatele o i latou o ni tagata “e leʻi lava ni aʻoaʻoga ma e faatauvaa.” (Galu. 4:13) Ua faapea mai nisi tagata, e lē mafai ona aʻoaʻo e tagata o le Atua le Tusi Paia, ona e leʻi faauuina i latou mai i kolisi faafaifeʻau. Ua tuuaʻia e nisi Molimau a Ieova o le “lotu a tagata Amerika,” e ui e na o le 14 pasene o Molimau a Ieova e nonofo i Amerika. O nisi ua faapea mai, e lē talitonu Molimau a Ieova iā Iesu. I le tele o tausaga, ua latou tuuaʻia ai Molimau a Ieova o ni “Komunisi,” “sipai Amerika” ma o ni “tagata faatupu faalavelave.” O le toʻatele o tagata ua faalogo i na tuuaʻiga, e latou te lē iloa mea moni e faatatau i Molimau a Ieova, pe latou te lē taliaina foʻi na mea moni. O le māfuaaga lenā e latou te lē mananaʻo ai e avea i latou ma tagata o Ieova.

8. I le Galuega 17:11, o le ā e tatau ona faia e tagata, pe a latou mananaʻo e iloa auauna a le Atua i aso nei?

⁸ E faapefea ona ʻalofia e se tasi le faavaivaia o lona faatuatua? E manaʻomia ona suʻesuʻe e tagata faamatalaga moni. O le mea lenā na faia e le tusitala o Luka. Na maumauaʻi o ia e saʻili “ma le faamaoni i mea uma lava mai i le amataga.” Na manaʻo Luka, ina ia “silafia lelei” e lana ʻaufaalogologo “le moni o aʻoaʻoga” na latou faalogo i ai e faatatau iā Iesu. (Luka 1:1-4) Na pei tagata Iutaia na nonofo i Perea anamua o Luka. Ina ua latou faatoʻā faalogo i le tala lelei e faatatau iā Iesu, na latou suʻesuʻe i Tusitusiga Paia Eperu, ina ia faamaonia ai pe moni na tala. (Faitau le Galuega 17:11.) E tatau foʻi ona suʻesuʻe e tagata i aso nei faamatalaga moni. E manaʻomia ona latou faatusatusa mea o loo aʻoaʻoina ai i latou e tagata o le Atua ma le Tusi Paia. E manaʻomia foʻi ona latou suʻesuʻeina le talaaga o tagata o Ieova i aso nei. Pe a latou “suʻesuʻe lelei le talaaga” o tagata o Ieova, o  le a lē faatauasoina ai i latou i le faailoga tagata po o le faalogo i faamatalaga e leai ni faamaoniga.

9. O le ā na tupu ina ua teena e Iesu le faia o se faailoga mai i le lagi?

⁹ I aso o Iesu, e leʻi faamalieina isi i ana aʻoaʻoga mataʻina. Na latou mananaʻo i nisi mea e sili atu. Na latou mananaʻo ina ia faia e Iesu “se faailoga mai i le lagi” ina ia faamaonia ai o ia o le Mesia. (Mata. 16:1) Atonu na sesē lo latou malamalamaga i le valoaga i le Tanielu 7:13, 14. Peitaʻi, e leʻi oo i le taimi a Ieova e faataunuu ai lenā valoaga. Na tatau ona lava mea na aʻoaʻo atu e Iesu, e faamaonia atu ai iā i latou o ia o le Mesia. Peitaʻi, ina ua teena e Iesu le faia o se faailoga na latou mananaʻo ai, na latou teena ai loa o ia.​—Mata. 16:4.

