1-2. O ā māfuaaga lelei e faaalia ai e le tasi i le isi le alofa faamaoni?

 O Ā māfuaaga lelei e tatau ai ona faaalia e le tasi i le isi le alofa faamaoni? Seʻi mātau le tali o lenā fesili i mau o loo mulimuli mai: “Tau ina ia aua neʻi teʻa ma oe le alofa faamaoni ma le mea moni. . . . ona e maua ai lea o le alofa ma le tofā mamao i luma o le Atua atoa ma tagata.” “O le tamāloa e alofa faamaoni ua agalelei o ia iā te ia lava.” “O lē e na te tuliloaina le amiotonu ma le alofa faamaoni, e maua e ia le ola.”​—Faata. 3:3, 4; 11:17; 21:21.

² O loo taʻua i na mau ni māfuaaga se tolu, e tatau ai ona tatou faaalia le alofa faamaoni. Muamua, o le faaalia o le alofa faamaoni e tautele ai i tatou i le silafaga a le Atua. Lua, o le faaalia o le alofa faamaoni e tatou te maua ai aogā. O se faaaʻoaʻoga, e tatou te atiaʻe ai faauōga māfana ma isi. Tolu, o le faaauau pea ona tatou faaalia o le alofa faamaoni, e tatou te maua ai faamanuiaga i le lumanaʻi e aofia ai le ola e faavavau. O le mea moni, e iai māfuaaga lelei e tatou te usitaʻia ai le faamanatu lenei a Ieova: “Ia faaauau ona alofa faamaoni ma alofa mutimutivale le tasi i le isi.”​—Saka. 7:9.

3. O ā fesili o le a tatou talanoaina i lenei suʻesuʻega?

³ I lenei suʻesuʻega, o le a tatou iloiloina ai tali o fesili e fā. O ai e tatau ona tatou faaalia i ai le alofa faamaoni? O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le tusi o Ruta e faatatau i le faaalia o le alofa faamaoni? E faapefea ona tatou faaalia le alofa faamaoni i aso nei? O ā aogā e maua e i latou e faaalia le alofa faamaoni?

4. E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo iā Ieova i le faaalia o le alofa faamaoni? (Mareko 10:29, 30)

⁴ Na tatou talanoaina i le suʻesuʻega ua mavae atu, e na o i latou e alolofa ma auauna iā Ieova, e na te faaalia i ai le alofa faamaoni. (Tani. 9:4) E tatou te mananaʻo e “faaaʻoaʻo i le Atua e faapei o lana fanau pele.” (Efe. 5:1) O lea la, e tatou te matuā naunau ai e atiaʻe faalogona māfana ma le alofa faamaoni, mo o tatou uso ma tuafāfine.​—Faitau le Mareko 10:29, 30.

5-6. O le ā e faasino atu i ai le upu “faamaoni” i le uiga ua masani ai tagata?

⁵ E mautinoa e tatou te ioe o lo tatou malamalama lelei i le uiga o le alofa faamaoni, o le lelei foʻi lenā ona tatou faaalia o lenā uiga i o tatou uso ma tuafāfine. E mafai ona faalolotoina lo tatou malamalamaga e faatatau i le alofa faamaoni. O lea, seʻi o tatou faatusatusaina le alofa faamaoni ma le faamaoni, e pei o le faaaogāina ua masani ai tagata. Mātau le faataʻitaʻiga lenei.

 ⁶ I aso nei, e tatou te ono faamatalaina se tasi ua tele tausaga o faigaluega mo se kamupani, o se tagata faamaoni. Peitaʻi, i na tausaga uma atonu e leʻi feiloaʻi lava i tagata e ana le kamupani. Atonu foʻi e lē o taimi uma e ioe ai i tulafono ma faaiʻuga e faia e lenā kamupani. E lē fiafia o ia i le kamupani, ae e fiafia ona ua iai sana galuega e maua ai le tupe. E galue pea o ia i ina seʻia oo ina litaea, pe maua foʻi se isi ana galuega e sili atu le totogi.

7-8. (a) O le ā e uunaʻia ai se tasi e faaalia le alofa faamaoni? (e) Aiseā e tatou te iloiloina ai nisi o fuaiupu mai i le tusi o Ruta?