10. Na faapefea ona faataunuuina e Iesu mea na tusia e Isaia e faatatau i le Mesia?

¹⁰ O le ā o loo taʻua i le Tusi Paia? Na tusi le perofeta o Isaia e faatatau i le Mesia: “E lē alaga atu o ia pe leotele atu, ma e lē faalogoina foʻi lona leo i le ala tele.” (Isa. 42:1, 2) E leʻi faauaʻi atu e Iesu tagata iā te ia a o fai lana faiva. E leʻi fausia e Iesu ni malumalu matagofie e faaofo ai tagata, e na te leʻi laʻeiina foʻi ni ofu e oofu ai tagata maualuluga, pe manaʻo foʻi e valaau o ia i ni suafa tāua faalelotu. Ina ua faamasinoina Iesu, na ia teena le faia o se faailoga e faaofo ai le tupu o Herota. (Luka 23:8-11) Na faia e Iesu ni vavega, ae o le galuega na sili ona tāua iā te ia o le talaʻia o le tala lelei. Na ia fetalai atu i ona soo: “Auā o le mea lea na ou sau ai.”​—Mare. 1:38.

11. O ā manatu sesē o loo i nisi tagata i aso nei?

¹¹ Po o tupu i aso nei lenā faafitauli? Ioe. I aso nei, e toʻatele tagata ua māofa i falesā tetele o loo teuteu i ata taugatā, taʻitaʻi lotu ma o latou igoa tāua faalelotu, ma faamanatuga lea e toʻatele tagata e lē iloa le uiga ma lo latou amataga mai. Ae e lē o aʻoaʻoina mai e i latou o loo auai i na sauniga faalelotu le tele o mea e faatatau i le Atua ma lona finagalo. O i latou o loo auai i a tatou sauniga faa-Kerisiano,  o loo latou aʻoaʻoina le finagalo o Ieova mo i tatou, ma le auala e latou te ola ai e tusa ma lona finagalo. O a tatou Maota mo Sauniga, e faigofie lona fausaga, e mamā ma e lē taugatā. O i latou e taʻimua ai e lē oofu i ni ofu taugatā ma e lē valaauina foʻi i ni igoa tāua falelotu. E faavae a tatou aʻoaʻoga ma talitonuga i le Afioga a le Atua. E ui i lea, ua teena e le toʻatele i aso nei la tatou feʻau, ona e latou te manatu e faigofie tele le auala e tatou te tapuaʻi ai, e lē ofo ai se isi. O mea foʻi o loo tatou aʻoaʻoina, e lē o mea na e fia faalogo i ai.

12. E pei ona faamatalaina i le Eperu 11:1, 6, o le ā e tatau ona atiaʻe ai lo tatou faatuatua?

¹² E faapefea ona ʻalofia le faavaivaia o lo tatou faatuatua? Na taʻu atu e le aposetolo o Paulo i Kerisiano i Roma: “E tupu le faatuatua i mea ua faalogo i ai. O mea foʻi e faalogo i ai, o le upu lea e uiga iā Keriso.” (Roma 10:17) O lea la, e tatou te atiaʻeina lo tatou faatuatua e ala i le suʻesuʻeina o le Tusi Paia, ae lē o le auai i sauniga faalelotu e lē faale-Tusi Paia, e tusa lava pe ofo ai. E tatau ona tatou atiaʻe se faatuatua malosi e faavae i le poto saʻo, auā “a aunoa ma le faatuatua e lē mafai ona faafiafiaina ai o ia [le Atua].” (Faitau le Eperu 11:1, 6.) E lē manaʻomia la ona tatou vāai i ni faailoga ofoofogia mai le lagi, ina ia faamaonia ai ua tatou maua le upu moni. O le suʻesuʻe lelei o aʻoaʻoga e faamalosia ai lo tatou faatuatua o loo i le Tusi Paia, ua lava lenā e faamaonia ai iā i tatou ua tatou mauaina le upu moni ma aveesea ai ni o tatou masalosaloga.