⁷ O le eseesega o le faamaoni e pei ona talanoaina i le  palakalafa e 6 ma le alofa faamaoni, o le uunaʻiga e faaalia ai e tagata lenā uiga. I le Tusi Paia, aiseā na faaalia ai e tagata o le Atua le alofa faamaoni? Na uunaʻia tagata o le Atua e faaalia le alofa faamaoni ona na latou mananaʻo ai, ae lē ona o se tiute tauave e tatau ona latou faia. Seʻi mātau le faaaʻoaʻoga a Tavita. Na uunaʻia o ia e lona loto e faaalia le alofa faamaoni i lana uō pele o Ionatana, e ui lava na taumafai le tamā o Ionatana e fasioti o ia. I tausaga mulimuli ane ai ina ua mavae le maliu o Ionatana, na faaauau pea ona faaalia e Tavita le alofa faamaoni iā Mefiposeta, le atalii o Ionatana.​—1 Samu. 20:9, 14, 15; 2 Samu. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

⁸ E tele foʻi mea e mafai ona tatou aʻoaʻoina i le alofa faamaoni mai i le tusi o Ruta. O ā lesona e faatatau i le alofa faamaoni, e tatou te aʻoaʻoina mai i nisi o tagata o loo taʻua i lenā tusi? E faapefea ona tatou faatatauina na lesona i le faapotopotoga? *

9. Aiseā na manatu ai Naomi ua faalumaina o ia e Ieova?

⁹ E tatou te faitauina i le tusi o Ruta le tala iā Naomi ma Ruta le avā a lana tama, ma se tamāloa e mataʻu i le Atua e igoa iā Poasa o se tauaiga o le tane a Naomi. Ina ua tupu se oge i Isaraelu, na siitia atu ai Naomi ma lana tane ma lana fanau tama e toʻalua i Moapi. Na maliu ai i ina le tane a Naomi. Na faaipoipo lana fanau tama e toʻalua, ae na mulimuli ane maliliu. (Ruta 1:3-5; 2:1) O lenā mea, na matuā lagona ai e Naomi le leai o se faamoemoe. Na matuā lofitūina Naomi i mafatiaga, ma na ia manatu ai ua faalumaina o ia e Ieova. Seʻi mātau le auala na ia faailoa mai ai ona faalogona e faatatau i le Atua: “Ua oo mai iā te aʻu le aao o Ieova.” Na ia toe faapea mai foʻi: “O Ieova na ia faalumaina aʻu, ma ua  faapuapuagatia aʻu e Lē e ona le malosi uma lava.”​—Ruta 1:13, 20, 21.

10. Na faapefea ona tali atu Ieova i upu faatigā a Naomi?

¹⁰ O le ā le auala na tali atu ai Ieova i upu faatigā a Naomi? E leʻi tuulafoaʻia e Ieova lana auauna ua mafatia, ae na ia faaalia le tigā alofa iā te ia. Na malamalama Ieova, “o sauāga e mafai ona amio ai e pei o se vale le tagata atamai.” (Fai. 7:7) Peitaʻi, na manaʻomia pea e Naomi le fesoasoani ina ia malamalama ai e leʻi tuulafoaʻia o ia e Ieova. O le ā le fesoasoani na saunia e le Atua? (1 Samu. 2:8) Na uunaʻia e Ieova Ruta e fesoasoani iā Naomi, ma faaalia i ai le alofa faamaoni. Na lotomalie ma agalelei Ruta e fesoasoani iā Naomi, ina ia toe faaleleia ona faalogona mafatia ma lona itu faaleagaga. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Ruta?

11. Aiseā e taumafai ai uso ma tuafāfine agalelei, e fesoasoani i ē mafatia ma lotovaivai?

¹¹ E uunaʻia i tatou e le alofa faamaoni e fesoasoani i ē ua mafatia. E pei lava ona lē tuua e Ruta o Naomi, e faapena foʻi ona lē tuua e o tatou uso ma tuafāfine agalelei i latou o loo mafatia ma lotovaivai i le faapotopotoga. E latou te alolofa i o latou uso ma tuafāfine, ma e latou te naunau e faia so o se mea e latou te mafaia e fesoasoani ai iā i latou. (Faata. 12:25; 24:10) Ua ōgatusa na gaoioiga ma le faalaeiau a le aposetolo o Paulo e faapea: “Ia faamāfanafana i ē mafatia, ia fesoasoani i ē vaivai, ma ia faapalepale i tagata uma lava.”​—1 Tesa. 5:14.