13. Aiseā na teena ai e le toʻatele Iesu?

¹³ Na faateʻia soo o Ioane le Papatiso i aso o Iesu, ona e leʻi anapopogi soo o Iesu. Na taʻua e Iesu e lē manaʻomia ona anapopogi ona soo, a o soifua pea o ia. (Mata. 9:14-17) E ui i lea, na taʻusalaina e le ʻau Faresaio ma isi tagata tetee Iesu, ona e leʻi mulimuli o ia i a latou tū ma aga. Na latou feita ina ua faamālōlō e Iesu tagata mamaʻi i le Sapati.  (Mare. 3:1-6; Ioa. 9:16) Na latou faapea mai o loo latou faamamaluina le Sapati, ae i le taimi e tasi na latou faatagaina tagata e fai pisinisi i le malumalu. Na latou matuā feita lava ina ua taʻusalaina e Iesu i latou i le faia o lenā mea. (Mata. 21:12, 13, 15) Na matuā feita foʻi i latou na talaʻi i ai Iesu i le Sunako i Nasareta, ina ua faia e Iesu ni faatusatusaga e faaalialia ai lo latou manatu faapito ma le leai o se faatuatua. (Luka 4:16, 25-30) Na teena e le toʻatele Iesu, ona e na te leʻi faia mea na latou faatalitalia o le a ia faia.​—Mata. 11:16-19.

14. Aiseā na taʻusalaina ai e Iesu tū a tagata e lē ōgatusa ma le Tusi Paia?

¹⁴ O le ā o loo taʻua i le Tusi Paia? Na fetalai Ieova e ala i lana perofeta o Isaia: “Ua faalatalata mai lenei nuu i o latou laugutu, ma ua latou faamamaluina aʻu i o latou laugutu, a ua mamao ese lava o latou loto mai iā te aʻu, o lo latou matataʻu iā te aʻu e na o se mataupu a tagata ua aʻoaʻoina ai i latou.” (Isa. 29:13) Na tonu le taʻusalaina e Iesu o tū a tagata e lē ōgatusa ma le Tusi Paia. O i latou e faatāuaina tulafono ma tū a tagata nai lo o le Tusi Paia, ua latou teena Ieova ma le Mesia na ia auina mai.

15. Aiseā e lē fiafia ai le toʻatele i aso nei i Molimau a Ieova?

¹⁵ Po o tupu i aso nei lenā faafitauli? Ioe. E toʻatele e lē fiafia i Molimau a Ieova, ona e latou te lē auai i aso faamanatu e lē faale-Tusi Paia e pei o aso fanau ma le Kerisimasi. O nisi e feita, pe a lē auai Molimau a Ieova i le faamanatuina o aso faamanatu e faaauilumaina ai le lotonuu, pe e lē faia foʻi e Molimau a Ieova tū faaleaganuu e feteenaʻi ma le Tusi Paia i taimi o maliu. O i latou e teena Molimau a Ieova ona o lenā mea, atonu e talitonu moni lava o loo latou tapuaʻi i le Atua i le auala saʻo. Peitaʻi, e lē mafai ona latou faafiafiaina le finagalo o le Atua, pe a latou faatāuaina tū a le lalolagi nai lo o aʻoaʻoga manino a le Tusi Paia.​—Mare. 7:7-9.

16. I le Salamo 119:97, 113, 163-165, o le ā e tatau ona tatou faia, ma o le ā e tatau ona tatou teena?

¹⁶ E faapefea ona ʻalofia le faavaivaia o lo tatou faatuatua? E tatau ona tatou atiaʻe le matuā talisapaia o tulafono ma mataupu silisili a Ieova. (Faitau le Salamo 119:97, 113, 163-165.) Pe a tatou alolofa iā Ieova, o le a tatou teena la so o se tū e lē fiafia i ai lona finagalo. O le a sili atu ona tāua lo tatou alofa mo Ieova, nai lo o se isi lava mea.

17. I aso o Iesu, o ā māfuaaga na teena ai e le toʻatele Iesu?

¹⁷ I aso o Iesu, na mananaʻo nisi ia vave ona iai ni suiga i faiga faapolotiki. Na latou faatalitalia, o le a faasaʻoloto mai i latou e le Mesia mai i pulega sauā a Roma. Peitaʻi, na teena e Iesu i latou ina ua latou taumafai e fai o ia ma o latou tupu. (Ioa. 6:14, 15) O nisi e aofia ai ositaulaga, na popole ina neʻi faia e Iesu ni suiga faapolotiki, lea e ono faaita ai le malo o Roma ma aveesea le pule na tuuina atu iā i latou. O na manatu faapolotiki, na māfua ai ona teena e tagata Iutaia Iesu.

18. O ā valoaga e faatatau i le Mesia e leʻi amanaʻiaina e le toʻatele?

¹⁸ O le ā o loo taʻua i le Tusi Paia? E ui e tele valoaga na valoia ai le manumalo o le Mesia o se Toa, ae o loo taʻua i isi valoaga e tatau ona maliu muamua le Mesia mo a tatou agasala. (Isa. 53:9, 12) Aiseā na sesē ai mea na latou faatalitalia e faatatau i le Mesia? I aso o Iesu, e toʻatele i latou e leʻi amanaʻiaina valoaga e lē o vave aumaia ai se vaifofō mo o latou faafitauli.​—Ioa. 6:26, 27.

19. O ā māfuaaga ua teena ai e le toʻatele i tatou i aso nei?

 ¹⁹ Po o tupu i aso nei lenā faafitauli? Ioe. E teena e le toʻatele i aso nei i tatou, ona e tatou te solitū i faiga faapolotiki. E latou te faatalitalia i tatou e palota. Peitaʻi, ua tatou iloa le finagalo o Ieova pe a tatou filifilia se taʻitaʻi faaletagata e pulea i tatou, ua tatou teena la o Ia. (1 Samu. 8:4-7) E manatu foʻi tagata e tatau ona tatou fauina ni fale aʻoga, falemaʻi ma faia isi galuega e fesoasoani ai i tagata. E latou te teena i tatou ona e uaʻi atu a tatou taumafaiga uma i le galuega talaʻi, ae e lē o le foʻia o faafitauli o loo feagai ma le lalolagi i le taimi nei.

20. E pei ona faamatilatila mai e Iesu i le Mataio 7:21-23, o le ā e tatau ona taulaʻi i ai a tatou taumafaiga uma?

²⁰ E faapefea ona ʻalofia le faavaivaia o lo tatou faatuatua? (Faitau le Mataio 7:21-23.) E tatau ona taulaʻi atu a tatou taumafaiga uma i le faia o le galuega na faatonu ai i tatou e Iesu. (Mata. 28:19, 20) E lē tatau ona tatou tosina atu i faiga faapolotiki ma faiga e foʻia faafitauli o lenei lalolagi. E tatou te alolofa i tagata ma e tatou te manatu mamafa i faafitauli o loo latou fesagaʻia. Peitaʻi, ua tatou iloa o le auala sili e fesoasoani ai iā i latou, o le aʻoaʻo o i latou e faatatau i le Malo o le Atua, ma fesoasoani iā i latou e atiaʻe se faauōga ma Ieova.

21. O le ā e tatau ona tatou maumauaʻi e fai?

²¹ Ua tatou iloiloina i lenei suʻesuʻega māfuaaga e fā na teena ai e le toʻatele o tagata i le uluaʻi senituri Iesu, ma ua teena ai foʻi e nisi i aso nei soo o Iesu. Ae pe na o le pau lenā o mea e manaʻomia ona tatou ʻalofia? E leai. I le suʻesuʻega o sosoo mai, o le a tatou talanoaina ai isi māfuaaga e fā. Seʻi o tatou maumauaʻi e ʻalofia mea e faavaivaia ai lo tatou faatuatua, ae ia faaauau pea ona faamalosia.