12. O le ā le auala sili e fesoasoani ai i o tatou uso ma tuafāfine lotovaivai?

¹² E masani lava o le auala sili ona aogā e fesoasoani ai i se uso po o se tuafāfine ua lotovaivai, o le faalogologo lelei lea iā te ia ma faamautinoa atu i ai lou alofa mo ia. E silafia lelei e Ieova lo tatou Atua au galuega agalelei mo ana mamoe pele. (Sala. 41:1) O loo taʻua i le Faataoto 19:17: “O lē e faaalia le agalelei i lē e lē taualoa, ua nonō atu iā Ieova, ma o le a toe tauia o ia e Ia e tusa ma ana gaoioiga.”

13. O le ā le eseesega o Ruta ma Orepa, ma na faapefea ona faaalia e Ruta le alofa faamaoni i le filifiliga na ia faia? (Tagaʻi i le ata i le faavaa.)

¹³ E tatou te aʻoaʻoina atili e faatatau i le alofa faamaoni pe a iloiloina le mea na tupu iā Naomi, ina ua mavae le maliu o lana tane ma lana fanau tama e toʻalua. Na filifili Naomi e toe foʻi ina ua ia iloa, “ua liuliualo Ieova i lona nuu ma foaʻi atu meaʻai iā i latou.” (Ruta 1:6) Ina ua toe foʻi Naomi, na faatasi ma ia avā a lana fanau tama. A o latou iai i le ala, e faatolu ona augani atu Naomi i fafine e toe foʻi i Moapi. O le ā le mea na tupu? Ua tatou faitauina, ona “sogi atu lea o Orepa i le tinā o lana tane, ma alu. A ua pipii atu pea Ruta iā te ia.” (Ruta 1:7-14) Na usitaʻi Orepa i le faatonuga a Naomi, o lea na ia toe foʻi ai. Ae na faia e Ruta le mea e sili atu. Na iā te ia le saʻolotoga e toe foʻi ai, peitaʻi ona o lona alofa faamaoni ma  manaʻo e fesoasoani iā Naomi, na ia filifili ai e nonofo faatasi pea ma ia. (Ruta 1:16, 17) E leʻi faia e Ruta lenā filifiliga ona o se tiute e tatau ona fai, ae ona na manaʻo e faia faapea. O le filifiliga na faia e Ruta, o se gaoioiga o le alofa faamaoni. O le ā le lesona e tatou te aʻoaʻoina mai i lenei tala?

14. (a) O ā filifiliga ua faia e o tatou uso ma tuafāfine i aso nei? (e) I le Eperu 13:16, o ā faataulaga e matuā fiafia i ai le Atua?

¹⁴ O le alofa faamaoni, e tatou te faia ai gaoioiga e sili atu e fesoasoani ai i isi. I aso nei, e pei foʻi o tatou uso ma tuafāfine o auauna faamaoni a Ieova i aso ua mavae. E latou te filifili e faaali le alofa faamaoni i o latou uso ma tuafāfine, e tusa lava pe latou te leʻi feiloaʻi muamua i ai. Mo se faaaʻoaʻoga, pe a latou iloa ua aafia o tatou uso ma tuafāfine i se mala faalenatura, e vave lava ona latou fia iloa pe faapefea ona latou fesoasoani i ai. Pe a iai se tasi o le faapotopotoga e lē tagolima, e lē faatalatū e fesoasoani i lenā tagata. E latou te faaaʻoaʻo i Kerisiano i Maketonia i le uluaʻi senituri, e ala i le faia o gaoioiga e sili atu e fesoasoani ai i isi. E faataulaga o latou taimi ma meafaitino ina ia ʻfaia le mea e sili atu i lo mea e latou te mafaia,’ e fesoasoani ai i o latou uso lē tagolima. (2 Kori. 8:3) Maʻeu le faafiafiaina o Ieova i le faaalia e o tatou uso ma tuafāfine o le alofa faamaoni!​—Faitau le Eperu 13:16.

15-16. Na faapefea ona faaalia e Ruta e leʻi fiu e avatu le fesoasoani iā Naomi?

¹⁵ E tele lesona tāua e tatou te aʻoaʻoina mai, pe a iloilo le auala na fesoasoani ai Ruta iā Naomi. Seʻi o tatou talanoaina nisi o na lesona.

¹⁶ Aua le fiu e avatu le fesoasoani. Na taumafai Naomi e teena le fesoasoani a Ruta, ina ua ofo atu e Ruta e la te ō faatasi ma ia i Iuta, ae e leʻi fiu ai Ruta. Na ia taumafai pea e fesoasoani iā Naomi. O le ā le iʻuga? “Ina ua ia [Naomi] iloa e lē suia lava lona [Ruta] manatu e ō faatasi ma ia, ona lē toe fai atu lea iā te ia.”​—Ruta 1:15-18.

17. O le ā e fesoasoani iā i tatou, ia aua neʻi fiugofie ai e avatu le fesoasoani?

¹⁷ Lesona: E manaʻomia ona tatou onosaʻi, pe a fesoasoani i se tasi ua mafatia. E tatau ona tatou taumafai pea e avatu le fesoasoani, ae aua le fiugofie. Atonu e teena e se tuafafine * o loo manaʻomia se fesoasoani, la tatou fesoasoani. Peitaʻi, o le alofa faamaoni e uunaʻia ai i tatou e faia le mea sili e fesoasoani ai iā te ia. (Kala. 6:2) E tatou te faamoemoe o le a ia talia le fesoasoani mai i se uō, ma faataga i tatou e faamāfanafana i ona mafatiaga.

18. O le ā na ono tigā ai faalogona o Ruta?

¹⁸ Aua neʻi vave ona ita. Ina ua taunuu Naomi ma Ruta i Peteleema, na feiloaʻi atu ai Naomi i tagata e masani i ai o lo latou nuu. Na ia taʻu atu iā i latou: “Na ou tamaoaiga ina ua ou alu atu, a ua ou mativa ina ua toe faafoʻi mai aʻu e Ieova.” (Ruta 1:21) Faamata o ā ni lagona o Ruta ina ua faalogo i upu a Naomi? Na faia e Ruta mea uma e fesoasoani ai iā Naomi. Na la fetagisi faatasi, na faamāfanafana atu foʻi Ruta iā te ia, ma na la savavali faatasi foʻi mo le tele o aso. E ui i na mea uma, ae na faapea mai Naomi: “Ua ou mativa ina ua toe faafoʻi mai aʻu e Ieova.” O na upu na foliga mai ai e lē tāua iā Naomi le fesoasoani a Ruta. Na ono tigā ai Ruta i na upu! Peitaʻi, na pipii pea Ruta iā Naomi.

19. O le ā e fesoasoani iā i tatou e avatu ai pea le fesoasoani i se tasi ua lotomafatia?

¹⁹ Lesona: I aso nei, atonu e faia e se  tuafafine lotomafatia ni tala e faatigā ai iā i tatou, e ui i a tatou taumafaiga e fesoasoani iā te ia. Ae taumafai e aua neʻi vave ona ita. Ia fesoasoani pea i lo tatou tuafafine lotomafatia. Ia talosaga mo le fesoasoani a Ieova, ina ia maua se auala e faamāfanafana ai i lo tatou tuafafine.​—Faata. 17:17.

20. Na faapefea ona maua e Ruta le malosi e fesoasoani ai pea iā Naomi?

²⁰ Ia avatu se faalaeiauga i le taimi tatau. Na faaalia e Ruta le alofa faamaoni iā Naomi, ae o lea ua manaʻomia e Ruta se faalaeiauga. Na uunaʻia e Ieova Poasa e faalaeiau iā te ia. Na faapea atu Poasa iā Ruta: “Tau ina ia tauia e Ieova au gaoioiga, ma ia iai se taui sili ona lelei mo oe mai iā Ieova le Atua o Isaraelu, o lē ua e sulufaʻi ai i lalo o ona apaʻau.” Na matuā pāʻia le loto o Ruta i na upu faalaeiau. O lea, na ia tali atu ai iā Poasa: “Ua e faamāfanafana iā te aʻu ma ua e faamautinoa mai i lau auauna fafine.” (Ruta 2:12, 13) O upu faalaeiau na avatu e Poasa i le taimi tatau, na matuā faamalosia ai Ruta.

21. E pei ona faamatalaina i le Isaia 32:1, 2, o le ā e saunia e toeaina lotofaafetai?

²¹ Lesona: E iai foʻi taimi e manaʻomia ai ni faalaeiauga e i latou e faaalia le alofa faamaoni i isi. Na faamautinoa atu e Poasa iā Ruta o ana gaoioiga agalelei na iloa e le toʻatele. I aso nei, e faamalō atu foʻi toeaina lotofaafetai i uso ma tuafāfine i le faapotopotoga, pe a latou mātauina le auala o loo latou fesoasoani atu ai ma le agalelei i isi. O faalaeiauga e avatu i le taimi tatau, e faamalosia ai o tatou uso ma tuafāfine.​—Faitau le Isaia 32:1, 2.

22-23. Na faapefea ona suia uiga o Naomi, ma aiseā? (Salamo 136:23, 26)

²² Ina ua mavae se taimi, na faaalia ai e Poasa le limafoaʻi ma saunia ai se meaalofa o meaʻai mo Ruta ma Naomi. (Ruta 2:14-18) O  le ā le tali a Naomi i le limafoaʻi o Poasa? Na ia faapea mai: “Ia faamanuia o ia e Ieova, o lē e alofa faamaoni pea i ē o ola ma ē ua oti.” (Ruta 2:20a) E mataʻina le suiga i faalogona o Naomi! Muamua na tigā o ia ma faapea atu, “o Ieova na ia faalumaina aʻu.” Ae o le taimi lea ua ia faapea mai ma le olioli tele: O “Ieova . . . o lē e alofa faamaoni pea.” Aiseā na suia ai uiga o Naomi?

²³ Ua iloa nei e Naomi e leʻi tuulafoaʻia lava o ia e Ieova. Na faaaogā e Ieova Ruta e fesoasoani iā Naomi i le malaga i Iuta. (Ruta 1:16) Na iloa foʻi e Naomi le fesoasoani a Ieova, ina ua ia faaaogāina Poasa o sē e “toe faatauina” e fesoasoani iā i laʻua ma Ruta. * (Ruta 2:19, 20e) Atonu na mafaufau Naomi, ʻlea la ua ou malamalama e leʻi tuulafoaʻia lava aʻu e Ieova. Na faatasi mai pea o ia iā te aʻu i lenei taimi atoa!’ (Faitau le Salamo 136:23, 26.) E lē taumatea na matuā lotofaafetai Naomi iā Ruta ma Poasa, ona e la te leʻi fiugofie ma tuua o ia. Maʻeu le faafiafiaina o i latou uma, ina ua mafai ona toe maua e Naomi le fiafia ma toe faaleleia lona itu faaleagaga.

24. Aiseā e tatou te mananaʻo ai e faaalia pea le alofa faamaoni i o tatou uso ma tuafāfine?

²⁴ O le ā ua tatou aʻoaʻoina mai i le tusi o Ruta e faatatau i le alofa faamaoni? O le alofa faamaoni e uunaʻia ai i tatou, ia aua neʻi fiugofie i o tatou uso ma tuafāfine ua mafatia. E uunaʻia ai foʻi i tatou e faia faataulaga, ina ia mafai ona tatou fesoasoani atu ai. E tatau ona avatu e toeaina ni faalaeiauga māfana i le taimi tatau iā i latou e faaalia le alofa faamaoni i isi. E matuā olioli o tatou loto, pe a mātauina le auala na toe faaleleia ai itu faaleagaga o i latou na manaʻomia le fesoasoani. (Galu. 20:35) O le ā le māfuaaga autū e tatou te faaalia ai pea le alofa faamaoni? Talu ai e tatou te mananaʻo e faaaʻoaʻo iā Ieova ma faafiafia o ia, o lē e “tele lona alofa faamaoni.”​—Eso. 34:6; Sala. 33:22.